Μια τοιχογραφία εποχής, ένα λυρικό, ηρωικό δράμα, «μουσικό» συχνά από τους ήχους λέξεων που ακούγονται σαν ελληνικές μελωδικές νότες, είναι το καινούριο μυθιστόρημα της βραβευμένης συγγραφέως και κριτικού βιβλίου, Ελένης Σαραντίτη «Ο κάβος του Αγίου Αγγέλου».

Η συγγραφέας κεντά με τη «χρυσή κλωστή» της πένας της μια μια τη λέξη πάνω στον αιματοβαμμένο καμβά της Ελλάδας. Και αφηγείται μια συναρπαστική ιστορία, που αρχίζει στη Νεάπολη το καυτό καλοκαίρι του 1902 για να καταλήξει στο Γύθειο, στις 19/5/1915.

Η πλούσια φαντασία της Ε. Σαραντίτη, «υποβασταζόμενη» από ιστορικά στοιχεία, μας ταξιδεύει στο παρελθόν, στις αρχές του περασμένου αιώνα, διηγούμενη την ιστορία μας, που ηθελημένα ή μη δε μας δίδαξαν στο σχολείο. Γιατί άραγε; Ο παππούς της ιστορίας λέει στον αδελφό του, χωρίς δισταγμό: «Δεν τα ξέχασαν. Σκοπιμότητες». Ισως σκόπιμα οι αστοί ιστορικοί «παρέλειψαν» να αναφέρουν την δεκαοχτάχρονη Κωνσταντίνα την κόρη του Ζαχαριά που σήκωσε το λάβαρο της επανάστασης. Η Ελένη Σαραντίτη όμως, όχι.

Με πρόφαση την ιστορία τεσσάρων γυναικών της Λακωνικής ευλογημένης γης, γυναικών ευγενικών, σοβαρών, τρυφερών, που «φύτρωσαν» μέσα στο ανταριασμένο κύμα του Κάβου, που άνθισαν, ερωτεύτηκαν, παντρεύτηκαν, γέννησαν πάνω στα θυμωμένα νερά του, και ξάπλωσαν μέσα στη γη να ξαποστάσουν, η συγγραφέας μας θυμίζει όσα δεν πρέπει να ξεχάσουμε, αλλά και όσα οι «άλλοι» λησμόνησαν.

Και με το δικό της, θα λέγαμε μοναδικό, μαγικό, αλλά και ρεαλιστικό τρόπο η Ε.Σ. μας ταξιδεύει στη Βενετία. Μας προσκαλεί στο «Καφέ Φλοριάν» και μας συστήνει τον Γκαίτε και έπειτα μας εξηγεί τους λόγους που οδήγησαν τον Μιγκέλ Θερβάντες στα ανήσυχα νερά του Κάβου Μαλιά!

Τέσσερις ευγενικές γυναικείες μορφές της ίδιας οικογένειας, που δεν τις συνδέει μονάχα η συγγένεια, αλλά και ένα περιδέραιο, που ενώ δεν προορίζονταν για εκείνες το κληρονόμησαν, μάχονται επί εκατόν είκοσι χρόνια τη στέρηση, την ταπείνωση, το πένθος, με θυσίες και πράξεις λακωνικές, δηλαδή, ηρωικές. Οι άνδρες της οικογένειας δε ζουν πολύ, εμφανίζονται, αγαπούν, τεκνοποιούν, πολεμούν και εξαφανίζονται ανεπιστρεπτί. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί, καθώς περιγράφει στιγμές ερωτικές, πατριωτικές, προδοτικές, θλιβερές, απάνθρωπες, αλλά και θεϊκές, στις γαλανές, ορμητικές θαλασσινές σελίδες του(εκδόσεις Καστανιώτη ).

