Γρηγοριάδης Κώστας

Σήμερα στη στήλη έχουμε τη χαρά να φιλοξενήσουμε τις απόψεις του περιβαλλοντολόγου Β. Στογιάννη για την «Οδύσσεια», όπως την ονομάζει, της ελληνικής αιγοπροβατοτροφίας και τη σπουδαιότητα να διατηρηθούν οι όποιες ποικιλίες απόμειναν πριν είναι πολύ αργά. Οι θέσεις αυτές είναι προϊόν πολύχρονης έρευνας του Β. Στογιάννη και μιας ομάδας συνεργατών του και θα κυκλοφορήσουν σύντομα σε βιβλίο, το οποίο θα περιλαμβάνει μια συνολική επισκόπηση της ελληνικής γεωργίας και τις ποικιλίες που πρέπει να διατηρήσουμε ως κόρην οφθαλμού.

Στη Μέση Ανατολή έως σήμερα πλανιέται μια πρόληψη. Οταν τύχει κάποια χρονιά να γεννηθεί ένα ερυθρωπό πρόβατο (κόκκινο-κεραμιδί), το γεγονός θεωρείται προοίμιο κακής τύχης.

Πιθανότατα η πρόληψη έχει τις ρίζες της στην ανάμνηση κάποιας αρχαίας ερυθρωπής φυλής προβάτων, που η εκτροφή της εγκαταλείφθηκε όταν το κλίμα έγινε ξηρότερο και χρειάστηκε να αντικατασταθεί από φυλές ανθεκτικότερες στην ξηρασία.

Στην Ελλάδα σήμερα, σε φθίνοντες πληθυσμούς συναντάμε τρεις ερυθρωπές φυλές μικρόσωμων υπερκινητικών κοκκινωπών προβάτων.

Τα «κάτσινα» της Κεφαλλονιάς-Ιθάκης, τα «κάτσενα» του Πηλίου και τα κόκκινα της Καρύστου. Με μικρές διαφορές στον σωματότυπο και μεγαλύτερες στη γαλακτοπαραγωγή και την πολυδημία (που φαίνεται ότι οφείλονται στον εγκλιματισμό τους στις περιοχές), τα πρόβατα αυτά φαίνονται ότι ανήκουν σε παμπάλαιες φυλές, που όπως όλες σχεδόν οι άλλες ελληνικές φυλές, πλην των «Καραμάνικων», φαίνεται ότι δεν αποτελούν απογόνους της εξαφανισμένης σήμερα αρχαίας συριακής φυλής.

Αυτή, φαίνεται ότι εξελίχθηκε από κάποιες φυλές αγρίων προβάτων της Ανατολικής Μεσογείου, η οποία πρέπει να ήταν συγγενής με το «Αγρινό», το κυπριακό αγριοπρόβατο, που έως σήμερα επιβιώνει στην Κύπρο σε μικρούς πληθυσμούς. Αυτές οι φυλές των αρχαίων προβάτων, μαζί με τις παλιές φυλές των κατσικιών της πατρίδας μας (Κύμης, Ουλοκερατική, Σποράδων κ.λπ.) αποτελούσαν τον κορμό της εκτατικής αιγοπροβατοτροφίας της χώρας μας τόσο στην ηπειρωτική χώρα όσο και στα νησιά έως πρόσφατα.

Η κατάρρευση της νομαδικής κτηνοτροφίας, που προκλήθηκε διαδοχικά μετά τους πολέμους του 20ού αιώνα και η σταδιακή αντικατάσταση του ζωικού κεφαλαίου από ημιεντατικής εκτροφής βελτιωμένα ζώα υψηλής παραγωγικότητας ξένων φυλών (Γερμανική φυλή προβάτων, Ιταλικές φυλές αιγών κ.λπ.), αποτελούν την επιφανειακή αιτία της συρρίκνωσης των πληθυσμών αυτών των ζώων. Η πραγματική αιτία όμως ήταν και εδώ η «ανωνυμία» του προϊόντος των ζώων και η ανυπαρξία έως πρόσφατα πολιτικών παραγωγής και προώθησης μοναδικών προϊόντων.

