Η προτεινόμενη αναδιάρθρωση - ιδιωτικοποίηση του ΟΑΕΔ και η νομιμοποίηση των δουλεμπορικών εταιριών «ενοικίασης» εργαζομένων εντάσσεται στα πλαίσια της συνολικότερης προσπάθειας του μεγάλου κεφαλαίου και των πολιτικών του εκφραστών, μεταξύ των οποίων είναι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ, να διαγράψουν κάθε έννοια εργασιακού, ασφαλιστικού και συνδικαλιστικού δικαιώματος. Ετσι το μεγάλο κεφάλαιο θα αποκτήσει ακόμα μεγαλύτερη δυνατότητα να διαλέγει από το «μεγάλο καλάθι της φθηνής εργατικής δύναμης» το εργατικό δυναμικό που χρειάζεται, όποτε και όπως το χρειάζεται, χωρίς αντιστάσεις και αντιδράσεις, αλλά ακόμη και χωρίς εκείνους τους τυπικούς περιορισμούς που με κόπο κατέκτησε η εργατική τάξη, στην προσπάθειά της να μειώσει την εκμετάλλευση που υφίσταται.

Το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας για την αναδιάρθρωση του ΟΑΕΔ προβλέπει τη σύσταση τριών θυγατρικών ανώνυμων εταιριών που θα αναλάβουν τις σημαντικότερες αρμοδιότητες του Οργανισμού και θα λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, ως ΝΠΙΔ. Οι εταιρίες αυτές θα ονομάζονται «Υπηρεσία Υποστήριξης Ανθρώπινου Δυναμικού ΑΕ», «Επαγγελματική Κατάρτιση ΑΕ» και «Παρατηρητήριο Απασχόλησης - Ερευνητική - Πληροφορική ΑΕ» και, οι υπηρεσίες που θα αναλάβουν είναι αντίστοιχα οι: Εξατομικευμένες Υπηρεσίες Απασχόλησης, η Επαγγελματική Κατάρτιση, η Ερευνα και οι Μελέτες σχετικές με την αγορά εργασίας. Για το μητρικό ΟΑΕΔ, που θα παραμείνει ΝΠΔΔ, επιφυλάσσεται η μοίρα ενός πλήρως αποδυναμωμένου Οργανισμού που θα λειτουργεί ως συντονιστικό όργανο των θυγατρικών εταιριών. Κύριος στόχος της κυβέρνησης, εκμεταλλευόμενη την ανάγκη του για μία θέση εργασίας, είναι να μετατρέψει τον άνεργο σε μια εύπλαστη μάζα που θα προσαρμόζεται στις εκάστοτε ανάγκες του μεγάλου κεφαλαίου.

Στο άρθρο 1, του νομοσχεδίου, γίνεται ξεκάθαρο ότι τα «Κέντρα Προώθησης της Απασχόλησης» (ΚΠΑ - υπηρεσία του ΟΑΕΔ για την ανεύρεση εργασίας) θα συνεργάζονται με τις επιχειρήσεις, προκειμένου να επιτευχθεί η «σύζευξη της αγοράς με τη ζήτηση εργασίας». Η κύρια μέθοδος επίτευξης του παραπάνω στόχου, είναι η εξατομικευμένη παρέμβαση των ΚΠΑ στον άνεργο. Αυτό, ουσιαστικά, σημαίνει ότι ο άνεργος θα υποχρεούται να έρχεται σε μια συγκεκριμένη συμφωνία με τον ΟΑΕΔ - που θα ονομάζεται «Ατομικό σχέδιο δράσης» - με την οποία θα του επιβάλλονται συγκεκριμένοι όροι και τους οποίους θα πρέπει να αποδεχτεί, προκειμένου να πιάσει δουλιά. Πρόκειται, λοιπόν, για μια συνεχή και οργανωμένη παρέμβαση του κρατικού μηχανισμού στον κάθε άνεργο ξεχωριστά, ώστε να τον «πείθει», «καταρτίζει» και εν τέλει να τον προσαρμόζει στις ανάγκες του κεφαλαίου. Αυτό φαίνεται και από το άρθρο 8, όπου περιγράφονται οι στόχοι της εταιρίας «Υπηρεσία Υποστήριξης Ανθρώπινου Δυναμικού ΑΕ». Ανάμεσα στα άλλα, προβλέπεται ότι αυτή η εταιρία θα επιδιώξει να προσανατολίσει επαγγελματικά τον άνεργο με τέτοιο τρόπο, ώστε να συνδυάζονται «τα ατομικά χαρακτηριστικά κάθε ατόμου ικανού προς εργασία με την οικονομική πραγματικότητα και τις σύγχρονες τάσεις και προοπτικές, όπως διαμορφώνονται στις ζητούμενες ειδικότητες και επαγγέλματα».

