Πλήθος αναδιαρθρωτικών κινήσεων γίνονται και θα γίνουν με στόχο την «αναβάθμιση» του εκπαιδευτικού συστήματος. Στα «καινοτόμα» και σύγχρονα προγράμματα, που προτείνουν, οι μαθητές καλούνται να αναπτύξουν τη δικιά τους υποκειμενική κοσμοθεωρία για τον κόσμο, δηλαδή ο κάθε μαθητής θα αναπτύξει τη δικιά του κοσμοαντίληψη, για παράδειγμα για την εξέλιξη βασισμένος σε επιστημονικές ή θρησκευτικές αντιλήψεις! Η αποσπασματικότητα, η αποστήθιση, ο εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας και η άποψη για μάθηση μακριά από τις αρχές της επιστήμης αποδυναμώνουν τη γνώση. Το γεγονός αυτό δεν αποτελεί μόνο ελληνικό αλλά γενικό φαινόμενο με την «εκπαίδευση για τους πολλούς» συνεχώς να υποβαθμίζεται. Το επόμενο βήμα μετά από αυτές τις μεταρρυθμιστικές κινήσεις, είναι η διαπίστωση του πόσο υποβαθμισμένη είναι η εκπαίδευση, δηλαδή πρώτα κλέβουμε το βιβλίο από το χέρι του μαθητή και μετά τον κατηγορούμε για αδιάβαστο και η σωτήρια λέμβος για το εκπαιδευτικό σύστημα είναι τα ειδικά προγράμματα για τους χαρισματικούς μαθητές. Για να εξετάσουμε όμως τι σημαίνει «κίνημα για χαρισματικούς ή με υψηλές ικανότητες μαθητές» θα πρέπει να εξετάσουμε την ιστορική του εξέλιξη.

Η επιχειρηματολογία για τις υψηλές ικανότητες (νοημοσύνη) στηρίχτηκε στο Δαρβίνο. Στο βιβλίο του «η καταγωγή των ειδών» παρουσιάζεται η θεωρία της εξέλιξης των ειδών, αλλά η μηχανιστική επέκταση (αναγωγή), της θεωρίας της εξέλιξης στον άνθρωπο παρέχει έδαφος για την ανάπτυξη της ευγονικής ιδεολογίας. Ο Galton (1969), πατέρας του τεστ IQ, θεώρησε ότι ήταν σκόπιμο να βοηθήσει τη φύση καθορίζοντας ποιοι ήταν έξυπνοι και ποιοι όχι, προωθώντας την αναπαραγωγή των πρώτων και στειρότητα των δεύτερων. Το 1904, στις ΗΠΑ προκειμένου να διακριθούν οι νοητικά προικισμένοι ιδρύονται εργαστήρια ευγονικής, που πλαισιώνονται από ψυχολόγους οι οποίοι αναλαμβάνουν να σχεδιάσουν τα κατάλληλα εργαλεία για τη διάκριση και τον εντοπισμό των ικανοτέρων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το πρώτο τεστ αναθεωρείται γιατί τα κορίτσια είχαν μεγαλύτερες επιδόσεις από τα αγόρια. Είναι ζήτημα βέβαια, αν θα πραγματοποιόταν αυτή η αναθεώρηση στην περίπτωση που τα αγόρια είχαν μεγαλύτερες επιδόσεις από τα κορίτσια ή αν οι λευκοί από τους μαύρους, έτσι ώστε να μειωθούν οι διαφορές. Στην Καλιφόρνια υποστηρίζεται πολιτική αποζημίωσης των ανθρώπων με χαμηλή νοημοσύνη που δέχτηκαν να υποστούν στείρωση (100$ για κάθε βαθμό ευφυΐας ΙQ μικρότερο από το 100). Η αναπτυσσόμενη κατά αυτό τον τρόπο βιομηχανική ψυχολογία χρηματοδοτείται από μεγάλες εταιρίες για να δημιουργηθούν εργαλεία (τεστ) για την πρόσληψη εργαζομένων. Δίκαια υποστήριξε ο ιστορικός Bernal, ότι οι μεγάλες εταιρίες καθόριζαν σε μεγάλο βαθμό την κατεύθυνση, το πεδίο δράσης και τη φύση της ψυχολογίας. Τα επιχειρήματα του βιολογικού ντετερμινισμού, σύμφωνα με τον οποίο η κληρονομικότητα αποτελεί τον κυρίαρχο παράγοντα στη μαθησιακή εξέλιξη, παραβλέποντας το ρόλο της εκπαίδευσης, βρίσκουν πάλι τη δημοτικότητά τους σε ορισμένους κύκλους της διανόησης.

