Ισως θα πρέπει να ρίξουμε ακόμη μια φορά στο παρελθόν για να μπορούμε άνετα να ατενίζουμε το μέλλον. Και φυσικά, για να κατανοούμε το παρόν. Το παρόν ακατανόητο μοιάζει. Μας τρομάζει. Σήμερα λοιπόν θα διαβάσουμε το βιβλίο της ελληνίστριας Ζακλίν ντε Ρομιγί «Η Αρχαία Ελλάδα: Σε αναζήτηση της ελευθερίας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Το Αστυ» σε δεύτερη έκδοση, για να μάθουμε όσο είναι δυνατόν περισσότερα για την έννοια της ελευθερίας που γεννήθηκε εδώ, στην Ελλάδα, εδώ που υπήρχαν σκλάβοι και κοινωνικές ανισότητες και πολλές φορές οι Αθηναίοι, που αρέσκονταν να λένε ότι κατοικούσαν στην πιο ελεύθερη πόλη «.. ασκούσαν στους άλλους Ελληνες μια κυριαρχία της οποίας δε δίσταζαν να αναγνωρίσουν τον τυραννικό χαρακτήρα». Αντιφατικό δεν είναι; Οπως και να έχει το πράγμα, θα αφήσουμε τη συγγραφέα να μας παρασύρει και να μας ξεναγήσει. Αλλωστε, εκείνη έχει αναλώσει τη ζωή της στη μελέτη της αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, και καρπός αυτής της μελέτης είναι η γνώση που απέκτησε αλλά και ο κόπος που κατέβαλε για να γράψει περισσότερα από είκοσι βιβλία για τα μεγάλα κλασικά κείμενα, το αρχαίο θέατρο και τους τραγικούς, τον όμηρο και τους σοφιστές, τα προβλήματα της ελληνικής δημοκρατίας, τον ανθρωπισμό στην ελληνική σκέψη και την εξέλιξη του νόμου στα κλασικά κείμενα. Η αδιάκοπη προσφορά της στα Ελληνικά Γράμματα ευτυχώς αναγνωρίστηκε με την εκλογή της στην Ακαδημία Αθηνών. Τιμήθηκε με το βραβείο Ωνάση 1995 και, σε ειδική τελετή, ονομάστηκε δημότις Αθηναίων. Θυμίζουμε ότι Σεπτέμβρη του 1995 με Προεδρικό Διάταγμα η Ζακλίν ντε Ρομιγί πολιτογραφήθηκε Ελληνίδα.

Μη νομίζετε ότι χρειάζονται πολλά χρήματα, για να δημιουργήσει κανείς μέσα στο σπίτι του μια καλαίσθητη γωνιά, μια γωνιά «ταξιδιάρικη» μια γωνιά «φευγάτη». Πάνω σ' ένα τραπέζι ρίχτε ένα παλιό ύφασμα, ανοίξτε έναν πάπυρο -θα τον βρείτε στο Μοναστηράκι χωρίς να ψάξετε πολύ- βάλτε μια λάμπα πετρελαίου, ένα κρυστάλλινο βάζο, ένα χάρτη, μια φωτογραφία σε πλαίσιο σκούρο, και πολλά βιβλία χωρίς τάξη. Ολα αυτά αν τα ακούσει κανείς χωρίς να περιμένει να διαπιστώσει το αποτέλεσμα θα πει: αηδίες. Και όμως, η φωτογραφία μας αποδεικνύει το αντίθετο. Μια ζεστή, ταξιδιάρικη γωνιά υπάρχει μέσα στο χώρο μας, μια γωνιά γεμάτη φαντασία και όνειρα. Τι περιμένετε;

Θα κάνουμε μια σαλάτα με μπακαλιάρο, αβοκάντο και κόκκινες πιπεριές. Θα χρειαστούμε: Ενα κιλό μπακαλιάρο αλμυρό καλά ξαλμυρισμένο. Ενα κουτάλι της σούπας λάδι, 3 σκελίδες σκόρδο, ένα φλιτζάνι καφέ ψιλοκομμένο μαϊντανό, πιπέρι, αλάτι, τρεις ψημένες κόκκινες πιπεριές και τρία αβοκάντο καθαρισμένα και κομμένες σε φέτες ντομάτας.

