Εναγωνίως αναζητά ο κ. Χάρβεϊ Πιτ, πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ, τον τρόπο για να πείσει τους Αμερικανούς επενδυτές να επιστρέψουν στο Χρηματιστήριο. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η οικονομική ύφεση, αλλά και η γενικευμένη καχυποψία σχετικά με τα στοιχεία που δίνουν οι εισηγμένες εταιρίες για την οικονομική τους κατάσταση. Αφορμή γι' αυτό στάθηκε η κατάρρευση της «Enron», μιας από τις μεγαλύτερες εταιρίες στον κλάδο της ενέργειας, η οποία πτώχευσε έχοντας εξαπατήσει χιλιάδες μετόχους και πρώτους απ' όλους, τους ίδιους τους εργαζόμενους σ' αυτήν. Ενδεικτικό, πάντως, της «αυτοσυγκράτησης» των επενδυτών είναι το γεγονός ότι ο δείκτης του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης έχει «σκαλώσει» το τελευταίο διάστημα στις 9.500 μονάδες. Σημειώνεται ότι την αντίστοιχη περσινή περίοδο ο δείκτης είχε ξεπεράσει τις 11.500 μονάδες.

Οι αποκαλύψεις που ακολούθησαν μετά την πτώχευση της Enron απέδειξαν ότι αυτή ήταν μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Οι εξελίξεις θύμιζαν ντόμινο όπου το κάθε κομμάτι με την πτώση του συμπαρασύρει και το διπλανό του. Οπως αποκαλύφθηκε, λοιπόν, δεν ήταν μόνο η διοίκηση της Enron που χρησιμοποίησε πλαστά στοιχεία για να παραπλανήσει τους μετόχους της. Αποφασιστική συμβολή είχε η εταιρία «Arthur Andersen», μία από τις μεγαλύτερες εταιρίες ορκωτών λογιστών και χρηματιστηριακών συμβούλων, η οποία είχε αναλάβει τον έλεγχο των βιβλίων της «Enron». Αποδείχτηκε ότι τα στελέχη της «Arthur Andersen» έναντι αδράς αμοιβής εξέδιδαν πιστοποιητικά για τους ισολογισμούς της «Enron» παρά τον εντοπισμό σειράς ατασθαλιών.

Η εμπλοκή και η συνενοχή της «Arthur Andersen» στο σκάνδαλο ήταν ένα πλήγμα στην αξιοπιστία ολόκληρου του συστήματος. Εννοείται ότι αυτή η εταιρία είναι, εκ του νόμου, θεματοφύλακας των συμφερόντων του δημοσίου και των μετόχων. Αποδείχτηκε όμως ότι ελέγχοντες και ελεγχόμενοι έγιναν ένα κουβάρι και συνεταίροι στην απάτη.

Μετά απ' όλα αυτά ήταν λογικό η σκιά της υποψίας να σκεπάσει όλες σχεδόν τις μεγάλες αμερικανικές εταιρίες, τις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο. Η πορεία των μετοχών τους ακολουθούσε την κατιούσα, καθώς οι επενδυτές περίμεναν ότι από μέρα σε μέρα και η «δική τους» εταιρία θα χτυπηθεί από τον ιό της «Ενρονίτιδας». Και οι φόβοι τους δεν ήταν αβάσιμοι. Δεκάδες αμερικανικές, πολυεθνικές εταιρίες, από τις πιο γνωστές του κόσμου όπως η «General Electric» και η «Tyco International» βρέθηκαν μπλεγμένες στον ίδιο ιστό της απάτης. Μπροστά στον κίνδυνο μιας γενικής κατάρρευσης του Χρηματιστηρίου κινητοποιήθηκε η δικαιοσύνη και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η οποία είναι υπεύθυνη για τη λειτουργία των χρηματιστηρίων. Μετά από πολύμηνες διαβουλεύσεις η Επιτροπή κατέληξε σε μια δέσμη αποφάσεων για την «εξυγίανση» του συστήματος. Πριν από δύο μήνες, ο πρόεδρος της Επιτροπής, Χάρβεϊ Πιτ, ανακοίνωσε τις αποφάσεις δίνοντας έμφαση σε δύο απ' αυτές, στην καθιέρωση νέων λογιστικών προτύπων για τις επιχειρήσεις και στην έγκαιρη ενημέρωση των επενδυτών για την οικονομική πορεία των εταιριών. Ηταν προφανές ότι για τον κ. Πιτ και την Επιτροπή η γυναίκα του Καίσαρα πρέπει να φαίνεται τίμια, το αν είναι τίμια δεν έχει σημασία. Εξάλλου το ίδιο ισχύει και για τον ίδιο τον πρόεδρο της Επιτροπής ο οποίος κατά το πρόσφατο παρελθόν είχε χρηματίσει νομικός σύμβουλος της «αμαρτωλής» «Arthur Andersen» και τριών ακόμη μεγάλων εταιριών του ίδιου κλάδου. Είναι, δηλαδή, ένα γνήσιο τέκνο του κυκλώματος, το οποίο τώρα θέλει να εξυγιάνει.

Παραδείγματος χάριν, με το μέτρο της «έγκαιρης ενημέρωσης των επενδυτών, συντμήθηκαν οι προθεσμίες εντός των οποίων οι εταιρίες πρέπει να δίνουν στη δημοσιότητα τις τριμηνιαίες και τις ετήσιες εκθέσεις για την πορεία τους. Οφείλουν να δημοσιοποιούν την τριμηνιαία έκθεση εντός 30 ημερών (αντί των 45) μετά το τέλος του τριμήνου και την ετήσια εντός 45 ημερών (αντί των 60) μετά το τέλος του έτους. Το εύλογο ερώτημα που ανακύπτει είναι: Πώς διασφαλίζεται η ειλικρίνεια των εταιριών, απλώς και μόνο με τη σύντμηση των προθεσμιών;

Ομως οι πολυεθνικές εταιρίες δεν είναι διατεθειμένες να δεχτούν και αυτά τα ψευτο-μέτρα. Οπως ανακοίνωσαν την περασμένη Τρίτη η «Coca-Cola» και η «Eastman - Kodak» οι ρυθμίσεις αυτές προκαλούν λειτουργικά προβλήματα στις εταιρίες και είναι άχρηστες.

Η προσπάθεια «αναστήλωσης» του κύρους του Χρηματιστηρίου και της εμπιστοσύνης των επενδυτών προσκρούει στους νόμους της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Για τους καπιταλιστές το Χρηματιστήριο δεν είναι εκκλησία και αφού ο μοναδικός σκοπός είναι το κέρδος, τότε το κέρδος αγιάζει τα μέσα. Βεβαίως, ο καπιταλισμός διαθέτει και χρησιμοποιεί μηχανισμούς «ρύθμισης» όταν απειλείται ως σύστημα. Ομως οι ρυθμίσεις αυτές μοιάζουν με τις προσπάθειες δημιουργίας πρόσκαιρων αναχωμάτων, που απλώς μπορούν να καθυστερούν, αλλά σίγουρα δεν μπορούν να σταματήσουν την ύφεση, ούτε να τη συγκαλύψουν, την προϊούσα σήψη του συστήματος και την ανατροπή του.