«Ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζορτζ Μπους εξέφρασε σήμερα την ικανοποίησή του για τη δέσμευση του πάπα Ιωάννη Παύλου ΙΙ, υπέρ της ειρήνης και της ελευθερίας. "Η δέσμευσή του υπέρ της ειρήνης και της ελευθερίας έχει εμπνεύσει εκατομμύρια ανθρώπους και έχει βοηθήσει να αφήσουμε πίσω μας τον κομμουνισμό και την τυραννία", τόνισε ο Μπους σε σύντομη ομιλία του κατά τη διάρκεια ακρόασης που του παραχώρησε ο πάπας στο Βατικανό. Ο Αμερικανός Πρόεδρος είπε ακόμα πως ο ποντίφικας "έδωσε στους άλλους το κουράγιο να νικήσουν το φόβο της αδικίας και της καταπίεσης". Πρόκειται για την τρίτη συνάντηση ανάμεσα στον πάπα και τον Αμερικανό Πρόεδρο από το 2001, όταν ο Μπους ανέλαβε την εξουσία. Ο Μπους έδωσε στον πάπα το "μετάλλιο της ελευθερίας", την υψηλότερη διάκριση που δίνεται στις ΗΠΑ σε πολίτες...».

Το παραπάνω τηλεγράφημα του ΑΠΕ και του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων έκανε το γύρο του κόσμου πριν από λίγες μέρες, στις 4 Ιούνη του 2004.

Ακριβώς την επομένη, στις 5 Ιούνη 2004, ένα άλλο τηλεγράφημα των ειδησεογραφικών πρακτορείων έκανε επίσης το γύρο του κόσμου, αναγγέλλοντας το θάνατο του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρίγκαν. Ο Ρίγκαν πέθανε σε ηλικία 93 ετών, νικημένος από τη νόσο του Αλτσχάιμερ, νόσος που είχε προσβάλει τον εγκέφαλό του ενόσω ακόμη ήταν Πρόεδρος των ΗΠΑ. Εγινε γνωστός, επίσης, από τις ταινίες γουέστερν όπου πρωταγωνιστούσε, αλλά και από τα «καρφώματα» κατά συναδέλφων του και το ρόλο χαφιέ που έπαιξε κατά τη μαύρη περίοδο του Μακάρθι στις ΗΠΑ. Για τους ρόλους του αυτούς, αλλά και για το μεγάλο αντικομμουνιστικό του μένος και το «στόχο ζωής του» για την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος και ειδικά της Σοβιετικής Ενωσης, η άρχουσα τάξη των ΗΠΑ τον αντάμειψε με τη θέση του Προέδρου των ΗΠΑ, την οποία αξιοποίησε για να προχωρήσει με πιο γρήγορους ρυθμούς η βρώμικη επιχείρηση ανατροπής του σοσιαλισμού και τελικά ενός συνολικού πισωγυρίσματος της ανθρωπότητας στην πιο μαύρη ιμπεριαλιστική βαρβαρότητα.

Τα δυο αυτά γεγονότα αυτών των ημερών (θάνατος Ρίγκαν και συνάντηση Πάπα με Μπους) κάνουν άκρως επίκαιρο ένα άρθρο που είχε γράψει ο αξέχαστος σύντροφός μας Θανάσης Παπαρήγας, το καλοκαίρι του 1992, με αφορμή ένα δημοσίευμα του ΤΙΜΕ, με το οποίο έβγαινε στη δημοσιότητα για πρώτη φορά μια άγνωστη, σκοτεινή μέχρι τότε, πτυχή της οργανωμένης και σχεδιασμένης αντικομμουνιστικής δράσης, με στόχο την ανατροπή του σοσιαλισμού, στην οποία πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξαν, τη δεκαετία του 1980, τόσο η ηγεσία των ΗΠΑ, με επικεφαλής τον Ρ. Ρίγκαν, όσο και το Βατικανό υπό την ηγεσία του πάπα Ιωάννη Παύλου ΙΙ.

Το άρθρο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία και αξία ακριβώς γιατί γράφτηκε σε μια περίοδο (1992), όταν ακόμα ελάχιστα στοιχεία ήταν γνωστά από τη σχεδιασμένη επιχείρηση του ιμπεριαλισμού για την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη. Βέβαια, έκτοτε έχουν δει το φως της δημοσιότητας πάρα πολλά ακόμα στοιχεία, που επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις και προβλέψεις του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, οι οποίες περιέχονται και στο συγκεκριμένο άρθρο.

Ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει αυτό το άρθρο σήμερα αυτούσιο, ελάχιστη προσφορά στους αναγνώστες του, με χρήσιμες πληροφορίες και στοιχεία, έτσι όπως τα είδε και τα ανέλυσε από το 1992, η διεισδυτική ματιά του κομμουνιστή δημοσιογράφου, αξέχαστου συντρόφου Θανάση Παπαρήγα.

Associated Press

Οπως είπαμε, η συνάντηση έμεινε για 10 χρόνια επτασφράγιστο μυστικό. Φυσικό, αφού το 1982 δεν έχει έλθει ακόμη η ώρα που οι ΗΠΑ θα χαιρετίσουν τη διαφάνεια - στην ΕΣΣΔ, βέβαια. Ωστόσο, το πιο ενδιαφέρον βρίσκεται αλλού: Τι συζητήθηκε κατά τη συνάντηση;

Από το ΤΙΜΕ μαθαίνουμε ότι στη συνάντηση συζητήθηκε, κατ' αρχήν, η εισβολή του Ισραήλ στο Λίβανο, τότε στη δεύτερη ημέρα της.

«Αλλά ο Ρίγκαν και ο πάπας», συνεχίζει το ΤΙΜΕ, «διέθεσαν μερικά λεπτά μόνο στην εξέταση των γεγονότων στη Μέση Ανατολή. Αντίθετα, συγκέντρωσαν την προσοχή τους σ' ένα θέμα πολύ πιο κοντά στην καρδιά τους: Την Πολωνία και τη σοβιετική κυριαρχία στην Ανατολική Ευρώπη. Στη συνάντηση εκείνη, ο Ρίγκαν και ο πάπας συμφώνησαν να αναλάβουν μια παράνομη εκστρατεία, για να επιταχύνουν τη διάλυση της κομμουνιστικής αυτοκρατορίας. Λέει ο Ρίτσαρντ Αλεν, ο πρώτος σύμβουλος επί θεμάτων Εθνικής Ασφαλείας του Ρίγκαν:

"Ηταν μια από τις μεγαλύτερες μυστικές συμμαχίες όλων των εποχών".

Ο Λεχ Βαλέσα και άλλοι ηγέτες της "Αλληλεγγύης" έπαιρναν συμβουλές στρατηγικού χαρακτήρα - που, συχνά, μεταβιβάζονταν μέσω ιερέων ή Αμερικανών και Ευρωπαίων εργατικών εμπειρογνωμόνων, που εργάζονταν παράνομα στην Πολωνία - που αντανακλούσαν τη σκέψη του Βατικανού και της κυβέρνησης Ρίγκαν. Καθώς η αποτελεσματικότητα της αντίστασης μεγάλωνε, το ρεύμα των πληροφοριών στη Δύση, σχετικά με τις εσωτερικές αποφάσεις της πολωνικής κυβέρνησης και το περιεχόμενο των επικοινωνιών της Βαρσοβίας με τη Μόσχα, έγινε πλημμύρα. Οι λεπτομέρειες έρχονταν, όχι μόνον από ιερείς, αλλά και από κατασκόπους μέσα στην πολωνική κυβέρνηση» (σελ. 14-15).

Υστερα από αυτήν την κατατοπιστική εισαγωγή, έχουμε και την παρακάτω πληροφορία:

«Σύμφωνα με ηγέτες της "Αλληλεγγύης", ο Βαλέσα και οι αντικαταστάτες του ήξεραν ότι ο Ρίγκαν και ο Ιωάννης - Παύλος ο Β` είχαν δεσμευθεί να διατηρήσουν την "Αλληλεγγύη" στη ζωή, αλλά μόνο να μαντεύσουν μπορούσαν την έκταση της συνεργασίας» (σελ. 15).

Ο ναύαρχος Μπόμπι Ινμαν, τότε υποδιευθυντής της CIA, λέει:

«Το πρώτο εξάμηνο του 1982, διαμορφώθηκε μια στρατηγική 5 μερών, με στόχο την επίτευξη της κατάρρευσης της σοβιετικής οικονομίας, της φθοράς των δεσμών μεταξύ της ΕΣΣΔ και των κρατών του Συμφώνου της Βαρσοβίας και της επιβολής μεταρρυθμίσεων μέσα στη σοβιετική αυτοκρατορία. Στοιχεία της στρατηγικής αυτής περιλάμβαναν:

α) Την ένταση των εξοπλισμών των ΗΠΑ, που ήδη βρίσκονταν σε εξέλιξη, με στόχο ο στρατιωτικός ανταγωνισμός με τις ΗΠΑ να γίνει υπερβολικά δαπανηρός για τους Σοβιετικούς. Η Πρωτοβουλία Στρατηγικής Αμυνας του Ρίγκαν (Πόλεμος των Αστρων) έγινε κεντρικό στοιχείο της στρατηγικής.

