Χαρακτηρίστηκε ποιητής του μηδενισμού και της απαισιοδοξίας. Η υπερβολική ενασχόληση με την αυτοκτονία του, από τους σύγχρονούς του, συσκότισε το έργο του και παραμόρφωσε την ποιητική του φυσιογνωμία. Ο λόγος για τον Κώστα Καρυωτάκη, ίσως τον πιο αντιπροσωπευτικό ποιητή της δεκαετίας του 1920, μιας πραγματικά ταραγμένης εποχής.

Στο ξεκίνημα της λογοτεχνικής του διαδρομής, ο Κώστας Καρυωτάκης καταγράφει την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής του. Ομως δεν μένει εκεί. Αρνείται να συμβιβαστεί με την κοινωνική αδικία και με όπλο τη σάτιρα καταγγέλλει την αστική κοινωνία, επιβεβαιώνοντας συνάμα τον πολιτικό χαρακτήρα της αληθινής Τέχνης. Τα παραπάνω αναδείχθηκαν σε πρόσφατη εκδήλωση προς τιμήν του ποιητή Κώστα Καρυωτάκη, η οποία πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της Τομεακής Επιτροπής Πρέβεζας του ΚΚΕ.

Εκατοντάδες ήταν οι Πρεβεζιάνοι που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της Οργάνωσης του Κόμματος, καταγράφοντας το αυξημένο ενδιαφέρον για τον ποιητικό λόγο και για έναν μεγάλο διανοούμενο, που έχει «στοιχειώσει» την πόλη με το πέρασμά του από αυτή. Στην κατάμεστη αίθουσα λόγου και τέχνης «Οαση», του Πολιτιστικού Χώρου του δήμου Πρέβεζας, παρευρέθηκαν και μίλησαν η Νατάσα Αβραμίδου, φιλόλογος, μέλος της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων (ΠΕΦ), η Μαρία Πεσκετζή, διδάκτορας φιλόλογος, πρόεδρος της ΠΕΦ, και η Αννα Αφεντουλίδου, φιλόλογος, ποιήτρια και κριτικός. Η εκδήλωση πλαισιώθηκε καλλιτεχνικά από τον Θωμά Ιωάννου, γιατρό νευρολόγο από την Πρέβεζα, ο οποίος απήγγειλε ποίημά του για τον Καρυωτάκη, με τίτλο «Δευτέρα Παρουσία», από την ποιητική συλλογή «Ιπποκράτους 15». Και μουσικά από τον Ντάνο Μηνιάδη, καθηγητής κλασικής κιθάρας στο Δημοτικό Ωδείο Πρέβεζας, ο οποίος ερμήνευσε μελοποιημένα ποιήματα του Καρυωτάκη, της Λένας Πλάτωνος, του Λουκά Θάνου και του Γιάννη Γλέζου, ενώ ο Βασίλης Τζίμας, καθηγητής γυμναστής - μουσικός, ερμήνευσε ποίημα της Μαρίας Πολυδούρη σε δική του μελοποίηση. Τέλος, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης ανέγνωσαν πεζά και απήγγειλαν ποιήματα η Βούλα Σοφοπούλου, ιστορικός, και η Τατιάνα Ιορδανίδου, αρχαιολόγος.

Την εκδήλωση άνοιξε ο Κώστας Κύρλας, μέλος της ΤΕ Πρέβεζας του ΚΚΕ, υπογραμμίζοντας ότι ο Καρυωτάκης υπήρξε μια σπουδαία λογοτεχνική προσωπικότητα, που είδε την κοινωνική αδικία, γνώρισε τον ανθρώπινο πόνο, αναζήτησε τις αιτίες που τον προκαλούν και δεν έμεινε ουδέτερος.

Ανέφερε χαρακτηριστικά: «Αυτόν τον ολοζώντανο άνθρωπο, αυτήν τη μαχητική κοινωνική προσωπικότητα, αυτόν τον σπουδαίο διανοούμενο και καλλιτέχνη, το Κόμμα θέλει να φωτίσει γι' αυτό που πραγματικά ήταν και όχι αυτό που επικρατεί πως υπήρξε, δηλαδή ένας πεσιμιστής καλλιτέχνης που αυτοκτόνησε».

