Το ξήλωμα των καμερών, που τοποθετήθηκαν στους δρόμους με πρόσχημα τους Ολυμπιακούς Αγώνες, παραμένουν δήθεν για την οδική ασφάλεια, και παρακολουθούν κάθε πτυχή της προσωπικής, κοινωνικής και πολιτικής δραστηριότητάς μας, εξετάζεται αύριο στο Πρωτοδικείο της Αθήνας. Στην υπόθεση υπάρχει ήδη ένα δεδικασμένο, καθώς το αντίστοιχο Πρωτοδικείο Πατρών αποφάσισε την παύση λειτουργίας των χαφιεδομηχανισμών στην αχαϊκή πρωτεύουσα. Παράλληλα, αυξάνονται οι καταγγελίες για το τι ακριβώς κάνουν αυτά τα μηχανήματα, ενώ προστίθεται και η ωμή παραδοχή του βρετανικού υπουργείου Εσωτερικών ότι οι κάμερες μόνο στην αντιμετώπιση της εγκληματικότητας δε χρησιμεύουν...

Συγκεκριμένα, αύριο, Τετάρτη, στις 9 π.μ., στο κτίριο 5 της πρ. Σχολής Ευελπίδων, εκδικάζεται στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών, Αίτηση ασφαλιστικών μέτρων της «Δημοκρατικής Συσπείρωσης για τις λαϊκές ελευθερίες και την αλληλεγγύη» και προσωπικοτήτων της κοινωνικο-πολιτικής ζωής της χώρας, κατά του Ελληνικού Δημοσίου. Οι αιτούντες ζητούν «να διαταχθούν ασφαλιστικά μέτρα, να διαταχθεί η άμεση παύση λειτουργίας και η αποκαθήλωση των επίγειων καμερών του κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης οδικού δικτύου».

Στην Αίτησή τους υπογραμμίζουν ότι «η παράνομη, σύμφωνα με όσα ακολουθούν, λειτουργία των καμερών παρακολούθησης συνιστά παραβίαση της συνταγματικά πλέον κατοχυρωμένης προσωπικής ελευθερίας πληροφορικού αυτοκαθορισμού και προστασίας των προσωπικών δεδομένων, (άρθρα 5Α΄9α του Συντάγματος) και, ταυτόχρονα, προσβολή της προσωπικότητάς μας κατ' άρθρο 57 ΑΚ».

Υπενθυμίζουν το άρθρο 9^α του Συντάγματος: «Καθένας έχει δικαίωμα προστασίας από τη συλλογή, επεξεργασία και χρήση, ιδίως με ηλεκτρονικά μέσα, των προσωπικών του δεδομένων, όπως νόμος ορίζει. Η προστασία των προσωπικών δεδομένων διασφαλίζεται από ανεξάρτητη αρχή, που συγκροτείται και λειτουργεί, όπως νόμος ορίζει».

Τονίζουν ότι «σύμφωνα με το άρθρο 1 της οδηγίας 1122/2000 της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ), η λήψη και επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης, που λειτουργεί μονίμως, συνεχώς ή κατά τακτά χρονικά διαστήματα, δεν επιτρέπεται, διότι προσβάλλει την προσωπικότητα και την ιδιωτική ζωή του ατόμου. Κατ' εξαίρεση και μόνον, τέτοιου είδους λήψη και επεξεργασία είναι νόμιμη, υπό τις προϋποθέσεις του Ν. 2472/1997, αποκλειστικά κατόπιν άδειας της ΑΠΔΠΧ, που δίδεται με κύρια κριτήρια νομιμότητας την αρχή της αναγκαιότητας και την αρχή της αναλογικότητας.

»Η λειτουργία χωρίς άδεια παρόμοιου συστήματος προσκρούει στις ως άνω υπερνομοθετικές ρυθμίσεις και τις διατάξεις του ν. 2472/97, όπως εξειδικεύονται από τις αποφάσεις της ΑΠΔΠΧ, αλλά και στη συνταγματικά κατοχυρωμένη προσωπική ελευθερία (άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος) όπως και στη συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία του πληροφορικού αυτοκαθορισμού (άρθρο 5 Α του Συντάγματος). Είναι προφανές ότι ελλείψει αδείας της Αρχής, όπως εν προκειμένω, παραβιάζονται όλοι οι παραπάνω κανόνες δικαίου, με προφανή βλάβη, την οποία αναπτύσσουμε στη συνέχεια».