Παράλληλα, η λειτουργία των θυγατρικών εταιριών του ΟΑΕΔ στη βάση ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων επιφέρει τεράστιες αρνητικές συνέπειες και στο ίδιο το προσωπικό του Οργανισμού. Η κυβέρνηση σπεύδοντας να δώσει πρώτη το παράδειγμα τού τι σημαίνει φθηνό, «ευέλικτο» και αναλώσιμο εργατικό δυναμικό φρόντισε μέσω του ΟΑΕΔ να προκηρύξει διαγωνισμό (αρ. 66/2001) για την εξεύρεση ιδιωτικού φορέα που θα αναλάβει τη διαμόρφωση ενός συστήματος «αποτελεσματικής» και «σύγχρονης» διοίκησης του προσωπικού του Οργανισμού. Σύμφωνα με την προκήρυξη, βασικά στοιχεία αυτού του συστήματος θα πρέπει να είναι η σύνδεση του μισθού με την παραγωγικότητα, η συνεχής δυνατότητα επανακαθορισμού των θέσεων και του αντικειμένου εργασίας, οι πολλαπλές ταχύτητες εξέλιξης αμοιβών και παροχών και η αξιολόγηση των εργαζομένων. Με λίγα λόγια οι εργαζόμενοι στις θυγατρικές εταιρίες αλλά και στο μητρικό ΟΑΕΔ θα βρίσκονται υπό συνεχή κρίση, σε ό,τι αφορά τη θέση τους, την αμοιβή τους, τα αντικείμενα και τον τρόπο εργασίας τους. Θα εφαρμοστούν οι νέες εργασιακές σχέσεις και στους ίδιους!

Σημαντικό επίσης είναι ότι οι θυγατρικές του ΟΑΕΔ θα λειτουργούν υπό τη μορφή ανώνυμων εταιριών και αυτό δε θα επιτρέπει τον έλεγχό τους από τα αρμόδια κρατικά όργανα, με συνέπεια η δράση τους να είναι πλήρως αδιαφανής.

Αποκαλυπτικότερα, των αντεργατικών μεθοδεύσεων της κυβέρνησης, είναι τα όσα προβλέπονται στο νομοσχέδιο για τη νομιμοποίηση των δουλεμπορικών εταιριών «ενοικίασης» εργαζομένων. Αυτές οι εταιρίες θα έχουν το δικαίωμα να ενοικιάζουν εργαζόμενους σε άλλες εταιρίες, προάγοντας έτσι την «απασχολησιμότητα» και καταργώντας εργασιακά δικαιώματα, συλλογικές συμβάσεις, ωράρια και συνθήκες εργασίας, αμοιβές κ.ά.

Στο άρθρο 23 του νομοσχεδίου, προβλέπεται η σύσταση και λειτουργία Εταιριών Προσωρινής Απασχόλησης «... μόνο με τη μορφή της Ανώνυμης Εταιρίας». Οι άνεργοι θα συνάπτουν συμβάσεις εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου με αυτές τις Εταιρίες (άμεσος εργοδότης), οι οποίες θα έχουν το δικαίωμα να τους ενοικιάζουν σε «... άλλο εργοδότη (έμμεσος εργοδότης) με τη μορφή της προσωρινής απασχόλησης (άρθρο 22)». Ακόμα, θα έχουν το δικαίωμα αυτές οι Εταιρίες να μεσολαβούν «για εξεύρεση θέσεως εργασίας...(και για)... αξιολόγηση ή κατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού». Επίσης, στο άρθρο 24 προβλέπεται πως οι αποδοχές του μισθωτού «δεν μπορεί να είναι κατώτερες από τις προσδιοριζόμενες από τις κλαδικές ή ομοιοεπαγγελματικές συλλογικές συμβάσεις που ισχύουν για το προσωπικό του έμμεσου εργοδότη και σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να είναι κατώτερες από τις προβλεπόμενες στην εκάστοτε Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας». Σημαντικά είναι και όσα προβλέπονται για τη διάρκεια απασχόλησης του μισθωτού από τον έμμεσο εργοδότη. Αναφέρεται ότι «δεν επιτρέπεται να είναι μεγαλύτερη από 9 μήνες, επιτρέπεται όμως η εφάπαξ ισόχρονη ανανέωση για τον ίδιο έμμεσο εργοδότη, χωρίς να επέρχεται μετατροπή της σύμβασης εργασίας σε σύμβαση αορίστου χρόνου». Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο στην περίπτωση που μισθωτός απασχοληθεί από τον ίδιο έμμεσο εργοδότη δύο μήνες επιπλέον των 18 μηνών. Οσοι, δηλαδή, δεν καταφέρουν να συμπληρώσουν τους 20 μήνες, δεν μπορούν να αποκτήσουν τα δικαιώματα που προκύπτουν από τις συμβάσεις αορίστου χρόνου, όπως η αποζημίωση που παίρνει ο εργαζόμενος αν απολυθεί, ενώ έχει συμπληρώσει δύο μήνες δουλιάς.

