Στην εκδήλωση του Κόμματος μίλησαν ο Γραμματέας της ΚΟΑ και μέλος του ΠΓ της ΚΕ Δ. Αρβανιτάκης και ο Ν. Καραθανασόπουλος, μέλος του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ. Παρέμβαση για την κατάσταση των εργαζομένων του κλάδου, έκανε επίσης ο Χ. Κατσώτης, στέλεχος του Κόμματος και πρόεδρος του Σωματείου Ξενοδοχοϋπαλλήλων Αθήνας.

Η μεγάλη προσέλευση συνδικαλιστών από το εργατικό κίνημα και από το κίνημα των ΕΒΕ, καθώς και εκπροσώπων φορέων που ασχολούνται με τον τουρισμό, έδειξαν την επικαιρότητα της παρέμβασης του ΚΚΕ για ένα σύνθετο ζήτημα που απασχολεί πολλούς. Τους εργαζόμενους στον τουρισμό, οι οποίοι βιώνουν τις αρνητικές συνέπειες ενός ιδιαίτερα «ευέλικτου» εργασιακού μοντέλου. Τους εργαζόμενους συνολικά και τη λαϊκή οικογένεια, που όσο μεγαλώνει η ανάγκη, αλλά και η επιθυμία τους για διακοπές, τόσο λιγότερο μπορούν να την ικανοποιούν στις σημερινές συνθήκες. Τους μικρούς ΕΒΕ που ασχολούνται με τον τουρισμό, οι οποίοι δέχονται καθημερινά όλο και πιο έντονα τις συνέπειες της κυβερνητικής πολιτικής, που υπηρετεί τη συγκέντρωση και συγκεντροποίηση και σε αυτό τον τομέα.

Ο Δ. Αρβανιτάκης αναφέρθηκε σε όλα αυτά τα ζητήματα, έδωσε παραδείγματα για τα τεράστια οικονομικά μεγέθη και εντόπισε τις βασικές διαφορές αντιμετώπισης του θέματος από το ΚΚΕ, σε σχέση με τις άλλες πολιτικές δυνάμεις και την κυβέρνηση. Για τις εξελίξεις στον τουρισμό και τις θέσεις του Κόμματος, μίλησε ο Ν. Καραθανασόπουλος, εξειδικεύοντας σε ό,τι αφορά τον τουρισμό ως οικονομική δραστηριότητα, τις τάσεις στην Ελλάδα και τις προτάσεις για μια διαφορετική αντιμετώπισή του στο πλαίσιο μιας άλλης λαϊκής οικονομίας.

Δ. ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ

Η σημερινή μας συζήτηση είναι επίκαιρη γιατί γίνεται λίγες μέρες μετά τις γνωστές εξαγγελίες της διυπουργικής επιτροπής της κυβέρνησης για τον τουρισμό. Μπροστά στην επερχόμενη οικονομική ύφεση, που ήδη πλήττει μεγάλες καπιταλιστικές χώρες και που ασφαλώς θα πλήξει και την Ελλάδα, η κυβέρνηση επιδιώκει τη θωράκιση των μονοπωλίων και τη διασφάλιση της κερδοφορίας τους.

Η απόφαση της διυπουργικής κάνει εξ ολοκλήρου δεκτές τις προτάσεις του ΣΕΤΕ (Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων). Εντάσσει τα μέτρα για τον τουρισμό στη γνωστή αντιλαϊκή «Χάρτα Σύγκλισης» που προτείνει το ΠΑΣΟΚ.

Συστατικό στοιχείο των εξαγγελιών της κυβέρνησης για τον τουρισμό είναι η διασφάλιση της κερδοφορίας του κεφαλαίου και η γενίκευση της μερικής απασχόλησης στον κλάδο των ξενοδοχοϋπαλλήλων και του επισιτισμού. Οι εργαζόμενοι στον τουρισμό-επισιτισμό έχουν ήδη τις μικρότερες αμοιβές σε σχέση με τους εργαζόμενους σε άλλους κλάδους. Συγκριτικά κατέχουν την προτελευταία θέση. Στην τελευταία θέση βρίσκονται οι εμποροϋπάλληλοι. Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, την ανάγκη της ταξικής συσπείρωσης των εργαζομένων και της πάλης μέσα από τις γραμμές του ΠΑΜΕ.