Ανάμεσα σε άλλα υπογράμμισε και τη σύνδεση του ποιητή με την πόλη, με αφορμή το τραγικό τέλος του στην Πρέβεζα στις 21/7/1928, στα 32 του χρόνια.

Στη συνέχεια πήρε τον λόγο η Ν. Αβραμίδου και φώτισε τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες στις οποίες έζησε ο ποιητής (Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, ίδρυση του ΣΕΚΕ, Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή), επισημαίνοντας ότι το έργο του έχει έκδηλα κοινωνικό και ειδικότερα πολιτικό χαρακτήρα: «Είναι ένα κοινωνικοποιημένο άτομο. Ενας ενεργός άνθρωπος. Σαφές παράδειγμα αποτελεί η συνδικαλιστική του δράση, την οποία πλήρωσε με παρακρατήσεις μισθών και με τις δύο δυσμενείς μεταθέσεις, στην Πάτρα και στην Πρέβεζα».

Ανέδειξε ακόμα ότι για τον Καρυωτάκη «η ασχήμια της κοινωνίας και η παρακμή δεν μπορούν να φτιασιδωθούν. Ετσι, η έκφραση τώρα γίνεται μέσω μιας ποίησης χαμηλότερων τόνων, μιας ποίησης αντιρητορικής. Υπόστρωμά της είναι το βίωμα, που μετουσιώνεται σε Τέχνη. Ο ποιητής, μέσω της μουσικότητας του στίχου του, υποβάλλει ή υπαινίσσεται την ψυχική του κατάσταση, η οποία σχετίζεται με τον φθαρτό κόσμο των πραγμάτων. Αυτά τα φθαρτά πράγματα συμβολίζουν - αφορούν τη (διε)φθαρμένη κοινωνία που τους περιβάλλει. Αυτή η επίμονη καταγραφή της νοσηρής και αδιέξοδης πραγματικότητας γίνεται με διάθεση να δηλωθεί η αποστροφή του ποιητή γι' αυτήν».

Στο έδαφος αυτό, συνέχισε η Ν. Αβραμίδου, η Τέχνη - άρα και η λογοτεχνία - είναι πολιτική πράξη, γιατί πώς αλλιώς μπορεί να χαρακτηριστεί η Τέχνη που παίρνει θέση σε μια κοινωνική, πολιτική και οικονομική πραγματικότητα; Στο σημείο αυτό υπενθύμισε τα όσα έγραψε για το ποίημα «Ελεγεία και σάτιρες» ο πιο αξιόλογος κριτικός του έργου του Καρυωτάκη, ο Τέλλος Αγρας: «Η δε σάτιρα είναι η σφαίρα όπου, ολιγώτερον από κάθε άλλην, η ποίησις μένει αδιάφορη από τον έξω κόσμο. Και ο κόσμος είναι ο ρεαλισμός, η κοινωνία, η πολιτική. "Το Αγαλμα της Ελευθερίας που φωτίζει τον Κόσμο", ο "Μιχαλιός", η "Ωδή εις Ανδρέαν Κάλβον", "Η Πεδιάς και το Νεκροταφείον" - ιδού τέσσερα ποιήματα του Κ. εμπνευσμένα από την πολιτική, χωρίς όμως να ξεφεύγουν καθόλου από τα σύνορα της τέχνης. Η σάτιρα δέχεται εντυπώσεις από την Κοινωνία. Επειτα, χτυπά την κοινωνία». «Αρα, μιλάμε πλέον για πολιτική που έχει ως ερέθισμα και ως αποδέκτη την κοινωνία μέσα στην οποία ζει και παρεμβαίνει με την πένα του ο λογοτέχνης. Αν θέλαμε να το διατυπώσουμε κι αλλιώς, με τη σάτιρα υπάρχει κλιμάκωση στη δραστικότητα του πολιτικού ρόλου της Τέχνης», κατέληξε η Ν. Αβραμίδου.