β) Μυστικές επιχειρήσεις, με στόχο την ενθάρρυνση μεταρρυθμιστικών κινημάτων στην Ουγγαρία, στην Τσεχοσλοβακία και την Πολωνία.

γ) Οικονομική βοήθεια στα κράτη του Συμφώνου της Βαρσοβίας, ανάλογη με την προθυμία τους να προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και να εφαρμόσουν πολιτικές μεταρρυθμίσεις και μεταρρυθμίσεις ελεύθερης αγοράς.

δ) Οικονομική απομόνωση της ΕΣΣΔ και παρακράτηση της δυτικής και ιαπωνικής τεχνολογίας από τη Μόσχα. Η κυβέρνηση επικέντρωσε τις προσπάθειές της στο να εμποδίσει την ΕΣΣΔ να επιτύχει αυτό που θεωρούσε κύρια πηγή συναλλάγματος στον 21ο αιώνα: Κέρδη ενός διηπειρωτικού αγωγού φυσικού αερίου για τη Δυτική Ευρώπη. Ο μήκους 5.800 χλμ. αγωγός, που απλώνεται από τη Σιβηρία έως τη Γαλλία, άνοιξε, όπως προγραμματιζόταν, την 1η Γενάρη 1984, αλλά σε πολύ μικρότερη έκταση από αυτήν που έλπιζαν οι Σοβιετικοί.

ε) Αυξημένη χρήση των ραδιοσταθμών "Ελευθερία", "Φωνή της Αμερικής" και "Ελεύθερη Ευρώπη" για τη μεταβίβαση των μηνυμάτων της κυβέρνησης των ΗΠΑ στους λαούς της Ανατ. Ευρώπης» (σελ. 16).

«Ωστόσο, το 1982, ούτε ο Ρίγκαν ούτε ο πάπας μπορούσαν να φανταστούν την άνοδο ενός Σοβιετικού ηγέτη, όπως ο Μ. Γκορμπατσόφ, ο πατέρας της "διαφάνειας" και της "ανασυγκρότησης". Οι μεταρρυθμιστικές του προσπάθειες εξαπέλυσαν ισχυρές δυνάμεις, που ξέφυγαν από τον έλεγχό του και οδήγησαν στη διάλυση της ΕΣΣΔ» (σελ. 16).

Α, ώστε «δεν μπορούσαν να το φανταστούν»...

Τέλος πάντων, υπομονή. Ας περιμένουμε λίγο. Το πολύ - πολύ, κάποια μελλοντική έκδοση του ΤΙΜΕ θα μας δώσει μια λεπτομερειακή παρουσίαση της πολύκροτης «συνάντησης του Λονδίνου» (1984) ή της πραγματικής ιστορίας της τσεχοσλοβακικής «Χάρτας 77». Για τη βουλγαρική «Ποντκρέπα» δε χρειάζεται, ξέρουμε. Και, βέβαια, δεν είναι τυχαίο που, «στο πρώτο εξάμηνο του 1982», τα ονόματα της Ρουμανίας, της Γιουγκοσλαβίας και της Αλβανίας ούτε καν αναφέρονται.

Πρώτο και κύριο ερώτημα:

- Μα τι στρατιωτικοδικτατορικό καθεστώς ήταν αυτό που είχε η Πολωνία;

Κατ' εξοχήν, έχουμε «τόνους εξοπλισμού», που περνούν συνεχώς τα σύνορα. Και μιλάμε για υλικό ογκώδες και δύσκολο να μεταφερθεί. Ενα τέλεφαξ TOSHIBA TF-331, π.χ., έχει διαστάσεις 0,38Χ0,15Χ0,36 μ., ενώ ένα τέλεξ SAGEM 0,55Χ0,60Χ0,20.

