Τον Αύγουστο του 1858 στάλθηκε το πρώτο διηπειρωτικό μήνυμα μέσω του Ατλαντικού Ωκεανού. Ηταν ένα τηλεγράφημα της βασίλισσας Βικτώριας της Μ. Βρετανίας προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ Μπιουκάναν, αποτελούμενο από 99 λέξεις με 509 γράμματα συνολικά. Το μήνυμα χρειάστηκε για να σταλεί 17 ώρες και 40 λεπτά! Την περασμένη βδομάδα, μέσα από μια νέα γραμμή σύνδεσης των δύο ηπείρων, το ίδιο μήνυμα στάλθηκε στο ίδιο χρονικό διάστημα, 10 δισεκατομμύρια φορές! Η ποσότητα πληροφοριών που διακινήθηκε αντιστοιχεί με το λεκτικό περιεχόμενο των βιβλίων που θα χωρούσαν σε ένα ράφι μήκους 960 χιλιομέτρων! Στα δύο άκρα της γραμμής, στις Βρυξέλλες και στο Σιάτλ, βρίσκονταν δύο συνηθισμένοι προσωπικοί υπολογιστές (PC).

Μ' αυτά τα στοιχεία εντυπωσιασμού σημαδεύτηκαν τα επίσημα εγκαίνια του Παγκόσμιου Ερευνητικού Δικτύου Τεραμπίτ (GTRN), μιας διεθνούς συνεργασίας εταιρειών τηλεπικοινωνιών και ακαδημαϊκών φορέων υπό τη σκέπη τόσο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όσο και - εμμέσως - των κυβερνήσεων των ΗΠΑ και του Καναδά. Στόχος του GTRN είναι να δημιουργήσει ένα μη εμπορικό παγκόσμιο διαδίκτυο, που θα συνδέσει τα εθνικά και πολυεθνικά ερευνητικά και ακαδημαϊκά δίκτυα υψηλών ταχυτήτων. Οπως δηλώνουν οι εμπνευστές του, είναι ο απόγονος του σημερινού Ιντερνετ, που θα εξυπηρετεί τους στόχους που είχε το παλιό Ιντερνετ, αλλά σε ταχύτητες πολύ μεγαλύτερες από το σύγχρονο.

Η αρχική συνεργασία για το σχηματισμό του GTRN έγινε μεταξύ των ενδιαφερόμενων της Ευρωπαϊκής ηπείρου αντιπροσωπευόμενων από το κονσόρτσιουμ NREN και εκείνων της Βόρειας Αμερικής, διαμέσου των αντίστοιχων κονσόρτσιουμ Internet2 των ΗΠΑ και CANARIE του Καναδά. Στην εκδήλωση των εγκαινίων ανακοινώθηκε ότι σύντομα θα συνδεθεί στο GTRN και το GTRN-AP, ένα διαδίκτυο της Ασίας και του Ειρηνικού που απαρτίζεται από τα ιαπωνικά SINET και IMnet και το KREONET της Νότιας Κορέας. Σύντομα αναμένεται να συνδεθεί και το CERNET, το δίκτυο υψηλών ταχυτήτων της Κίνας. Αργότερα, το δίκτυο θα επεκταθεί στη Νότια Αμερική, στη Ρωσία, στη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Πρόσβαση στο δίκτυο θα δίνεται στους ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς από συγκεκριμένα σημεία διάσπαρτα σε όλο τον κόσμο, ενώ η διοίκηση του δικτύου θα γίνεται συντονισμένα από όλα τα κονσόρτσιουμ που συμμετέχουν στο GTRN.

Προς το παρόν το δίκτυο κορμού που ενώνει την Ευρώπη με τη Βόρεια Αμερική αποτελείται από δύο γραμμές των 2,4 γιγαμπίτ ανά δευτερόλεπτο (δισ. στοιχειωδών πληροφοριών ανά δευτερόλεπτο), αλλά το πρόγραμμα του GTRN προβλέπει ότι με αλλεπάλληλες επενδύσεις και αναβαθμίσεις των γραμμών ως το 2006, η ταχύτητα θα έχει φτάσει το 1 τεραμπίτ (τρισεκατομμύριο στοιχειώδεις πληροφορίες), μονάδα μέτρησης που αποτελεί μια από τις λέξεις του ονόματος του δικτύου.

