Η Ζανγκ Ζιγί και ο Λίου Γε

Εχουμε μοναδική ατμόσφαιρα, μια Σαγκάη του '30 να την πιεις στο ποτήρι! Εχουμε ολοκληρωμένο και συνεπές εικαστικό αποτέλεσμα που αγκαλιάζει σκηνοθεσία, φωτογραφία, μοντάζ, μουσική, κοστούμια, και, κυρίως, υποκριτική. «Λεπτομέρειες», δηλαδή, που δε συναντάς εύκολα στις αντίστοιχες δυτικές ταινίες, αφού αυτές ρίχνουν, κυρίως, το βάρος τους μόνο στη δράση. (Πόσο θα αντέξει αυτή η κουλτούρα; Εξαρτάται από πολλά πράγματα...).

Μαντζουρία 1928. Ο Ιτάμι (Γιαπωνέζος) και η Σίνθια (Κινέζα) είναι ένα ερωτευμένο ζευγάρι που θα χωρίσει ο επικείμενος πόλεμος. Επειδή και οι δυο δρουν πολιτικά (ο καθένας για την πατρίδα του), ο χωρισμός τους θα είναι βίαιος, αφού και οι δυο βάζουν πρώτα το καθήκον. Ωστόσο, ο έρωτάς τους έχει και αυτός την αξία του. Και αυτή η αξία κάνει τα πρόσωπα δραματικά και το χωρισμό τραγικό.

Η ταινία κινείται πάνω σε ένα τεντωμένο σχοινί, που από τη μια μεριά βρίσκεται το κατασκοπευτικό θρίλερ και από την άλλη η ερωτική τραγωδία. Ο δισταγμός - ή η σκοπιμότητα - του σκηνοθέτη να ξεκαθαρίσει τη θέση του μειώνει το αποτέλεσμα. Γιατί όταν γέρνει προς το κατασκοπευτικό θρίλερ γίνεται γρήγορη και υπερρεαλιστική (μιμητική άλλων κινηματογραφιών) και όταν γέρνει προς την ερωτική ταινία γίνεται αυθεντικά ποιητική, με αργούς «ασιατικούς» ρυθμούς, σημαίνουσες σιωπές και υπέροχα εικαστικά πλάνα. Ο Γε, βέβαια, παίρνει καλό βαθμό και για τις δυο επιτεύξεις. Η ίδια η ταινία, όμως, διασπάται...

Παίζουν: Ζανγκ Ζιγί (καλή ηθοποιός και πολύ όμορφη), Λίου Γε, Φενγκ Ουάνγκζε.

Η Σκιά των Κατασκόπων είναι το «αυθεντικό», σε αντίθεση με την ταινία του Κινέζου Λου Γε, που είναι μια «απόπειρα» για να χτυπηθεί η αγορά! Εδώ υπάρχει η «αυθεντική» δράση, η «αυθεντική» φασαρία, η εξασφαλισμένη εμπορική επιτυχία.

Εδώ το σκηνοθέτη (που από αλλού ξεκίνησε (Bloody Sunday) και για αλλού πάει) δεν τον νοιάζουν τα σοφιστικέ πρόσωπα του Γε, οι αργοί ρυθμοί, οι «σωστές» γωνίες λήψης, οι «λεπτομέρειες». Αυτός με το πρώτο πλάνο αρχίζει ένα ανθρώπινο και ηχητικό τρεχαλητό και δε σταματάει παρά με το τέλος των τίτλων.

Ενας πληρωμένος δολοφόνος αποσύρεται (έχει πάθει και αμνησία)! Ομως, κανένας πληρωμένος δολοφόνος δεν μπορεί να αποσυρθεί! Τα «γεγονότα» τον αναγκάζουν να ξαναμπεί στο παιχνίδι. Ο θάνατός σου η ζωή μου. Φεύγει από την Ινδία και επιστρέφει στην Ευρώπη για να τιμωρήσει και να βάλει τάξη στα πράγματα. Στη συνέχεια ποιος είδε το θεό και δεν τον φοβήθηκε!