Αλλά γίνονταν και άλλα: «Με παράνομους πομπούς, που τους είχαν δώσει η CIA και η AFL-CIO, η "Αλληλεγγύη" έμπαινε τακτικά στο κυβερνητικό ραδιοφωνικό πρόγραμμα, συχνά με τα συνθήματα "Η Αλληλεγγύη ζει!" ή "Αντισταθείτε!". Εξοπλισμένη με αναμεταδότη, που της είχε δώσει η CIA μέσω εκκλησιαστικών καναλιών, η "Αλληλεγγύη" διέκοπτε και το τηλεοπτικό πρόγραμμα με οπτικά και ηχητικά μηνύματα, συμπεριλαμβανομένων και εκκλήσεων για απεργίες και διαδηλώσεις» (σελ. 21).

Η εικόνα αγγίζει πράγματι την επιστημονική φαντασία.

Εχουμε μια χώρα με ένα, υποτίθεται, αδίστακτο καθεστώς στρατιωτικοαστυνομικής καταστολής. Μέσα σ' αυτό, κινούνται παράνομα με όλη τους την άνεση επικίνδυνα υλικά, που δύσκολα κινούνται ακόμη και νόμιμα. Σε μια χώρα, γεωγραφικά συγκεντρωμένη, με μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού (το 1975, 112 κατ. /τ. χλμ., σχεδόν η διπλή της Ελλάδας), που διασχίζεται από πυκνό δίκτυο δρόμων και σιδηροδρόμων, με αξιόλογο επικοινωνιακό υπόβαθρο, γίνονται παράνομες ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, που αμέσως αποκαλύπτουν αυτούς που τις κάνουν. Κι όμως, αυτό το καθεστώς της άγριας καταστολής δεν ανακαλύπτει ποτέ τίποτε!

Ας κάνουμε μια σύγκριση: Στη Χιλή, με έναν πληθυσμό λιγότερου του ενός τρίτου της Πολωνίας του 1981, γύρω στις 30.000 άτομα υπολογίζεται ότι σκοτώθηκαν μόνο τις πρώτες μέρες μετά τις 11 Σεπτέμβρη 1973. Εκατοντάδες - και, ίσως χιλιάδες - εξοντώθηκαν με φρικτά βασανιστήρια τουλάχιστον έως το 1977. Μέχρι σήμερα ακόμη, αγνοείται η τύχη 2.000 περίπου ατόμων. Η αστυνομία και οι ειδικές μονάδες σκότωναν πολύ εύκολα με ή και χωρίς διαδηλώσεις. Πώς και σ' αυτήν τη χώρα δεν μπήκαν «τόνοι υλικού» και τα δημόσια τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά κανάλια ουδέποτε ενοχλήθηκαν; Αλλά και τα ιδιωτικά υπήρξαν πολύ φρόνιμα;

Ενας από τους λόγους ήταν και ότι, αν, τουλάχιστον, πιστέψουμε τον στρατηγό Αουγκούστο Πινοτσέτ Ουγκάρτε, οι ειδικές υπηρεσίες των ΗΠΑ έλεγαν στην κυβέρνησή του ό,τι ήξεραν για τη Χιλή. Ενας άλλος είναι ότι, στη Χιλή, όποιος είχε παράνομο Ρ/Σ ήξερε καλά τι τον περίμενε. Και το ήξερε, γιατί ήξερε πολύ καλά ότι ο πάπας και ο Πρόεδρος Ρίγκαν δεν επρόκειτο να συναντηθούν. Ηξερε πολύ καλά ότι, στη σύντομη περίοδο 1982-'83 (ακριβώς, δηλ., όταν έγινε η συνάντηση του Βατικανού), η κυβέρνηση Ρίγκαν υποστήριξε ανοιχτά τον Πινοτσέτ, ακόμη και στα λόγια. Ηξερε πολύ καλά ότι, επί 10 και πάνω χρόνια, «οικονομικός σύμβουλος του Προέδρου» ήταν ο Μίλτον Φρίντμαν, γνωστός καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σικάγου. Ηξερε καλά ότι τα ταμεία της δημοκρατίας ήταν μονίμως ανοιχτά για τον Πρόεδρο και απόδειξη η υπερχρέωση της χώρας, με ένα κατά κεφαλή χρέος διπλάσιο του πολωνικού του 1981 και μεγαλύτερο σημαντικά και από το σημερινό πολωνικό. Ηξερε πολύ καλά (κι αν δεν ήξερε, το έμαθε) ότι η χιλιανή πολεμική βιομηχανία ήταν στενά δεμένη με το «Ιράνγκεϊτ».

