ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 28 Μάρτη 2004
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΡΟΔΟ
Να κρίνει πρώτα η αγάπη

Παρακολουθώντας μέσα στη δίνη των εκλογών τις ρήσεις, κρίσεις και επικρίσεις των αντιπάλων μας, όσο κι αν έψαχνα, δεν είδα πουθενά να εμφανίζεται η γοργοπόδαρη αγάπη. Σ' αυτήν λοιπόν τώρα απευθύνομαι για να κρίνει τις πράξεις μας πρώτα και τα λόγια μας έπειτα. Οχι από το αποτέλεσμα που αποκομίσαμε στις εκλογές και που κανείς σύντροφος δεν καταδέχεται ως τρόπαιο νίκης - έστω με το δικαίωμα της χαράς δεξιά ή αριστερά ν' ανεμίζει - αλλά σ' αυτό που σχηματίζεται πάνω στην καρδιά και όλα τα κινεί και τα φροντίζει.

Να μας κρίνει αν μέσα μας διέκρινε ψήγματα ιδιοτέλειας. Αν το ένα του καθενός δεν έγινε δύο, γεμίζοντας έτσι και το στασίδι των αγαπημένων προσώπων που ανάμεσά μας δεν είναι πια. Αν επιμένουμε ακόμα και τώρα, όταν βλέπουμε ένα γιασεμί κάτω από την έναστρη νύχτα, να μη θέλουμε να το κόψουμε για να στολίσουμε ένα δωμάτιο, αλλά για να εισχωρήσουμε μέσα του και να γίνουμε ένα.

Να μας κρίνει τώρα, στις ημέρες των Παθών, για το πώς προσλαμβάνουμε τη θρησκευτική μας παράδοση. Ο Ιησούς ο δικός μας έρχεται μέσα από το δημοτικό τραγούδι, από τις μυρωδιές της Αττικής γης. Ερχεται ελεύθερος και σίγουρα θα ήταν ανάμεσά μας. Θα σάστιζε αντικρίζοντας τόσους ανθρώπους και τόσους σταυρούς. Δε θα πρόσβαλλε κανέναν από μας αν έλεγε διαρκώς ότι είναι γιος του Θεού και γνωρίζω πολλούς συντρόφους που ευχαρίστως μαζί του θα τα έκαναν γυαλιά καρφιά στο ναό του πατέρα του που οι Εβραίοι τον κατάντησαν σπίτι εμπορίου. Και γνωρίζω άλλους που θα συμφωνούσαν με τα λόγια του: «Δεν ήλθα να φέρω ειρήνη, αλλά ήλθα να φέρω μάχαιρα. Ηλθα να διχάσω τον άνθρωπο, και οι συγγενείς του ανθρώπου εχθροί αυτού έσονται» (Κατά Ιωάννην, 10,30). Τα λόγια αυτά προσλαμβάνοντας ο ηγούμενος Βασίλειος της Μονής Ιβήρων, τα ερμηνεύει με τον δικό του λαμπρό τρόπο: «Ηλθα να σας διαλύσω την παραπλανητική σας ενότητα. Καλύτερα ένας πραγματικός χωρισμός από μια ψεύτικη ενότητα». Ο δικός μας Ιησούς εκπορεύεται από τους ήρωες του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι: Τον μηδενιστή Ρασκόλνικοφ στο «Εγκλημα και τιμωρία» τους «Αδελφούς Καραμαζόφ» και τον «Ηλίθιο».

Να μας κρίνει για την αισθητική μας, την πολυσυζητημένη σ' αυτές τις εκλογές, που διαρκώς λοιδορούν μεγαλόσχημοι δημοσιογράφοι και θλιβερά θύματα της μόδας. Η αισθητική μας είναι μόνο η αξιοπρέπειά μας που κάνει την εμφάνισή της με απλό τρόπο. Γιατί εμείς δε μιλάμε μέσω των ρούχων μας, και μας φαίνεται παράξενο αν αρκετοί απευθύνονται και αναλύουν τον τρόπο ένδυσής μας σαν να είμαστε εμείς. Μας φαίνεται επίσης παράξενο να υπάρχουν άνθρωποι που μιλούν για τα ανθρώπινα πρόσωπα με χαρακτηρισμούς όπως «όμορφος» ή «άσχημος». Υπάρχει κάτι άσχημο κάτω από τον ήλιο; Μπορεί ένα ανεπανάληπτο και μοναδικό θαύμα όπως ο άνθρωπος να μπαίνει στο μικροσκόπιο των ρατσιστών;

ΥΓ: Εγραφα το κείμενο αυτό όταν με βρήκαν τα μαύρα μαντάτα από την Παλαιστίνη. Με το δικαίωμα που μόνο η αγάπη μπορεί να μου παραχωρήσει, λέω «Ο εσταυρωμένος σεΐχης Γιασίν ανήκει στο χορό των Μαρτύρων μας, και το σώμα του - "τω θανάτω θάνατον πατήσαν" - είναι ο Επιτάφιός μας και η Ανάσταση».


Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ


Μια «μυθική» χορωδία

«Στη μελαγχολική ατμόσφαιρα της δεκαετίας του '50 στις θεσσαλικές πόλεις, για άτομα της δικής μου ευαισθησίας, υπήρχαν δύο επιλογές. `Η θα βούλιαζες μέσα στην κατάθλιψη και στην αδράνεια, ή θα οπλιζόσουνα με δύναμη για κάτι δημιουργικό. Διαλέγοντας τη δεύτερη επιλογή, δημιουργήθηκε με πολλή προσπάθεια το θαύμα της Χορωδίας Τρικάλων. Παράδειγμα και ερέθισμα και για άλλες μικρές ή μεγάλες πόλεις. Με τις χορωδιακές μου διασκευές στα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη γεννήθηκε κάτι καινούριο. Η μεταφορά του έντεχνου τραγουδιού σε χορωδιακή μορφή. Ετσι άρχισε ο μύθος της Χορωδίας Τρικάλων».

Η Τερψιχόρη Παπαστεφάνου, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου της «Ο μύθος μιας χορωδίας», που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις «Προσκήνιο», «διηγείται» έργα και ημέρες της «μυθικής» Χορωδίας Τρικάλων, αλλά και της προσωπικής δημιουργικής διαδρομής της. Γεννημένη στο Βόλο, η Τ. Παπαστεφάνου πήρε τα πρώτα μαθήματα πιάνου από το Ωδείο της γενέθλιας πόλης της, ενώ συνέχισε τις μουσικές της σπουδές στην Αθήνα, παίρνοντας δίπλωμα πιάνου και ανώτερων θεωρητικών από το Ωδείο του Μανώλη Καλομοίρη. Το '52 ο Μ. Καλομοίρης τής εμπιστεύεται τη διεύθυνση και την αναδιοργάνωση του παραρτήματος του Εθνικού Ωδείου Τρικάλων. Εχοντας μεγάλη αγάπη στο χορωδιακό τραγούδι, η Τ. Παπαστεφάνου δημιουργεί παιδικές και μεικτές χορωδίες, με αποκορύφωμα τη Χορωδία Τρικάλων - κορυφαίο «σταθμό» στην ιστορία της χορωδιακής τέχνης στην Ελλάδα. Το βραβευμένο χορωδιακό σύνολο που γίνεται γνωστό στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, με τους δίσκους που ηχογραφεί πάνω σε τραγούδια του Μ.Θεοδωράκη, διασκευασμένα χορωδιακά από την ίδια. Η Τ. Παπαστεφάνου υπήρξε η πρώτη που μετέφερε το έντεχνο ελληνικό τραγούδι σε χορωδιακή μορφή και η πρώτη που τολμά να το συνοδέψει λαϊκή ορχήστρα. Πολύτιμος συμπαραστάτης της υπήρξε ο σύζυγός της, αγωνιστής του ΕΑΜ, Λεωνίδας Παπαστεφάνου.