Ποιοι και γιατί χρειάζονται τέτοιες ταχύτητες πληροφοριών σε διηπειρωτική κλίμακα; Δεν μπορεί το σημερινό Ιντερνετ με κάποιες βελτιώσεις να εξυπηρετήσει τις ανάγκες τους; Τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκαν μια σειρά από εθνικά και πολυεθνικά δίκτυα υψηλών ταχυτήτων με γνωστότερα απ' αυτά το Internet2 Abilene (ΗΠΑ), το CANET-3 (Καναδάς) και το GEANT (EE) που είναι ο απόγονος του λίγο παλιότερου TEN-155. Τα δίκτυα αυτά ήρθαν να εξυπηρετήσουν τις σύγχρονες ανάγκες πολλών επιστημών και επιστημονικών κλάδων, όπου η παραπέρα πρόοδος απαιτεί στενή συνεργασία επιστημόνων που ζουν σε απομακρυσμένες μεταξύ τους περιοχές και πρόσβαση σε μηχανήματα που απέχουν πολύ από τα ερευνητικά κέντρα. Τέτοιες επιστήμες είναι η φυσική υψηλών ενεργειών, η αστρονομία και η ραδιοαστρονομία, η μετεωρολογία, οι βιολογικές επιστήμες και οι γαιοεπιστήμες: γεωλογία, σεισμολογία κτλ.

Παρά την ανάπτυξη αυτών των λιγότερο ή περισσότερο ηπειρωτικών δικτύων υψηλών ταχυτήτων, μέχρι τη δημιουργία του GTRN δεν υπήρχε δίκτυο αντίστοιχων ταχυτήτων σε παγκόσμια κλίμακα. Ετσι οι κορυφαίοι επιστήμονες π.χ. της Ευρώπης δεν μπορούσαν να συνεργαστούν με τους αντίστοιχους της Αμερικής όπως μεταξύ τους. Ούτε και μπορούσαν να πραγματοποιήσουν παρατηρήσεις και άλλη ερευνητική δουλιά που απαιτεί την ανταλλαγή μεγάλων ροών πληροφοριών με απομακρυσμένα σημεία του κόσμου. Πέρα από την κάλυψη αυτών των αναγκών, το GTRN θα επιτρέψει και τη διεξαγωγή ερευνητικών δραστηριοτήτων στον τομέα των ίδιων των δικτύων επικοινωνιών και των υπολογιστικών πλεγμάτων που αλλιώς θα ήταν αδύνατες σ' αυτή την κλίμακα.

Η κατάσταση του σημερινού Ιντερνετ, όπως τη γνωρίζει κάθε επισκέπτης του κυβερνοχώρου, κάθε άλλο παρά εξασφαλίζει τις ταχύτητες επικοινωνίας που θα επιθυμούσαν όχι οι επιστήμονες αλλά και οι απλοί χρήστες του. Η επικοινωνία είναι αργή και συχνά διακόπτεται τελείως. Οσο και να μεγαλώσουν οι «λεωφόροι» των πληροφοριών, η κατάσταση δε θα βελτιωθεί πολύ. Αυτό όχι μόνο γιατί η εμπορική χρήση του μέσου θα αυξηθεί απορροφώντας την αύξηση της ταχύτητας, αλλά γιατί το ίδιο το Ιντερνετ (μηχανήματα και πρωτόκολλα επικοινωνίας), από το σχεδιασμό του, δεν είναι κατάλληλο για να εξυπηρετήσει μεγάλες και κυρίως εγγυημένες ταχύτητες επικοινωνίας. Αντίθετα τα καταφέρνει καλύτερα σε ένα κορεσμένο περιβάλλον, όπου πρέπει να εξυπηρετηθούν εκατομμύρια, έστω και με ρυθμό χελώνας.