Συνοπτικά, αντικείμενο των δουλεμπορικών εταιριών θα είναι να προσλαμβάνουν εργαζόμενους, να τους αμείβουν και ασφαλίζουν και, στη συνέχεια, να τους «ενοικιάζουν» για συγκεκριμένο χρόνο σε άλλες εταιρίες, με τις οποίες οι εργαζόμενοι δε θα έχουν καμία μισθολογική σχέση. Η συνεχής αλλαγή κλάδου και ειδικότητας των «ενοικιαζόμενων» εργατών τους αφαιρεί τη δυνατότητα να συνδεθούν με συνδικαλιστικές οργανώσεις με αποτέλεσμα να είναι αναγκασμένοι να διαπραγματεύονται μόνοι τους την αμοιβή τους και τους όρους εργασίας τους. Αυτή η αδυναμία του εργαζόμενου σε συνδυασμό με τη δυνατότητα που δίνεται από το νομοσχέδιο στις δουλεμπορικές εταιρίες να τους αμείβουν με τα κατώτερα όρια που ορίζει η ΕΣΣΕ για το είδος της επιχείρησης στην οποία τον δανείζει, σημαίνει ότι: Καταργούνται στην πράξη οι συλλογικές κλαδικές και επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας αλλά και η δυνατότητα συνδικαλιστικής δράσης του εργαζόμενου. Αλλωστε, χαμηλότερες αμοιβές σημαίνει και μειωμένες εισφορές για τα ασφαλιστικά ταμεία. Επιπλέον, αυτή η συνεχής αλλαγή κλάδου και ειδικότητας σημαίνει ότι ο «ενοικιαζόμενος» εργάτης χάνει δικαιώματα, όπως η αναγνώριση προϋπηρεσίας, η καταβολή επιδομάτων κ.ά. Παράλληλα, δημιουργείται μια εφεδρική στρατιά φθηνού και ανά πάσα στιγμή «επιστρατεύσιμου» εργατικού δυναμικού που θα επιτρέπει στον εργοδότη να το χρησιμοποιεί ως «φόβητρο» προκειμένου να συμπιέζει τα μεροκάματα και να αφαιρεί τα δικαιώματα των εργαζομένων που έχει προσλάβει ο ίδιος.

Ενδεικτικό παράδειγμα για την «ενοικίαση» και τον τρόπο που την αξιοποιούν οι εργοδότες, σαν νέα μορφή «απασχόληση», είναι αυτό των ξενοδοχείων που «ενοικιάζουν» κυρίως καμαριέρες, οι οποίες απασχολούνται για μικρά χρονικά διαστήματα. Σε αντίθεση με τις άλλες καμαριέρες που αμείβονται με βάση την κλαδική συλλογική σύμβαση των ξενοδοχοϋπαλλήλων οι «ενοικιαζόμενες» καμαριέρες αμείβονται ως ανειδίκευτοι εργάτες, δεν ασφαλίζονται στο Ταμείο των Ξενοδοχοϋπαλλήλων, δεν υπάγονται στα βαριά και ανθυγιεινά, δε δικαιούνται επιδόματα, δώρα, μισθολογικές ωριμάνσεις.

