Ο καταυλισμός του «Καποτά» θα αποτελούσε μια «προσωρινή εγκατάσταση». Τρία χρόνια μετά, οι σεισμόπληκτοι μένουν ακόμη εκεί

Αλλοι - οι ελάχιστοι - αυτές τις μέρες βρίσκουν ευκαιρία να καταναλώσουν το περίσσευμα της τσέπης τους, ενώ για τη μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων τα Χριστούγεννα είναι ένα ακόμη οικονομικό βάρος, καθώς οι μέρες απαιτούν επιπλέον έξοδα. Ωστόσο, έστω η θαλπωρή του σπιτιού και το μάζεμα της οικογένειας γύρω απ' το τραπέζι μπορούν να «ξεγελάσουν» τη στριμωγμένη οικονομική κατάστασή τους. Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι, που δεν μπορούν να χαρούν ούτε αυτό το απλό. Είναι οι σεισμόπληκτοι του 1999, που εξακολουθούν να διαμένουν στους «προσωρινούς» καταυλισμούς και που για τέταρτη χρονιά περνούν τις γιορτινές αυτές μέρες μέσα σε άθλιες, για τον οποιοδήποτε άνθρωπο, συνθήκες.

Οι υποσχέσεις των αρμοδίων της κυβέρνησης για αποκατάσταση, έχουν μείνει «κενό γράμμα», ενώ οι «φιλοξενούμενοι» βλέπουν πως ολοένα και απομακρύνεται η όποια ελπίδα είχαν να μετακομίσουν σε ένα ανθρώπινο σπίτι, επιβεβαιώνοντας εκ νέου την παροιμία «ουδέν μονιμότερο του προσωρινού».

«Μας είπαν ότι θα φύγουμε πριν τις εκλογές». Ομως, η Ελπ. Χολίδου, μαζί με τα τέσσερα παιδιά της, μένει ακόμη στα κοντέινερ

Η εικόνα της εγκατάλειψης του καταυλισμού γίνεται ολοφάνερη σε κάθε βήμα. Οι συνθήκες υγιεινής στο χώρο είναι απαράδεκτες. Οι κατσαρίδες δε φεύγουν καθόλου, ακόμη και τις μέρες του χειμώνα. Οι βόθροι ξεχειλίζουν συχνά, δημιουργώντας, ιδιαίτερα την καλοκαιρινή περίοδο, αποπνικτική ατμόσφαιρα. Τα νερά λιμνάζουν, μια και το σύστημα ομβρίων είναι πρόχειρα κατασκευασμένο. Αν σε όλα αυτά, προσθέσουμε και το γεγονός ότι μέσα σε ένα λυόμενο μένουν μέχρι και τέσσερα άτομα, οπότε η μεταδοτικότητα μιας ασθένειας γίνεται με ταχύτατους ρυθμούς, τότε γίνεται αντιληπτή η αναγκαιότητα ύπαρξης γιατρού στο χώρο.

Και όμως, αν και για κάποιο χρονικό διάστημα δύο λυόμενα λειτουργούσαν ως ιατρεία, το μόνο που σήμερα θυμίζει αυτή τους την προϊστορία είναι η κίτρινη ταμπέλα με την επιγραφή «ΙΚΑ». Σπασμένα τζάμια, αναποδογυρισμένα γραφεία, διαλυμένες πόρτες, έχουν μείνει στη θέση τους. Οι αρμόδιοι δεν έχουν προχωρήσει σε καμιά ενέργεια, παρά τις έντονες διαμαρτυρίες των κατοίκων, όπως οι ίδιοι μας λένε.

Μέσα σε αυτό το δωμάτιο - κλουβί, μεγαλώνουν τα παιδιά, το μεγαλύτερο πέντε χρονών, της Μ. Νάτσου

Μέσα στο ένα από τα δύο λυόμενα όπου μένει η οικογένεια, υπάρχουν ένα διώροφο κρεβάτι για τα παιδιά και μια κούνια για το μωρό. Στο νιπτήρα της κουζίνας δε χωράει να σταθεί ένας άνθρωπος. Η υγιεινή είναι πολύ κάτω από τον απαιτούμενο μέσο όρο.