Η ανάγκη για ξεκούραση, διακοπές, αναψυχή είναι ανθρώπινες ανάγκες που διαμορφώθηκαν στην πορεία της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και της ταξικής πάλης.

Ο τουρισμός, ως κοινωνική ανάγκη, δηλαδή εξασφάλιση διακοπών και αναψυχής, εμφανίζεται σε σχετικά μαζική κλίμακα στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ως αποτέλεσμα της ταξικής πάλης και των κατακτήσεων που απέσπασαν οι εργαζόμενοι με τη μείωση του εργάσιμου χρόνου, τις άδειες, την πάλη για ελεύθερο χρόνο. Γι' αυτές τις κατακτήσεις συνέβαλε σημαντικά η επίδραση των σοσιαλιστικών χωρών.

Ο τουρισμός παρουσιάζει μεγάλη ανάπτυξη ως κλάδος της οικονομικής δραστηριότητας κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Η ίδια τάση παρατηρείται και στην Ελλάδα αρχικά ως χώρας υποδοχής τουριστών και αργότερα και ως χώρας εξαγωγής. Ποια είναι η βάση πάνω στην οποία αναπτύχθηκε:

Το κεφάλαιο δεν εκμεταλλεύεται τον εργαζόμενο μόνον κατά τη διάρκεια της εργασιακής του απασχόλησης. Η εκμετάλλευση συνεχίζεται και εντείνεται ακόμη και κατά τη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου. Γιατί η συντήρηση του εργάτη με αγαθά κατανάλωσης καθώς και η αναψυχή και οι διακοπές γίνονται μια επικερδής δραστηριότητα για το κεφάλαιο που μέσω αυτής αναπαράγεται το ίδιο το κεφάλαιο και η εργατική δύναμη. Σε αυτή τη βάση αναπτύχθηκε ο τουρισμός ως οικονομική δραστηριότητα στις καπιταλιστικές κοινωνίες.

Σήμερα στο στάδιο του ιμπεριαλισμού η τάση είναι η συγκέντρωση και η συγκεντροποίηση των επιχειρήσεων και των κεφαλαίων στον τουρισμό και η εξασφάλιση μεγάλων κερδών σε βάρος των εργαζομένων. Μόνον το 2001 τα κέρδη των 90 μεγαλύτερων επιχειρήσεων στον κλάδο στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 28%.

Ας μας επιτραπεί, επίσης, να αναφέρουμε ορισμένα στοιχεία από τον όμιλο TUIπου ελέγχει μεγάλο ποσοστό της αγοράς στην Ελλάδα σε συνεργασία με την Grechotel. Οι εταιρίες του ομίλου της καλύπτουν όλα τα επίπεδα της τουριστικής αλυσίδας, από τουριστικά πρακτορεία, tour operators, αεροπορικές εταιρίες, ξενοδοχεία. Ο όμιλος διαθέτει επίσης τμήματα επιμελητείας και ενέργειας. Τα ετήσια κέρδη του ήταν 14 δισ. δρχ. το 2002. Διαθέτει μαζί με άλλες εταιρίες του ομίλου 287 ξενοδοχεία σε 30 χώρες με 150.000 κλίνες, 5 αεροπορικές εταιρίες με 84 αεροσκάφη, 30 πλοία για κοντέινερ, 300.000 μονάδες κιβώτια κοντέινερ, 50.000 σιδηροδρομικά βαγόνια και 500 οχήματα για χερσαίες μεταφορές. Απασχολεί 70.000 εργαζόμενους που ακόμη και στην περίοδο αιχμής το 49% απασχολείται με μερική απασχόληση.