Γι' αυτό, ας αφήσουμε το ΤΙΜΕ να μας τελειώσει την αφήγηση: «Βήμα το βήμα, οι Σοβιετικοί και η κομμουνιστική κυβέρνηση της Πολωνίας υπέκυψαν στις ηθικές, οικονομικές και πολιτικές πιέσεις του πάπα και του Προέδρου» (σελ. 21). «Το 1991, ο (Πρόεδρος Ρόναλντ) Ρίγκαν και ο (στο μεταξύ νεκρός διοικητής της CIA Ουίλιαμ) Κέιζι είχαν την αναδιάταξη του κόσμου που ήθελαν» (σελ. 18).

Θα αναφέρουμε μόνο τα πιο σημαντικά.

Στη σελ. 19, διαβάζουμε: «Στην Πολωνία, ο Κέιζι έκανε την παλιού τύπου επιχείρηση, που απολάμβανε, κάτι που θα μπορούσε να είχε κάνει όταν βρισκόταν στο Γραφείο Στρατηγικών Μελετών, στη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, ή στις πρώτες ημέρες της CIA, όταν οι Δημοκρατίες της Δυτ. Ευρώπης βγήκαν από τις στάχτες του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Μέσω των επαφών του Κέιζι, λένε οι συνεργάτες του, έγινε δυνατή η οργάνωση στοιχείων της Σοσιαλιστικής Διεθνούς για λογαριασμό της "Αλληλεγγύης" - ακριβώς όπως τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Δυτ. Ευρώπης είχαν χρησιμοποιηθεί σαν όργανα της αμερικανικής πολιτικής από τη CIA για να βοηθήσουν στη δημιουργία αντικομμουνιστικών κυβερνήσεων μετά τον πόλεμο. Κι αυτή τη φορά, ο στόχος ήταν παρόμοιος με τη δημιουργία μιας χριστιανοδημοκρατικής πλειοψηφίας στην Πολωνία - με την Εκκλησία και τα κυρίως καθολικά μέλη της "Α" σαν κυρίαρχη πολιτική δύναμη σε μια μετακομμουνιστική Πολωνία. Μέσω των επαφών του με ηγέτες της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, συμπεριλαμβανομένων και αξιωματούχων σοσιαλιστικών κυβερνήσεων στη Γαλλία και τη Σουηδία, ο Κέιζι εξασφάλισε την τακτική βοήθεια στην ήπειρο και στη θάλασσα για τη μεταφορά αγαθών στην Πολωνία».

«Σύμφωνα με κυβερνητικούς αξιωματούχους, η σοσιαλιστική κυβέρνηση της Σουηδίας - και τα σουηδικά συνδικάτα - έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στην οργάνωση των φορτώσεων για την Πολωνία» (σελ. 21).

Υστερα από τα παραπάνω, δεν είναι παράξενο που, τώρα που δεν υπάρχει πια ΛΔ Πολωνίας, ούτε οι «σοσιαλιστικές» κυβερνήσεις Γαλλίας και Σουηδίας χρειάζονται πια.

Ενα άλλο σοβαρό στοιχείο είναι η στενή σύνδεση μεταξύ συνδικάτων των ΗΠΑ και CIA. Στενή σύνδεση, που παίρνει τη μορφή πότε της εναλλαγής και πότε της ταύτισης.

Ετσι, βλέπουμε ότι «η AFL-CIO ήταν η μεγαλύτερη αμερικανική πηγή βοήθειας προς την "Αλληλεγγύη" πριν από την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου». Σε συνέχεια, «ο πρόεδρος της AFL-CIO, Λέιν Κέρκλαντ, και ο βοηθός του, Τομ Καν, συνεννοούνταν συχνά με τον Πόιντεξτερ, τον Κλαρκ και άλλους αξιωματούχους του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας για τις μεταφορές στην Πολωνία, υποδείχνοντας πόλεις, όπου η "Αλληλεγγύη" είχε ιδιαίτερη ανάγκη από οργανωτική βοήθεια και εξετάζοντας πώς η "Αλληλεγγύη" και η AFL-CIO θα μπορούσαν να συνεργασθούν στην προετοιμασία των προπαγανδιστικών υλικών». Αλλωστε, «σύμφωνα με τον πρώην υποδιοικητή της CIA Ινμαν, ο Κέιζι αποφάσισε ότι η σχέση του αμερικανικού εργατικού κινήματος με την "Αλληλεγγύη" ήταν τόσο καλή, ώστε πολλά από εκείνα που χρειαζόταν η CIA μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν και να αποκτηθούν μέσω διόδων της ALF-CIO» (σελ. 20).