Η ίδια επένδυσε τους «τοίχους» του κοντέινερ με γυψοσανίδες, για το κρύο. «Και όμως, αν και έχω αγοράσει και δύο μικρά σώματα καλοριφέρ, παρόλο που λειτουργεί και το κλιματιστικό, το κρύο παραμένει». Το αποτέλεσμα είναι ο λογαριασμός της ΔΕΗ να εκτοξευτεί στο ποσό των 990 ΕΥΡΩ (σύνολο ανεξόφλητων). Κάθε μήνα ο λογαριασμός είναι 70 ΕΥΡΩ, λεφτά που η οικογένεια δεν μπορεί να διαθέσει. Αν από τις 80.000 δραχμές που είναι το μηνιαίο εισόδημα δώσει αυτά, τότε, τα παιδιά δε θα έχουν να φάνε.

Και όμως, παρά τις δυσκολίες, η οικογένεια γιορτάζει, όσο καλύτερα μπορεί, τα Χριστούγεννα. Απόδειξη, το μικρό χριστουγεννιάτικο δέντρο που έχει στήσει στη γωνία.

Ο άντρας της δουλεύει ως οικοδόμος, ενώ η ίδια είναι άνεργη. «Το μεροκάματο είναι πολύ δύσκολο, αφού μία δουλεύει και μία όχι, ανάλογα με τον καιρό», μας λέει η Εύα.

Λίγο παρακάτω συναντούμε τον Κώστα Σιδηρόπουλο, με ένα σφυρί και μια πένσα στο χέρι να τοποθετεί πανιά περιμετρικά του «σπιτιού» του. «Προετοιμαζόμαστε για τα μεγάλα κρύα», μας λέει και χαμογελάει.

Η Ελπίδα Χολίδου, είναι από τους τυχερούς. Μαζί με τον άντρα και τα τέσσερα παιδιά της, μένει σε δύο λυόμενα. Τα δύο αγόρια της πάνε στο γυμνάσιο, ενώ οι κόρες της είναι σε νηπιακή ηλικία. Μέσα στο, περιποιημένο κατά τα άλλα, λυόμενο όπου μένουν οι γιοι της - το αντρόγυνο μαζί με τις κόρες ζουν στο διπλανό - υπάρχει ένα μικρό σαλονάκι, στο οποίο τρώει η οικογένεια. «Τρώμε με βάρδιες, μιας και δε χωράμε όλοι», μας λέει χαρακτηριστικά.

Η μόνη φορά που βλέπουν κάποιους αρμόδιους είναι όταν πρόκειται να τους υποσχεθούν. Τελευταία φορά, πριν τις πρόσφατες δημοτικές εκλογές. «Μας είπαν ότι θα φύγουμε πριν τις εκλογές», μας λέει η Ελπ. Χολίδου. Ομως, οι εκλογές ήρθαν, έφυγαν και η οικογένειά της είναι ακόμη στον καταυλισμό.

Οι κυβερνητικές υποσχέσεις, για άμεση και ουσιαστική αποκατάσταση, αμέσως μετά τον καταστροφικό σεισμό που έπληξε την Αττική στις 7 Σεπτέμβρη 1999, έπεφταν «βροχή». Ο Κ. Σημίτης από το βήμα της Βουλής, στις 8 Σεπτέμβρη, διαβεβαίωνε: «Από την πρώτη κιόλας στιγμή, όταν βρεθήκαμε γύρω από το τραπέζι αντιμετώπισης της κρίσης τις πρώτες ώρες και μέρες πήραμε την απόφαση ότι δε θα μείνει κανένας σεισμόπληκτος χωρίς στεγαστική αποκατάσταση σ' ένα στοιχειώδες επίπεδο προτού έρθουν τα κρύα και οι βροχές». Και συνέχιζε: «Πιστεύουμε ότι δεν αρκεί να αποκαταστήσουμε τους σεισμοπαθείς επιλύοντας τα άμεσα προβλήματά τους, αλλά ότι πρέπει να προχωρήσουμε συγχρόνως και σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανασυγκρότησης των περιοχών που έχουν πληγεί, έτσι ώστε να εξασφαλιστούν συνθήκες ασφαλούς διαβίωσης και ευημερίας στους κατοίκους τους».

