Τις τεράστιες διαστάσεις του προβλήματος των ναρκωτικών στη χώρα μας επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία που έδωσε χτες στη δημοσιότητα το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ), στην Ετήσια Εκθεση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης (ΕΚΤΕΠΝ) «για την κατάσταση των ναρκωτικών στην Ελλάδα 2000».

Μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά είναι η μεγάλη αύξηση χρήσης εισπνεόμενων διαλυτών από εφήβους, η μείωση της ηλικίας έναρξης χρήσης παράνομων ουσιών, αλλά και η χρήση ηρωίνης από εφήβους, η εξάπλωση της πολυτοξικομανίας και η αύξηση των θανάτων εξαιτίας διαφόρων ουσιών. Τη διάδοση των εισπνεόμενων από εφήβους, έρχεται να επιβεβαιώσει και η Ευρωπαϊκή Ερευνα ESPAD '99, σύμφωνα με την οποία ο μαθητικός πληθυσμός της Ελλάδας (14%) - σε πανελλήνιο δείγμα 107 σχολείων και 2.205 μαθητές ηλικίας 16 ετών - κατέχει την πρώτη θέση στη χρήση εισπνεόμενων διαλυτών σε σχέση με το μέσο όρο των υπόλοιπων χωρών της Ευρώπης (9%).

Αλλο ένα στοιχείο της Εκθεσης είναι ότι ο αριθμός εισαγωγών στις υπάρχουσες μονάδες θεραπείας υπερβαίνει κατά πολύ τη δυναμικότητά τους, γεγονός που καταδεικνύει την αναγκαιότητα για ίδρυση νέων θεραπευτικών προγραμμάτων.

Την Εκθεση παρουσίασε η Μανίνα Τερζίδου, επιστημονική υπεύθυνη του ΕΚΤΕΠΝ, ενώ στη συνέντευξη Τύπου απηύθυναν χαιρετισμό ο καθηγητής Κ. Στεφανής, η υφυπουργός Υγείας Χρ. Σπυράκη, η Αννα Κοκκέβη πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ και ο Μ. Σκουλάκης πρόεδρος της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής για τα ναρκωτικά.

Ο μέσος όρος έναρξης παράνομης χρήσης είναι 16 ετών για την κάνναβη, 15 ετών για τα χάπια και 21 ετών για την ηρωίνη. Η κάνναβη θεωρείται η κατεξοχήν ουσία έναρξης της παράνομης χρήσης, ειδικά στις μικρότερες ηλικίες (έφηβοι 85%). Το 61,8% των χρηστών είναι άνεργοι, το 20,8% έχει κάποια σταθερή εργασία και το 13% περιστασιακή. Το 1/3 των χρηστών κάνουν παράλληλη χρήση τριών ουσιών, και περίπου το 1/4 κάνει (στο Κέντρο Βοήθειας το 37,5%) παράλληλη χρήση 4 -5 ουσιών. Οι θάνατοι από ναρκωτικά παρουσιάζουν αυξητική πορεία από το 1985 ως το 2000. Η ουσία που προκάλεσε το θάνατο ήταν για το 95% η ηρωίνη, τρεις θάνατοι προκλήθηκαν από χρήση ψυχοτρόπων ουσιών και ένας από χρήση κοκαΐνης, ενώ το 76% των θανόντων ήταν άνεργοι.

Κύρια ουσία χρήσης είναι η ηρωίνη και άλλα οπιοειδή. Ως δευτερεύουσες ουσίες αναφέρονται συχνότερα τα χάπια (85,2% των εφήβων), περισσότεροι από τους μισούς αναφέρουν την κάνναβη (62,3% εφήβων και 63,4% νέων), το 1/3 χρησιμοποιεί την κοκαϊνη (37,7% άτομα άνω των 41 ετών), το 12,1% αναφέρει την ηρωίνη και άλλα οπιοειδή και κάτω από το 5% χρησιμοποιεί άλλες ουσίες (4,9% εφήβων και νέων).

