Στο φύλλο του προηγούμενου Σαββατοκύριακου ο «Ριζοσπάστης» δημοσίευσε αποσπάσματα από την ομιλία του Μάκη Παπαδόπουλου, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, όπως και από ορισμένες παρεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν στην πετυχημένη εκδήλωση της «Σύγχρονης Εποχής» για τα 50 χρόνια εκδοτικής της δραστηριότητας, που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 22/12/2022. Στο παρόν φύλλο δημοσιεύονται αποσπάσματα από την ομιλία του Δημήτρη Ξεκαλάκη, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ και διευθυντή της «Σύγχρονης Εποχής», με θέμα «50 χρόνια συνεχούς εκδοτικής προσφοράς της "Σύγχρονης Εποχής"». Επίσης δημοσιεύονται αποσπάσματα από τις υπόλοιπες παρεμβάσεις. Ολόκληρες οι ομιλίες και οι παρεμβάσεις υπάρχουν στο πόρταλ www.902.gr

Με νωπά ακόμη τα σημάδια της διάσπασης, οι μεταφράσεις βιβλίων αλλά και περιοδικών (όπως το «Κοινωνικές Επιστήμες») για τα επιστημονικά επιτεύγματα των σοσιαλιστικών χωρών σχεδόν σε κάθε κοινωνικό πεδίο αποτέλεσαν ένα αξιόπιστο αποκούμπι στην πάλη με τον αναθεωρητισμό. Χρειάστηκε θαυμαστή ετοιμότητα στην αντιπαράθεση ακόμη και μέσα από τη μετάφραση λογοτεχνικών βιβλίων καταξιωμένων Σοβιετικών και άλλων κομμουνιστών λογοτεχνών, έργων δοκιμασμένων για το ιδεολογικό και καλλιτεχνικό τους αποτύπωμα, όπως των Γκόρκι, Αλ. Τολστόι, Φαντέγιεφ, αλλά και Μπρεχτ, Χικμέτ κ.ά., προκειμένου να αναχαιτιστεί η υπονομευτική προβολή των «αντικαθεστωτικών» φωνών από ...«την άλλη πλευρά», όπως των Τσβετάγιεβα, Σολντζενίτσεν, Ριμπακόφ, Κούντερα κ.τ.λ. Η μεταφραστική συνέπεια συνεχίζει να επικουρείται σήμερα από τη «Σύγχρονη Εποχή» (...) Κοντά στο μεταφραστικό, εδραιώθηκε ακόμη ένα σημαντικό έργο, το οποίο υπηρετείται από τη «Σύγχρονη Εποχή» με συνέπεια, γιατί αποτελεί μια βαρύτατη ηθική και ιστορική παρακαταθήκη - της διάσωσης και της καταγραφής πολύτιμων ντοκουμέντων και μαρτυριών για την ανάδειξη της αλήθειας και την ιστορική καταξίωση της εποποιίας των αγώνων της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ.

Αντιληφθήκαμε, ή έστω χάρη και στις εκδόσεις της «Σύγχρονης Εποχής», μας δόθηκε η δυνατότητα να αντιληφθούμε τόσο τη θεωρητική όσο και την πολιτική σημασία της γνώσης, όπως ακριβώς αποτυπώνεται και στην πρόσκληση της σημερινής εκδήλωσης. «Η γνώση είναι δύναμη για να αλλάξουμε τον κόσμο. Θα μου επιτρέψετε να προσθέσω όχι μόνο τον έξω και γύρω μας αλλά και τον εσωτερικό μας κόσμο...».

Η εκδοτική παραγωγή της συμβάλλει έτσι στη διατήρηση σταθερά ανεβασμένου ταξικού επαναστατικού κριτηρίου όσων παλεύουν καθημερινά με τα αδιέξοδα που ορθώνει στις συνειδήσεις η κυρίαρχη αστική ιδεολογία, όσων απεγκλωβίζονται από την εξυπηρέτηση πολιτικών σχεδίων αστικής ενσωμάτωσης και δηλώνουν διαθεσιμότητα αγωνιστικής συμπόρευσης με το ΚΚΕ. Με τον τρόπο αυτό, η ανάπτυξη της επιστημονικής και θεωρητικής γνώσης και η καλλιέργεια αισθητικού κριτηρίου συμβάλλουν στην αναβάθμιση της ιδεολογικής παρέμβασης, ως δομικό στοιχείο της καθημερινής δράσης και όχι ως απλό επικουρικό καθήκον.

