Πενήντα χρόνια «ζωής» μετρά η κωμωδία του Δημήτρη Ψαθά «Μικροί φαρισαίοι». Κι όμως είναι εντελώς αρυτίδωτη, όχι μόνο γιατί ο Ψαθάς ήταν πολύ μεγάλος μάστορας της κωμωδίας, μια κωμωδία - κράμα ηθογραφίας, κωμωδίας χαρακτήρων και φαρσικών καταστάσεων, αλλά γιατί τα θέματα των κωμωδιών του αποτελούν μια τολμηρή κριτική «ματιά» για την κοινωνία και την κοινωνική «καταγωγή» πολλών ανθρώπινων ελαττωμάτων. Η συγκεκριμένη κωμωδία είναι ένα ελληνικό ανάλογο του μολιερικού «Ταρτούφου». Γνήσιο ανάλογο κι όχι μιμητικό, για τη μετεμφυλιακή Ελλάδα, που αλλοτριώνοντας τα μικροαστικά αλλά και λαϊκά στρώματα καλλιεργούσε το ψεύδος, την υποκρισία, την απάτη, τη θρησκοληψία και καταξίωνε κοινωνικά λογής λογής υποκριτές κι «αρπακτικά», μεταξύ των οποίων και λαμόγια - επιτρόπους εκκλησιών και προέδρους «φιλάνθρωπων» παραεκκλησιαστικών οργανώσεων, οι οποίοι τσέπωναν τον οβολό των αφελών. Τέτοιο αρχιλαμόγιο, ένας Ταρτούφος ολκής, είναι ο πρωταγωνιστής της κωμωδίας του Ψαθά, ο πρόεδρος των παραεκκλησιαστικών οργανώσεων Ανδρέας Ντελής. Ενας υποκριτής που και τις βρωμοδουλιές του κάνει και παριστάνει τον τίμιο και θεοσεβούμενο. Που θέλει και να κλέβει και να τον λένε «φιλάνθρωπο». Να έχει μια παντρεμένη θεούσα ερωμένη, να την εξαγοράζει με κάλπικα μπιζού και να τον θεωρούν ηθικό και πιστό σύζυγο. Να προικίζει την κόρη του με τα κλεμμένα και να τον θεωρούν καλό πατέρα. Τέτοια «κουμάσια» δε φυτρώνουν μόνα τους. Χρειάζονται ανάλογο περιβάλλον μικρότερων φαρισαίων, οι οποίοι κι όταν δουν το κακό, το μόνο που κάνουν είναι να το κουκουλώσουν.

Η κωμωδία του Ψαθά, ανεβασμένη από τη «Νέα Ελληνική Σκηνή» του Θύμιου Καρακατσάνη, βρήκε το «μάστορή» της από τον Θ. Καρακατσάνη, πρωτίστως με την κωμικά απολαυστική αλλά και ολόπλευρα αποκαλυπτική του χαρακτήρα του Ντελή, ερμηνεία του, αλλά και με τη σκηνοθεσία του, η οποία απέσπασε αξιόλογες ερμηνείες από όλους τους ηθοποιούς (με σειρά εμφάνισης): Κώστας Ευριπιώτης, Υβόνη Οικονόμου, Χρίστος Φωτίδης, Ελευθερία Ρήγου, Γιώργος Γαλίτης, Αλεξάνδρα Καρακατσάνη, Ιλιάς Λαμπρίδου, Γιώργος Παπαζήσης.