Περιγράφουν τη «βλάβη»: «Οι κίνδυνοι είναι πράγματι σημαντικοί. Και τούτο, διότι η λειτουργία ενός πανοπτικού συστήματος παρακολούθησης, όπως αυτό του κλειστού κυκλώματος οδικού δικτύου, δε συνιστά απλό περιορισμό αλλά στέρηση της σχετικής ελευθερίας ιδιωτικού βίου, εφόσον η δυνατότητα παρακολούθησης καθίσταται γενική και ανεξέλεγκτη. Συνιστά, συνεπώς, αντισυνταγματική, κατ' άρθρο 25 του Συντάγματος, προσβολή του πυρήνα των σχετικών δικαιωμάτων, άλλως, επικουρικά, προσβολή της αρχής της αναλογικότητας, όπως πλέον και αυτή ρητά κατοχυρώνεται στο ίδιο άρθρο 25.

»Επειδή, για τους λόγους αυτούς, συντρέχει άμεσος κίνδυνος για την ιδιωτική ζωή όλων μας, λόγω της αδυναμίας προστασίας από την προσβολή των ως άνω συνταγματικών μας δικαιωμάτων (προσωπική ελευθερία, δικαίωμα στον ιδιωτικό βίο, πληροφορικός αυτοκαθορισμός), που συνιστά ταυτόχρονα προσβολή της προσωπικότητάς μας κατ' άρθρο 25 ΑΚ, πρέπει να ληφθούν ασφαλιστικά μέτρα ρύθμισης της κατάστασης, κατά τα άρθρα 682 επ. ΚΠολΔ».

Στην υπόθεση υπάρχει ήδη ένα δεδικασμένο. Το Μονομελές Πρωτοδικείο Πατρών, με την υπ' αριθμ. 2765/2005 απόφασή του, ζήτησε την παύση λειτουργίας των καμερών στην αχαϊκή πρωτεύουσα, αναγνωρίζοντας ότι μπορούν να παρακολουθούν και να καταγράφουν ιδιωτικές στιγμές και κοινωνικές εκδηλώσεις, ακόμα και πρόσωπα διαδηλωτών.

Η απόφαση πάρθηκε τέλη Ιούλη και ζητά την (έστω) προσωρινή διακοπή της λειτουργίας των δεκαπέντε καμερών, οι οποίες είχαν τοποθετηθεί σε κοινόχρηστους χώρους της Πάτρας με πρόσχημα τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μάλιστα το δικαστήριο αναγνώρισε ότι για την τοποθέτηση αυτών των καμερών ουδέποτε δόθηκε άδεια από την ΑΠΔΠΧ, «επομένως η τοποθέτηση και λειτουργία των επίμαχων καμερών στην πόλη των Πατρών ήταν από την αρχή παράνομη».

Παρακάτω, στην απόφαση σημειωνόταν ότι γενικά εκ των τεχνικών χαρακτηριστικών τους «οι επίμαχες κάμερες έχουν δυνατότητες παρακολούθησης που υπερβαίνουν κατά πολύ τις όποιες ανάγκες ελέγχου της κυκλοφορίας. Συγκεκριμένα, μπορούν να ζουμάρουν σε πρόσωπα και πινακίδες κυκλοφορίας αυτοκινήτων από απόσταση δύο χιλιομέτρων και να καταγράφουν διαλόγους από μεγάλη απόσταση και γενικά να παρακολουθούν, εποπτεύουν και επισημαίνουν επί 24ώρου βάσεως όλα όσα επιθυμεί ο χειριστής τους ή η Προϊσταμένη αρχή του».

Ακολούθως πιθανολογήθηκε ότι «όσον αφορά τις επίμαχες κάμερες, αυτές που είναι τοποθετημένες σε δύο σημεία της πλατείας Γεωργίου, έχουν τη δυνατότητα λήψης και καταγραφής εικόνων της εισόδου και του εσωτερικού κατοικιών και επαγγελματικών χώρων και της εισόδου χώρων συνάθροισης πολιτών, όπως του δημοτικού θεάτρου. Ακόμη ότι έχουν τη δυνατότητα καταγραφής ιδιωτικών στιγμών, όπως μιας επαγγελματικής ή κοινωνικής συνάντησης, ενώ η κάμερα που έχει τοποθετηθεί στη διασταύρωση των οδών Γούναρη και Κορίνθου μπορεί να στραφεί προς τις εισόδους του δικαστικού και νομαρχιακού μεγάρου και να καταγράψει την αντίστοιχη κίνηση πολιτών από και προς τα κτίρια αυτά, ακόμα και τα πρόσωπα που συμμετέχουν σε πορείες και διαδηλώσεις, οι οποίες σχεδόν πάντοτε διέρχονται από το συγκεκριμένο σημείο».