Τρία χρόνια μετά: Οι σεισμόπληκτοι είναι άστεγοι. Η επιδότηση ενοικίου «κόπηκε». Τα κοντέινερ παραμένουν. Οι ένοχοι για την κατάρρευση των 30 κτιρίων δεν έχουν ακόμη λογοδοτήσει. Οι μελέτες ανασυγκρότησης έχουν μείνει «στα χαρτιά». Τα σεισμόπληκτα κτίρια δεν έχουν αποκατασταθεί...

Ετσι, και ενώ αυτές τις μέρες διανύουμε τον τέταρτο χειμώνα μετά το σεισμό, πάνω από το 50% των πληγέντων, του Μενιδίου, μένει ακόμη στους καταυλισμούς. Τα απαράδεκτα μέτρα επιδότησης της κυβέρνησης, εφαρμόστηκαν λειψά και, σε ορισμένες περιπτώσεις, επιλεκτικά. Οι 143 νεκροί από την 7η Σεπτέμβρη, δεν έχουν δικαιωθεί, ενώ οι κινήσεις για την τιμωρία όσων ευθύνονται για τις κατασκευές των «χάρτινων» κτιρίων, κινούνται σε «ρυθμούς χελώνας», ενώ περνούν από τις συμπληγάδες αλληλοσυγκρουόμενων δικαστικών αποφάσεων, που προκαλούν την οργή των συγγενών των θυμάτων.

Από τον καταστροφικό σεισμό, χαρακτηρίστηκαν ως επισκευάσιμα («κίτρινα») 38.165 κτίρια - περίπου 100.000 ιδιοκτησίες - και ως κατεδαφιστέα («κόκκινα») 4.250 κτίρια - 7.500 ιδιοκτησίες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων (ΥΑΣ), μέχρι τον Σεπτέμβρη του 2002, είχαν υποβληθεί 4.550 φάκελοι για την ανακατασκευή κατεδαφιστέων, από τους οποίους εγκρίθηκαν οι 3.800. Για την επισκευή είχαν υποβληθεί 13.500 φάκελοι και εγκρίθηκαν οι 11.000. Δηλαδή, το 65% των σεισμόπληκτων, δεν είχαν προσφύγει στις αρμόδιες υπηρεσίες για να πάρουν την - ούτως ή άλλως - ανεπαρκή επιχορήγηση. Ενας στους τρεις σεισμοπαθείς δεν έχει πάρει την άδεια για να ξαναφτιάξει το σπίτι του.

Η κυβέρνηση, για την ανακατασκευή και επισκευή των σπιτιών που χτυπήθηκαν από το σεισμό, καθόρισε αυθαίρετα, αμέσως μετά την 7η Σεπτέμβρη, κοστολόγια που άγγιζαν τις 130.000 δρχ/τ.μ. για την ανακατασκευή και τις 65.000 δρχ/τ.μ. για την επισκευή, τα οποία από την πρώτη στιγμή κρίθηκαν ως ανεπαρκή. Από αυτά, το 1/3 δόθηκε ως δωρεάν επιχορήγηση και τα υπόλοιπα, με τη μορφή του δανείου. Τα χαμηλά κοστολόγια, είχαν ως αποτέλεσμα πολλοί σεισμοπαθείς να πάρουν το δάνειο, να ξεκινήσουν την κατασκευή νέου σπιτιού, το οποίο όμως έμεινε στα τούβλα.

Η κυβέρνηση, μετά από δύο χρόνια, διέκοψε την επιδότηση ενοικίου, χωρίς συγκεκριμένη δικαιολογία. Ετσι, πληγέντες που έμεναν στο νοίκι και προσπαθούσαν να χτίσουν το δικό τους σπίτι ή να επισκευάσουν το παλιό - πληρώνοντας τις δόσεις του ψευτοδανείου - βρέθηκαν εκτεθειμένοι, λόγω της ανάλγητης κυβερνητικής πολιτικής.

Η κυβέρνηση, τις ημέρες που ακολούθησαν το σεισμό, αποφάσισε την προώθηση μικροζωνικών και γεωτεχνικών μελετών. Με αυτές, εξετάζεται η καταλληλότητα του υπεδάφους ακόμη και σε επίπεδο «οικοπέδου». Ομως, και παρά τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων, η κυβέρνηση ποτέ δεν εφάρμοσε την απόφασή της στην πράξη, παρά σε ελάχιστες περιοχές της Αττικής.

