Associated Press

Από τις ταραχές, που ξέσπασαν μετά τη δολοφονία της βασιλικής οικογένειας

Το 1999, η Επιτροπή Αναζήτησης Συναίνεσης (Consensus Seeking Committee), ένα προσωρινό όργανο που είχε ιδρύσει η κυβέρνηση του Νεπάλ, είχε χαρακτηρίσει την εξέγερση των μαοϊκών στη χώρα ένα «πολιτικό πρόβλημα», με τις ρίζες του στις «βαθιές» κοινωνικές - οικονομικές «ανισότητες», που μαστίζουν τη χώρα, μια από τις φτωχότερες του κόσμου, και καλούσε ανοιχτά στην τελική της έκθεση την τοτινή κυβέρνηση «να διαπραγματευτεί». Πρόεδρος της Επιτροπής ήταν ένας πολιτικός που χαρακτηριζόταν από πολιτικούς και διπλωματικούς παρατηρητές ως εξαιρετικά «μετριοπαθής». Ο Σερ Μπαχαντούρ Ντεούμπα.

Μερικούς μήνες αργότερα, η Επιτροπή διαλύθηκε. Ο πρόεδρός της, όμως, διήνυσε μια ταχύτατα ανοδική πορεία, που τον οδήγησε στο αξίωμα του πρωθυπουργού. Στην πορεία, περιέργως, υπέστη μια οβιδιακή μεταμόρφωση. Από υποστηρικτής των διαπραγματεύσεων, ο Ντεούμπα έγινε ο πιο σκληροπυρηνικός υποστηρικτής της ανάθεσης στο στρατό της αποστολής «εξάλειψης» των μαοϊκών. Η σφαγή του μεγαλύτερου μέρους της βασιλικής οικογένειας στα μέσα του 2001, που ως σήμερα παραμένει μια ανεξήγητη ιστορία και η άνοδος στο θρόνο του Γκιανέντρα ευνόησε ακριβώς αυτήν την επιλογή.

Associated Press

Νεκρός μαοϊκός αντάρτης μεταφέρεται από τους στρατιώτες του Νεπάλ

Ο Μπους υποσχέθηκε στον Ντεούμπα στρατιωτική βοήθεια ύψους κάπου 40 εκατομμυρίων δολαρίων. Εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου σέρβιρε στους δημοσιογράφους το συνηθισμένο πιάτο: «Το Νεπάλ μάχεται κατά μιας Μαοϊκής εξέγερσης, το Νεπάλ είναι ένα παράδειγμα δημοκρατίας και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δεσμευτεί να βοηθήσουν το Νεπάλ». Βοήθεια υποσχέθηκε και ο Βρετανός πρωθυπουργός, Τόνι Μπλερ. Ο Ντέουμπα γύρισε στο Νεπάλ ικανοποιημένος. Αλλά ξαφνικά προέκυψε κυβερνητική κρίση, όταν προσπάθησε να παρατείνει και να επεκτείνει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης - πρακτικά, το στρατιωτικό νόμο.

Αφορμή ο άτσαλος τρόπος που επιχείρησε να περάσει την παράταση, αφού δε συμβουλεύτηκε κανέναν. Ακολούθησαν απανωτές ανατροπές στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος, του Κογκρέσου, και ο πρώην πρωθυπουργός Γκίριγια Κοϊράλα κατάφερε ένα καίριο πλήγμα στο Ντεούμπα, πετυχαίνοντας να τον αποπέμψει το κόμμα από τις τάξεις του. Ο μονάρχης Γκιανέντρα και αρκετοί στρατηγοί φέρονταν έξαλλοι και ακούστηκαν φήμες περί πραξικοπήματος. Αντί γι' αυτό, ο Ντεούμπα προτίμησε να κηρύξει πρόωρες εκλογές για το Νοέμβριο και να παραμείνει στην εξουσία ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός.

Μια κίνηση μακιαβελικής έμπνευσης: Κερδίζοντας 6 μήνες, ο Ντέουμπα έχει την ευχέρεια να συνεχίσει την πολιτική του, αψηφώντας το άμεσο πολιτικό κόστος - οι διαδηλώσεις του κινήματος ειρήνης γιγαντώθηκαν - κι ελπίζοντας ότι ο στρατός θα έχει συντρίψει με την υποστήριξη Αμερικανών στρατιωτικών συμβούλων, που φθάνουν στη χώρα κατά δεκάδες, προσβλέπει στο θρίαμβό του ως ο άνθρωπος που νίκησε τον πόλεμο. Η στρατηγική του έχει αδύνατα σημεία, πάντως: Το Κογκρέσο φέρεται να βρίσκεται σε πορεία διάλυσης. Το αντίθετο ισχύει για την αντιπολίτευση.

