Η ουσιαστική αντισεισμική θωράκιση της χώρας πρώτα και κύρια συμφέρει τους εργαζόμενους, επομένως θα ήταν αυταπάτη να πιστεύαμε ότι κυβερνητικές πολιτικές λιτότητας σαν τη σημερινή θα ήθελαν και θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν σε βάθος το θέμα. Αυτό επισημαίνει σε συνέντευξη που παραχώρησε στο «Ρ», ο Νίκος Μακρόπουλος, μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας. Ο ίδιος επισημαίνει μια σειρά από μέτρα που αρνείται επίμονα να υλοποιήσει η κυβέρνηση στον τομέα αυτό, ενώ χαρακτηρίζει τα μέτρα που εξήγγειλε η κυβέρνηση για την αποκατάσταση των σεισμοπλήκτων ως εξαπάτηση πρώτου μεγέθους. Ολόκληρη η συνέντευξη έχει ως εξής:

- Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η κτιριακή υποδομή της πρωτεύουσας βασικά άντεξε σε έναν τέτοιο σεισμό όπως αυτός της 7 Σεπτέμβρη; Τι θα γινόταν άραγε αν το επίκεντρό του ήταν στην Ομόνοια και όχι στην Πάρνηθα;

- Με τη γενική έννοια της κτιριακής υποδομής της Αθήνας θα μπορούσαμε να πούμε ότι συμπεριφέρθηκε ικανοποιητικά. Αυτή όμως η γενικότητα μας κρύβει βασικά, ιδιαίτερα, χαρακτηριστικά του σεισμού. Δηλαδή ότι πρόκειται για ένα σεισμό σχεδόν μέσα στην Αθήνα, που παρά το όχι εξαιρετικό μέγεθός του εκδηλώθηκε με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, πολύ μεγάλης έντασης σε ορισμένες περιοχές του Λεκανοπεδίου. Η ποικιλία των καταγραφών της σεισμικής έντασης αυτής, ακόμα και ανάμεσα σε γειτονικές περιοχές είναι πολύ χαρακτηριστική, και όχι λίγες οι περιπτώσεις που φαίνεται σαφής υπέρβαση των παραμέτρων με τις οποίες έχει κατασκευαστεί η συντριπτική πλειοψηφία των κτιρίων. Ετσι λοιπόν, κρίνοντας ορισμένες σεισμόπληκτες περιοχές, δεν μπορούμε να πούμε ότι άντεξαν καλά οι κατασκευές. Είχαμε πολλές και εκτεταμένες βλάβες, και δυστυχώς καταρρεύσεις με ανθρώπινα θύματα. Τώρα στην υπόθεση του αν είχαμε επίκεντρο στο κέντρο της Αθήνας, φθάνει νομίζω να αναλογιστούμε την ποιότητα αυτού του οικοδομικού τερατουργήματος της πρωτεύουσας, με την ανυπαρξία ελεύθερων χώρων, την ασύδοτη εκμετάλλευση της γης (συντελεστές δόμησης, στενοί δρόμοι κλπ.), για να φανταστούμε τις συνέπειες. Αυτή η υπόθεση μας βοηθάει να αναλογιστούμε ότι το ζήτημα της αντισεισμικής θωράκισης, πέραν της ποιότητας του κτιρίου, απαιτεί πρώτα και κύρια ανθρώπινες πόλεις. Και ο μεγάλος ένοχος σε αυτό είναι οι πολιτικές που τόσο ευλαβικά ακολούθησαν όλες οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις, που μοναδικό γνώμονα είχαν την εκμετάλλευση και το κέρδος, ενώ έθεταν τις ανάγκες των εργαζομένων στο περιθώριο.