Η λειτουργία ιδιωτικών δουλεμπορικών γραφείων «ενοικίασης εργαζομένων» δεν είναι κάτι καινούριο για την ελληνική πραγματικότητα. Ηδη, από τον περασμένο Γενάρη, ο «Ρ», με μια σειρά δημοσιευμάτων του, είχε αποκαλύψει και καταγγείλει την ύπαρξη και λειτουργία τέτοιων εταιριών, ενώ είχε παρουσιάσει και στοιχεία για την «ενοικίαση» εργαζομένων από δημόσιες επιχειρήσεις.

Με δημοσίευμά του στις 23/1/2001, είχε αποκαλύψει ότι στην Ελλάδα λειτουργούν, τουλάχιστον, τρεις εταιρίες που «ενοικιάζουν» εργαζόμενους. Η «Adecco», η «ManPower» και η «Selekt AE». Πρόκειται για εταιρίες, που δραστηριοποιούνται σε πολλές χώρες (π.χ. η «ManPower» είναι αμερικάνικη εταιρία με πάνω από 3.400 γραφεία σε 53 χώρες του κόσμου) και, όπως προκύπτει από δηλώσεις στελεχών τους και τα διαφημιστικά τους, προσφέρουν προσωπικό σε εταιρίες για όσο χρόνο θέλουν.

Στις 27/1/2001 παρουσιάστηκαν στοιχεία που έδειχναν ότι με την ανοχή της κυβέρνησης η εταιρία «SIEMENS» είχε «ενοικιάσει» εργαζόμενους από την εταιρία «Τζιούφης Κ. & ΣΙΑ ΟΕ Διάθεση Προσωπικού - Η/Μ Μελέτες» για την εκτέλεση έργων κατασκευής του μετρό, που της είχαν ανατεθεί από την κρατική εταιρία επίβλεψης «ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ». Στις 14 Φεβρουαρίου 2001, ο «Ρ» έγραψε ότι η διοίκηση της ΔΕΗ υπέγραψε σύμβαση με το Διαχειριστή Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας ΑΕ (ΔΕΣΜΗΕ), στην οποία προβλεπόταν η αναγκαστική μεταφορά 200 εργαζομένων της ΔΕΗ στο ΔΕΣΜΗΕ «υπό τη μορφή δανεισμού μισθωτού σε άλλο εργοδότη», όπως αναφερόταν στη σύμβαση.

Επίσης μια από τις δημόσιες επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν «ενοικιαζόμενους» εργάτες είναι ο ΟΤΕ και οι θυγατρικές του. Η «Cosmote» απασχολούσε, το έτος 2000, 338 μόνιμους υπαλλήλους και 577 «δανεικούς» (500 από άλλες εταιρίες, 76 από τη μητρική και έναν από το δεύτερο ισχυρότερο μέτοχό της, τη νορβηγική «Telenor»). Δηλαδή, δύο στους τρεις εργαζόμενους της εταιρίας δεν ήταν δικοί της! Η ίδια κατάσταση συνεχίζεται και σήμερα. Κατά πληροφορίες, πίσω από τον όρο «άλλες εταιρίες», κρύβονται επιχειρήσεις, όπως η «Intracom», που διατηρεί άμεσες σχέσεις με άλλη εταιρία κινητής τηλεφωνίας, την «Panafon», η οποία ανταγωνίζεται ευθέως τη θυγατρική του ΟΤΕ. Επομένως, τίθεται και το ερώτημα, πώς διασφαλίζεται το απόρρητο των επιχειρηματικών κινήσεων σε ένα χώρο έντονα ανταγωνιστικό.

Σύμφωνα με καινούρια στοιχεία, η «ΟΤΕnet», άλλη θυγατρική του Οργανισμού, το 2000 «δανειζόταν» προσωπικό από τον ΟΤΕ, την «Cosmote», αλλά και την εταιρία «01 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ». Προσωπικό του ΟΤΕ δανειζόταν και η θυγατρική «ΟΤΕSΑΤ». Η θυγατρική «ΜΑΡΙΤΕΛ» «δανείστηκε» πέρυσι έναν εργαζόμενο από τον ΟΤΕ, πέντε άτομα από την «ALCATEL», τέσσερα άτομα από την «Engineering & Finance SA» και ένα άτομο από την «ΚΟΛΟΥΜΠΙΑ - ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ». Η «ΟΤΕ CONSULTING» απασχολούσε το 2000 12 άτομα. Οι πέντε ήταν «αποσπασμένοι» από τον ΟΤΕ. Στην «ΟΤΕ Leasing», δούλευαν 22 άτομα, εκ των οποίων τα πέντε αποσπασμένα από τη μητρική. Στην «ΟΤΕ - Ασφαλιστικής Πρακτόρευσης», δούλευε ένα άτομο αποσπασμένο από τον ΟΤΕ και άλλο ένα μερικής απασχόλησης.