Αυτή την τάση υπέρ των μονοπωλίων των μεγάλων καπιταλιστικών επιχειρήσεων και πολυεθνικών στηρίζουν η ΕΕ, η κυβέρνηση και η ΝΔ.

Ο ΣΥΝ στηρίζει τις επιλογές της ΕΕ και, ταυτόχρονα, στο οικονομικό του πρόγραμμα προτείνει μια ανάπτυξη καπιταλιστική όπου οι ανάγκες των ανθρώπων θα υπερισχύουν του κέρδους, όπως λέει. Η πείρα έχει δείξει ότι ο καπιταλισμός δεν εξανθρωπίζεται.

Στον τουρισμό, όπως και σε όλους τους τομείς της καπιταλιστικής οικονομίας, η αναμέτρηση πρέπει να γίνει ανάμεσα σε δύο στρατηγικές.

Ανάμεσα στην πολιτική που στηρίζει τα κέρδη και τα κεφάλαια και στην πολιτική που υποστηρίζει αποκλειστικά και μόνον τα συμφέροντα των εργαζομένων, των μικρομεσαίων επιχειρήσεων των ΕΒΕ, της φτωχομεσαίας αγροτιάς, της νεολαίας.

Θεμελιώδης αρχή της γενικής οικονομικής πρότασης του ΚΚΕ είναι ότι η κοινωνική εργασία είναι η μόνη πηγή παραγωγής κοινωνικού πλούτου. Επομένως πρέπει να διανέμεται ο παραγόμενος πλούτος ανάλογα με τις κοινωνικές ανάγκες και την προσφορά εργασίας. Οι διακοπές, η ανάπαυση είναι ανάγκη και πρέπει να ικανοποιούνται για τους εργαζόμενους και τη νεολαία.

Η μεγάλη ανάπτυξη της κοινωνικής εργασίας, η ικανοποίηση λαϊκών αναγκών δε συμβιβάζεται με την καπιταλιστική ιδιοκτησία. Γι' αυτό το λόγο συστατικό, πρωταρχικό στοιχείο της οικονομικής πρότασης του ΚΚΕ είναι:

Κοινωνική κρατική ιδιοκτησία και όχι καπιταλιστική στα βασικά και συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής. Οι μεγάλες τουριστικές επιχειρήσεις και υποδομές να γίνουν κρατική κοινωνική ιδιοκτησία.

Χρειάζεται σχεδιασμός και ανάπτυξη του τουρισμού υπέρ των εργαζομένων και του λαού μέσα στα πλαίσια της λαϊκής οικονομίας, όπου και άλλοι βασικοί τομείς της οικονομίας θα είναι κρατική κοινωνική ιδιοκτησία, όπως οι τηλεπικοινωνίες, οι μεταφορές, η ενέργεια, βασικοί κλάδοι της μεταποίησης, ο ορυκτός πλούτος, οι ακτές και τα δάση.

Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η λύση του πολιτικού προβλήματος, η κατάκτηση της λαϊκής εξουσίας. Μόνο με την προϋπόθεση της λαϊκής εξουσίας, που εξασφαλίζει την κοινωνική ιδιοκτησία και τον κεντρικό σχεδιασμό της οικονομίας, μπορεί η τουριστική οικονομική δραστηριότητα να σχεδιάζεται σε αναλογία με τη βιομηχανική και αγροτική παραγωγή υπέρ των εργαζομένων, της φτωχομεσαίας αγροτιάς και των λαϊκών στρωμάτων.

Αυτή η λύση που προτείνουμε συμφέρει τους εργαζόμενους και άλλα λαϊκά στρώματα, τους μικρούς επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον τομέα του τουρισμού, τους βιοτέχνες και τους συνεταιρισμούς τους που ενταγμένοι στον κεντρικό σχεδιασμό και στη λαϊκή οικονομία μπορούν να συμβάλουν στη λαϊκή ευημερία.

