«Μοναδικός τρόπος, για να προφυλαχτούν οι πολίτες από τους σεισμούς είναι η λήψη μέτρων αντισεισμικής θωράκισης».Σ' αυτή τη φράση συνοψίζεται η ουσία της συζήτησης, που είχαμε με τον σεισμολόγο - ερευνητή του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Αστεροσκοπείου της Αθήνας Σταύρο Τάσσο . Ουσία που αφορά το θέμα της αντισεισμικής θωράκισης της χώρας και που ήδη, τρεις μήνες από τον καταστροφικό σεισμό της Αθήνας, η κυβέρνηση έχει...«ξεχάσει». Ομως, όλοι μας πρέπει να αναμένουμε τον επόμενο μεγάλο σεισμό. Οι σεισμολόγοι έχουν προειδοποιήσει ότι η περιοχή μας έχει μπει σε περίοδο σεισμικής έξαρσης. Αρα, η πολιτεία οφείλει να λάβει τάχιστα όλα εκείνα τα ενδεικνυόμενα μέτρα για την αντισεισμική θωράκιση της χώρας. Αλλωστε, όπως επισημαίνει στη συνέντευξή του ο σεισμολόγος «θα πρέπει να υπάρχει μεγαλύτερη κοινωνική ευαισθησία. Να μην είναι όλα προσανατολισμένα στη μεγιστοποίηση του κέρδους. Να μην υποτάσσονται όλα σε αυτό».

Τι σημαίνει όμως αντισεισμική θωράκιση; Τι πρέπει να γίνει; Λαμβάνει η πολιτεία τα απαραίτητα μέτρα αντισεισμικής προστασίας και αν όχι γιατί; Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά ο Στ. Τάσσος. Ομως, η συζήτησή μας δε θα μπορούσε να μην ξεκινήσει από τη μετασεισμική δραστηριότητα στην Αθήνα, τρεις μήνες μετά το σεισμό των 5,9 Ρίχτερ.

- Πώς εξελίσσεται η δραστηριότητα μετά το σεισμό στην Πάρνηθα;

- Εχουμε μια κανονική μετασεισμική ακολουθία. Πράγμα που σημαίνει ότι μειώνεται η συχνότητα των μετασεισμών, χωρίς βέβαια αναγκαστικά να μειώνεται και το μέσο μέγεθός τους. Δηλαδή, δεν είναι απίθανο - όλο και πιο αραιά βέβαια - να μας κάνει, πού και πού, έναν σεισμό 3,5 έως και 4 Ρίχτερ.

- Για πόσο ακόμα;

- Μπορεί μερικούς μήνες...

- Υπάρχει τρόπος προστασίας των πολιτών από τους σεισμούς;

- Ο μόνος τρόπος για να μην μας φοβίζουν οι σεισμοί και να προστατευτούμε, είναι τα μέτρα αντισεισμικής θωράκισης. Ενημέρωση, ετοιμότητα και αντισεισμικές κατασκευές. Με την αντισεισμική θωράκιση, αυτό που επιδιώκουμε είναι να ελαχιστοποιήσουμε τις συνέπειες ενός σεισμού σε επίπεδο ανθρώπινο, κοινωνικό και οικονομικό. Βασικός στόχος, για παράδειγμα, του Αντισεισμικού Κανονισμού είναι να αποφύγουμε τις καταρρεύσεις κτιρίων...

- Επιτυγχάνεται αυτό ακόμα και με έναν αυστηρό Αντισεισμικό Κανονισμό;

- Πάντα αποδεχόμαστε ένα ρίσκο. Οταν φτιάχνουμε έναν Αντισεισμικό Κανονισμό, υπάρχει και μια μικρή πιθανότητα, ας πούμε ένα 10%, να υπάρξει ένας σεισμός που θα υπερβεί τα όρια ασφαλείας που βάζουμε. Ενσωματώνονται δηλαδή ορισμένες πιθανότητες υπέρβασης των ορίων ασφαλείας που θέτει ο Αντισεισμικός Κανονισμός. Οσο όμως πιο προηγμένη οικονομικά και κοινωνικά είναι μια κοινωνία, τόσο μικρότερο ποσοστό ρίσκου αποδέχεται.

- Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες για την αντισεισμική θωράκιση;

- Κυρίως, οι αντισεισμικές κατασκευές. Αυτό βέβαια συνεπάγεται κόστος. Και κοινωνικό και ατομικό. Πάρα πολύ σημαντικά θέματα, επίσης, είναι η ενημέρωση και η ετοιμότητα. Ο πολίτης πρέπει να είναι ενημερωμένος για τους σεισμούς. Είτε με διαλέξεις, είτε με σεμινάρια που θα γίνονται τακτικά και θα αφορούν όλη τη χώρα. Ιδιαίτερα μετά τους σεισμούς σε περιοχές όπως η Κοζάνη και η Αθήνα, δεν μπορεί να κάνουμε διακρίσεις όσον αφορά τα μέτρα αυτά.