Αν υπήρξε κάποιο όφελος από την παρουσία των καλλιτεχνών και των λογής - λογής... περιηγητών από χώρες της ολέθριας για το λαό μας «Ιεράς Συμμαχίας» στη σκλαβωμένη και μετεπαναστατική Ελλάδα, σίγουρα το μόνο ήταν η καλλιτεχνική αποτύπωση από αυτούς των αρχαίων, βυζαντινών και νεοτέρων μνημείων μας - ιδιαίτερα των μνημείων της Αθήνας - τότε που δεν τα είχε προσβάλλει ακόμα το πολεοδομικό χάος και το οικοδομικό τέρας με το οποίο ζούμε σήμερα. Μεταξύ των ξένων αρχιτεκτόνων και καλλιτεχνών περιηγητών που απαθανάτισαν μνημεία μας το 18ο αιώνα ήταν και οι Αγγλοι Τζέιμς Στιούαρτ και Νίκολας Ριβέλτ.

Χαρακτικά των δύο Αγγλων περιλάμβανε το συλλεκτικό, πανόδετο λεύκωμα με τίτλο «Χορηγικό Μνημείο του Λυσικράτη» που κυκλοφόρησε το 1997 από τον Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμου Αθήνας. Η έκδοση εκείνη αποτέλεσε τον Α' τόμο της σειράς εκδόσεων με γενικό τίτλο «Μνημεία των Αθηνών», από τις οποίες κάθε μία θα αφορά σε ένα από τα κορυφαία μνημεία της Αθήνας.

Χτες ο δήμαρχος Αθήνας, Δημήτρης Αβραμόπουλος, παρουσίασε το Β' τόμο της σειράς. Ενα, επίσης καλαίσθητο, συλλεκτικό (1.000 αντίτυπα) λεύκωμα με χαλκογραφίες των Τζέιμς Στιούαρτ- Νίκολας Ριβέλτ και θέμα το περίοπτο «Ωρολόγιο του Ανδρόνικου Κυρρήστου» με τα πανέμορφα ανάγλυφα, που το αποκαλούμε και «Πύργο των Ανέμων» ή «Αέρηδες». Τα κείμενα (ιστόρηση της ανέγερσης και ωρολογιακής λειτουργίας του μνημείου, η περιγραφή των ανάγλυφων που εικονίζουν τους ανέμους, η σχέση του μνημείου με την ελληνική μυθολογία), η σχεδίαση και η επιμέλεια του λευκώματος υπογράφονται από την κεραμίστρια Μαρικαίτη Καμβασινού. Η φιλολογική επιμέλεια των κειμένων έγινε από τον Σαράντο Καργάκο, στον οποίο ο δήμαρχος απένειμε χτες τιμητική πλακέτα για την εκπαιδευτική και συγγραφική προσφορά του.

Με ακροατήριο πολλούς αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, οι εκδόσεις Β. Γιαννίκος παρουσίασαν χτες το μεσημέρι το βιβλίο «κατάθεση ψυχής» του αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Κωνσταντίνου Κοκκώνη «Σημάδια που δεν έσβησε ο χρόνος» (βλέπε δημοσίευμα στο «Ρ» της 21/11/99). Γύρω στις 7.500 μέρες, δηλαδή 19 χρόνια, πέρασε ο μαχητής του ΕΛΑΣ Κ.Κοκκώνης στα κολαστήρια της Μακρονήσου, της Ακροναυπλίας, της Κέρκυρας, της Αίγινας. κλπ. σαν υπόδικος, μελλοθάνατος και τέλος ισοβίτης, τιμωρούμερος - όπως χιλιάδες άλλοι σύντροφοί του - επειδή αγωνίστηκε για τη λευτεριά και ανεξαρτησία της πατρίδας και επειδή δε δήλωσε μετάνοια για τον αγώνα και τις ιδέες του. Ο Κ. Κοκκώνης με το βιβλίο του ιστορεί τα μαρτύρια, αλλά και τον αγώνα για ζωή και δημιουργία των εγκλείστων στις τρομερές φυλακές της μισαλλοδοξίας, καταγράφοντας και πλήθος ονομάτων νεκρών και ζωντανών αγωνιστών.

Για τη μεγάλη ιστορική αξία αυτού του βιβλίου μίλησαν χθες ο Πρόεδρος της ΕΕΔΥΕ Ευάγγελος Μαχαίρας (ο ίδιος προλόγισε το βιβλίο), ο δημοσιογράφος Αντώνης Καρκαγιάννης και η καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου Νίκη Καλτσόγια -Τουρναβίτη.