Ηταν λίγο μετά τις εκλογές της 7ης Μάρτη 2004, όταν ο «Ρ» ανέλυε την ιδεολογική ταύτιση του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ και στον τομέα του Πολιτισμού. Τεκμηριωνόταν, μέσα από τις θέσεις των δύο κομμάτων και από την ίδια τη ζωή, όχι μόνο η προφανής - και δηλωμένη ανοιχτά, άλλωστε - προσήλωση του δικομματισμού στις αντιδραστικές κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τον Πολιτισμό, από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ ακόμη, αλλά και η «αγωνία» του να πρωτοστατήσει στην υπαγωγή του Πολιτισμού στις «ανάγκες» της ευρωενωσιακής καπιταλιστικής «ανταγωνιστικότητας», με αφετηρία τις σχετικές αποφάσεις της Λισαβόνας.

Ενα χρόνο και κάτι αργότερα, βρισκόμαστε μπροστά στην υλοποίηση αυτών των αντιδραστικών κατευθύνσεων. Η κυβέρνηση της ΝΔ συνεχίζει το «δρόμο» του ΠΑΣΟΚ στην εμπορευματοποίηση και ιδιωτικοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, στην πολύπλευρη ιδεολογική χειραγώγηση (και μέσα από τον σύγχρονο πολιτισμό) περί «ενιαίας ευρωπαϊκής ταυτότητας», στην απαξίωση του λαϊκού πολιτισμού, στον ταξικό καταμερισμό των κονδυλίων, στο ολοκληρωτικό ξεθεμελίωμα κάθε έννοιας δημοσίου σε όλες τις πολιτιστικές δραστηριότητες που δεν πρόλαβε το ΠΑΣΟΚ να προχωρήσει.

Παράλληλα, βρισκόμαστε μπροστά στην - πολιτικά φυσιολογική - προσπάθεια του ΠΑΣΟΚ να αναζητήσει «διακριτές διαφορές» από την κυβερνητική πολιτική για τον Πολιτισμό, προσπάθεια που το τελευταίο διάστημα έχει «οξυνθεί», με αφορμή τις εξαγγελίες της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού για τον κινηματογράφο, το νομοσχέδιο του νέου Οργανισμού του ΥΠΠΟ, τους συμβασιούχους του υπουργείου κ.ά. Η προσπάθεια αυτή, ωστόσο, «προσκρούει» στη θεμελιακή ιδεολογικοπολιτική «όσμωση» των δύο κομμάτων που γίνεται ολοφάνερη στον τομέα του Πολιτισμού. Πλευρές αυτής της «πρόσκρουσης» μέσα από τις αντιπολιτευτικές «κορόνες» του ΠΑΣΟΚ, με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις θα αναδείξουμε παρακάτω.

Καταρχήν, παρατηρείται ότι, στην αγωνία του να σπεκουλάρει πολιτικά το ΠΑΣΟΚ δε φείδεται δημαγωγικών επιθέσεων, όχι στη ΝΔ, αλλά στην πολύ πρόσφατη μνήμη. Είναι χαρακτηριστικό το πρόσφατο απόσπασμα της κοινής δήλωσης του συντονιστή και της αναπληρώτριας συντονίστριας του τομέα μορφωτικών υποθέσεων του ΠΑΣΟΚ, Α. Λοβέρδου και Ε. Σχοιναράκη, σχετικά με το νομοσχέδιο για το νέο Οργανισμό του ΥΠΠΟ: «Υπονομεύει (σ.σ. το νομοσχέδιο) τη δημόσια λειτουργία της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς εισάγει κριτήρια για τη διαχείριση του πολιτιστικού αποθέματος που παραπέμπουν στην εμπορευματοποίηση των μνημείων, τα οποία αντιμετωπίζονται ως αγοραία αντικείμενα».