Το 83% των χρηστών που κάνουν αίτηση για θεραπεία είναι άνδρες, το 3,1% είναι έφηβοι μέχρι 18 ετών, το 44% είναι από 19-29 ετών, το 38,6% είναι 30-40 ετών και το 14,2% είναι άνω των 40 ετών. Το 16,3% του συνόλου των χρηστών που έκαναν αίτηση για θεραπεία είναι απόφοιτοι δημοτικού, το 29,9% απόφοιτοι Γυμνασίου, το 36,5% έχουν τελειώσει το Λύκειο και μόνο το 4,5% είναι απόφοιτοι Ανώτατης ή Ανώτερης Σχολής, το 12,8% δηλώνουν αναλφάβητοι ή ότι δεν έχουν τελειώσει το δημοτικό. Το 62,7% ζει με τους γονείς του, το 16,6% συγκατοικεί με χρήστες. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία χρήστες 30 - 40 ετών έχουν ξεκινήσει με χάπια (16,7%), ενώ οι χρήστες άνω των 41 ετών είχαν ως ουσία έναρξης την ηρωίνη (14,6%).

Η ενέσιμη χρήση κυριαρχεί σε όλους τους τύπους φορέων (Πρόγραμμα Υποκατάστασης 73,7%, Κέντρο Βοήθειας 79,6%, Λοιποί Φορείς 79,6%). Το ποσοστό των χρηστών που εισπνέουν ηρωίνη από τη μύτη κυμαίνεται μεταξύ 19%-26% και ακολουθεί σε μικρότερα ποσοστά το κάπνισμα ή η εισπνοή από το στόμα. Σε σχέση με την ηλικία, η ένεση αποτελεί τον πιο διαδεδομένο τρόπο χρήσης της ηρωίνης και των άλλων οπιοειδών περισσότερο για την ηλικιακή ομάδα 30-40 ετών (80,9%) σε σύγκριση με τους εφήβους (70,8%), 19-29 ετών (75,6%) και άνω των 41 (72,5%). Αύξηση παρουσιάζει το κάπνισμα ή η εισπνοή στους χρήστες 41 ετών (11,4%) και στις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες τα ποσοστά είναι στους εφήβους (22,9%), τους νέους (16,9%), 30-40 ετών (9%).

Το 53,1% των χρηστών έχουν κάνει κοινή χρήση σύριγγας, ενώ συστηματικά τον τελευταίο μήνα κάνουν οι γυναίκες (42,9%) και οι άνδρες (31,9%). Το 1/3 των ατόμων που κάνουν κοινή χρήση σύριγγας δεν έχουν υποβληθεί σε τεστ ηπατίτιδας, ούτε σε τεστ ΕΪΤΖ. Οι μισοί από αυτούς που έχουν κάνει τεστ έχουν μολυνθεί από ηπατίτδα C και το 1,5% έχουν μολυνθεί από ΕΪΤΖ. Συνολικά τα κρούσματα ΕΪΤΖ στην Ελλάδα είναι 1.799, εκ των οποίων οι 78 είναι ενδοφλέβιοι χρήστες. Το 25,9% στο σύνολο των θεραπευτικών μονάδων ολοκλήρωσαν τη θεραπεία, το 31,7% αποχώρησε με δική του πρωτοβουλία και το 15,8% πήρε πρόωρη χορήγηση εξιτηρίου.

Ο συνολικός αριθμός των κατηγορηθέντων για ναρκωτικά ήταν 15% μεγαλύτερος το 2000 σε σχέση με το 1999.

Συγκεκριμένα, το ΔΣ του «Ευαγγελισμός» με την απόφασή του, αρ. 21 - 6/6/2001 εκδιώκει το Συμβουλευτικό Σταθμό Ενηλίκων και τη Μονάδα Εφήβων και Νέων (εξωτερικής παρακολούθησης) του 18ΑΝΩ από το κτίριο της οδού Ασκληπιού 19, όπου εδράζονται και αποτελεί κληροδότημά του. Και όπως αναγράφεται στην παρ. 7 της σχετικής απόφασης, αυτό γίνεται προκειμένου «να ομαλοποιηθεί η καλή λειτουργία της πολυκατοικίας»... Η απόφαση λήφθηκε ύστερα από διαδικασία εκδίωξης που κίνησαν δικηγόροι - ένοικοι της πολυκατοικίας, οι οποίοι επικαλούνται «προβλήματα στην καθαριότητα, ηχορύπανση από τις φωνές των επισκεπτών, κίνδυνο πυρκαγιάς από τα αποτσίγαρα»!