Η χώρα έχασε χρόνια ολόκληρα, προσπαθώντας να κατοχυρώσει ανεπιτυχώς ονόματα χωρίς καμία σημασία (π.χ. φέτα) ή να πουλήσει εξ ίσου ανεπιτυχώς τα ανώνυμα προϊόντα (κρέας, γαλακτοκομικά, μαλλί) της «βελτιωμένης» αιγοπροβατοτροφίας.

Το γεγονός ότι ποτέ δεν καταλάβαμε, τι αξία θα είχε να πουλήσουμε π.χ. φέτα, σφέλα και γιαούρτι από κόκκινο βλάχικο, καραγκούνικο κλπ. πρόβατο, κρέας από κατσίκες της Κύμης, μαλλί από χιώτικο πρόβατο και γίδινο τυρί από κατσίκια της ουλοκερατικής φυλής, είναι η βασική αιτία που επέτρεψε στις αμφίβολης παραγωγικότητας και ασφάλειας «βελτιωμένες» ξένες φυλές να εκτοπίσουν αυτά τα πανάρχαια ζώα από τις εκτροφές τους. Και, τους περισσότερους κτηνοτρόφους από το επάγγελμα λόγω της ένδειας, που φέρνει η ανωνυμία βέβαια.

Δίπλα σε αυτήν την αιτία, έρχεται να επιδεινώσει την κατάσταση ο καιροσκοπισμός και ο κακός επαγγελματισμός των διαττόντων καταστηματαρχών εστιατόρων, που σερβίρουν κατεψυγμένο αρνάκι Νέας Ζηλανδίας, «επαγγελματική» φέτα -το φετοειδές, που στοιχίζει 700 δραχμές το κιλό- και γιαούρτι με μέλι και καρύδια φτιαγμένο από στραγγιστό βιομηχανικό αγελαδινό γιαούρτι, εισαγόμενο άοσμο και άγευστο μέλι Ν. Αφρικής και καρύδια Καλιφόρνιας, στους τουρίστες που επισκέπτονται τα ελληνικά νησιά.

Σήμερα, στη χώρα που χάνει τ' αρνιά, τα κατσίκια και τη μνήμη της για λόγους που σχετίζονται με την ανυπαρξία κοινής λογικής (σ.σ. ή τις επιταγές της ΕΕ), η επιβίωση αυτών των ζώων που από κουταμάρα(;) χάνουμε, η εργασία που κάναμε δεν είναι παρά πράξη αντίστασης και ελπίδας. Ελπίδας, ότι θα καταφέρουμε τελικά να διαλύσουμε το πέπλο της αφασίας, που θέτει εν κινδύνω την ύπαρξη αυτών των πανάρχαιων φίλων μας, προκειμένου να τους παραδώσουμε ζωντανούς στις επόμενες γενιές μαζί με τους κτηνοτρόφους, που σήμερα χάνονται κι αυτοί. Διότι, όπως κανείς δεν μπορεί να αποδείξει επιστημονικά ότι τα κόκκινα πρόβατα, τα αρχαία συριακά πρόβατα και η πρόληψη της Μέσης Ανατολής συνδέονται, έτσι και κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει με σοβαρότητα, ότι θα υπάρξει πολιτισμός, αν δεν παραδώσουμε στους κτηνοτρόφους, τα ζώα τους και τις παραδόσεις τους στις επόμενες γενιές, όπως το οφείλουμε.