Με το GTRN οι φυσικοί υψηλής ενέργειας δε θα πρέπει κατ' ανάγκη να μετακομίσουν στην Ελβετία για να δουλέψουν με τους επιταχυντές του CERN, αφού ο προσωπικός τους υπολογιστής π.χ. στο «Δημόκριτο», θα μπορεί να επικοινωνεί με τους κεντρικούς υπολογιστές του CERN με την ίδια ταχύτητα όπως ένα τερματικό τους εγκατεστημένο τοπικά. Οι αστρονόμοι δε θα χρειάζεται να κάνουν ταξίδι στη Χαβάη ή τη Χιλή, μόνο και μόνο για να διαπιστώσουν ότι τη βραδιά που είχαν «κλείσει» το τηλεσκόπιο για δική τους χρήση, επικρατούσε συννεφιά. Η τεράστια ποσότητα μετεωρολογικών και σεισμολογικών πληροφοριών που καταγράφεται καθημερινά από εκατομμύρια συσκευές διάσπαρτες σε όλη την υδρόγειο και πάνω από αυτή (δορυφόροι), θα μπορεί να μοιράζεται εύκολα στα ερευνητικά κέντρα όλου του κόσμου. Οι ερευνητές του μικρόκοσμου θα μπορούν να μελετούν τη δομή των μορίων αξιοποιώντας μικροσκόπια σάρωσης στην άλλη άκρη της Γης και κάνοντας χειροπιαστή αυτή τη μορφή με το νανοχειριστήριο, που για να λειτουργήσει σωστά απαιτεί γρήγορη και εγγυημένη ανταλλαγή δεδομένων με το μικροσκόπιο.

Οι ερευνητές των βιοεπιστημών θα μπορούν να αξιοποιήσουν το GTRN σε εφαρμογές κατανεμημένης υπολογιστικής (επεξεργασία δεδομένων γονιδιώματος, μελέτη πρωτεϊνών, σύγκριση μαγνητικών τομογραφιών για τη μελέτη ασθενειών του εγκεφάλου), απομακρυσμένου χειρισμού συσκευών εξέτασης βιολογικών δειγμάτων, αξιοποίησης υπερυπολογιστών και ισχυρών συστημάτων οπτικοποίησης πληροφοριών, τεχνολογίας τηλε-εμβύθισης (συνδυασμός τηλεδιάσκεψης, τηλεπαρουσίας και εικονικής πραγματικότητας) που επιτρέπουν την εξαιρετικά ζωντανή και τρισδιάστατη εξέταση ενός απομακρυσμένου ή δυσπρόσιτου περιβάλλοντος, όπως συμβαίνει συχνά στις εγχειρήσεις.

Ολες οι επιστήμες, θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν το GTRN για εκπαιδευτικούς ή συμβουλευτικούς λόγους, με τη δημιουργία τρισδιάστατων διαδραστικών ή προσομοιωμένων εικονικών περιβαλλόντων που θα έδιναν πραγματικά μια άλλη οπτική του μαθησιακού υλικού στους φοιτητές.

Αυτές οι καταπληκτικές δυνατότητες που δίνει το GTRN και μόνο η φαντασία μπορεί να περιορίσει, θα είναι - όπως πάντα - προνόμιο κυρίως των πλουσιότερων χωρών. Οι Αφρικανοί επιστήμονες για παράδειγμα, μάλλον θα είναι οι τελευταίοι που θα πάρουν μια γεύση και το πιθανότερο σε περιορισμένη κλίμακα, αφού απαιτούνται ακριβά συστήματα επικοινωνιών, συνδρομές, αλλά και μηχανήματα αξιοποίησης τέτοιων γρήγορων συνδέσεων. Επίσης, είναι προφανές ότι οι εταιρίες τηλεπικοινωνιών που συμμετέχουν στη διεθνή προσπάθεια, δε θα το έκαναν αν δεν πληρώνονταν γι' αυτό από τα κράτη και τις ενώσεις κρατών (είτε απευθείας, είτε διαμέσου των ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων που θα κάνουν χρήση των υπηρεσιών). Και, βεβαίως, ό,τι προκύπτει σαν συμπέρασμα από τη λειτουργία του δικτύου, θα το χρησιμοποιούν για τις άλλες εμπορικές τους δραστηριότητες.