Ο πολιτικός αμοραλισμός που κρύβεται σε αυτές τις προτάσεις είναι πράγματι «αξιοθαύμαστος». Διότι δεν πέρασαν περισσότερα από δύο χρόνια από την έκθεση της Επιτροπής Πολιτισμού της ΕΕ προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τις «πολιτιστικές βιομηχανίες», την οποία εισηγήθηκε η ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Μυρσίνη Ζορμπά και η οποία υπερτόνιζε το ρόλο του πολιτισμού ως «βασικού στοιχείου της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», υποβιβάζοντάς τον σε κοινό βιομηχανικό προϊόν. Εκθεση, η οποία αναφερόταν στην «ενίσχυση της πολιτιστικής πολυμορφίας», στο βαθμό όμως που αυτή θα «διασφαλίζει» τη «ζωτικότητα» και τη «βιωσιμότητα των βιομηχανιών αυτών στα κράτη - μέλη, στην ΕΕ και στο συνεχώς πιο ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον». Φυσικά, η έκθεση υπερψηφίστηκε από τη σοσιαλδημοκρατία και την «κλασική» δεξιά, με τους ευρωβουλευτές του ΚΚΕ να καταψηφίζουν αναδεικνύοντας τον «καθαρόαιμο» νεοφιλελευθερισμό του εν λόγω κειμένου. Βέβαια, το ΠΑΣΟΚ προσέχει πού βάζει τα περί «εμπορευματοποίησης» στις ανακοινώσεις του: Κάτω - κάτω και μετά από τα περί «πολλαπλασιασμού της γραφειοκρατίας, των δαπανών», «βόλεμα των "ημετέρων" του νεοσυντηρητικού κατεστημένου» κλπ.

«Υπονομεύει τη λειτουργία των μουσείων» ο νέος Οργανισμός κατά το ΠΑΣΟΚ. Εννοεί εδώ τη μετατροπή («πιλοτικά») 11 μεγάλων μουσείων της χώρας σε ΝΠΔΔ και απόσχισή τους από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, που σε συνδυασμό με τη «φετιχοποίηση», από τη ΝΔ, της «χορηγικής» χρηματοδότησης, οδηγεί κατευθείαν στην ιδιωτικοποίηση. Ανάλογη σκέψη, όμως, για μετατροπή των μουσείων σε ΝΠΔΔ είχε και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, η οποία όμως «προτίμησε» να ανοίξει δρόμο στην ιδιωτικοποίηση της πολιτιστικής διαχείρισης μέσω της δημιουργίας του ΟΠΕΠ ΑΕ (Οργανισμός Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού), ο οποίος εξακολουθεί να «ροκανίζει» άκρως δημόσιες αλλά και κερδοφόρες λειτουργίες, όπως τα πωλητήρια των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων.

«Βενιζέλειας» «έμπνευσης» ήταν και η ...«φασόν» κατασκευή αντιγράφων αρχαίων αντικειμένων από ιδιώτες, αντί του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων του ΥΠΠΟ, που εγγυάται, όχι μόνο την ποιότητα των αντιγράφων, αλλά και απαραίτητα έσοδα για την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Τότε (2002), το ΠΑΣΟΚ πρόβαλλε το «επιχείρημα» των Ολυμπιακών Αγώνων και της «επάρκειας» των αντιγράφων. Η ΝΔ θέλει να παραδώσει την παραγωγή ...σε «εξωτερικούς συνεργάτες» για «μείωση του κόστους».

«Ο κ. Τατούλης δεν έδωσε απαντήσεις στο καίριο ζήτημα της ενίσχυσης του Ελληνικού Κινηματογράφου. Χρειάζονται συγκεκριμένες λύσεις για τη χρηματοδότηση των ελληνικών ταινιών - που αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε τέλμα - και για την επαναλειτουργία του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Κινηματογράφου και της Επιτροπής Ελέγχου για την απόδοση του 1,5% από τις εταιρίες τηλεοπτικών σταθμών. Δεν έφτασε ένας ολόκληρος χρόνος, για να υπάρξουν, επιτέλους, κάποιες αποφάσεις;»... «αναρωτιόταν» η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Μαρία Δαμανάκη, σε δήλωσή της, με αφορμή την ανακοίνωση της ...«νέας» πολιτικής για τον κινηματογράφο από την ηγεσία του ΥΠΠΟ.