Ο «Ευαγγελισμός» αποφασίζει να βάλει λουκέτο στους δύο σταθμούς και να τους μεταφέρει σε έναν απόμερο δρόμο, στο Κουκάκι, όταν πριν λίγες μέρες είχε προηγηθεί η διαπίστωση εκ μέρους του πρωθυπουργού για αδυναμία των ήδη λειτουργουσών Υπηρεσιών να ανταποκριθούν στις πραγματικά τεράστιες και διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες αποτελεσματικής αντιμετώπισης.

Ενα άλλο στοιχείο που πρέπει να τονιστεί είναι ότι στο Συμβουλευτικό Σταθμό υλοποιούνται επίσης και θεραπευτικά προγράμματα, ένα από τα οποία είναι το μοναδικό στον ελληνικό χώρο. Είναι το πρόγραμμα Διπλής Διάγνωσης, που απευθύνεται σε άτομα που παρουσιάζουν ψυχιατρική διαταραχή και εξάρτηση από ουσίες. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα δε θα συνεχιστεί αν εκδιωχθεί ο Συμβουλευτικός Σταθμός.

Την άρνησή της να υλοποιηθεί η απόφαση του «Ευαγγελισμού» εξέφρασε και η Χριστίνα Σπυράκη, υφυπουργός Υγείας, παρά το γεγονός ότι έσπευσε να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, λέγοντας, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι η συγκεκριμένη απόφαση του «Ευαγγελισμού» δεν έκρυβε ρατσισμό, αλλά άγνοια... αφού «δεν μπορεί το κάθε ΔΣ να γνωρίζει πως κάποιες δραστηριότητες δεν μπορούν να λειτουργήσουν έξω από το κέντρο της πόλης». Η υφυπουργός δεσμεύτηκε ότι το θέμα θα συζητηθεί στην ερχόμενη συνεδρίαση του ΔΣ του «Ευαγγελισμού», που θα γίνει τις επόμενες μέρες.

Ρατσιστική και προκλητική χαρακτήρισε την απόφαση του ΔΣ του «Ευαγγελισμού», για εκδίωξη του Συμβουλευτικού Σταθμού, η Κατερίνα Μάτσα, επιστημονική υπεύθυνη του 18 ΑΝΩ. «Η Μονάδα Απεξάρτησης του ΨΝΑ 18 ΑΝΩ είναι μονάδα του ΕΣΥ και είναι απαράδεκτο μια δομή του ΕΣΥ, όπως είναι ο "Ευαγγελισμός", να στρέφεται εναντίον του ίδιου του ΕΣΥ», είπε χαρακτηριστικά. Με έγγραφο προς το υπουργείο Υγείας και το γραφείο του πρωθυπουργού, η Μονάδα Απεξάρτησης του ΨΝΑ ζητάει την εξασφάλιση λειτουργίας των δύο κέντρων και την παραχώρηση όλων των άδειων διαμερισμάτων του κτιρίου προς χρήση της Μονάδας.

«Ο "Ευαγγελισμός" προτείνει κάποιο δρόμο απόμερο στο Κουκάκι, κάποιο κτίριο που του περισσεύει. Εμείς δεν πρόκειται να φύγουμε. Είναι θέμα τιμής για τη Μονάδα, για το ΕΣΥ και ολόκληρο τον ελληνικό λαό, να παραμείνει ο συμβουλευτικός σταθμός σε ένα χώρο κεντρικό που τον ξέρουν και οι ίδιοι οι τοξικομανείς. Αυτά τα παιδιά έχουν δικαίωμα στη ζωή. Δε θα πεταχτούν στο δρόμο, δε θα εισπράξουν την απόρριψη. Ισα ίσα, θα πρέπει να δημιουργηθούν χώροι που θα τους υποδεχτούν, για να μπορέσουν να ξαναβρούν τον εαυτό τους», κατέληξε η Κ. Μάτσα.