Η αξιωματική αντιπολίτευση είναι το ΚΚ Νεπάλ / Ενωμένο Μαρξιστικό - Λενινιστικό (CPN - UML), υπό την ηγεσία του Μαντάβ Κουμάρ Νεπάλ. Διατυπώνει θέσεις που προκαλούν στο παλάτι φρίκη: Κατά της «παγκοσμιοποίησης», κατά των μεγάλων επιχειρήσεων, υπέρ της αντιμετώπισης της φτώχειας και της αγροτικής μεταρρύθμισης προς όφελος των φτωχών αγροτών (η ελάχιστη καλλιεργήσιμη γη στη χώρα ανήκει σε μεγαλοτσιφλικάδες). Τοποθετείται, επίσης, υπέρ της πολιτικής λύσης της εξέγερσης του ΚΚ Νεπάλ (Μαοϊκού) του Πρατσάντα, παρά το ότι το τελευταίο έχει αρκετές φορές προβεί σε δολοφονίες στελεχών του.

Παραμένει αίνιγμα το πώς θα αντιδρούσε ο μονάρχης Γκιανέντρα στην πιθανή νίκη του ΚΚΝ / ΕΜΛ. Σίγουρα, είναι πολύ πιο αδίστακτος από τον αδελφό του, Μπιρέντρα, τον οποίο διαδέχτηκε πέρυσι, όταν ο γιος του τελευταίου Ντιπέντρα, κατά την - αμφισβητούμενη - επίσημη εκδοχή, «δολοφόνησε σε κατάσταση αμόκ» τον βασιλιά, τη γυναίκα του κι άλλα 12 μέλη της βασιλικής οικογένειας και στη συνέχεια «αυτοπυροβολήθηκε» (το περίεργο είναι ότι ο γιατρός που τον εξέτασε είπε πως ο διάδοχος πυροβολήθηκε στην πλάτη - κάτι που εγείρει ερωτήματα).

Ενδιαφέρον θα έχει, επίσης, η στάση και διεθνών παικτών. Οχι μόνον των γειτόνων (το μικροσκοπικό Νεπάλ βρίσκεται ανάμεσα στην Ινδία και την Κίνα, χώρες που ανησυχούν αμφότερες για τη μαοϊκή εξέγερση: Η Ινδία γιατί έχει μια συγγενή οργάνωση, τους Ναξαλίτες, ενεργή στα βορειοανατολικά, η Κίνα γιατί ο Πρατσάντα είναι ορκισμένος εχθρός της και οπλίζει τους αυτονομιστές Ουιγούρους). Αλλά, κυρίως, κάποιων, όπως ο Ντόναλντ Ράμσφελντ. Ναι, ο υπουργός Αμυνας των Ηνωμένων Πολιτειών ενδιαφέρεται σφόδρα για το Νεπάλ - που θεωρεί «γεωπολιτικά εξαιρετικά σημαντικό».

Το Νεπάλ δεν είναι απλώς ένας ακόμη πελάτης της αμερικανικής πολεμικής βιομηχανίας: Ο Ράμσφελντ βλέπει τη χώρα ως ακρογωνιαίο λίθο του μεγάλου «τείχους αποτροπής» γύρω από (το μαντεύετε;) την Κίνα. Ο Ράμσφελντ είναι γνωστό πως θεωρεί την Κίνα τον «επόμενο εχθρό», όχι απλώς δυνητικά. Η άποψή του είναι πως πρέπει να χτιστεί ένα Μεγάλο Τείχος γύρω της. Αφήνοντας την Ιαπωνία να επανεξοπλιστεί, προσεγγίζοντας την Ινδία, συνάπτοντας συμφωνίες σύνδεσης Ρωσίας - ΝΑΤΟ, εγκαθιστώντας βάσεις και μεγάλη ισχύ πυρός στην Κεντρασία και στον Ειρηνικό.