Μια πιθανή απάντηση της ΝΔ, στο πλαίσιο του δικομματικού «καυγά» (που έχει χρησιμοποιηθεί, άλλωστε, για άλλα θέματα) θα ήταν: «Δεν έφτασαν δεκαετίες κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ για να λυθούν αυτά τα ζητήματα;».

Αυτού του είδους οι δικομματικές «πάσες» κρύβουν, επίσης, την ουσία της πολιτικής που ακολουθούν και τα δύο κόμματα. Πολιτική που παραδίδει και την εθνική κινηματογραφία στις «ορέξεις» του πολυεθνικού κεφαλαίου του οπτικοακουστικού τομέα και όχι μόνο. Διότι, στη Σύνοδο για το «Μέλλον του ευρωπαϊκού κινηματογράφου και του οπτικοακουστικού τομέα μετά τη διεύρυνση» που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη κατά το διάστημα της ελληνικής προεδρίας στην ΕΕ, ο τότε υπουργός Πολιτισμού, Ε. Βενιζέλος, πρότεινε τη δημιουργία ενός «ομοσπονδιακού» οργάνου, με εκπροσώπους από τα 25 εθνικά Κέντρα Κινηματογράφου, με ταυτόχρονη «ενεργοποίηση» του τραπεζικού τομέα για οπτικοακουστική παραγωγή, με στόχο τη δημιουργία ενός «Ευρωπαϊκού Κέντρου Κινηματογράφου», χρηματοδοτούμενου από τις τράπεζες! Δηλαδή, το τραπεζικό κεφάλαιο δε θα είναι απλώς «χορηγός», αλλά ουσιαστικά παραγωγός. Ηταν μια πρόταση ...από το «μέλλον» και σημερινό παρόν, με τη ΝΔ να θέλει να μετατρέψει τη χώρα σε «σκηνικό» ξένων υπερπαραγωγών, «διαφημίζοντας» φορολογικά κίνητρα και «ευέλικτο» εργατικό δυναμικό.

Εντελώς ανούσια τακτική έχει το ΠΑΣΟΚ και στο ζήτημα των εργασιακών σχέσεων και πώς προωθείται η ανατροπή τους στο ΥΠΠΟ. Σχολιάζοντας συνέντευξη του υφυπουργού Πολιτισμού σε κυριακάτικη εφημερίδα, ο Α. Λοβέρδος είπε μεταξύ άλλων: «Οσο δε για το ωράριο της λειτουργίας των μουσείων, η απάντησή του συνάδει με την έως τώρα εγκληματική αμέλεια που έχει επιδείξει το υπουργείο γι' αυτό το τόσο σημαντικό θέμα. Αντί από το Μάρτη να έχει επιλυθεί το ζήτημα, χρειάστηκε να επιστρατευτεί ο πρωθυπουργός - στα τέλη Μαΐου - για να εμφανίσει την ανάγκη διευθέτησης ενός προβλήματος, που έως τώρα επιλυόταν σε επίπεδο γενικού γραμματέα του υπουργείου και να παρουσιαστεί όλο αυτό ως πρωθυπουργική τομή και παρέμβαση. Τώρα, ο κ. υφυπουργός μιλά για λύση από Σεπτέμβριο. Η ουσία είναι ότι έχει χαθεί σχεδόν όλη η φετινή τουριστική περίοδος, και αυτό είναι μια πραγματική κατάντια για την εικόνα της χώρας και τον τουρισμό της».

Αυτή είναι η «ουσία» για το ΠΑΣΟΚ και όχι η δήλωση του υφυπουργού στην ίδια συνέντευξη ότι το συνεχές ωράριο προορίζεται για όλο το χρόνο, στο «φόντο» της δηλωμένης πρόθεσης της κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει ανειδίκευτους ανέργους μέσω προγραμμάτων του ΟΑΕΔ, για να κλείσει τις «τρύπες» που αφήνει το απολυμένο, εξειδικευμένο συμβασιουχικό προσωπικό του ΥΠΠΟ. Ο λόγος αυτής της αποσιώπησης είναι προφανής: Η ταύτιση του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ και στο μείζον ζήτημα της επιβολής των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων και στις εργασιακές σχέσεις.