«Ηταν ένα "θαύμα" κοιταγμένο πολύπλευρα», γράφει η Τ. Παπαστεφάνου, αναφερόμενη στην περίφημη, ιστορική - και καλλιτεχνικά και κοινωνικοπολιτικά - «Χορωδία Τρικάλων». Η φλογερή, δραστήρια μουσικός δύο μόλις χρόνια μετά την εγκατάστασή της στα Τρίκαλα έφτασε να έχει «δύο παιδικές χορωδίες, η μία από παιδιά 7-11 χρόνων και η δεύτερη 11-15. Μια ανδρική και μια μεικτή. Σύνολο 150 πρόσωπα. Δουλεύαμε όλοι με κέφι και σκληρές πρόβες, κάθε βράδυ 8-10 σπίτι μου, όπου είχα και το ωδείο. Με εξαίρεση την παιδική χορωδία που οι πρόβες γινότανε το πρωί της Κυριακής. Για τις γενικές πρόβες μάς είχαν παραχωρήσει ένα παμπάλαιο σχολείο χωρίς θέρμανση, με ελάχιστο φωτισμό. Φορτωνόμαστε κάθε βράδυ σακούλες με ξύλα, για ν' ανάψουμε κάτι άθλιες σόμπες που κάπνιζαν φρικτά. Ο ενθουσιασμός μας και το κέφι μας, μας κάνανε να μην αισθανόμαστε την κούραση και τα εμπόδια, προβλήματα επίσης που μας δημιουργούσαν μερικοί. Αλλοι γιατί είχαν κάποια καλλιτεχνικά απωθημένα και απέτυχαν στην προσπάθειά τους, κι άλλοι (όταν μάλιστα άρχισε η εποχή Θεοδωράκη) για πολιτικούς λόγους, άλλωστε κι ο άνδρας μου ήταν γνωστός αντιστασιακός. Θυμάμαι κάποιο βράδυ με βαρύ χειμώνα, να γλιστράμε φορτωμένοι με τα ξύλα στο παγωμένο χιόνι και φτάνοντας να βρούμε την πόρτα του σχολείου κλειστή με λουκέτο. Ψάξαμε στη γειτονιά και βρήκαμε κάποιο εργαλείο για να την ανοίξουμε. Πάντοτε θυμάμαι με συγκίνηση τις παγωμένες αυτές βραδιές, που ορισμένοι χορωδοί ερχόντουσαν κατ' ευθείαν από την κουραστική δουλιά τους, κρατώντας στο παγωμένο χέρι τους ένα γιαούρτι, μοναδικό γεύμα για να πάρουν λίγη δύναμη. Ομως η πρόβα όλους τους εμψύχωνε. Ποτέ δεν παρουσιάστηκαν προβλήματα στην απόδοσή τους.... Οι χορωδοί αυτοί, παιδιά άσχετα σε κάθε έννοια μουσικής γνώσης, ρούφαγαν σαν σφουγγάρι και μάθαιναν, με το αυτί που λένε, έργα κλασικά πολύ δύσκολα... και φολκλορικά όλων των χωρών καθώς και νέγρικα... Ηταν μια τεράστια προσπάθεια που, ξεκινώντας την, έμπαινες όλο σε νέους δύσκολους δρόμους, γιατί αυτά τα έργα θέλουν ορχήστρες. Στα Τρίκαλα δεν υπήρχε ορχήστρα. Μόνο η μπάντα του στρατού. Από εκεί παίρναμε τα πνευστά. Τα έγχορδα από τη Λάρισα, το Βόλο, τη Θεσσαλονίκη. Τα έξοδα δικά μου και οι πρόβες στους ίδιους ιδανικούς χώρους... Ομως το αποτέλεσμα ήταν όμορφο, ο ενθουσιασμός μας μεγάλος και οι κριτικές ενθουσιώδεις».

Χαρακτηριστικό είναι το κριτικό σημείωμα του Μ. Δούνια, στην «Καθημερινή» (15/12/'55), μετά την πρώτη εμφάνιση της Χορωδίας στην Αθήνα: «Ευχαρίστως εθυσίασα την "Παθητική" του Τσαϊκόφσκι, χάριν της συναυλίας που έδωσε συγχρόνως η Χορωδία Τρικάλων στο Παλλάς. Τα δείγματα καλλιτεχνικής εργασίας που παρουσίασε στο αθηναϊκό κοινό το λαμπρό αυτό συγκρότημα ανήκουν στα απροσδόκητα του τόπου μας που ξαφνιάζουν και συγκινούν. Εκατόν πενήντα νέοι, νέες και παιδιά εν στολή ξεκίνησαν από τα Τρίκαλα υπό τη διεύθυνση αξιοθαύμαστης γυναίκας, της κ. Τερψιχόρης Παπαστεφάνου, για να επιδείξουν στην πρωτεύουσα μια λαμπρή εργασία.... Πρώτον, υπενθύμισαν σε δύο εκατομμύρια Αθηναίους ότι δεν έχουν πια ούτε μια χορωδία της προκοπής. Δεύτερον, έδωσαν ένα παράδειγμα σε άλλες επαρχιακές πόλεις τι είναι δυνατόν να δημιουργηθεί εκ του μηδενός, όταν υπάρχει η διάθεσις και ένας μουσικός να αναλάβει την ευθύνη της διαπαιδαγωγήσεως μιας χορωδίας. Το έργο των Τρικαλινών είναι σημαντικό και ως πράξις και ως παράδειγμα».

Το βιβλίο αναφέρεται και σε άλλα γεγονότα σχετικά με την πορεία και το σπουδαίο έργο της χορωδίας. Συνάμα, αποτελεί αυτοβιογραφία της δραστήριας καλλιτέχνιδας, που εξακολουθεί και σήμερα να διδάσκει και να διευθύνει χορωδιακά σύνολα.


Ρ.Σ.



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