Κάθε εποχή και κάθε κοινωνία χρειάζεται ανθρώπινα μυαλά και συνειδήσεις που λειτουργώντας ως αντισώματα να αντιδρούν σε κάθε ψεύδος, υποκρισία, αήθεια, απαξίωση εννοιών και αξιών. Χρειάζονται έναν άνθρωπο σαν το πρωταγωνιστικό πρόσωπο του μολιερικού έργου «Ο μισάνθρωπος», που μη αντέχοντας το ψεύδος, να λέει τη σκάφη σκάφη, έστω κι αν με την αλήθεια του ενοχλεί τους άλλους, θεωρείται «μισανθρωπία» και τον οδηγεί στη μοναξιά. Ο μολιερικός «Μισάνθρωπος» είναι μια αμφίσημη, καυστική, κατά βάθος μελαγχολική κωμωδία, πανανθρώπινη, διαχρονική, και άριστα τεχνουργημένη, ως προς το μύθο, την πλοκή και τους χαρακτήρες της. Πράγμα που σημαίνει ότι αντέχει σ' όλους τους καιρούς και τόπους και δε χρειάζεται εκσυγχρονιστικές παρεμβάσεις. Κατά τη γνώμη της υπογράφουσας, λοιπόν, παρά την καλή, κοινωνικά διδακτική τους πρόθεση, οι κειμενικές παρεμβάσεις, που μάλλον ο Γιώργος Μεσσάλας ως σκηνοθέτης έκανε στη μετάφραση-απόδοση του έργου από την Ντένη Θέμελη, δεν ωφέλησαν. Μάλλον αλλοίωσαν το μολιερικό δραματουργικό «στίγμα» και το ποιητικό ήθος του έργου. Πάντως, η εκσυγχρονιστική, με αίσθηση του χιούμορ, σκηνοθεσία, αλλά και οι καλές ερμηνείες, καθιστούν πολύ οικείο και κατανοητό στο σημερινό θεατή το σαρκασμό του Μολιέρου απέναντι στις γελοιότητες - ανθρώπινες και κοινωνικές. Στο ευφρόσυνο σκηνικό αποτέλεσμα συμβάλλουν όλοι οι συντελεστές. Το μοντέρνο σκηνικό (Βασίλης Τσιντσικώφ), τα κοστούμια (Γ. Μεσσάλας), οι φωτισμοί (Σοκόλ Τομτσίνι), η μουσική (Σωκράτης Παπαθεοδώρου) και οι ερμηνείες. Ο Γ. Μεσσάλας με χιούμορ αλλά και οργή ερμηνεύει τον επώνυμο ρόλο. Η Ντένη Θέμελη, με φυσική άνεση, τη «μοιραία», συμφεροντολογικά διαθέσιμη γυναίκα. Η Ολγα Πολίτου αποκαλύπτει σαρκαστικά την ασυγκράτητη ερωτική δίψα μιας πουριτανής γεροντοκόρης. Γόνιμες είναι και οι ερμηνείες των Βασίλη Παλαιολόγου, Ανδρέα Ντούζου, Παναγιώτη Σπηλιωτόπουλου, Γιάννη Λιακάκου.

Στο θέατρο «Ροές» παρουσιάζεται μια πολύ ενδιαφέρουσα σκηνική δημιουργία. Ενδιαφέρουσα λόγω του εξαιρετικά καλαίσθητου και εντυπωσιακού, παρά την απλότητά του, σκηνικού της Μαγιού Τρικεριώτη - η οποία έχει σχεδιάσει και τα όμορφα κοστούμια - και των ατμοσφαιρικών φωτισμών του Ανδρέα Μπέλλη. Λόγω της λιτής, εύρυθμης, ποιητικά ρεαλιστικής σκηνοθεσίας του Ιωσήφ Βαρδάκη. Της ρέουσας, εύγλωττης νοηματικά μετάφρασης του Γιάννη Μήλιου. Και λόγω της πολύ καλής, με ευαισθησία, πνευματικότητα, μελαγχολικό χιούμορ ερμηνείας του Γιώργου Κοτανίδη (η καλύτερη μέχρι τώρα ερμηνεία του) και της γόνιμης υποκριτικής παρουσίας της Ιριδας Χατζηιωάννου (σ' ένα πολύ μικρό ρόλο), καθώς το έργο του Αμερικανού συγγραφέα Πίτερ Παρνέλ «QED ή τι απέδειξε ο κύριος Φάυνμαν», είναι ουσιαστικά ένας μονόλογος. Ενας μονόλογος που εμφανίζει τον