Στην περίπτωση της συγγραφής του θεατρικού έργου «Αθηνά Χατζηεσμέρ, ετών 17», που ανέβηκε την περίοδο 2015 - '17, αυτά τα «γιατί;» έπρεπε να αναζητηθούν και να απαντηθούν, μέσα και από τη μελέτη της Ιστορίας, συγκεκριμένα της Κατοχής και της Αντίστασης, μιας και τότε έδρασε το πραγματικό αυτό πρόσωπο, η νεαρή ΕΠΟΝίτισσα Αθηνά Χατζηεσμέρ που εκτελέστηκε στα 17 της χρόνια (...) Αυτή η μελέτη των εκδόσεων της ΣΕ ήταν μάλιστα απαραίτητη απ' όλους τους συντελεστές καθώς δεν έχει σημασία μόνο ο θεατρικός λόγος αλλά και ο τρόπος που αυτός επικοινωνείται με τους θεατές.

Φυσικά, αυτό δεν αποτελεί μοναδική περίπτωση. Ολο και περισσότεροι νέοι θεατρικοί συγγραφείς έρχονται σε επαφή με το πολιτικό βιβλίο για να καταλάβουν πιο βαθιά το θέμα τους. Και η ΣΕ προσπαθεί, αντίστοιχα, να ενθαρρύνει τη νέα καλλιτεχνική δημιουργία, εκδίδοντας όλο και πιο συχνά θεατρικά έργα - ένα είδος που ας μη γελιόμαστε οι εκδοτικοί οίκοι αποφεύγουν ως λιγότερο εύληπτο.

Στα νέα 50 χρόνια των εκδόσεων της «Σύγχρονης Εποχής», λοιπόν, ανεβάζουμε τον πήχη ως ΚΝΕ για μεγαλύτερη διακίνηση, μελέτη και αξιοποίησή τους. Είναι ένα στοίχημα που αφορά τελικά το τι νέοι κομμουνιστές διαπαιδαγωγούνται στις γραμμές μας.

Σε ολόκληρη αυτήν τη διαδρομή, την ίδια αντιμετώπιση που είχε το ΚΚΕ από το αστικό κράτος, με τις διώξεις και την παρανομία, είχαν και οι εκδοτικές του πρωτοβουλίες, που όμως δεν σταμάτησαν ποτέ, γιατί ποτέ δεν σταμάτησε τη δράση του το ΚΚΕ.

Με εφόδιο μια τέτοια κληρονομιά η «Σύγχρονη Εποχή», με αφετηρία το 1972, έχει καταφέρει πλατιά τμήματα της εργατικής τάξης να έρθουν σε επαφή με το πραγματικά ριζοσπαστικό και προοδευτικό βιβλίο.

Από τότε μέχρι σήμερα η «Σύγχρονη Εποχή» έχει εκδώσει περισσότερους από 2.000 τίτλους.

Εκδόθηκαν έργα των Μαρξ και Ενγκελς, με κορυφαίο «Το Κεφάλαιο», τα άπαντα του Λένιν, του Στάλιν. Δημιουργήθηκε και εμπλουτίζεται η Μικρή Μαρξιστική Βιβλιοθήκη. Η προσπάθεια μετάφρασης ανέκδοτων έργων των κλασικών του μαρξισμού - λενινισμού συνεχίζεται έως και σήμερα με αμείωτη ένταση.

