Είναι ένα χωριό ιστορικό, που πλήρωσε πολύ ακριβά τη γενναιότητα, την ανδρεία και τον πατριωτισμό των κατοίκων του. Κατά την περίοδο της Κατοχής κάηκε δύο φορές, πρώτα απ' τους Ιταλούς και μετά απ' τους Γερμανούς, σε αντίποινα για την πανωλεθρία που έπαθαν οι κατακτητές εκεί απ' τους ΕΛΑΣίτες μαχητές, τον Αύγουστο του 1944. Εξαιτίας αυτών των καταστροφών, πολλοί κάτοικοι έφυγαν απ' το χωριό μετά τον πόλεμο, ενώ τη δεκαετία '60 - '70 η περιοχή σχεδόν ερημώνει (οι κάτοικοι επιλέγουν τα γύρω αστικά κέντρα) και εγκαταλείπεται παντελώς απ' την πολιτεία. Σήμερα, το μαρτυρικό χωριό - σα να θέλει να επιβεβαιώσει την ιστορική διαδρομή του - βρίσκεται πάλι υπό κατοχή, αυτή τη φορά όμηρο των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου που εκμεταλλεύεται τα πλούσια κοιτάσματα βωξίτη που υπάρχουν στην περιοχή...

Ο λόγος για το χωριό Καρούτες, της επαρχίας Δωρίδας στη Φωκίδα, σε απόσταση εννέα χιλιομέτρων απ' το Λιδορίκι και 24 από την Αμφισσα. Παρότι βρίσκεται σε υψόμετρο 800 και πλέον μέτρων, αντιμετωπίζει σήμερα - ακριβώς για τους λόγους που προαναφέραμε - οξύτατο πρόβλημα με το νερό. Αιτία, η αλόγιστη και ασύδοτη υπερεκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου την περιοχής από την ανεξέλεγκτη και καταστροφική λειτουργία των μεταλλείων βωξίτη της εταιρίας «Αργυρομεταλλευμάτων και Βαρυτίνης», ιδιοκτησίας του μεγαλοβιομήχανου προέδρου του ΣΕΒ, Ο. Κυριακόπουλου.

Οι κάτοικοι του χωριού, που επιστρέφουν στον τόπο τους κάθε καλοκαίρι, που φτιάχνουν τα σπίτια τους και προσπαθούν να κρατήσουν άσβεστη τη μνήμη, καταγγέλλουν ότι τα επιφανειακά και υπόγεια εργοτάξια της εν λόγω εταιρίας έχουν κυριολεκτικά περικυκλώσει το χωριό, δημιουργώντας τρομακτικά προβλήματα.

«Κανένα μεταλλευτικό δικαίωμα αυτής της εταιρίας δεν τη νομιμοποιεί να καταστρέφει τις περιουσίες μας, να μας στερεί το νερό που πίνουμε, να καταστρέφει το περιβάλλον (μιλούν για το υπέροχο ελατόδασος που υπάρχει στο χωριό), με επιφανειακές εξορύξεις και να καθιστά σχεδόν αδύνατη τη συντομότερη πρόσβαση του χωριού μας προς την πρωτεύουσα του νομού, την Αμφισσα», σημειώνουν οι κάτοικοι σε έγγραφο - διαμαρτυρία που κινητοποίησαν προς το υπουργείο Ανάπτυξης, τη Νομαρχία Φωκίδας, το Δήμο Λιδορικίου (όπου υπάγεται το δημοτικό διαμέρισμα των Καρουτών), την εισαγγελία Αμφισσας και προς όλα τα πολιτικά κόμματα.