Το σοβαρότερο: Οι τεχνικές οδηγίες που εκδόθηκαν από την κυβέρνηση δεν προέβλεπαν την ενίσχυση των σεισμοπλήκτων κτιρίων, αλλά, για λόγους περιορισμού των αποζημιώσεων και της κρατικής αρωγής, την επαναφορά τους στην κατάσταση που ήταν πριν τα χτυπήσει ο σεισμός. Ετσι, τα σπίτια, ουσιαστικά, αντί να θωρακίζονται, απλά επισκευάζονται και σε πολλές περιπτώσεις «μπαλώνονται», γεγονός που με μαθηματική ακρίβεια, σε ένα νέο ενδεχόμενο σεισμό, θα οδηγήσει στα ίδια τραγικά αποτελέσματα. Οπως ακριβώς έγινε στο Βαρθολομιό Ηλείας, όπου πολλά κτίρια μετά το σεισμό του 1989 είχαν επισκευαστεί με βάση την ίδια αρχή και στον πρόσφατο σεισμό έπαθαν πάλι σοβαρές ζημιές.

Ο εμπαιγμός, όμως, συνεχίζεται. Η κυβέρνηση δε δίνει ακόμη και αυτά που η ίδια τάζει ή τα δίνει επιλεκτικά. Η περίπτωση της αποζημίωσης των οικοσκευών, είναι χαρακτηριστική.

Συγκεκριμένα, αμέσως μετά το σεισμό, εξήγγειλε την αποζημίωση με δύο εκατομμύρια δραχμές όσων σεισμόπληκτων καταστράφηκαν οι οικιακές συσκευές. Η μεγάλη πλειοψηφία των δικαιούχων (μόνο στο Μενίδι είναι 500), δεν πήρε το συγκεκριμένο κονδύλι.

Τις μέρες των δημοτικών εκλογών, στις 14 Οκτώβρη, οι υπουργοί Οικονομίας - Οικονομικών και Υγείας - Πρόνοιας, αποφάσισαν τη χορήγηση και στους υπόλοιπους δικαιούχους της σχετικής αποζημίωσης, αλλά δραστικά... μειωμένης! Αντί των δύο εκατομμυρίων, τους έδωσε ένα εκατομμύριο δρχ.

Στο σχετικό ΦΕΚ, αναφέρεται πως πρόκειται για πληγέντες του σεισμού «των οποίων η οικοσκευή καταστράφηκε μερικώς», λέξη που δεν υπήρχε ούτε στις εξαγγελίες της κυβέρνησης ούτε στις προηγούμενες αποφάσεις. Δε διστάζει, δηλαδή, να αλλάξει ακόμη και τις αποφάσεις της, για να βγάλει «από τη μύγα ξίγκι».

Το εργοστάσιο της ΡΙΚΟΜΕΞ, που αποτελεί τη χαρακτηριστικότερη περίπτωση, κατεδαφίστηκε σαν χάρτινος πύργος την ημέρα του σεισμού, παρασέρνοντας στον τάφο 39 αθώους εργάτες. Συνολικά, οι νεκροί από το σεισμό έφτασαν τους 143. Και όμως, σήμερα, τρία χρόνια μετά, οι δικογραφίες για την τιμωρία των ενόχων από την κατάρρευση των κτιρίων, δεν έχουν προχωρήσει σε ικανοποιητικό επίπεδο. Στην ουσία, οι υπεύθυνοι ακόμη δεν έχουν λογοδοτήσει.

Μεγάλο πλήγμα, υπέστησαν οι βιοτέχνες και οι μικροί έμποροι, ιδιαίτερα της περιοχής του Μενιδίου. Τα εμπορεύματά τους, σε πολλές περιπτώσεις, αχρηστεύτηκαν, όπως και τα μαγαζιά τους. Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, είχε υποσχεθεί την παροχή βοήθειας, με μια σειρά μέτρων (π.χ. πάγωμα χρεών προηγούμενων γραμματίων, σύναψη δανείου με επιδοτήσεις κλπ.). Και αυτά όμως έμειναν στα χαρτιά. Για παράδειγμα, η σύναψη του δανείου γινόταν με τόσο αποτρεπτικούς για τους επαγγελματίες όρους, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθεί από ελάχιστους δικαιούχους.