- Οι κυβερνητικοί αρμόδιοι αμέσως μετά από ένα σεισμό σπεύδουν να δηλώσουν ότι «πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τους σεισμούς». Εσείς πώς το αντιλαμβάνεστε αυτό, μήπως ότι θα πρέπει να σταυρώσουμε τα χέρια περιμένοντας το σεισμό;

- Αν δεν κάνω λάθος, το σλόγκαν «να μάθουμε να ζούμε με τους σεισμούς» πρωτοδιατυπώθηκε το '81. Και βέβαια τους κρατούντες θα τους βόλευε πρακτικά αυτό να σήμαινε τη μοιρολατρική αποδοχή των καταστροφικών συνεπειών ενός σεισμού. Για τους μηχανικούς, όμως, είναι σαφέστατο ότι έχει εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο. Δηλαδή ότι πρέπει σαν πολιτεία, σαν φορείς, σαν εργαζόμενοι επιστήμονες να θωρακίσουμε την κοινωνία, τις πόλεις μας, τα κτίριά μας, όλη την παραγωγική διαδικασία, ώστε το εξόχως πιθανό για τη χώρα μας αυτό φαινόμενο να έχει τις μικρότερες δυνατές συνέπειες.

- Αρκετές φορές έχουμε ακούσει από επίσημα κυβερνητικά χείλη ότι στην Ελλάδα εκλύεται το 50% της σεισμικής ενέργειας της Ευρώπης και ότι έχουμε μπει σε περίοδο έντονης σεισμικής δράσης. Πώς κρίνετε όμως το γεγονός ότι πλέον ούτε φραστικά δε θίγεται το θέμα της αντισεισμικής θωράκισης της χώρας; Γιατί συμβαίνει αυτό;

- Εδώ επιτρέψτε μου να διαφωνήσω και να πω ότι από τα επίσημα κυβερνητικά χείλη κάθε φορά που αντιμετωπίζει η χώρα τις συνέπειες ενός σεισμού γίνεται κατά κόρον αναφορά στη λεγόμενη αντισεισμική θωράκιση. Τα παχιά λόγια και οι γενικές υποσχέσεις δίνουν και παίρνουν. Γίνεται μάλιστα τόση εκμετάλλευση του θέματος, ώστε καταφέρνουν πρόσκαιρα να διαμορφώνουν την κοινή γνώμη να πιστεύει ότι γενικά ανταποκρίνονται στην κοινωνική διάσταση των προβλημάτων του σεισμού. Κάτι τέτοιο έγινε και τώρα. Θα θυμάστε άλλωστε τα αποτελέσματα ορισμένων γκάλοπ που έδειχναν αρχικά μια εκτίμηση περί ικανοποιητικής αντιμετώπισης του σεισμού από την κυβέρνηση. Δυστυχώς όμως, το ζήτημα της αντισεισμικής προστασίας δεν εξαντλείται στον ηρωισμό των ανδρών της ΕΜΑΚ και έτσι, σήμερα 3 μήνες μετά, αποκαλύπτεται πλέον ανάγλυφα (πρώτα και κύρια στους σεισμοπλήκτους) η εγκληματική αδιαφορία της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει το θέμα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Μα απλά γιατί το ζήτημα της αντισεισμικής πολιτικής, όπως άλλωστε και τα άλλα ζητήματα, της παιδείας, της υγείας, της πολιτικής στην ενέργεια κλπ. έχουν και ταξικό περιεχόμενο. Η ουσιαστική αντισεισμική θωράκιση κατ' εξοχήν «συμφέρει» την εργατική τάξη και γενικά τα ασθενέστερα οικονομικά στρώματα, γιατί κατοχυρώνει το ελάχιστο εκείνο αποδεκτό πλαίσιο παραγωγής κατασκευών, πολεοδομίας, κανονισμών κλπ., που εξασφαλίζει αναβάθμιση στην ποιότητα ζωής. Επομένως για κυβερνητικές πολιτικές λιτότητας, όπως η σημερινή, θα ήταν αυταπάτη να πιστεύαμε ότι θα ήθελαν και θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν ουσιαστικά και σε βάθος το θέμα.