Παράλληλα η εκδοτική δραστηριότητα της «Σύγχρονης Εποχής» ανέπτυξε μια πλούσια και σημαντική θεματολογία. Ανέδειξε σταθμούς της Ελληνικής και Παγκόσμιας Ιστορίας και του επαναστατικού κινήματος όλων των εποχών. Συνέβαλε στην πορεία προς τη συλλογική εκτίμηση των συμπερασμάτων της Ιστορίας του εργατικού κινήματος και του ΚΚΕ. Αποτύπωσε την ιστορική πορεία ωρίμανσης της στρατηγικής του ΚΚΕ και τις αποφάσεις του Κόμματος για τις αιτίες της αντεπανάστασης και των ανατροπών στις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Ολα αυτά τα χρόνια, με τις συλλογικές και επιστημονικά αναβαθμισμένες επεξεργασίες της ΚΕ του ΚΚΕ και των Τμημάτων της, ενισχύεται μια πολύπλευρη εκδοτική δραστηριότητα που φωτίζει τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες, τις κοινωνικές και παραγωγικές δυνατότητες της εποχής, προβάλλοντας την προοπτική του σοσιαλισμού - κομμουνισμού. Σημαντική είναι η έκδοση εκλαϊκευτικών εκδόσεων για τη νεολαία, που τροφοδοτούν την ιστορική γνώση, δημιουργούν εφόδια για τη διαπαιδαγώγηση των νέων και συμβάλλουν στον ιδεολογικό και πολιτικό εξοπλισμό, ενάντια στην αστική τάξη και τον οπορτουνισμό. (...)

Σήμερα από την κυρίαρχη ιδεολογία προβάλλονται πλήθος μύθοι και αυταπάτες, όπως π.χ. ότι κάθε κόπος αμείβεται, προβάλλονται τα πρότυπα επιτυχημένων πλουσίων που ξεκίνησαν από «χαμηλά», το star system και άλλα παρόμοια. Αποθεώνονται ο ατομισμός, η ανταγωνιστικότητα στον χώρο δουλειάς, ως στοιχεία σύμφυτα με την ανθρώπινη φύση. Καλλιεργείται η αντιδιαλεκτική μεταφυσική προσέγγιση γεγονότων και φαινομένων, αποθεώνεται ο αντιεπιστημονικός αγνωστικισμός, που απορρίπτει την έννοια της αντικειμενικής πραγματικότητας και αλήθειας και επιτρέπει στο όνομα της ελευθερίας την υιοθέτηση ανορθολογισμών, όπως για παράδειγμα του αυθαίρετου αυτοπροσδιορισμού ατόμων και κοινωνικών ομάδων κ.λπ.

Ο κατάλογος είναι πολύ μακρύς και βέβαια στην προμετωπίδα των ιδεολογημάτων της αστικής τάξης βρίσκεται ο αντικομμουνισμός, που παραμένει επίκαιρος παρά την ήττα που έχει δεχτεί εδώ και 30 χρόνια το κομμουνιστικό κίνημα και τη φαινομενικά ακίνδυνη επιρροή του.

Εκτιμώντας τον ιδιαίτερο ρόλο του βιβλίου στη διάδοση ιδεών, τη συμβολή του στην ψυχική ανάταση, την οργάνωση και έκφραση του κοινωνικού συναισθήματος, αλλά και ως παράγοντα πολιτικής και ηθικής διαπαιδαγώγησης, η «Σύγχρονη Εποχή» διαχρονικά στήριξε και στηρίζει το ποιοτικό λογοτεχνικό βιβλίο και το βιβλίο που υπηρετεί την ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού. Με εκδόσεις σημαντικών έργων από την παγκόσμια κλασική λογοτεχνία και έργα κορυφαίων Ελλήνων λογοτεχνών που άφησαν το ξεχωριστό τους αποτύπωμα στην ιστορία της λογοτεχνίας. Ξεχωριστή θέση έχουν συγγραφείς από τις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, που δημιούργησαν έργα σημαντικής αξίας σε μορφή και περιεχόμενο, αποδεικνύοντας την ανωτερότητα του σοσιαλισμού και στον τομέα των γραμμάτων και των τεχνών. Τέτοια έργα αναδεικνύουν την πορεία της σοσιαλιστικής επανάστασης, την προσπάθεια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης αλλά και τις δυσκολίες, τις αντιφάσεις, καθώς και τη διαπάλη σε όλη αυτή την πορεία.

