ΜΑΚΡΙΝΕΣ κι όμορφες θύμησες αυτές, που ξύπνησε στις «Αναδρομές» ο «Οδηγητής» στο τελευταίο του φύλλο για τις εκλογές που ζήσαμε στα χρόνια του Αγώνα, όταν την άνοιξη του 1944 η κάλπη ανέδειξε τους αντιπροσώπους, που συγκρότησαν το Εθνικό Συμβούλιο, τη νέα Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου. Πολεμούσαμε και ψηφίζαμε εδώ και 60 χρόνια. Ανοιξιάτικες μέρες.

Ο ΜΑΡΤΗΣ μας είχε έρθει με τον ανασχηματισμό της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), εθνικό πολιτικό γεγονός με ιδιαίτερη σημασία. Θ' ακολουθούσε τον Απρίλη ένα ακόμη μεγάλο γεγονός καθώς σ' όλη τη χώρα, στις περιοχές της Ελεύθερης Ελλάδας αλλά και στα κατεχόμενα στήθηκαν οι κάλπες για την εκλογή των αντιπροσώπων της μαχόμενης Ελλάδας.

ΠΟΛΥ θα το θέλαμε σήμερα να κρατούσαμε στο χέρι το αξέχαστο ψηφοδέλτιο. Αυτό, που κρατήσαμε εδώ και 60 χρόνια στην αδούλωτη πολιτεία, τις ανοιξιάτικες μέρες, που τα μηνύματα της λευτεριάς φτερούγιζαν στον αγέρα.

ΤΟ καριοφίλι του Εικοσιένα, ο αντάρτης του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ, τα εμβλήματα, όλα αυτά στόλιζαν εκείνο το ψηφοδέλτιό μας. Και πάνω σ' αυτό τα ονόματα, οι αγωνιστές, αυτούς που θα ψηφίζαμε ως εθνοσυμβούλους. Ανάμεσά τους καθηγητές Πανεπιστημίου, εργάτες, αγρότες. Ενας καινούριος άνεμος φυσούσε καθώς για πρώτη φορά ψήφιζαν οι νέοι κι οι νέες που είχαν συμπληρωμένα τα 18 χρόνια τους. Θα ψήφιζαν αλλά επίσης θα είχαν το δικαίωμα να ψηφιστούν. Γυναίκες με πλούσια αγωνιστική παρουσία κι αυτές στο ψηφοδέλτιο. Η Χρύσα Χατζηβασιλείου, η Καίτη Νισυρίου (Ζεύγου), η Μαρία Σβώλου και μαζί τους και νιάτα της ΕΠΟΝ απ' όλες τις περιοχές της χώρας. Στους ΕΠΟΝίτες εθνοσυμβούλους κι ο Λέανδρος Βρανούσης από τα Γιάννενα, ο «Βενιαμίν», αντιπρόσωπος που μετείχε στην αντιπροσωπεία της Ηπείρου, με πλούσια ιστορική και φιλολογική εργασία. Αλλά και πασίγνωστος για το ποίημα «Σε γέλασα κι απόψε, Γερμανέ!» που είναι αφιερωμένο στο Σύνδεσμο. Το ποίημα αυτό, όπως σημειώνει ο Λ. Βρανούσης, τυπώθηκε σε μονόφυλλο και κυκλοφόρησε παρένθετο στην τετρασέλιδη εφημεριδούλα «Λεύτερα Νιάτα» που ήταν όργανο του Συμβουλίου περιοχής Ηπείρου της ΕΠΟΝ, στις αρχές του 1944.

ΣΤΙΣ ελεύθερες περιοχές οι εκλογές εκείνες, που ανέδειξαν τους εθνοσυμβούλους, πήραν πανηγυρικό χαρακτήρα. Σε κάθε χωριό η ΕΠΟΝ είχε οργανώσει διαφωτιστική εξόρμηση και καλούσε το λαό να πάρει μέρος στις εκλογές. Οι ΕΠΟΝίτες, οι ΕΠΟΝίτισσες, ακόμη και τα Αετόπουλα με κάθε τρόπο βοηθούσαν τη μεγάλη και ιστορική εκείνη προεκλογική εξόρμηση. Οι ίδιοι οι ΕΠΟΝίτες με περηφάνια συνόδευαν τις μανάδες τους να πάνε στην κάλπη. Οι καμπάνες της εκκλησιάς του χωριού χτυπούσαν χαρμόσυνα, οι κάτοικοι φορούσαν τα γιορτινά τους. Ετσι για πολλές μέρες πριν αλλά και μετά από τις εκλογές ήταν για το χωριό το κεντρικό θέμα συζήτησης.

ΕΚΛΟΓΕΣ επίσης έγιναν και στις κατεχόμενες πόλεις κι είναι πολύ φυσικό να φανταστεί κανείς μέσα σε ποιες συνθήκες άγριας τρομοκρατίας έγινε η εκλογική εξόρμηση με το ψηφοδέλτιο του ΕΑΜ σε Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη και στα άλλα αστικά κέντρα. Κι εδώ οι πιο πρωτότυπες αλλά τολμηρές ιδέες μπήκαν σ' εφαρμογή από τους ΕΠΟΝίτες για να παρουσιάσουν το μεγάλο γεγονός, τις εκλογές.

ΑΞΕΧΑΣΤΑ μένουν όλα όσα βλέπαμε κι ακούγαμε καθώς με το ιστορικό εκείνο ψηφοδέλτιο της «λευτεριάς» μπαίναμε στα σπίτια της γειτονιάς. Μιλούσαμε για όλα, για τον Αγώνα, για τη λευτεριά που πλησίαζε. Ξεχνιέται μήπως η μορφή εκείνου του πατέρα του μπαρμπα-Αντώνη Κόντε που φιλόξενα, συντροφικά τον ανταμώσαμε τη μέρα της εκλογής στο σπίτι της οδού Λιακαταίων, στου Γκύζη. Καμάρωνε, τότε, μαζί μας το 16χρονο παλικάρι του, τον Αλκη, που ΕΠΟΝίτης δούλευε στης ΕΠΟΝ το παράνομο τυπογραφείο.

ΗΤΑΝ εκείνες εκλογές αλλιώτικες. Σε μια ώρα, που ο λαός πολεμούσε για τη λευτεριά της πατρίδας μας και ζούσε, χαιρόταν τους λαογέννητους θεσμούς, γεγονός χειροπιαστό στις λεύτερες περιοχές αλλά και στις κατεχόμενες παρ' όλη την τρομοκρατία. Αλλά και εκλογές σταθμός γιατί τότε για πρώτη φορά έφταναν στις κάλπες και ψήφιζαν οι γυναίκες καθώς κι οι νέοι από 18 χρόνων και πάνω. Οι εκλογές εκείνες ήταν σαν γιορτή, σαν ιεροτελεστία, γιατί όλοι καταλάβαιναν και πανηγύριζαν το βαθύτερο νόημα της αλλαγής που είχε συντελεστεί. Ο λαός να είναι αφέντης, να πάρει ο ίδιος τις τύχες του στα χέρια του, χωρίς προστάτες κι αφέντες, ξένους και ντόπιους. Εξήντα χρόνια από τότε, που πολεμούσαμε και ψηφίζαμε. Με του ΕΑΜ το ψηφοδέλτιο.