Δεν υπάρχει άλλος δρόμος κατά τη γνώμη μας γι' αυτά τα στρώματα, γιατί η γιγάντωση του κεφαλαίου, η λεγόμενη ανταγωνιστικότητα προδιαγράφουν τη μαζική καταστροφή τους ιδιαίτερα σε συνθήκες των επαναλαμβανόμενων και αναπόφευκτων κρίσεων του καπιταλιστικού συστήματος. Η αντιμονοπωλιακή συσπείρωση και η συμμαχία των εργαζομένων και των μικρομεσαίων λαϊκών στρωμάτων αποτελεί την απάντηση στην επίθεση του κεφαλαίου και των πολυεθνικών.

Με την πρότασή μας ενισχύεται ο εσωτερικός τουρισμός, επίσης ο εξωτερικός τουρισμός θα αναπτύσσεται και θα δρα υπέρ των εργαζομένων, των εγχώριων και αλλοδαπών τουριστών.

Καλούμε τους εργαζόμενους να συμπορευτούν μαζί μας στον αγώνα για τα δικαιώματά τους. Να δυναμώσει η πάλη για μόνιμη σταθερή δουλιά, 5ήμερο, 7ωρο, 35ωρο, αυξήσεις μισθών-συντάξεων, αύξηση της ετήσιας άδειας, γιατί η αναψυχή και η ξεκούραση είναι δικαίωμα.

Μπροστά στις εκλογές καλούμε τους εργαζόμενους να ενισχύσουν το ΚΚΕ. Είναι προϋπόθεση για να δυναμώσει η λαϊκή συμμαχία, το λαϊκό μέτωπο των εργατών, των μικρομεσαίων αγροτών, των λαϊκών στρωμάτων και των ριζοσπαστικών δυνάμεων.

Είναι ανάγκη πλέον να χειραφετηθούν τα λαϊκά στρώματα από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ. Να ακολουθήσουν το δρόμο του μετώπου, της ρήξης με τα μονοπώλια, την ΕΕ και την αντιλαϊκή πολιτική. Για να δοθεί χτύπημα στη μοιρολατρία. Να χαράξουμε μια νικηφόρα πορεία για την ανατροπή της αντιλαϊκής πολιτικής.

«Η κυβερνητική πολιτική εναρμονισμένη με τους γενικούς στόχους της ΕΕ, σχεδιάζει προσαρμογές της τουριστικής υποδομής σε μια Ελλάδα που θα συνδέει την ευρωπαϊκή καπιταλιστική επιχείρηση με τη Βαλκανική, την Παρευξείνια και την αγορά της Μέσης Ανατολής. Γι' αυτό και ανακήρυξε τον τουρισμό ως έναν από τους τρεις πυλώνες της ανάπτυξης για την τρέχουσα δεκαετία, μαζί με τις διευρωπαϊκές μεταφορικές και ενεργειακές συνδέσεις.

Αυτή η πολιτική στοχεύει στην περαιτέρω συγκεντροποίηση των συναφών οικονομικών δραστηριοτήτων με στόχο τον εναλλακτικό αλλά υψηλών εισοδημάτων τουρισμό. Τα περιθώρια που αφήνει στη μικρή τουριστική δραστηριότητα δεν εξασφαλίζουν ούτε την ισόρροπη οικονομική περιφερειακή ανάπτυξη ούτε τον φθηνό εσωτερικό, το λαϊκό τουρισμό.

Το ΚΚΕ αντιμετωπίζει τόσο την τουριστική κοινωνική εργασία όσο και τους όρους κατανομής του προϊόντος της σαν μέρος της συνολικής αντίληψής του για τη δυνατότητα και αναγκαιότητα οι σχέσεις ιδιοκτησίας στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής να συνταιριάζουν με τον κοινωνικό χαρακτήρα της εργασίας, να γίνουν κοινωνική, λαϊκή περιουσία τα αναπτυγμένα μέσα παραγωγής.

