Η κυβέρνηση από το Γενάρη του 1996 διατύπωσε την πρόταση για την παραπομπή των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, με την υποσημείωση ότι η μόνη αναγνωρισμένη διαφορά αφορά στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Εκτοτε συστηματικά προωθούσε αυτή τη θέση για να αντιμετωπίσει τις τουρκικές αμφισβητήσεις για το κυριαρχικό καθεστώς σε περιοχές του Αιγαίου, τις γνωστές «γκρίζες ζώνες».

Συγκεκριμένα, στην παράγραφο 4 του κειμένου των Συμπερασμάτων της Συνόδου αναφέρεται ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση «παροτρύνει τα υποψήφια κράτη να καταβάλουν κάθε προσπάθεια για την επίλυση κάθε εκκρεμούς συνοριακής διαφοράς και άλλων συναφών θεμάτων. Αλλως, θα πρέπει να φέρουν τη διαφορά ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος. Το αργότερο στα τέλη του 2004, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανεξετάσει την κατάσταση ως προς κάθε εκκρεμή διαφορά, ιδίως όσον αφορά τις επιπτώσεις στην ενταξιακή διαδικασία προκειμένου να προαγάγει την επίλυσή τους μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου».

Ετσι, μετά το Ελσίνκι, η κυβέρνηση παρουσίασε την εξέλιξη ως νίκη αφού, όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός, η Σύνοδος υιοθέτησε την κυβερνητική θέση και έτσι η Τουρκία δε θα μπορεί να αξιοποιεί τις αμφισβητήσεις της για να πιέζει και να εκβιάζει την Ελλάδα, χρησιμοποιώντας και την απειλή χρήσης βίας, αφού θα οφείλει να προσφύγει στη Χάγη το αργότερο μέχρι το 2004.

Δίνεται από τα κυβερνητικά στελέχη η εντύπωση ότι η Ελλάδα δεν έχει να φοβηθεί τίποτα στην περίπτωση προσφυγής στη Χάγη, αφού έχει με το μέρος της όλους τους διεθνείς κανονισμούς και τις διεθνείς συμφωνίες.

Ποιος όμως ο λόγος για την προσφυγή στη Χάγη, αφού τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας είναι αδιαπραγμάτευτα; Πολύ περισσότερο, όταν θεωρείται πιθανόν να ανοίξει απ' την πλευρά της Τουρκίας μια «βιομηχανία διεκδικήσεων», τις οποίες θα χρησιμοποιεί για να συντηρεί την ένταση.

Υπάρχει όμως και ένας επιπλέον λόγος, που αφορά στο ίδιο το Δικαστήριο της Χάγης και την προϊστορία του, αφού είναι γνωστό ότι σε πολλές περιπτώσεις δικάζει με γνώμονα τα συμφέροντα των κυρίαρχων δυνάμεων. Το τελευταίο παράδειγμα ήταν η απόφαση για τη σύλληψη και την προσαγωγή του Προέδρου της Γιουγκοσλαβίας, Σλ. Μιλόσεβιτς, και άλλων Γιουγκοσλάβων ηγετών με την κατηγορία εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Την ώρα μάλιστα που βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη η σφαγή του γιουγκοσλαβικού λαού από το ΝΑΤΟ. Οπως ομολόγησε μάλιστα η εισαγγελέας του Δικαστηρίου, το κατηγορητήριο στηρίχτηκε αποκλειστικά και μόνο στις πληροφορίες των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών...

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι με αυτή την απόφαση η όλη διαδικασία για την επίλυση των διαφορών τίθεται υπό τον έλεγχο της ΕΕ, η οποία είναι βέβαιο ότι θα χειραγωγήσει τις εξελίξεις σύμφωνα με τους δικούς της στρατηγικούς σχεδιασμούς και σίγουρα σε βάρος του ελληνικού λαού, γι' αυτό και είναι επικίνδυνη αυτή η εξέλιξη.