Βράζουμε τον μπακαλιάρο σε λίγο νερό για 20 λεπτά και μετά τον μαδάμε σε μικρά κομματάκια. Σε ένα τηγάνι βάζουμε το λάδι. Προσθέτουμε το κρεμμύδι, το σκόρδο και το τσιγαρίζουμε για 2 λεπτά. Προσθέτουμε τις ντομάτες, το μαδημένο μπακαλιάρο και το χυμό λεμονιού και τον μαγειρεύουμε για ένα δύο λεπτά της ώρας. Τον αφήνουμε να κρυώσει, προσθέτουμε το μαϊντανό και το πιπέρι. Βάζουμε το μείγμα στο ψυγείο και ετοιμάζουμε το ντρέσινγκ (τρεις κουταλιές μαύρο ξίδι, μια κουταλιά μουστάρδα, μια σκελίδα σκόρδο και τρεις κουταλιές λάδι) κτυπώντας όλα τα υλικά σε ένα σέικερ. Σερβίρουμε τον μπακαλιάρο σε μεγάλα πιάτα, τοποθετώντας το ψάρι στη μέση. Διακοσμούμε με φέτες πιπεριάς και φέτες του αβοκάντο. Και τα περιχύνουμε το ντρέσινγκ.

Επειδή πήγαμε μια φορά στη Σύρο, δε σημαίνει ότι δε θα ξαναπάμε. Διότι ξαναπήγαμε και στο τέλος του Φθινοπώρου. Και επειδή στην αρχή του καλοκαιριού γράψαμε για τη Σύρο δε μας απαγορεύει κανείς να μην ξαναγράψουμε. Αλλωστε, αυτό κάνουμε αυτή τη στιγμή που η μνήμη μας είναι ακόμη νωπή, που η ήρεμη και γλυκιά ομορφιά της δεν έχει ακόμη απομακρυνθεί από το νου μας. Μια μικρή απόδραση κάναμε αυτή φορά, μικρή μεν αλλά ευχάριστη. Ισως γιατί τώρα που είχαμε πάρει μια γεύση του τόπου ξέραμε τι δεν είχαμε δει, γνωρίζαμε τι δεν είχαμε καλά προσέξει την πρώτη φορά.

Ασφαλώς, οι περισσότεροι από σας θα έχουν επισκεφτεί αυτό πανέμορφο, το ανοιχτόκαρδο νησί, την κυρά και αρχόντισσα των Κυκλάδων. Ασφαλώς, οι περισσότεροι από σας θα έμειναν έκπληκτοι από την αρχιτεκτονική της Ερμούπολης, της πρωτεύουσας που πήρε το όνομά της από το θεό Ερμή, που ανάμεσα στις άλλες δραστηριότητές του, ήταν και ο «υπουργός» της ταχύτητας και του εμπορίου.

Ασφαλώς, και θα σταθήκατε με βλέμμα γεμάτο από θαυμασμό μπροστά στο κτίριο του Δημαρχείου, που σχεδιάστηκε από τον Τσίλερ, θεμελιώθηκε το 1876, αλλά εγκαινιάστηκε στα 1900. Το υπέροχο πρόπυλο με τους μαρμάρινους δωρικούς κίονες του πρώτου ορόφου και τους ιωνικούς του δεύτερου, τις τοξωτές πόρτες και το αέτωμα, καθώς και τη μαρμάρινη σκάλα της κεντρικής εισόδου, η οποία έχει πλάτος 15,5 μ.

Ασφαλώς, και θα έχετε επισκεφτεί το αρχαιολογικό μουσείο, με ευρήματα από μια τεράστια χρονική περίοδο, δηλαδή από τους Νεολιθικούς χρόνους, τους Κυκλαδικούς, τους αρχαϊκούς, τους κλασικούς, τους ελληνιστικούς μέχρι τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους.