Αντιμετωπίζει το σχεδιασμό και την ανάπτυξη της τουριστικής κοινωνικής εργασίας ως αναπόσπαστο στοιχείο της λαϊκής οικονομίας και κοινωνικής ανάπτυξης, στην οποία οι πλουτοπαραγωγικές πηγές και τα βασικά και συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής έχουν γίνει λαϊκή κρατική περιουσία, έχει ανατραπεί η οικονομική κυριαρχία των μονοπωλίων και η μεγάλη καπιταλιστική ιδιοκτησία. Παράλληλα με τον κοινωνικοποιημένο τομέα της οικονομίας θα λειτουργεί ο συνεταιρισμός, εκεί όπου είναι περιορισμένος ο κοινωνικός χαρακτήρας της εργασίας. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της λαϊκής οικονομίας είναι ο κεντρικός πανεθνικός οικονομικός σχεδιασμός, η ενεργητική συμμετοχή των εργαζομένων, ο κοινωνικός εργατικός έλεγχος, η δημοκρατία στους εργασιακούς χώρους.

Ως απαραίτητη προϋπόθεση θεωρεί τη λύση του πολιτικού προβλήματος, την κατάκτηση της λαϊκής, της εργατικής εξουσίας. Μόνο με αυτήν την προϋπόθεση μπορεί η τουριστική οικονομική δραστηριότητα να σχεδιαστεί και να αναπτυχθεί:

• Σε αναλογία προς τη βιομηχανική και αγροτική παραγωγή, τις ενεργειακές, υδροδοτικές, αποχετευτικές και μεταφορικές υποδομές των πόλεων και της υπαίθρου, των αναγκών του κέντρου και της περιφέρειας.
• Σε αναλογία με τις ανάγκες εκπαίδευσης και ειδίκευσης του εργατικού δυναμικού και τις ανάγκες φροντίδας της υγείας σε όλες τις βαθμίδες της.
• Σε ισορροπία με τη φύση. Το γενικό κίνητρο της οικονομίας, η κοινωνική ευημερία, γίνεται μέτρο για την παρέμβαση της ανθρώπινης ενέργειας στη φύση, για την αξιολόγηση των θετικών αποτελεσμάτων της και των αρνητικών συνεπειών της.

Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις μόνο μπορεί να εξασφαλιστεί:

Η ικανοποίηση του καθολικού δικαιώματος στον τουρισμό, στην ξεκούραση, στις διακοπές και στην αναψυχή.

Ο τουρισμός μπορεί να παίξει θετικό ρόλο στην ευρύτερη επικοινωνία, στη γνωριμία με τους άλλους λαούς, ήθη, έθιμα και πολιτισμούς, να συμβάλλει στην ανάπτυξη σχέσεων φιλίας και αλληλεγγύης ανάμεσα σε λαούς και χώρες, να δημιουργεί νέες ανάγκες για μόρφωση, στην ανάδειξη του λαϊκού πολιτισμού και της ιστορίας, στο σεβασμό και στην αρμονική σχέση της ανθρώπινης κοινωνίας με το περιβάλλον.

Η δυνατότητα οργανωμένης και υπεύθυνης πρόσβασης και περιοδικής διαβίωσης σε φυσικούς και πολιτιστικούς χώρους που χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα προστασίας.

Οι φορείς οργάνωσης και διεύθυνσης της τουριστικής δραστηριότητας - κρατικές επιχειρήσεις, φορείς κρατικών επιχειρήσεων και συνδικάτων, συνεταιρισμοί - θα υπάγονται σε γενική διεύθυνση περιφερειακά διακλαδωμένη αρμόδια για τον εσωτερικό - εγχώριο και αλλοδαπό - και εξωτερικό τουρισμό. Αυτός ο κεντρικός φορέας θα συνεργάζεται σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο με όλους τους διοικητικούς και κοινωνικούς φορείς - συνδικάτα, εκπαιδευτικά ιδρύματα, κοινωνικές οργανώσεις, κλπ. - για την καταγραφή, αξιολόγηση και ιεράρχηση των αναγκών, για τη διατίμηση και την κατανομή τους.