Για να γίνει παραπομπή μιας διαφοράς μεταξύ κρατών πρέπει να ισχύει μία απ' τις παρακάτω προϋποθέσεις:

• Πρέπει και οι δυο χώρες να αναγνωρίζουν τη γενική δικαιοδοσία του ΔΔΧ. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η Ελλάδα έχει αναγνωρίσει τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου με την επιφύλαξη για θέματα που αφορούν στην εθνική ασφάλεια και την άμυνα. Η Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει τη δικαιοδοσία του ΔΔΧ.
• Μπορεί όμως να προσφύγουν δύο χώρες που δεν αναγνωρίζουν τη γενική δικαιοδοσία του ΔΔΧ. Στην περίπτωση αυτή η προσφυγή γίνεται με την υπογραφή ενός συνυποσχετικού για την παραπομπή μιας ή περισσοτέρων συγκεκριμένων διαφορών.
• Υπάρχει τέλος, η περίπτωση οι δυο χώρες να έχουν υπογράψει μια διεθνή συνθήκη η οποία προβλέπει την υποχρεωτική παραπομπή στο ΔΔΧ αν υπάρχει διαφορά για τους όρους της Συνθήκης.

Το ερώτημα που ανακύπτει μετά τη Σύνοδο του Ελσίνκι είναι αν εκτός του θέματος της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας (η μοναδική διαφορά που υπάρχει πραγματικά) μπορεί να παραπεμφθούν στο ΔΔΧ και άλλες διαφορές, όπως οι «γκρίζες ζώνες» και το θέμα των Ιμίων.

Αν η Τουρκία αποδεχτεί τη γενική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, τότε μπορεί να προσφύγει μονομερώς στο Δικαστήριο για οποιοδήποτε θέμα επιθυμεί.

Ενα άλλο ερώτημα αφορά στο ποιοι είναι οι νόμοι βάσει των οποίων δικάζει, κρίνει και αποφασίζει το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Από τη μέχρι σήμερα λειτουργία του, προκύπτει ότι οι χώρες που προσφεύγουν σ' αυτό προτείνουν και τους συγκεκριμένους κανόνες διεθνούς δικαίου βάσει των οποίων επιθυμούν να κριθεί η διαφορά τους. Αν δε γίνεται επίκληση των συγκεκριμένων κανόνων από τις προσφεύγουσες χώρες, τότε το Δικαστήριο μπορεί να χρησιμοποιήσει τους κανόνες που εκείνο κρίνει.

Κάθε χώρα που προσφεύγει στο ΔΔΧ ορίζει έναν δικαστή ad hoc (δηλαδή για μια συγκεκριμένη και μόνον υπόθεση). Είναι δυνατόν επίσης οι χώρες που προσφεύγουν να ζητήσουν από το Δικαστήριο να μην καταλήξει σε οριστική απόφαση, αλλά σε μια απλή γνωμοδότηση. Τέλος, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι στην περίπτωση που μια προσφεύγουσα χώρα δεν εφαρμόσει την απόφαση του Δικαστηρίου, τότε η αντίδικη χώρα μπορεί να προσφύγει στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και να ζητήσει την επιβολή κυρώσεων κατά της πρώτης.

ΗΤΑΝ Δευτέρα 16 του Δεκέμβρη 1974, από τότε έχουν περάσει 25 χρόνια που μέσα σε μια αποθεωτική κοσμοπλημμύρα είχε τελειώσει η τιμητική εκδήλωση που είχε οργανωθεί από την ΕΣΗΕΑ προς τιμήν του Κώστα Βάρναλη, του μεγάλου ποιητή και του λαού μας, «οδηγητή μυριάκριβου». Ηταν στο θέατρο «Αλίκη» (πρώην Μαξίμ) που οι δημοσιογράφοι συνάδελφοί τους αλλά και οι λογοτέχνες τιμούσαν τον Βάρναλη. Οπως έγραψε η αγγελτήρια ανακοίνωση της ΕΣΗΕΑ «στον Κώστα Βάρναλη θα επιδοθούν αναμνηστικό χρυσό μετάλλιο και τιμητικό δίπλωμα».

ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ομιλητής για το έργο και την προσφορά του Κ.Β. ο Νικηφόρος Βρεττάκος. Ομιλητές επίσης κι ο αξέχαστος παλαιός συνάδελφος και ακριβός φίλος του Κ.Β. σ' όλη τη διαδρομή της ζωής του, Γεώργιος Καράντζας, που στάθηκε στα κατοχικά χρόνια ο ΕΑΜικός Πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ. Και ο οποίος στάθηκε πάντα δίπλα του.

ΠΑΝΤΑ και με ξεχωριστή πάντα χαρά ο Γ. Καράντζας, μια διακεκριμένη προσωπικότητα με καθολική παραδοχή κι αναγνώριση, έκανε μια μοναδική και πλούσια αναφορά στη διαδρομή και στην προσφορά του Κ. Βάρναλη στην πνευματική ζωή και ιδιαίτερα στη δημοσιογραφία. Το δεύτερο αυτό κεφάλαιο το 'χε ζήσει «από πρώτο χέρι». Και το απέδιδε με όλη του την ακρίβεια.

ΜΙΛΩΝΤΑΣ για τον Βάρναλη και τη δημοσιογραφία, ο Γ. Κ. ανέφερε πως η πρώτη επαφή με τη δημοσιογραφία στάθηκε το 1925, ο χρόνος που είχε επιβληθεί στην Ελλάδα ένα καθεστώς βίας, η δικτατορία του Πάγκαλου. Ο Κ.Β. απολύθηκε από τη θέση του - ήταν τότε γυμνασιάρχης - γιατί χαρακτηρίστηκε αριστερός και κρίθηκε επικίνδυνος για την καθεστηκυΐα τάξη.

ΕΙΝΑΙ η στιγμή που τον εκπαιδευτικό, τον κυνηγημένο από τη δικτατορία, θα τον κερδίσει η δημοσιογραφία. Πραγματικά, ο ποιητής μας για να αντιμετωπίσει οξύτατα οικονομικά προβλήματα άρχισε να κάνει μεταφράσεις που αναδείχτηκαν αριστουργηματικές. Αρχισε επίσης συνεργασίες με διάφορα άλλα περιοδικά και έντυπα. Η πιο σημαντική συνεργασία του ήταν με τη «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια» του Πυρσού, στην οποία επιτελικό επίσης στέλεχος ήταν και ο Γ. Καράντζας.

ΜΕΡΙΚΑ χρόνια αργότερα ο Βάρναλης θα συνεργαστεί σε μια σειρά έργα που βγάζει η εφημερίδα «Πρωία» και κυρίως το Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσης. Εγραφε επίσης για την εφημερίδα και ιστορικά αναγνώσματα. Η συνεργασία αυτή του Κ.Β. με την «Πρωία» βρισκόταν στα ερασιτεχνικά πλαίσια, καθώς επαγγελματίας δημοσιογράφος θα γινόταν μόνο το 1940 και μάλιστα, καθώς παρατηρεί ο Γ. Καράντζας - χωρίς καλά καλά να το θέλει και ο ίδιος.

ΤΟΤΕ ακριβώς η «Πρωία» των αδελφών Πεσματζόγλου έχασε έναν εξαιρετικό συνεργάτη της, τον Γιώργο Σερούιο, ο οποίος έγραφε χρονογραφήματα με την υπογραφή «Σερ». Ετσι δημιουργήθηκε θέμα διαδοχής κι ο Γ. Καράντζας πρότεινε στο διευθυντή, Στέφανο Πεσματζόγλου, να αναλάβει χρονογράφος ο Κ. Βάρναλης. Και η εισήγηση έγινε προθυμότατα δεκτή.