α) Η δύναμη και το βάρος των συνδικάτων υποχωρούν, καθώς οι κυβερνητικές πιέσεις δυναμώνουν. Η κυβέρνηση βοηθά την εργοδοσία να «σπάσει» (κατά την αμερικανική έκφραση) το συνδικαλιστικό κίνημα. Ο πάντα χαμηλός βαθμός συνδικαλιστικής οργάνωσης στις ΗΠΑ είναι σημαντικά μικρότερος από της Πολωνίας πριν το 1980 και, πιθανότατα, και από το σημερινό.

β) Για πάνω από 12-13 συνεχή χρόνια, η πραγματική αγοραστική δύναμη των Αμερικανών εργαζομένων, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, μειώνεται. Πρόκειται για φαινόμενο πρωτοφανές στην ιστορία των ΗΠΑ. Ενώ, σύμφωνα πάντα με τα επίσημα στοιχεία, οι πλούσιοι γίνονται όλο και ταχύτερα πλουσιότεροι, οι εργαζόμενοι έχασαν ακόμη και τις ασφαλιστικές τους καταθέσεις, που κανείς δεν ξέρει τι έγιναν. Σύμφωνα με τις πιο έγκυρες στατιστικές, η 10ετία του '80 χαρακτηρίστηκε από τη μεγαλύτερη, ίσως, στην ιστορία των ΗΠΑ εξάπλωση των εργαζομένων στρωμάτων χαμηλής αμοιβής, τάση που ισοφάρισε και ξεπέρασε οποιοδήποτε άλλη εξελικτική διαδικασία της 10ετίας.

Το γεγονός ότι τα συνδικάτα των ΗΠΑ απασχολούνταν με την Πολωνία και όχι με αυτά είναι, νομίζουμε, αρκετή απόδειξη ότι η στενή σύνδεση, που αναφέραμε παραπάνω, δεν περιορίζεται σε έναν τομέα.

Ποιος δε θυμάται τις ημέρες εκείνες του 1981; Πώς να ξεχάσεις τα ουρλιαχτά των πληρωμένων (αν κι όχι πάντα σε χρήμα) κονδυλοφόρων; Πώς να μη φέρεις στο νου σου στις σκηνές της καταστροφής του βιβλιοπωλείου της «Σύγχρονης Εποχής» από τους οπαδούς της ιδιόμορφης δημοκρατίας; Πώς να ξεχάσει κανείς τις χορωδιακές κραυγές των «αριστερών», που πέφτουν μόνιμα θύματα μυστικών συναντήσεων;

Αλλωστε, οι αποκαλύψεις κάνουν ακόμη πιο σοβαρά και τα αναπάντητα ερωτηματικά. Μα, τέλος πάντων, πώς μπορεί κανείς να πέφτει συνέχεια θύμα και να μη διδάσκεται ποτέ; Πού τελειώνει η παραπλάνηση και πού αρχίζει η συνειδητή συνενοχή;

Βαρύ το ερώτημα: Πώς να μην περάσει, όμως, από το μυαλό σου, όταν διαβάζεις στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ άρθρα πλήρη επαναστατικού ανανεωτισμού, που καλούν τις πολυεθνικές εταιρίες να επενδύσουν όσα χρήματα χρειάζονται, ώστε η ήδη ισχυρή οικονομικά Ρωσία να γίνει ακόμη ισχυρότερη και να τις ανταγωνίζεται ακόμη πιο αποτελεσματικά; Γιατί, βέβαια, οι πραγματικοί γνώστες του πράγματος ξέρουν καλά ότι η Ρωσία είναι οικονομικά ισχυρή και τα άλλα είναι κολοκύθια τούμπανα.

Οχι πως είναι κάτι που δεν υποψιαζόμαστε. Οχι πως είναι κάτι που δεν ξέραμε. Μα, οποιοσδήποτε Ελληνας κάτοικος της Βαρσοβίας, του Στετίνου ή του Βρότσλαβ της εποχής θα μπορούσε να μας βεβαιώσει σαν αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυς ότι η «Α» χρησιμοποιούσε σαν κύριο, αν όχι μόνο, προπαγανδιστικό της σύνθημα, που, παραδόξως, κανείς δε μετέδιδε στο εξωτερικό, το ότι «είχε μαζί της τους Αμερικανούς». Οποιοσδήποτε Ελληνας της Πολωνίας θα μπορούσε να μας διαβεβαιώσει ότι, στους εργαζομένους εκείνους που αναρωτιούνταν πώς θα ανορθωθεί η χώρα με τις συνεχείς και αναίτιες απεργίες, η «Α» απαντούσε ότι «ουδείς λόγος ανησυχίας υπάρχει, αφού για όλα θα φροντίσουν οι Αμερικανοί».