Στην Ελλάδα το θεσμό αυτό υπηρέτησαν τα πρότυπα σχολεία. Στην προηγούμενη μεταρρύθμιση (1998) έγινε προσπάθεια εισαγωγής της δοκιμασίας δεξιοτήτων στις εξετάσεις της Γ' Λυκείου, ενώ σχεδιαζόταν «στρατηγική υποχώρηση» για την τοποθέτηση του τεστ στη Γ' Γυμνασίου, όπου με αυτό θα διακρινόταν οι μαθητές στο Λύκειο σε επίπεδα. Οι γενικότερες αντιδράσεις στη μεταρρύθμιση του Αρσένη έβαλαν το θέμα στο συρτάρι. Τον τελευταίο καιρό το ζήτημα των χαρισματικών μαθητών συζητιέται έντονα και παρασκηνιακά σε ορισμένα πειραματικά σχολεία, όπου ακούγονται απόψεις για επαναφορά του θεσμού των προτύπων. Στις 5/2/2005 στην Αθήνα, διενεργήθηκε ημερίδα από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης για την εκπαίδευση παιδιών με υψηλές ικανότητες μάθησης, στην οποία παραβρέθηκε και ο πρόεδρος του «Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υψηλών ικανοτήτων».

Η ιστορική εξέλιξη του θεσμού των χαρισματικών ανέδειξε την αντιδραστική και ρατσιστική ιδεολογία του, αλλά πέρα από αυτό η επιλογή των μαθητών σε πολύ μικρές ηλικίες σχετίζεται, σύμφωνα με έρευνες, με την κοινωνικοοικονομική καταγωγή. Και επειδή δεν είναι οι μαρξιστές αυτοί που βλέπουν φαντάσματα ή καπνούς εκεί που δεν υπάρχουν, θα παραθέσουμε την άποψη ενός εισηγητή ο οποίος αναφέρει: «Στα σχολεία του 19^ου και πρώτου μισού του 20^ού αιώνα - στα δευτεροβάθμια κυρίως σχολεία -φοιτούσε ένα μικρό μέρος του νεανικού πληθυσμού της σχολικής ηλικίας, και μάλιστα αυτό που προερχόταν από ανώτερα οικονομικά στρώματα και είχε ως εκ τούτου διασφαλισμένες τις προϋποθέσεις για υψηλές επιδόσεις... οι μεταπολεμικές πολιτικές εκδημοκρατισμού άλλαξαν την κατάσταση... ως μέσο αναφοράς της διδασκαλίας (έγινε) ο μέσος μαθητής... η παγκοσμιοποίηση στην κρατούσα νεο-φιλελεύθερη εκδοχή της, ενίσχυσε το διεθνή ανταγωνισμό. Η καινοτομία της γνώσης ανήγαγε την καινοτομία σε ύψιστη επιδίωξη της κρατικής λειτουργίας... οι χώρες ένιωσαν την ανάγκη να στηριχτούν στο πιο δημιουργικό τμήμα του ανθρώπινου δυναμικού... τα άτομα με αυξημένες ικανότητες ήρθαν στο προσκήνιο και η εκπαίδευσή τους απέκτησε ιδιαίτερο ενδιαφέρον» (καθηγ. ΠΤΔΕ Δ. Ματθαίου).

Τα σχόλια θα είναι λίγα γιατί από μόνη της η δήλωση του ομιλητή είναι πλήρως κατατοπιστική ως προς τις «παιδαγωγικές» προθέσεις αυτού του ρεύματος που έχει σαφή πολιτικό και ιδεολογικό προσανατολισμό. Αυτοί στους οποίους θα στηριχτεί η κοινωνία είναι οι χαρισματικοί, αυτοί που έχουν τα οικονομικά μέσα για να εξασφαλίσουν υψηλές επιδόσεις. Επομένως αυτό δεν είναι και δεν μπορεί να παρουσιάζεται ως παιδαγωγικό μέτρο και δεν πρέπει να παρασύρει τα μικροαστικά αισθήματα μισθωτών που θεωρούν ότι με αυτό το μέτρο τα παιδιά τους θα πάρουν καλύτερη μόρφωση, γιατί τα οικονομικά και εξουσιαστικά πλαίσια θα είναι περιορισμένα μόνο για τους «οικονομικά χαρισματικούς κληρονόμους».

Ο θεσμός του ενιαίου σχολείου θα δεχτεί μεγάλη επίθεση στο νεοφιλελεύθερο προσανατολισμό του εκπαίδευσης. Δημοκρατικό αίτημα θεωρείται η αναβάθμιση συνολικά του σχολείου και οποιαδήποτε συζήτηση για αναβαθμισμένα «σύγχρονα» προγράμματα για χαρισματικούς μαθητές αποπροσανατολίζει οποιαδήποτε συζήτηση για την αναβάθμιση του δημόσιου σχολείου, ενώ αποτελεί το «δούρειο ίππο» για τη δημιουργία εκπαίδευσης δύο ταχυτήτων. Βέβαια υπάρχει και ένα εμπόδιο, όπως παραδέχτηκαν οι εισηγητές στην ημερίδα, που δεν είναι άλλο από τους εκπαιδευτικούς που υιοθέτησαν σταδιακά την κυρίαρχη ιδεολογία της εποχής, για ενιαία ισότιμη αντιμετώπιση των μαθητών, εμείς απλά στη διαπίστωσή τους θα προσθέσουμε - όχι μηχανιστικά - τους μαθητές και τους εργαζόμενους γονείς τους!