Στα γραφεία χάραξης στρατηγικής, οι αναλυτές παίζουν με τους χάρτες τους, οι υπηρεσίες πληροφοριών στέλνουν κατασκόπους ομαδόν - το Κατμαντού είναι κάτι σαν την Καζαμπλάνκα της Ασίας αυτόν τον καιρό - κι ο στρατός ανακοινώνει μεγάλους αριθμούς «απωλειών των μαοϊκών». Πράγμα που δεν ανταποκρίνεται απαραιτήτως στην πραγματικότητα. Οχι μόνο διότι στον Τύπο του Νεπάλ έχει επιβληθεί λογοκρισία και άκριτη αποδοχή των ανακοινώσεων των ενόπλων δυνάμεων, αλλά, χειρότερα, επειδή οι στρατιώτες σφαγιάζουν πολίτες και μόνο με την υποψία ότι «συνεργάζονται» με τους μαοϊκούς.

Τι μπορεί να αλλάξει στο δρόμο προς τις εκλογές και μετά από αυτές; Δύσκολο να το προβλέψει κανείς. Η προεκλογική εκστρατεία θα είναι μια εξαιρετικά επικίνδυνη υπόθεση, ούτως ή άλλως, αφού οι μαοϊκοί - και όχι μόνον αυτοί: Η χώρα έχει γεμίσει προβοκάτορες - ενδέχεται να βάλουν στο σκόπευτρό τους πολιτικούς υποψήφιους. Οπως κι αν έχει, οι εξελίξεις στη χώρα θα κρίνουν, όχι μόνο στενά το πολιτικό της μέλλον, αλλά και γενικότερες ισορροπίες στην περιφέρεια. Προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο.

Η γερμανική εφημερίδα «Νόιες Ντόιτσλαντ» δημοσίευσε στις 26 του Απρίλη ολοσέλιδο άρθρο του ομοσπονδιακού αντιπροέδρου του Κόμματος Δημοκρατικού Σοσιαλισμού (ΚΟΔΗΣΟ), Ντίτερ Ντεμς, με τον τίτλο «Διαλεκτική του να κυβερνάς και να αντιπολιτεύεσαι: Δημοκρατικός σοσιαλισμός και η "Στροφή του Σαλέρνο"». Σ' αυτό το άρθρο γίνεται λόγος και για το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ).

Ο παλαίμαχος αντιστασιακός δημοσιογράφος Θανάσης Γεωργίου έστειλε στην εφημερίδα αυτή στο Βερολίνο απάντηση, που δημοσιεύτηκε στις 16 του Μάη, σελ. 11, με αρκετές παραλείψεις:

«Χαιρετίζω κατ' αρχήν το γεγονός ότι ο ομοσπονδιακός αντιπρόεδρος του ΚΟΔΗΣΟ έκανε τον κόπο να διαπραγματευτεί τόσο διεξοδικά αυτό το σημαντικό θέμα στρατηγικής και τακτικής. Από τον ίδιο τον τίτλο διαφαίνεται ότι το μέλημά του συνίσταται στο να βγάλει συμπεράσματα από την πολιτική του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος στα έτη 1943-1944 για την ορθότητα της πολυσυζητούμενης πολιτικής, του να κυβερνάς και να αντιπολιτεύεσαι, του δικού του κόμματος, του ΚΟΔΗΣΟ.

Στο σημείο αυτό, αυτή είναι η λογική διαπίστωσή του, αυτό που πριν περίπου εξήντα χρόνια έγινε σε μιαν άλλη χώρα, υπό εντελώς διαφορετικές συνθήκες (και ενδεχόμενα) αποδείχτηκε σωστό, πρέπει να ισχύει και υπό τις τωρινές συνθήκες της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Κατά τη γνώμη μου μερικές από τις θέσεις του άρθρου του αποδείχτηκαν αντίθετες στην πολιτική εξέλιξη, όπως, π.χ., ότι ο ευρωκομμουνισμός είχε "βαθύτερες ρίζες στα ιδεολογικά και στρατηγικά συμπεράσματα -- ιδιαίτερα του επιτυχούς ιταλικού αγώνα αντίστασης αμέσως πριν από τη νίκη ενάντια στο φασισμό".

Ομως, αδιαμφισβήτητο είναι ότι ο ευρωκομμουνισμός ήταν η πλήρης αποστροφή από το μαρξισμό και η εξέλιξη από τη δεκαετία του '70 επιβεβαίωσε ότι τα κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα, που ακολούθησαν αυτό το δρόμο, δεν είναι πια μαζικά κόμματα και δεν παίζουν ουσιαστικό ρόλο στο εργατικό κίνημα των χωρών τους...