Οι αποκαλύψεις, και το κλίμα μαζικής διαφθοράς που υπονοούν, εξηγούν το παράξενο (ή, ίσως, καθόλου παράξενο) μείγμα πυρετικού εθνικισμού και εμετικής εθελοδουλίας, που εύκολα διαπίστωνε όποιος επισκεπτόταν την Πολωνία την εποχή εκείνη. Εξηγούν την υποδομή που παρουσίασε η «Α» στις εκλογές του 1989, η οποία θύμιζε μάλλον μια πανίσχυρη πολυεθνική εταιρία, παρά μια οργάνωση, που βρισκόταν, υποτίθεται, κάτω από σκληρή παρανομία και εξοντωτικούς διωγμούς. Εξηγούν, επίσης, και ένα πολιτικοϊδεολογικό κλίμα, το οποίο περιέγραψε - μπροστά και σε μια ομάδα από εμβρόντητους ξένους δημοσιογράφους - ο πρόεδρος της «Α» και υποψήφιος Πρόεδρος της Πολωνίας, Λεχ Βαλέσα, σε μια προεκλογική συγκέντρωση ένα βράδυ στο Βρότσλαβ: «Εκείνο που μου αρέσει στις ΗΠΑ είναι ότι, στη χώρα αυτή, ο καθένας μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Μπορεί να αρχίσει να δουλεύει έως τα 25-26 του και, μετά, να κάνει δική του επιχείρηση».

Εξηγούν, βέβαια, και το γιατί η «Α» υπήρξε για ένα χρονικό διάστημα το μόνο συνδικάτο (;) της ευρωπαϊκής ηπείρου που άνοιξε γραφείο στις ΗΠΑ, στη Ν. Υόρκη συγκεκριμένα, αν και το σκάνδαλο υπήρξε τόσο μεγάλο, ώστε αναγκάσθηκαν γρήγορα να το κλείσουν. Εξηγούν και το γιατί ο τότε Πρόεδρος της «Α» Λεχ Βαλέσα υπήρξε, κατά το «Ασοσιέιτεντ», ο πρώτος ξένος ιδιώτης, που μίλησε από το βήμα του Κογκρέσου των ΗΠΑ, μετά από τον μαρκήσιο Λαφαγέτ το 1824.

Παρόμοια σοβαρότατη κρίση περνά και η Καθολική Εκκλησία. Σήμερα, αποκαλύπτεται ότι πλατιά στρώματα του πληθυσμού τη βλέπουν, δικαιολογημένα ή όχι, με έντονη εχθρότητα. Κανείς πια δεν ακούει τι λέει ο πάπας Ιωάννης - Παύλος ο Β` και οι επισκέψεις του στη γενέτειρά του ελάχιστους συγκινούν, ή προκαλούν και αντιδράσεις. Με κάποια υπερβολή, σχεδόν κανείς δεν πηγαίνει στην Εκκλησία. Το κόμμα που υποστήριξε το Επισκοπάτο στις βουλευτικές εκλογές ήλθε στην 3η θέση μαζί με το Αγροτικό Κόμμα και, στις αγροτικές περιοχές, σημείωσε καθαρή αποτυχία.

Σοβαρά θέλουν να πιστέψουμε ότι ο πολωνικός λαός έπαψε ξαφνικά να πιστεύει στο θεό; Κάτι άλλο μας φαίνεται πολύ πιο πιθανό: Ο πανάγαθος έχει πάψει πια να είναι σε διατεταγμένη υπηρεσία με οικονομικά ανταλλάγματα, φανταστικά ή πραγματικά.

Και, τελικά, η διάτρητη ασπίδα της ανανέωσης χάνει άλλο ένα κομμάτι της. Οι απόψεις των κομμουνιστών δικαιώνονται άλλη μια φορά.

Κι αυτό όχι μόνο για να αντιμετωπίσουν τη δράση ισχυρών εχθρικών δυνάμεων, αλλά και για κατορθώσουν να αντεπεξέλθουν στις ενέργειες των εξαγορασμένων και διεφθαρμένων στοιχείων στις ίδιες τους τις γραμμές. Στοιχείων, που, όπως δείχνει η οδυνηρή πείρα, δεν αποκλείεται να πάρουν και το επάνω χέρι...

- Και η Πολωνία; Τι κέρδισε η Πολωνία από αυτήν την ιστορία;

Ενα είναι το βέβαιο: Η Πολωνία βρίσκεται σε δραματική κατάσταση.