Αμερικανό πυρηνικό επιστήμονα Ρίτσαρντ Φάυνμαν (1917-1988) μέσα στο γραφείο του, προς το τέλος της ζωής του, να αυτοβιογραφεί στοιχεία του προσωπικού βίου του (της πατρικής οικογένειας, των δύο συζύγων του, του καρκίνου που τον βασάνισε χρόνια, της συμμετοχής του σε ερασιτεχνικές παραστάσεις στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια όπου δίδασκε), της πολύ προωθημένης θεωρίας του για την κβαντική ηλεκτροδυναμική, της εκτίμησής του ότι η έκρηξη στον αέρα του διαστημικού λεωφορείου «Challenger», το 1986, οφειλόταν στη θραύση ενός λαστιχένιου δακτυλίου που χρησιμοποιήθηκε, χωρίς να υπολογιστεί ότι δε θα άντεχε στις χαμηλές θερμοκρασίες του Διαστήματος. Μέχρις εδώ ουδείς ψόγος για τον συγγραφέα, ο οποίος χρησιμοποιώντας μερικά βιογραφικά και αυτοβιογραφικά στοιχεία θεατροποίησε...«αγιοποιητικά» την περίπτωση του διεθνούς φήμης νομπελίστα φυσικού. (Να σημειωθεί εδώ ότι στο πρόγραμμα της παράστασης, αναμνήσεις του από τη γνωριμία του με τον Φάυνμαν στο διεθνές συνέδριο Θεωρητικής Φυσικής που έγινε το 1980 στο Κολυμπάρι Χανίων, γράφει ο καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, Γιώργος Γραμματικάκης). Το πρόβλημα - ιδεολογοπολιτικό πρόβλημα - βρίσκεται στο γεγονός ότι ο συγγραφέας είτε δεν μπορούσε να αποσιωπήσει ότι ο Φάυνμαν μετείχε στο πυρηνικό «Πρόγραμμα Μανχάταν» και ήταν ένας από τους κατασκευαστές της ατομικής βόμβας που έριξαν οι ΗΠΑ κατά της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, είτε, και αυτό μοιάζει πιθανότερο, ήθελε όχι μόνο να απαλλάξει τον Φάυνμαν από κάθε ευθύνη για τον ιμπεριαλιστικό στόχο του «Προγράμματος Μανχάταν» και προπάντων να δικαιολογήσει το πυρηνικό έγκλημα, εμφανίζοντας τον Φάυνμαν να λέει ούτε λίγο ούτε πολύ ότι οι βόμβες στο Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα ήταν κακό αλλά «αναγκαίο κακό», ήτοι: αθώες οι ΗΠΑ. Επιπλέον ο συγγραφέας εμφανίζει τον Φάυνμαν να υπονοεί - ίσως και ο ίδιος να έλεγε κάτι σχετικό ως συνειδησιακό άλλοθι - ότι ο κύριος υπεύθυνος ήταν ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ. Αποσιωπεί, όμως, ο συγγραφέας, ότι αντίθετα από τον Φάυνμαν - ο οποίος μετά τη χρήση της ατομικής βόμβας έδρεψε καθηγητικές και άλλες επιστημονικές «δάφνες» και στην κορύφωση της ψυχροπολεμικής περιόδου, το 1965, έλαβε και το «Νόμπελ» - ο Οπενχάιμερ συνειδητοποιώντας το έγκλημα των ΗΠΑ, το κατήγγειλε, δικάστηκε και καταδικάστηκε για τη φιλειρηνική δράση του, κρίθηκε «ακατάλληλος» να υπηρετήσει, με οποιονδήποτε τρόπο τις ΗΠΑ, διώχτηκε επί Μακάρθι, για να αποκατασταθεί ως κορυφαίος επιστήμονας λίγο πριν πεθάνει. Καλό είναι, λοιπόν, ο θεατής της αξιόλογης αυτής παράστασης, να μη τη δεχτεί άκριτα και να είναι προϊδεασμένος γι' αυτό που θα δει.