Σε αυτήν την έγγραφη διαμαρτυρία σημειώνουν, αναλυτικά, ότι εξαιτίας των ανεξέλεγκτων εξορυκτικών εργασιών στέρεψαν οι πηγές και τα πηγάδια, ενώ χάθηκε ακόμη και το νερό της γεώτρησης από τις ανατινάξεις με εκρηκτικά που χρησιμοποιεί η Εταιρία Βωξίτη, με αποτέλεσμα να λένε κυριολεκτικά το νερό... νεράκι. Σημειώνουν δε, πως εξαιτίας αυτών των εκρήξεων, πολλά σπίτια (κυρίως τα παλιά πέτρινα) έχουν υποστεί ρωγμές, ενώ «τα παιδιά μας πετάγονται στον ύπνο τους τρομαγμένα, νιώθουν ανασφάλεια λες και βρίσκονται σε εμπόλεμη περιοχή, τους έχουν δημιουργηθεί ψυχολογικά προβλήματα σε αυτή την τρυφερή ηλικία και ζητούν επίμονα να φύγουν απ' το χωριό».

Επίσης, διαμαρτύρονται και για τη δυσκολία πρόσβασης προς την Αμφισσα, εξαιτίας του μεγάλου αριθμού των φορτηγών αυτοκινήτων που μεταφέρουν βωξίτη απ' τα εργοτάξια. Σύννεφα σκόνης καλύπτουν καθημερινά όλο τον κάμπο της Καρούτας και το χωριό, με τρομακτικές συνέπειες για τους κτηνοτρόφους (που είναι αρκετοί στο χωριό), αφού «πλέον είναι αδύνατον να υπάρξει τέτοια ενασχόληση απ' τη σκόνη, το θόρυβο και τη μείωση των βοσκοτόπων».

Η καταστροφή του περιβάλλοντος είναι τεράστια απ' τις επιφανειακές εκσκαφές, ενώ τα στείρα υλικά σχηματίζουν βουνά και έχουν μετατρέψει το ελατόδασος, που περιβάλλει το χωριό, σε σεληνιακό τοπίο.

«Θεωρούμε ότι οι ευθύνες του αρμόδιου υπουργείου Βιομηχανίας, της Νομαρχίας Φωκίδας και του Δήμου Λιδορικίου είναι τεράστιες, γιατί η παραπάνω εταιρία λειτουργεί ανεξέλεγκτα, καθώς κανένας ελεγκτικός μηχανισμός δεν φροντίζει για την τήρηση των στοιχειωδών όρων που επιβάλλουν οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, που είναι απαραίτητες για να πάρει η εταιρία τις σχετικές άδειες. Οι μελέτες αυτές γίνονται έτσι για τα μάτια, αφού καμιά υπηρεσία δεν ελέγχει την εταιρία για την εφαρμογή τους», σημειώνουν οι κάτοικοι στην καταγγελία τους.

Κι επειδή η κατάσταση έχει γίνει κάτι παραπάνω από προκλητική οι κάτοικοι δηλώνουν αποφασισμένοι, αν δε γίνει κάτι στο άμεσο μέλλον, να προβούν σε δυναμικές κινητοποιήσεις και να αποκλείσουν την πρόσβαση για τις εργασίες των μεταλλείων. Ζητούν, συγκεκριμένα:

• Να σταματήσει κάθε εξορυκτική δραστηριότητα της εταιρίας τουλάχιστον κατά τους καλοκαιρινούς μήνες,
• Να λυθεί άμεσα το πρόβλημα της ύδρευσης του χωριού,
• Να ελεγχθούν οι ανεξέλεγκτες εκρήξεις, να ασφαλτοστρωθεί ο δρόμος Καρούτες - Ελατος προς Αμφισσα, για να μειωθεί η σκόνη που προκαλείται απ' τα φορτηγά,
• Να εφαρμοστούν όλοι οι όροι που προβλέπονται απ' τις περιβαλλοντικές μελέτες, και να σταματήσει η καταστροφή του περίφημου δάσους τους.

Στις 4 Αυγούστου 1944 ένα από τα πιο επίλεκτα τμήματα της Βέρμαχτ - τμήμα εκπαιδευμένο ειδικά για αντιανταρτικές μάχες στα βουνά - με 320 επιλεγμένους άνδρες, ξεκινά από την Αμφισσα, με στόχο την κατάληψη και το κάψιμο του Λιδορικίου. Πρόκειται για ένα τμήμα του 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών (Πολιτσάι), που λογάριαζε ωστόσο χωρίς τον ξενοδόχο...