Από την πλευρά της η Μ. Πεσκετζή τόνισε ότι η μικρασιατική τραγωδία έγινε για πολλές δεκαετίες κυρίαρχο θέμα στην ποίηση και στην πεζογραφία, άλλοτε ως έκφραση προσωπικού βιώματος, άλλοτε ως έκφραση οδύνης για το δράμα της προσφυγιάς και άλλοτε ως καταγγελία για τις δημόσιες αμαρτίες που την προκάλεσαν. Υπογράμμισε ότι ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, η Μικρασιατική Καταστροφή και οι συνέπειές τους κλόνισαν τις αξίες μεγάλου τμήματος των λαϊκών μαζών, ιδιαίτερα των μικροαστών, στερώντας τους κάθε ελπίδα και βυθίζοντάς τους σε μόνιμη απελπισία.

Στο σημείο αυτό, αναφερόμενη στον Κλέωνα Παράσχο, που είχε γράψει ότι «κανείς άλλος δεν ήταν όσο ο Καρυωτάκης μπασμένος στην ατμόσφαιρα της εποχής μας, ποτισμένος από το πνεύμα της. Το βλέπει κανείς όχι μόνο στην ουσία αλλά και στη μορφή της ποίησής του», επεσήμανε ότι με τη διαπίστωση αυτή συμφώνησαν τελικά όλοι όσοι έκριναν είτε θετικά είτε αρνητικά το καρυωτακικό έργο, καθιστώντας τον ποιητή τον αντιπροσωπευτικότερο της εποχής του. Γιατί μπροστά σε αυτήν την τραγική πραγματικότητα ο Καρυωτάκης δεν μένει αδιάφορος, αλλά την αποτυπώνει στην ποίησή του με ειλικρίνεια και ρεαλισμό, μέσα από την πολιτική σάτιρα. Η τραγωδία των προσφύγων από τη μία και η δυσοσμία των δημόσιων σκανδάλων από την άλλη λειτουργούν σαν ωστικό κύμα που ρίχνει ο Καρυωτάκης στον έξω κόσμο, στην πραγματικότητα της εποχής του. Ως μαχητικός συνδικαλιστής γράφει κείμενα εξόχως πολιτικοποιημένα, που δεν αφήνουν ανεπηρέαστο τον ποιητικό του λόγο.

Τέλος, η Α. Αφεντουλίδου, με αφορμή την εμπειρία της ως εκπαιδευτικού στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, παρατήρησε ότι ο Καρυωτάκης είναι ο ποιητής που συγκινεί και αγγίζει πιο εύκολα με το συναισθηματικό του κλίμα τη νέα γενιά:

«Αυτό που συγκινεί τα σύγχρονα παιδιά, όταν έρχονται σε επαφή με την ποίησή του, είναι εκείνη η απροσδιόριστη μελαγχολία, η βουβή αντίδραση μπροστά στο ακατανόητο μιας ζωής που προσφέρεται ανοιχτή και ταυτοχρόνως μας αρνείται τη χαρά. Είναι η αίσθηση ενός επαναστάτη που ακόμα κι αν δεν μπορεί να στρέψει τα βέλη του προς έναν συγκεκριμένο και ορατό εχθρό, ωστόσο αναγνωρίζει ως εχθρικό το κλίμα, την εποχή, τους ανθρώπους, τη σύμβαση, που αισθάνεται οργή μπροστά στη σύμβαση αυτή και στην παραίτηση, που σαρκάζει το μάταιο της προσπάθειας και άλλοτε συνθλίβεται για τον άνισο αγώνα με ένα αδυσώπητο σύστημα που δεν μας αφήνει να ζήσουμε ελεύθερα. Είναι το "γιατί" των αναπάντητων ερωτημάτων, το αίσθημα αδικίας που έχουν οι έφηβοι. Με έναν συνεχώς επαναστατημένο έφηβο μοιάζει ο ποιητής, έναν επαναστάτη που δεν μπορεί να προσδιορίσει τα ακριβή αίτια της αντίδρασής του, ενώ ταυτόχρονα ενσαρκώνει την επιθυμία της φυγής: Να φύγει, κι ας μην ξέρει για πού. Να ξεφύγει, κι ας μην ξέρει πώς».