Εμένα, ως μέλος του ελληνικού απελευθερωτικού μετώπου ΕΑΜ στην περίοδο 1941-'44, με ενδιαφέρει προπάντων η εσφαλμένη παράσταση του ελληνικού απελευθερωτικού αγώνα και η εξίσου εσφαλμένη συνέπεια απ' αυτό. Πραγματικά ισχυρίζεται ότι το ΙΚΚ από τα μέσα του 1943 ίδρυσε ένα σωστό ευρύ αντιφασιστικό μέτωπο, ενώ οι Ελληνες αντάρτες επιδίωξαν μια "άμεση προλεταριακή κυριαρχία".

...Ετσι θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι υπεύθυνη για το λουτρό αίματος που ακολούθησε μετά το διώξιμο των φασιστών κατακτητών δεν είναι η ιμπεριαλιστική πολιτική επέμβαση του Τσόρτσιλ (στα τέλη του 1944) και του Τρούμαν (το διαβόητο δόγμα Τρούμαν το Μάρτη του 1947), αλλά η εσφαλμένη πολιτική του ΚΚΕ και των Ελλήνων ανταρτών.

Σ' ολόκληρο το διάστημα του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος (1941-'44) δεν υπάρχει καμία εντολή, κανένα γραφτό ντοκουμέντο ή προφορική υπόδειξη από την πλευρά της σημαντικότερης και πλουσιότερης σε θύματα αντιστασιακής οργάνωσης, ΕΑΜ (και από τον οπλισμένο βραχίονά της, το στρατό των ανταρτών ΕΛΑΣ), που να μιλάει και να επιδιώκει την "προλεταριακή κυριαρχία".

Αντίθετα, έως την απελευθέρωση από τους φασίστες κατακτητές (στα τέλη του 1944) μπαίνει ως στόχος "α) η απελευθέρωση του έθνους μας από τον τωρινό ξένο ζυγό και η επίτευξη της πλήρους ανεξαρτησίας της χώρας μας. β) Ο σχηματισμός προσωρινής κυβέρνησης του ΕΑΜ άμεσα μετά το διώξιμο των ξένων κατακτητών, της οποίας μοναδικός στόχος θα είναι η προκήρυξη εκλογών για συνταγματική εθνοσυνέλευση στη βάση του αναλογικού εκλογικού συστήματος, ώστε ο λαός να αποφασίσει κυρίαρχα για τον τρόπο και το είδος της διακυβέρνησης" (από το ιδρυτικό καταστατικό του ΕΑΜ).

Θα μπορούσε να αναφέρει κανείς μια σειρά αποφάσεων της ΚΕ του ΚΚΕ που ακολουθούν αυτή τη γραμμή. Ιδρυτικά μέλη του ΕΑΜ ήταν: το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ), το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΕ), η Ενωση της Δημοκρατίας του Λαού (ΕΛΔ) και το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΚΕ). Αργότερα προσχώρησαν: Η Σοσιαλιστική Ενωση, οι Σοσιαλιστές Δημοκράτες, το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα, η Δημοκρατική Ενωση, το Κόμμα των Αριστερών Φιλελευθέρων (συνεργαζόμενοι) και πέντε μαζικές κοινωνικές οργανώσεις. Κλήθηκαν επανειλημμένα και άλλα (αστικά) κόμματα, αλλά αυτά αρνήθηκαν.

Τελικά θα ήθελα να αναφέρω τη γνώμη ενός μη κομμουνιστή, του διακεκριμένου Αθηναίου δικηγόρου και πολιτικού Σταύρου Κανελλόπουλου (από καιρό νεκρού) που ήταν ένας από τους αντιπροσώπους της ΕΛΔ στο ΕΑΜ. Είπε: "...Σταθερή και επίμονη ήταν η προσπάθεια του ΕΑΜ, και ιδιαίτερα του ΚΚΕ, για την εθνική ενότητα. Είναι συκοφαντία ότι θέλησε να μονοπωλήσει την Εθνική Αντίσταση. Αν και είχε (το ΚΚΕ) την πρωτοβουλία, αν και είχε την οργανωτική πείρα και έδωσε τα περισσότερα και καλύτερα στελέχη του και τους συντριπτικά περισσότερους αγωνιστές, δέχτηκε ισότιμη συμμετοχή πολύ μικρότερων κομμάτων και των αστικών, ακόμα και του φιλοβασιλικού Λαϊκού Κόμματος".

Αυτή είναι η αλήθεια. Δεν έλειψαν οι συμβιβασμοί και η προθυμία συμβιβασμού με εσωτερικούς αντιπάλους και εξωτερικούς κυρίαρχους, αλλά ήταν οι πολλοί συμβιβασμοί που έβλαψαν την υπόθεση».