Κατά τη διαδρομή του, το συγκεκριμένο τμήμα των Γερμανών συναντά ΕΛΑΣίτικες διμοιρίες και μετά από βραδυντικές αψιμαχίες υποχρεώνεται να διανυκτερεύσει μέσα στο χωριό Καρούτες. Ξημέρωνε η 5η Αυγούστου, όταν η 5η Ταξιαρχία του ΕΛΑΣ συγκεντρώνει τα διαθέσιμα τμήματα της και, κυριολεκτικά, κάτω απ' τη μύτη των Γερμανών, κυκλώνει το χωριό. Το πρωί, τα τμήματα του ΕΛΑΣ, έρποντας, προωθούνται στις παρυφές του χωριού και ξεκινά μια απ' τις ιστορικότερες μάχες της Αντίστασης. Η μάχη ξεκίνησε στις 2.30 το μεσημέρι και τελείωσε στις 5.30 το απόγευμα. Η νίκη συντριπτική: Απ' τους 320 αξιωματικούς και άνδρες του γερμανικού τάγματος, οι 180 σκοτώνονται, οι 138 αιχμαλωτίζονται και μόνο 2 - 3 καταφέρνουν να ξεφύγουν! Μεταξύ των αιχμαλώτων, πιάνεται και ο μόνος αξιωματικός που επέζησε απ' αυτήν τη μάχη, ο υποδιοικητής του Τάγματος Οτο Βέμπερς. Απ' την πλευρά του, ο ΕΛΑΣ - που πανηγυρίζει μια απ' τις λαμπρότερες νίκες του αγώνα του - μετρά 31 νεκρούς αγωνιστές και 35 τραυματισμένους. Μαζί τους τραυματίες βρίσκονται και τρεις κάτοικοι του χωριού, καθώς και μία γυναίκα με το όνομα Σιδηροπούλου.

Οσοι έζησαν αυτά τα γεγονότα, δε μιλούν μόνο για την ανδρεία και την αυτοθυσία των ΕΛΑΣιτών. Μιλούν και για ενεργό συμμετοχή των κατοίκων του χωριού σ' αυτήν τη μάχη, που, παρότι άοπλοι, κατόρθωσαν με πολλούς τρόπους να γίνουν οι αφανείς μαχητές αυτής της λαμπρής νίκης.

Κάθε χρόνο, στο ιστορικό αυτό χωριό, η μνήμη ξαναζωντανεύει, γίνεται φάρος και δείχνει στους νεότερους το δρόμο της λεβεντιάς, της ελευθερίας και της ελπίδας. Κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, τα Παραρτήματα της ΠΕΑΕΑ της περιοχής μαζεύονται στις Καρούτες (η σχετική φετινή εκδήλωση γίνεται σήμερα Κυριακή) και τιμούν τη μάχη της 5ης Αυγούστου του 1944, τιμούν τους αγωνιστές που έπεσαν για τα ύψιστα ιδανικά της ανθρωπότητας και διδάσκουν στις νέες γενιές ό,τι δε διδάσκεται στα σχολεία τους. «Οι ελληνικές κυβερνήσεις, υπηρετώντας τα συμφέροντα της πλουτοκρατίας, των ΗΠΑ και της ΕΕ, δε θέλουν με τίποτα να μπολιάζεται η νέα γενιά με τα ιδανικά της αντίστασης και της ανυπακοής απέναντι στη νέα τάξη των ιμπεριαλιστών, απέναντι στη μοιρολατρία, στο ξεπούλημα του δημόσιου ορυκτού πλούτου, στην καταστροφή του περιβάλλοντος», σημειώνουν οι κάτοικοι του μαρτυρικού χωριού και δίνουν σ' αυτήν την ιστορική επέτειο την επικαιρότητα που της χρειάζεται. Σημειώνουν, δε, πως όπως τότε, έτσι και σήμερα, ο μόνος δρόμος είναι ο δρόμος του αγώνα.