- Εσείς ως τεχνικός τι μέτρα πιστεύετε ότι πρέπει να ληφθούν, ώστε να ενισχυθεί η αντισεισμική θωράκιση της χώρας;

- Η κυβέρνηση αν ήθελε πραγματικά να προωθήσει πολιτική αντισεισμικής θωράκισης, θα έπρεπε να αποδεχτεί πάγια και χρονίζοντα αιτήματα των μηχανικών και των συνδικαλιστικών τους φορέων. Αντί γι' αυτό όμως, ακολουθεί τις συνταγές του «περίτεχνου αντιπερισπασμού», μεταθέτοντας το ζήτημα σε ζήτημα ευθυνών στους μηχανικούς και σε κυνήγι μαγισσών. Για την προώθηση πραγματικής αντισεισμικής θωράκισης θα έπρεπε να δημιουργηθούν οι όροι και οι προϋποθέσεις ώστε να έχουμε ουσιαστική αναβάθμιση της ποιότητας στην κατασκευή ιδιωτικών έργων. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα από την ανατροπή του σημερινού συστήματος παραγωγής κτιρίων, όπου στην όλη διαδικασία κυριαρχεί ο εμπορευματικός παράγοντας σε βάρος της επιστημονικής δουλιάς του μηχανικού. Είναι αυτός ο παράγοντας που έχει μεταβάλει τη δουλιά του μελετητή και επιβλέποντος μηχανικού, από κύριο παράγοντα στην κατασκευή σε δεύτερης και τρίτης σημασίας ζήτημα. Παράλληλα πρέπει να προωθηθούν όλα τα μέτρα που μπορούν να βελτιώσουν το τελικό αποτέλεσμα στην αντισεισμική κατασκευή, όπως:

- Ο ουσιαστικός έλεγχος ποιότητας στα βασικά υλικά κατασκευής των σκελετών των κτιρίων (σκυρόδεμα - χάλυβας). Αυστηρός έλεγχος στη διαδικασία παραγωγής τους (ή εισόδου στη χώρα) και όχι απλή δυνατότητα ελέγχου στο έργο και μάλιστα κατόπιν εορτής όπως γίνεται σήμερα.

- Η ύπαρξη εδαφοτεχνικών μελετών που τουλάχιστον σε επίπεδο μικροζωνικής κλίμακας θα μεταβάλει τον τόσο σημαντικό παράγοντα του εδάφους, από τον «μεγάλο άγνωστο» σε χειροπιαστό παράγοντα της μελέτης των κτιρίων.

- Η αναβάθμιση της λειτουργίας των πολεοδομικών γραφείων της χώρας σύμφωνα με τις προτάσεις των φορέων των μηχανικών, που θα βάλει τέλος στο «μπάχαλο» που κυριαρχεί σήμερα.

- Η θέσπιση μέτρων και πλαισίου ώστε η κατασκευή των σκελετών των κτιρίων να γίνεται μόνο από αποδεδειγμένα έμπειρο τεχνικό προσωπικό. Κάνοντας μια παρομοίωση, η τοποθέτηση για παράδειγμα των οπλισμών στο σκελετό ενός κτιρίου, μοιάζει με μια λεπτή εγχείρηση. Και πραγματικά «σφραγίζει» τη ζωή του κτιρίου στο χρόνο, όπως μια εγχείρηση καθορίζει την πορεία της υγείας του ασθενούς.

- Η δημιουργία μέτρων για την παρακολούθηση των κτιρίων στην πορεία ζωής τους. Πρέπει να δοθεί τέρμα στην αντίληψη ότι μια κατασκευή παραμένει συνεχώς όπως αρχικά κατασκευάστηκε, ενώ υπάρχουν αλλαγές χρήσεων, αυθαίρετες επεμβάσεις, διαβρώσεις του σκελετού κλπ.

- Ο προληπτικός έλεγχος των κατασκευών. Πρώτα και κύρια ο αντισεισμικός έλεγχος των δημοσίων κτιρίων (σχολεία, νοσοκομεία κλπ.), ώστε με την κατάλληλη ενίσχυσή τους να ανταποκρίνονται στα σημερινά αντισεισμικά χαρακτηριστικά.