Παράλληλα η «Σύγχρονη Εποχή» διαχρονικά προσπάθησε να στηρίξει νέους δημιουργούς που θέλουν να θέσουν το έργο τους στην υπηρεσία πανανθρώπινων ιδανικών, που νοιάζονται για τις λαϊκές ανάγκες, αντιστέκονται στον ατομισμό και τη σήψη του καπιταλισμού. (...)

Ο καπιταλισμός στέκεται εχθρικά απέναντι στην παραγωγή βιβλίου, την ανάπτυξη λογοτεχνικού έργου αλλά και στους ίδιους τους δημιουργούς. Βασικό στοιχείο που αποδεικνύει αυτήν την εκτίμηση είναι η εμπορευματοποίηση. Η δημιουργία αντιμετωπίζεται ως εμπόρευμα, το οποίο θα διατεθεί στον αναγνώστη με σκοπό το κέρδος. Προϋποθέτει τον επενδυτή - χρηματοδότη, ο οποίος με τα δικά του κριτήρια θα επιλέγει τι θα χρηματοδοτήσει, συνυπολογίζοντας το περιεχόμενο και την κερδοφορία.

Η ένταξη στον χώρο των εκδόσεων ισχυρών επιχειρηματικών ομίλων που ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό την αγορά, ο ρόλος του marketing μέσα από ένα ισχυρό δίκτυο προώθησης και διανομής, επιδιώκει να ελέγχει το τι παράγεται και τι διακινείται. Μεγάλη εκδοτική επιτυχία, πέρα από εξαιρέσεις, γνωρίζουν κυρίως χαμηλής ποιότητας παραγωγές, έντυπες σαπουνόπερες, εύπεπτοι και με αντιδραστικό περιεχόμενο τίτλοι. Η μικρή αγορά του βιβλίου πιέζεται από τον ανταγωνισμό, με αποτέλεσμα μικρότερα εκδοτικά και βιβλιοπωλεία να κλείνουν.

Την ίδια στιγμή, ο τρόπος ζωής και δουλειάς των λαϊκών στρωμάτων, τα εξαντλητικά και ελαστικά ωράρια και οι δυσκολίες επιβίωσης των λαϊκών στρωμάτων διαμορφώνουν ένα πλέγμα εμποδίων που επιδρά στην επαφή με το βιβλίο και το διάβασμα, κάνουν το διάβασμα και την αγορά βιβλίων δευτερεύουσα ανάγκη.

Σε αυτό το περιβάλλον η εκδοτική προσπάθεια του Κόμματος αντιμετωπίζει παράλληλα με τον οικονομικό ανταγωνισμό, και την αντιπαράθεση στο ίδιο το περιεχόμενο, με προσπάθειες αποκλεισμών και περιθωριοποίησης.

Σήμερα, με σύνθημα «Η ΓΝΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΜΗ ΓΙΑ ΝΑ ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ», συνεχίζουμε με όπλα μας τις εκδόσεις μας, τον «Ριζοσπάστη», την «Κομμουνιστική Επιθεώρηση», τον «Οδηγητή» και το βιβλίο. Επιδιώκουμε να γίνεται η φωνή του Κόμματος ακόμη πιο διεισδυτική, να φτάνει πλατιά σε ευρύτερο κομμάτι λαϊκού - εργατικού κόσμου και νεολαίας. Με την πεποίθηση ότι η επαναστατική θεωρία και γνώση, όταν κατακτάει τις λαϊκές μάζες γίνεται υλική δύναμη για να κινηθεί ο τροχός της Ιστορίας μπροστά, θα επιμείνουμε να δημιουργούμε όλα εκείνα τα ερεθίσματα, τους προβληματισμούς, τις γνώσεις που συμβάλλουν προκειμένου οι εργαζόμενοι να αποκτούν την ικανότητα να ερμηνεύουν την πραγματικότητα, να συνειδητοποιούν την αναγκαιότητα και τη δυνατότητα ενός κόσμου απαλλαγμένου από την εκμετάλλευση, για τη σοσιαλιστική προοπτική.