ΔΕΝ τη δέχτηκε όμως το ίδιο πρόθυμα κι ο Κ. Βάρναλης. «Το χρονογράφημα», είπε στον Γ.Κ., «είναι κάτι το πρόχειρο. Κι εγώ δεν μπορώ να γράφω τόσο πρόχειρα». Ισα ίσα, του είπε ο Γ.Κ., επειδή δε γράφεις πρόχειρα θα δώσεις βάθος στο χρονογράφημα, που είναι άλλωστε μια σημαντική έπαλξη για αγωνιστές δημοσιογράφους.

Ο ΒΑΡΝΑΛΗΣ τελικά δέχτηκε τη θέση του χρονογράφους στην «Πρωία» και τη θέση αυτή την κράτησε μέχρι που η εφημερίδα διέκοψε την έκδοσή της το 1944. Εδώ πρέπει ακόμη να αναφερθεί ότι ναι μεν ο Βάρναλης δέχτηκε να γράφει χρονογράφημα, αλλά δεν μπορούσε να το υπογράψει. Και την απαγόρευση αυτή την επέβαλε η μεταξική δικτατορία, η οποία είχε απαγορεύσει τα βιβλία του και δεν του επέτρεπε να δημοσιογραφεί.

ΤΟΤΕ η εφημερίδα κατέφυγε σ' ένα τέχνασμα και τα χρονογραφήματα του Βάρναλη τα δημοσίευε με την υπογραφή «Τ.κ.Ζ.», που ήταν τα αρχικά της επικεφαλίδας του χρονογραφήματος «Τέχνη και Ζωή». Η αποκάλυψη ποιος ήταν πίσω από την υπογραφή εκείνη θα φθάσει αργότερα, όταν στη στήλη αυτή οι αναγνώστες θα έβλεπαν στις 28 Οκτώβρη 1940, με την κήρυξη του πολέμου, το πραγματικό όνομα: Κώστας Βάρναλης.

ΑΠΟ τότε κι ύστερα και για πολλά χρόνια το καθημερινό χρονογράφημα του Βάρναλη άλλοτε δηκτικό, άλλοτε με λυρική φιλοσοφική διάθεση, με λογική επεξεργασία και ιστορικές αναγωγές, με σκέψεις πρωτότυπες, ήταν μια όαση στις σελίδες της εφημερίδας. Διαβάζόταν απ' όλους. Ετερπε, μόρφωνε, ξυπνούσε συνειδήσεις. Αναφερόταν στα ανομήματα της πολιτικής εξουσίας, σε πράξεις και παραλείψεις ατόμων και ομάδων.

ΑΞΙΖΕΙ να ξαναθυμίσουμε, κι είναι καυτά τούτη την ώρα επίκαιρο, τον «Κώδικα της δημοσιογραφικής του αγωνιστικής πορείας», της πένας, του γραφτού του. Οταν το 1966 τιμήθηκε από την ΕΣΗΕΑ με το χρυσό Εύσημο Δημοσιογραφίας, προσδιόριζε ο ίδιος με τούτα τα λόγια: «Σας ευχαριστώ για την τιμητική διάκριση. Περηφανεύομαι γι' αυτό, αλλά πολύ περισσότερο που στα ωριμότερα χρόνια της ζωής μου εθήτεψα στη δημοσιογραφία ως μέλος της Ενώσεως Συντακτών».

ΜΕ την ευκαιρία αυτή - έλεγε ο Βάρναλης - μπορώ να σας διαβεβαιώσω πως σ' όλη τη ζωή, του δασκάλου, του λογοτέχνη και του δημοσιογράφου ποτέ ούτε έκανα, ούτε έγραψα τίποτα παρά τη συνείδησή μου και εναντίον του λαού, εναντίον της Ελευθερίας και των ελευθεριών του». Αυτός είναι ο άγραφος λόγος και κώδικας δεοντολογίας. Κώδικας μάχης κι όχι μπουρδολογίες που έχουμε την ανάγκη περισσότερο από άλλοτε. Κι αυτή είναι όλη η αλήθεια του. Είναι το «ΦΩΣ ΠΟΥ ΚΑΙΕΙ». Και που θα καίει για πάντα.

Δάνης ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Βησσαρίων ΓΚΙΝΙΑΣ