Ασφαλώς, και θα έχετε μείνει άναυδοι -ποιος θα πίστευε άραγε πως θα το απαντούσε σε ένα μικρό νησί- με το Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων», το σχεδιασμό και την κατασκευή του οποίου ανέλαβε ο Ιταλός δημοτικός αρχιτέκτων Ρ. Sambo. Το θέατρο αυτό θυμίζει πολύ, σε μικρογραφία το θέατρο της Σκάλας του Μιλάνου. Με ποια παράσταση ξεκίνησε και πότε; Το «Λυρικό Θέατρο Απόλλων» εγκαινιάστηκε στις 20 Απρίλη του 1864 με την όπερα του Τζιουζέπε Βέρντι: «Ριγκολέτο». Από τότε φιλοξένησε μεγάλα ονόματα Ιταλών και Ελλήνων ερμηνευτών της όπερας, αλλά και της πρόζας. Το κτίριο αφέθηκε, όμως στη φθορά του χρόνου. Οι εργασίες αποκατάστασης ολοκληρώθηκαν πρόσφατα με σχέδια του αρχιτέκτονα Πέτρου Πικιώνη.

Ασφαλώς, και θα έχετε κάνει ένα ρομαντικό περίπατο, μια ευχάριστη βόλτα στη συνοικία «Βαπόρια». Και, ίσως να πήρε το μάτι σας, ένα «πωλητήριο», που είναι κολλημένο στα κάγκελα ενός υπέροχου νεοκλασικού και ίσως και να σπεύσατε να αγοράσετε λαχείο, όπως κάναμε και εμείς, αλλά δυστυχώς... δεν κερδίσαμε. Πάντως, για λίγο χρονικό διάστημα τουλάχιστον ελπίσαμε.

Ασφαλώς, και θα ανεβήκατε τα 870 πλατιά σκαλοπάτια που οδηγούν στην «Ανω Σύρα», και φυσικό είναι να περάσατε στο εσωτερικό του καθολικού ναού του Αγίου Γεωργίου, του θεματοφύλακα της ιστορίας της συνοικίας που στέκεται περήφανα εκεί από το 1200 μ.Χ..! Και έτσι όπως θα κατεβαίνατε, καθώς δεν υπάρχει πλατεία, θα επισκεφτήκατε τις αίθουσες τέχνης και τα μουσεία. Ανάμεσά τους το μικρό αλλά εξαιρετικό «Μουσείο Μάρκου Βαμβακάρη», που περιέχει φωτογραφίες και αντικείμενα από τη ζωή και το έργο του συνθέτη. Εκεί υπάρχει μια πανέμορφη ταράτσα, όπου ο ξένος ή ο ντόπιος μπορεί να καθίσει και να απολαύσει όχι μόνον τους ωραίους μεζέδες αλλά και την εκπληκτική θέα.

Ασφαλώς, θα ενημερωθήκατε για την πυκνή συγκοινωνία, για το λεωφορείο που διασχίζει όλο το νησί κάθε μισή ώρα, και ασφαλώς θα το χρησιμοποιήσατε, για να γνωρίσετε αυτόν τον ευλογημένο τόπο. Θαυμάσατε την παραθαλάσσια Κηφισιά. Ετσι δεν είναι; Τη γνωστή ως Ντελαγκράτσια ή ως Ποσειδωνία και θα λουστήκατε σε κάποιον από τους πολλούς και ήρεμους κόλπους της.

Και ασφαλώς, πριν πείτε «εις το επανιδείν» μέσα στο πλοίο της γραμμής θα αγοράσατε λουκούμια από του Κορρέ και γλυκά από του Αθυμαρίτη. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως θα είπατε την ίδια φράση που βγήκε από το δικό μας στόμα: «Οντως, γλυκύτατη είναι η Σύρα...».