Μισή εκατοντάδα «εκσυγχρονιστών» ήδη κατέλαβε τις υπουργικές πολυθρόνες (και φυσικά τις μερσεντές) και ανέλαβαν το «θεάρεστο» έργο τους. Να εφαρμόσουν δηλαδή κατά γράμμα τις επιταγές των Βρυξελλών και παράλληλα να μας πείσουν ότι αυτά που πράττουν είναι για το «καλό μας». Αν κάτι έπρεπε να ειπωθεί για τον ανασχηματισμό - καρικατούρα είναι η λαϊκή παροιμία «τι λάχανα τι μπρόκολα». Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην κυβέρνηση προέρχονται από το πουθενά με προσόντα που δύσκολα θα τους εξασφάλιζαν μια θέση στην αγορά εργασίας. Αλλά αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα που σχετίζεται με το ληστρικό εκλογικό νόμο και το υπάρχον σύστημα που φέρνει στη Βουλή παρόμοιους αστέρες. Εμείς θα επισημάνουμε μια νέα παρουσία στο πολύπαθο ΥΠΕΧΩΔΕ. Αυτήν του κ. Τσακλίδη που πριν καιρό είχε γρονθοκοπήσει το διαιτητή Καζναφέρη, γιατί πίστευε ότι αδικούσε την ομάδα του σε κάποιο αγώνα της Καβάλας. Μάλιστα, δήλωσε γεμάτος υπερηφάνεια στην Ολομέλεια της Βουλής ότι η ασυλία του έδωσε το δικαίωμα αυτό. Δε θα μιλήσουμε για το πραγματικό πρόσωπο των εκσυγχρονιστών, αλλά για την κατάντια τους.

ΟΙΚΟΑΛΙΕΥΜΑΤΑ

Από τις έξυπνες βόμβες που ισοπεδώνουν σχολεία, αποθήκες τροφίμων, νοσοκομεία, τζαμιά και σπίτια οι Αμερικάνοι έκαναν ένα ποιοτικό άλμα τις τελευταίες μέρες. Τις βόμβες διασποράς, που μπορούν σε μεγάλη ακτίνα όταν σκάσουν να κόψουν κεφάλια. Την ίδια στιγμή οι εκσυγχρονιστές της χώρας, με κάποια παπαγαλάκια σε διατεταγμένη υπηρεσία, που γνωρίζουν την εξοργιστική φιλοξενία των τραπεζιών και των παραθύρων των τηλεοπτικών καναλιών, δηλώνουν με σκηνοθετική αφέλεια ότι οι Αμερικάνοι δεν είχαν άλλο τρόπο να απαντήσουν. Για τη σφαγή που γίνεται κουβέντα. Τι να πουν άλλωστε;

ΚΑΙ ΟΙΚΟΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Οποτε υπάρχει κάτι ενδιαφέρον από το χώρο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης η στήλη το παρουσιάζει με χαρά κι ο λόγος είναι απλός. Τόσο στην πρωτοβάθμια, όσο και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι πραγματική ανάσα, μέσα στο συνειδητά απαξιωμένο από την εξουσία εκπαιδευτικό σύστημα. Η ΠΕ εξακολουθεί να υπάρχει γιατί στηρίζεται στην εθελοντική προσφορά των δασκάλων και την ελεύθερη συμμετοχή των μαθητών. Είναι χώρος που συχνά παράγει «διαμάντια» παρά τις τρικλοποδιές που δέχεται από το ΥΠΕΠΘ και τους εγκάθετούς του. Αλλά ας μιλήσουμε για το βιβλίο που έχουν συγγράψει ο εκπαιδευτικός Δ.Καλαϊτζίδης κι ο πανεπιστημιακός Κ.Ουζούνης και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις της Ξάνθης Σπανίδη. Είναι ίσως η πιο ολοκληρωμένη δουλιά για την ΠΕ που, εκτός από τα θεωρητικά εφόδια παράσχει και πρακτική βοήθεια στους ενασχολούμενους μ' αυτήν. Μαζί με τα βιβλία της Ε. Φλογαΐτη, της Β. Παπαδημητρίου, του Ν. Ράπτη και του Α. Γεωργόπουλου αποτελούν πολύτιμο εφόδιο για όποιον θέλει να συμβάλει στον τομέα αυτό.