Εδώ τα πράγματα και τα πρόσωπα είναι, όπως καταλαβαίνετε, σχηματικά. Και γι' αυτό, για να μην το πάρουμε χαμπάρι, όλα γίνονται γρήγορα και εκκωφαντικά. Πού μυαλό να σκεφτείς. Πριν προλάβεις να δεις το πιστόλι, εκείνο έχει ήδη σκοτώσει τον πρώτο και έχει περάσει στο δεύτερο στόχο! Και όλοι τρέχουν! Και τα τηλέφωνα να χτυπούν συνεχώς. Και να μη μένει αυτοκίνητο όρθιο. Και οι κακοί, όπως γίνεται σε αυτές τις σχηματικές ταινίες, πεθαίνουν και οι καλοί δικαιώνονται. Τώρα πόσο καλοί μπορεί να είναι οι πληρωμένοι δολοφόνοι είναι μια άλλη ιστορία!

Για να είμαστε δίκαιοι, αν κάποιος δε δίνει βάση στα «περί διαγραμμάτων», που σας ανέφερα, πρέπει να πούμε ότι η ταινία θα τον «ευχαριστήσει». Γιατί όλοι οι συντελεστές, ηθοποιοί, φωτογραφία, μοντάζ, ηχητική μπάντα (ήχος-μουσική), και προπαντός ο σκηνοθέτης, ξέρουν τι κάνουν. Φτιάχνουν μια ταινία, για τους θιασώτες του είδους, με «αυθεντικά» υλικά. Με βία και άγχος. Μια ταινία χορταστική. Μια ταινία που απαιτεί από εμάς το ελάχιστο. Τα μάτια μας και τα αυτιά μας, μονάχα. Τα υπόλοιπα τα προσφέρουν αυτοί!

Παίζουν: Ματ Ντέιμον, Φράνκα Ποτέντε, Τζον Αλεν, Μπάιαν Κοξ, Τζούλια Στάιλς κ.ά.

Η Καταλίνα Σαντίνο Μορένο (δεξιά) με φίλη της (βαποράκι και αυτή)

Ομως, συνήθως, τα βαποράκια δε γίνονται βαποράκια από χόμπι. Ιδιαίτερα τα βαποράκια της Κολομβίας είναι αποτέλεσμα της άγριας φτώχειας που βιώνει ο τόπος. Η φτώχεια, με όλα τα γνωστά συνεπακόλουθα, αναλαμβάνει τη στρατολόγησή τους και την εκπαίδευσή τους. Ετσι η «Μαρία» που παρουσιάζει η ταινία δεν είναι μια εξαίρεση. Είναι, δυστυχώς, ένα ελάχιστο μέρος της πραγματικότητας.

Η στρατολόγηση της Μαρίας είναι το πιο αδύνατο σημείο της ταινίας. Οι λόγοι και ο τρόπος της ένταξης δεν είναι κινηματογραφικά πειστικός. Οι χαρακτήρες - και ο χαρακτήρας της Μαρίας - είναι εξωτερικοί. Δε βιώνουν αυτά που ζούνε. Τα περιγράφουν. Από το σημείο, όμως, που η Μαρία δέχεται να γίνει βαποράκι, τόσο η ίδια όσο και η σκηνοθεσία (Βραβείο Alfred Bauer-καλύτερης πρώτης ταινίας Φ. Βερολίνου), σκηνή τη σκηνή, πλάνο το πλάνο, γίνονται τραγικά πειστικές. Ιδιαίτερα οι σκηνές της πρόβας, όπου η Μαρία εκπαιδεύεται για την κατάποση, είναι ανατριχιαστικά ρεαλιστικές. Το ίδιο ρεαλιστικό είναι και το «περιβάλλον» της λατινο-αμερικάνικης μειονότητας στη Β. Αμερική.

Η ταινία είναι η πρώτη του σκηνοθέτη και φέρει τις αμαρτίες της πρώτης (άνιση). Ομως, φέρει και τις αρετές της πρώτης. Εχει αυθορμητισμό, πάθος και, σε πολλά σημεία, ειλικρίνεια. Γενικά, κρίνεται θετική!

Παίζουν: Καταλίνα Σαντίνο Μορένο (ασημένια άρκτο Φ. Βερολίνου) Γκιλιέντ Λοπέζ, Πατρίτσια Ράε.