Κατ' αρχήν, οικονομικά. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η βιομηχανική παραγωγή έχει μειωθεί πιθανότατα στο μισό του επιπέδου των μέσων της 10ετίας του '80, όταν η Πολωνία θεωρούνταν ότι «βρισκόταν σε βαθιά κρίση». Το χρέος δεν έπαψε να αυξάνεται. Οι επιχειρήσεις κλείνουν η μία μετά την άλλη (και, αν πιστέψει κανείς μερικές μαρτυρίες, κλείνουν, κατά κανόνα, οι ανταγωνιστικές). Η ανεργία - ιδιαίτερα επικίνδυνη σε μια χώρα υψηλού δημογραφικού ρυθμού - εξαπλώνεται με ταχύτητα, έχοντας κιόλας φτάσει σε ποσοστό 12-17%. Για τα πλατιά στρώματα του πληθυσμού, προβάλλει ο κίνδυνος της πείνας. Πολλοί εξαρτώνται από τα λαϊκά συσσίτια.

Οι περικοπές είναι γενικές και σε όλους τους τομείς. Ο χειμώνας του 1989-'90 ήταν ο πρώτος, από 10ετίες, που τα παιδιά δεν πήγαν χειμερινές διακοπές (καθώς θα χρειαζόταν 600.000 - 1.000.000 ζλότι το άτομο). Οι φοιτητές διαμαρτύρονται και ζητούν ποσοστά και σύστημα κρατικής ενίσχυσης της Παιδείας όμοιο με της ΛΔΠ - ποιος τους ακούει; Οι απεργίες διαδέχονται η μια την άλλη, χωρίς να είναι γνωστό αν γίνονται γι' αυτές μυστικές συναντήσεις στο Βατικανό.

α) Τα εξωφρενικά αιτήματα της «Αλληλεγγύης», όχι μόνο δεν εφαρμόστηκαν, αλλά έχουν ξεχαστεί τελείως και κανείς δε μιλά γι' αυτά.

β) Μέσα στη γενική φτώχεια, χωρίζει όλο και πιο πολύ το στρώμα της νεόπλουτης ολιγαρχίας, που δρέπει τους καρπούς της «αυτοδιαχείρισης» και άλλων παρομοίων πομφολύγων.

Υπάρχει, όμως, και ένα τρίτο ενδιαφέρον στοιχείο:

Κανείς από τους έως τώρα «προστάτες» της δε σπεύδει να βοηθήσει την Πολωνία. Αυτό δεν είναι μόνον αληθινό, είναι και ολοφάνερο. Τόσο ολοφάνερο, ώστε το κατήγγειλε από το βήμα του Συμβουλίου της Ευρώπης ο πρώην πρόεδρος της «Α» και νυν Πρόεδρος της Πολωνίας, Λεχ Βαλέσα. Ο Πρόεδρος κατηγόρησε ευθέως τους έως τώρα πάτρωνες ότι εγκατέλειψαν την Πολωνία μόλις τη χρησιμοποίησαν και ότι εκείνο που τους ενδιαφέρει είναι να «κάνουν χρυσές δουλιές» και να «απομυζήσουν την αγορά μας». Επιστρέφοντας, επανέλαβε, προς χρήσιν των συμπατριωτών του, τα ίδια και χειρότερα.

Στον πολιτικοϊδεολογικό τομέα, τα πράγματα δεν είναι καλύτερα.

Η περίφημη «Δημοκρατία» αποδείχθηκε άλλη μια σαπουνόφουσκα. Οι Πολωνοί δεν ψηφίζουν. Στις εκλογές για την Προεδρία της 25ης Νοέμβρη 1990, η συμμετοχή ήταν, στον 1ο γύρο, 60% και, στον 2ο, παρά το θόρυβο που έγινε για τα αποτελέσματα του 1ου, 53%. Στις γενικές κοινοβουλευτικές εκλογές, η συμμετοχή ήταν 43%. Χαρακτηριστικό ήταν το ότι, και μεταξύ των συμμετεχόντων, τα άκυρα έφθασαν το 5,63% (!)

Οπως είναι πια φανερό, η πολωνική κοινωνία ανανεώθηκε, επιτέλους!

Παρ' όλα αυτά, παραμένει το βασικό ερώτημα: Τι κέρδισαν από όλα οι Πολωνοί εργαζόμενοι; Αλλά ποιος ενδιαφέρεται γι' αυτούς τώρα πια;