Να σημειωθεί το γεγονός ότι οι θυγατρικές ουσιαστικά κάνουν καλυμμένη εισφοροδιαφυγή, μέσω καταβολής μικρών μισθών και άρα εισφορών στα ασφαλιστικά ταμεία. Τα κέρδη τους βεβαίως αυξάνονται απ' αυτή τη διαδικασία. Η «Cosmote» για να αμβλύνει τις αντιδράσεις, προωθεί τη χορήγηση «πριμ» στους εργαζόμενους. Το «πριμ» έχει ευκαιριακό χαρακτήρα και οδηγεί τον εργαζόμενο στο λάθος να ταυτίζει ασυνείδητα το δικό του ταξικό όφελος, με αυτό της επιχείρησης. Ετσι, από τη μια πλευρά, η επιχείρηση του δίνει λίγα, και από την άλλη τον αναγκάζει να εξυπηρετήσει τους δικούς της στόχους - που ισοδυναμούν με δισ. δρχ. - για να του παραχωρήσει κι αυτού μερικά «ψίχουλα». Το λεγόμενο πριμ απόδοσης δίνεται μόνον εφόσον επιτευχθούν οι επιχειρησιακοί στόχοι και ο κάθε εργαζόμενος έχει επιτύχει τους στόχους που θέτει κάθε χρόνο η διοίκηση.

Ο Λ. Παπακωνσταντόπουλος, μέλος της ΔΣ της ΟΜΕ - ΟΤΕ και στέλεχος της ΕΣΑΚ, δήλωσε στο «Ρ», σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί στον ΟΤΕ: «Ο ΟΤΕ εφαρμόζει στα μουλωχτά την "ενοικίαση" εργαζομένων εδώ και 10 χρόνια περίπου, από τότε που ήταν ακόμα δημόσιος. Τα τελευταία όμως 5-6 χρόνια, που έχει μεγαλώσει ο βαθμός ιδιωτικοποίησής του, το φαινόμενο πήρε μαζικά χαρακτηριστικά. Σήμερα απασχολεί περίπου 2.000 εργαζόμενους με τη μορφή της ενοικίασης από διάφορους εργολάβους. Για κάθε έναν εργαζόμενο, ο ΟΤΕ πληρώνει στον εργολάβο περίπου 20.000 δραχμές την ημέρα και εκείνος πληρώνει τον εργαζόμενο γύρω στις 6.000 δραχμές μεικτά, την ημέρα. Δηλαδή, ο εργολάβος κερδίζει από έναν μόνο εργαζόμενο 12.000 με 13.000 δραχμές την ημέρα. Ο εργαζόμενος αυτός χωρίς εργασιακά και συνδικαλιστικά δικαιώματα είναι το υπάκουο "παιδί για όλες τις δουλιές". Επιπλέον, τους απασχολούν σε μόνιμες και διαρκείς ανάγκες του ΟΤΕ, που κανονικά θα έπρεπε να είχε μόνιμο και καλά αμειβόμενο προσωπικό γι' αυτές. Ετσι, ο ΟΤΕ αυτή τη στιγμή έχει 19.000 μόνιμους υπάλληλους, περίπου, που διαρκώς μειώνονται, και 7.000 με 8.000 έκτακτο προσωπικό (μερικής και ορισμένου χρόνου απασχόλησης και "ενοικιαζόμενοι").

Ομως, και η θυγατρική του ΟΤΕ, η περίφημη COSMOTE, από τους 1.000 εργαζόμενους που απασχολεί, οι 500 είναι "ενοικιασμένοι" από άλλες επιχειρήσεις (ΑΝΤΕΝΝΑ, ΙΝΤΡΑΚΟΜ, ΙΝΤΡΑΣΟΦΤ, 01-ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ.). Καταλαβαίνετε, λοιπόν, ότι η σημαντικότερη αιτία εμφάνισης υψηλών κερδών της CΟSΜΟΤΕ, αλλά και του ΟΤΕ είναι η επιβολή αυτών των "ελαστικών" μορφών απασχόλησης, που σε απλά ελληνικά σημαίνει το ξεζούμισμα των εργαζόμενων».