- Η αναβάθμιση του ρόλου της επίβλεψης του μηχανικού και ιδιαίτερα της στατικής επίβλεψης του πολιτικού μηχανικού. Οι αμοιβές που ισχύουν για την επίβλεψη του σκελετού του κτιρίου είναι σε εξευτελιστικό επίπεδο. Φανταστείτε ότι μπορεί για μια πολυκατοικία να αντιστοιχεί αμοιβή στατικής επίβλεψης κάτω από 400.000 δρχ. Να πώς αντιλαμβάνεται η πολιτεία τη σημασία του μηχανικού στην παραγωγή αντισεισμικών κατασκευών.

- Η κυβέρνηση υπερηφανεύεται για τα μέτρα αποκατάστασης τα οποία εξήγγειλε. Εσείς ως μέλος της Διοίκησης του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας, αλλά και ως επαγγελματίας μηχανικός πώς κρίνετε αυτά τα μέτρα;

- Εδώ πραγματικά πρόκειται για μια εξαπάτηση πρώτου μεγέθους και πρέπει οι μηχανικοί να βγούμε και να αποκαλύψουμε το φιάσκο της υπόθεσης. Μετά τις γενικές ανακοινώσεις της κυβέρνησης την πρώτη περίοδο που μίλαγαν για τα μεγέθη της λεγόμενης κρατικής αρωγής για την επισκευή των κτιρίων (θυμάστε το περίφημο 65.000 δρχ. ανά τετρ. μέτρο;), ήρθε η ανώμαλη προσγείωση στη σημερινή πραγματικότητα: Ενώ θα έπρεπε να υπάρχει προσανατολισμός ενίσχυσης των κτιρίων που έχουν υποστεί σημαντικές βλάβες, επιβάλλεται ουσιαστικά η επιστροφή στην προτέρα του σεισμού κατάσταση και αυτό βαφτίζεται αποκατάσταση. Ενώ θα έπρεπε να δίνεται η δυνατότητα στον μελετητή πολιτικό μηχανικό να επιλέγει τις ορθές παραμέτρους επίλυσης του κτιρίου, επιβάλλεται η εφαρμογή των παραμέτρων και παραδοχών που ίσχυσαν στην κατασκευή, πριν από 20, 30 ή και 40 χρόνια. Διαμορφώνεται τελικά ένα πλαίσιο που, πέραν των άλλων ανεπαρκειών, εγκυμονεί πολλές παγίδες ευθυνών για τους συναδέλφους στις επισκευές κτιρίων. Και από την άποψη αυτή δίκαια υπάρχει μεγάλη επιφυλακτικότητα από τους πολιτικούς μηχανικούς. Σαν να μην έφθαναν όλα τα παραπάνω που καθορίστηκαν από το θεσμικό πλαίσιο περί επισκευών, ήρθαν και τα σχετικά τιμολόγια, που κυριολεκτικά απέδειξαν ότι η κυβέρνηση δεν είναι διατεθειμένη να εξασφαλίσει ούτε καν αυτή την επιστροφή των κτιρίων στην προτέρα του σεισμού κατάσταση. Οι προϋπολογισμοί που προκύπτουν από τα επίσημα τιμολόγια βρίσκονται σχεδόν στο μισό του πραγματικού κόστους. Και πρέπει να βγει ο κ. υπουργός εδώ και να πει: Ναι, πράγματι τα δάνεια που δίνουμε καλύπτουν μόνο το μισό των πραγματικών δαπανών επισκευής. Δεν το λένε, γιατί θα ήταν άμεση παραδοχή ότι ωθούν τους πολίτες, είτε σε ανεπαρκέστατα «μπαλώματα» ψευτοεπισκευών, είτε στο να τρέχουν στις τράπεζες για συμπληρωματικά δάνεια με τοκογλυφικούς όρους. Το θέμα είναι πολύ σοβαρό και θα πρέπει να αναπτυχθεί κίνημα σ' αυτή την κατεύθυνση από τους σεισμόπληκτους, τους μηχανικούς, τους οικοδόμους κλπ. Διαφορετικά θα έχουμε τις λαβωμένες κατοικίες να περιμένουν μοιρολατρικά τις αθροιστικές συνέπειες του επόμενου μεγάλου σεισμού...