- Ολα αυτά ακούγονται κατά καιρούς και από κυβερνητικά χείλη. Τηρείται, όμως, για παράδειγμα, ο Αντισεισμικός Κανονισμός;

- Ο Αντισεισμικός Κανονισμός δεν τηρείται. Πιστεύω πως μερικά από τα μέτρα που πρέπει να παρθούν είναι η θέσπιση του Μητρώου Κατασκευαστών - εργολάβων. Κι αυτό γιατί τώρα δεν υπάρχει κανένας έλεγχος. Ολοι μπορούν να γίνουν εργολάβοι. Να γίνεται επίσης και η πιστοποίηση του προϊόντος, για παράδειγμα ο έλεγχος του τσιμέντου. Να θεσμοθετηθεί ο έλεγχος στα δημόσια, αλλά και στα ιδιωτικά έργα και κτίρια.

- Ποια μέτρα πρέπει να παρθούν για την αντισεισμική θωράκιση;

- Τα άμεσα μέτρα αφορούν στην ενημέρωση και στην ετοιμότητα. Αυτά μπορούν να γίνουν γρήγορα και χωρίς ιδιαίτερα μεγάλο κόστος. Να αρχίσουν δηλαδή σε κάθε Δήμο ασκήσεις ετοιμότητας. Τι κάνουμε πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το σεισμό. Οσα γίνονται με τα φυλλάδια του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ) είναι σημαντικά, αλλά δεν αρκούν. Και να γίνονται σε όλη την επικράτεια. Πρέπει ο κόσμος να αρχίσει να αποκτά αυτή τη νοοτροπία. Με το να παραλύουμε, όταν γίνεται ένας σεισμός, δε βγαίνει τίποτα.

- Τι εννοείτε όταν λέτε «ετοιμότητα»;

- Για παράδειγμα, μπορούμε να κάνουμε στο σπίτι μας κάποια απλά πράγματα. Να στερεώσουμε κάποια βαριά αντικείμενα. Να μην έχουμε τέτοια αντικείμενα πάνω από το κεφάλι μας... Μετά είναι οι ασκήσεις ετοιμότητας. Πρέπει σε περίπτωση σεισμού, να ξέρουμε τι θα κάνουμε. Καλό είναι αυτή η ετοιμότητα να υπάρχει και σε επίπεδο γειτονιάς. Να υπάρχει δηλαδή ένας πυρήνας ή ένας υπεύθυνος, που θα κατευθύνει τον κόσμο να πάει σε ανοιχτούς χώρους. Και αυτό να γίνει οργανωμένα και χωρίς πανικό.

- Υπάρχουν τρόποι ελαχιστοποίησης των καταστροφικών επιπτώσεων από τους σεισμούς;

- Εχουμε τους προσεισμικούς ελέγχους και τις μικροζωνικές μελέτες. Είναι και τα δύο σημαντικά. Οι προσεισμικοί έλεγχοι, πρέπει να γίνονται κυρίως στα μεγάλα δημόσια κτίρια, όπως νοσοκομεία και σχολεία. Και επιβάλλεται να γίνονται τακτικά και σε όλη την Επικράτεια. Από την άλλη, οι μικροζωνικές μελέτες μπορούν να βοηθήσουν, ώστε να έχουμε όλα τα στοιχεία του εδάφους.

- Η πολιτεία φροντίζει να γίνονται όλα αυτά και να προστατεύει με όλους αυτούς τους τρόπους τους πολίτες;

- Δε γίνεται μια σοβαρή προσπάθεια, ώστε όλα αυτά να υλοποιηθούν. Η ασφάλεια των κατασκευών και κατά συνέπεια η τήρηση του Αντισεισμικού Κανονισμού, είναι κάτι που βρίσκεται στο έλεος του εργολάβου και του κατασκευαστή. Πιστεύω πως οι πολίτες πρέπει και οι ίδιοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους, αποφεύγοντας την αυθαιρεσία και να πιέσουν για να παρθούν επιτέλους μέτρα από την πολιτεία.