Τέλος, το Πρωτοδικείο ζήτησε την παύση λειτουργίας των καμερών αναγνωρίζοντας ότι η συνέχισή της προσβάλλει παράνομα το δικαίωμα στην προσωπικότητα των πολιτών «διότι τους θέτει υπό έλεγχο και αδικαιολόγητο περιορισμό της ελευθερίας τους, ως εκδήλωση της προσωπικότητάς τους, και τους παρεμποδίζει στην ελεύθερη ανάπτυξη της κοινωνικής και πολιτικής δραστηριότητάς τους. Η αίσθηση του πολίτη ότι είναι πολύ πιθανό να βρίσκεται υπό παρακολούθηση σίγουρα επηρεάζει τη συμπεριφορά του κατά τρόπο αντιτιθέμενο σε βασικές αξιολογήσεις μιας δημοκρατικής εννόμου τάξεως. Επομένως, η λειτουργία των επίμαχων καμερών συνιστά ανεπίτρεπτη προσβολή των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας του ατόμου (άρθρ. 5 παρ. 1 Σ), της ιδιωτικής ζωής (άρθρ. 9 Σ) και της προστασίας του ατόμου από τη συλλογή, επεξεργασία και χρήση των προσωπικών του δεδομένων (άρθρ. 9Α Σ)».

Υπάρχουν ήδη πάμπολλες καταγγελίες ότι οι κάμερες παρακολουθούσαν διαδηλωτές και απεργούς. Π.χ. στις 4/8/2004 κατέγραφαν κινητοποίηση των ξενοδοχοϋπαλλήλων Αθήνας. Τον Αύγουστο 2004 ο υπάλληλος του ΥΠΕΧΩΔΕ Θ. Κιάμος, χειριστής τέτοιων μηχανημάτων, κατήγγειλε ότι πήραν εντολή να καταγράφουν διαδηλωτές. Αντίστοιχη καταγγελία είχαμε στις 10/6/2005 σε κινητοποίηση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Λογιστών. Εξάλλου, εφημερίδες παρουσίασαν φωτογραφίες στις 3/6/2005, με κάμερες να παρακολουθούν διαδηλώσεις φοιτητικών - νεολαιίστικων οργανώσεων.

Πρόσφατα δε στην υπ' αριθμ. 58/2005 απόφασή της, η ΑΠΔΠΧ έγραφε ότι «δεν μπορούν να συναχθούν στοιχεία από τα οποία να προκύπτει η αποτελεσματικότητα της λειτουργίας κλειστών κυκλωμάτων τηλεόρασης σε δημόσιους χώρους σε σχέση με την πρόληψη ή την καταστολή πράξεων που βλάπτουν τη δημόσια ασφάλεια.

»Ενδεικτικά, το υπουργείο Εσωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου (Home Office) έχει εκπονήσει ειδική επιστημονική μελέτη [Home Office Research study 292, Martin Gill, Angela Spriggs, Assessing the impact of CCTV, Φεβρουάριος 2005] τα αποτελέσματα της οποίας είναι ιδιαιτέρως αποθαρρυντικά για την αποτελεσματικότητα των κλειστών κυκλωμάτων τηλεόρασης σε σχέση με την ασφάλεια των πολιτών.

»Συγκεκριμένα, η μελέτη έδειξε ότι στις περισσότερες περιοχές όπου υπήρχε εγκατεστημένο ηλεκτρονικό σύστημα παρακολούθησης, η εγκληματικότητα δε μειώθηκε και ότι, όπου μειώθηκε, αυτό δεν είναι βέβαιο ότι οφειλόταν στην παρουσία καμερών. Η μελέτη έδειξε επίσης ότι οι κάτοικοι των περιοχών αυτών θεωρούσαν ότι η παρουσία των καμερών δεν τους έκανε να νιώθουν ασφαλέστεροι.

»Σύμφωνα με τα πορίσματα της μελέτης, η τοποθέτηση κλειστών κυκλωμάτων τηλεόρασης είναι αποτελεσματική σε σχέση με τη μείωση της εγκληματικότητας και την προστασία αγαθών σε μικρής κλίμακας φυλασσόμενους χώρους, όπως χώρους στάθμευσης, αποθήκες εμπορευμάτων κλπ. Αλλά δεν υπάρχουν ενδείξεις που να καταδεικνύουν ότι είναι αποτελεσματική σε μεγάλης κλίμακας χώρους, όπως είναι οι δημόσιοι χώροι».