- Γιατί δεν παίρνει μέτρα η πολιτεία;

- Εγώ δέχομαι ότι δεν υπάρχει κανένας που να ξεκινά με διάθεση να μην προσφέρει στην κοινωνία. Αυτό, πολλές φορές λέγεται, αλλά δεν εννοείται... Δηλαδή, δεν καταβάλλεται η ανάλογη προσπάθεια, ώστε αυτό να γίνει πράξη. Επειτα, είναι το πώς λειτουργεί και η κοινωνία και η επιστήμη και η οικονομία, όπου όλα υποτάσσονται στο οικονομικό όφελος. Δυστυχώς, και η κατάσταση στην επιστήμη δεν είναι καλύτερη. Διεθνώς, αλλά και στην Ελλάδα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, αν δεν κάνεις αυτό που λέμε «εφαρμοσμένη έρευνα», δηλαδή έρευνα που στοχεύει στην άμεση παραγωγή ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας, δε βρίσκεις εύκολα χρηματοδότηση. Πολλοί από εμάς, ενώ κάνουν «βασική έρευνα», δηλαδή δεν ξέρουν αν η έρευνά τους θα οδηγήσει στην άμεση παραγωγή ενός προϊόντος, αναγκάζονται να τη βαφτίζουν «εφαρμοσμένη έρευνα», για να χρηματοδοτηθεί. Με τον τρόπο αυτό ούτε η βασική έρευνα προάγεται, αλλά ούτε και η εφαρμοσμένη έρευνα, που είναι η μείωση του σεισμικού κινδύνου, αλλά ούτε πρωτότυπες ιδέες στη βασική έρευνα προωθούνται. Τα χρήματα για τέτοιες έρευνες δεν πιάνουν τόπο, ενώ θα μπορούσαν να ξοδευτούν για πραγματικά βασική και πραγματικά εφαρμοσμένη έρευνα. Η χρηματοδότηση της έρευνας πρέπει συνολικά να αυξηθεί, και να είναι ισομερώς κατανεμημένη στη βασική και στην εφαρμοσμένη έρευνα. Το κριτήριο για τη χρηματοδότηση της βασικής έρευνας θα πρέπει να πρέπει να είναι η πρωτοτυπία, της δεν εφαρμοσμένης έρευνας το αποτέλεσμα.

- Η εφαρμογή μιας αντισεισμικής πολιτικής, με όλα τα στοιχεία που περιγράψατε προϋποθέτει αύξηση του κόστους των κατασκευών. Χρήματα που θα πρέπει να πληρώσουν και οι κατασκευαστές, οι εργολάβοι... Σκοπός τους, όμως, δεν είναι μόνο το κέρδος;

- Θα πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη κοινωνική ευαισθησία. Και να μην είναι όλα προσανατολισμένα στη μεγιστοποίηση του κέρδους. Να μην υποτάσσονται όλα σε αυτό! Από την άλλη μεριά, δεν είναι λογικό να περιμένουμε ότι ο πολίτης δε θα πληρώσει τίποτα. Ας προτιμήσουμε για παράδειγμα να φτιάξουμε ένα κατά 2 - 3% μικρότερο σπίτι, ή να μη βάλουμε πλακάκια πολυτελείας και να διαθέσουμε τα χρήματα αυτά για να κάνουμε ένα αντισεισμικό σπίτι...

- Η κυβέρνηση όμως γνωρίζει...

- Είναι θέμα πολιτικής βούλησης. Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο. Το σχέδιο "ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ" υπάρχει. Είναι όμως ένα σχέδιο που θεωρείται απόρρητο και το οποίο δεν ξέρουν καν οι αρμόδιες υπηρεσίες και φορείς που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση των σεισμών. Το σχέδιο αυτό πρέπει να αναθεωρηθεί και να ενταχθεί στα μέτρα και στις ασκήσεις ετοιμότητας σε επίπεδο Δήμου και γειτονιάς. Θέλω να πω και κάτι άλλο. Η αποτελεσματικότητα της ΕΜΑΚ στο σεισμό της Αθήνας απλά έδειξε ότι αν την ίδια αυτοθυσία έδειχναν και άλλοι φορείς πριν το σεισμό αλλά και σε άλλους σεισμούς, τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά...

- Τελικά η ασφαλέστερη μέθοδος πρόβλεψης ενός σεισμού, είναι η αντισεισμική θωράκιση;

- Ακριβώς. Από τη στιγμή μάλιστα που δεχόμαστε ότι η πρόγνωση των σεισμών δεν είναι σήμερα δυνατή. Και βέβαια, εδώ είναι μεγάλη και η ευθύνη της πολιτείας που επί 20 χρόνια, ενθάρρυνε όλη αυτή την προγνωσιολογία και τη «ΒΑΝολογία» και δεν έπαιρνε ουσιαστικά μέτρα για να μειωθεί ο σεισμικός κίνδυνος της χώρας, πάνω σε αυτούς τους τρεις βασικούς άξονες. Την ενημέρωση, την ετοιμότητα και τις αντισεισμικές κατασκευές. Αν γινόταν μια ουσιαστική συζήτηση και στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, αλλά και με διαλέξεις ή με σεμινάρια, ο κόσμος, θα είχε απομυθοποιήσει, σε μεγάλο βαθμό το φαινόμενο του σεισμού. Θα είχε καταλάβει τι ξέρουμε και τι δεν ξέρουμε και έτσι και δε θα ήταν ευάλωτος σε τέτοιες φημολογίες.