Associated Press

Οκτώβρης 2004, μεγάλη διαδήλωση εκπαιδευτικών και άλλων εργαζομένων στη Μόσχα

Τον τελευταίο καιρό, όλο και συχνότερα μπορείς να διαβάσεις στις σελίδες του ρωσικού Τύπου για πρωτοφανείς τραγωδίες, που δείχνουν την απόγνωση, στην οποία οδηγούνται εργαζόμενοι, αλλά συχνά και νέα παιδιά στη Ρωσία.

To φαινόμενο της είσπραξης «δωρεών» για τις πιο διαφορετικές ανάγκες του σχολείου, στο οποίο υποβάλλονται «εθελοντικά» οι γονείς, είναι πλέον μια συνήθης πρακτική στα δημόσια σχολεία της Ρωσίας. Αλλωστε, η νέα εκπαιδευτική νομοθεσία, αν και απαγορεύει την επιβολή διδάκτρων στα δημόσια σχολεία (κάτι που, ήδη, δεν ισχύει για τα δημόσια ΑΕΙ), την ίδια ώρα επιτρέπει στις διευθύνσεις των σχολείων να συλλέγουν «μη δημόσιους πόρους». Ενας τρόπος είναι η προσφορά κάποιων «επιπλέον» δραστηριοτήτων, αντί αμοιβής. Οπως και η σύνδεση με εταιρίες - «σπόνσορες», όμως αυτές κάνουν την επιλογή τους όσον αφορά στο ποια δημόσια σχολεία θα ενισχύσουν. Ομως, η «εύκολη λεία» παραμένει η τσέπη των γονιών.

Ετσι, μέσα σε 15 χρόνια από την ανατροπή του σοσιαλισμού, διαδόθηκε πλατιά η πρακτική της είσπραξης χρημάτων για τις πιο διαφορετικές ανάγκες των δημόσιων σχολείων, από τη φύλαξη του σχολείου, μέχρι την επισκευή του.

Εννοείται πως η παραπάνω πρακτική σχετίζεται με τη σαφή μείωση των δημόσιων δαπανών για την Παιδεία. Ετσι, αν στα χρόνια του σοσιαλισμού το κράτος διέθετε πάνω από το 12% των εξόδων του προϋπολογισμού για τις ανάγκες της Παιδείας, ο φετινός προϋπολογισμός της καπιταλιστικής Ρωσίας δε διέθεσε για την Παιδεία, παρά γύρω στο 4%. Αλλωστε, η παρασιτική αστική τάξη, που κυβερνά στη σημερινή Ρωσία, φροντίζει να στείλει τα παιδιά της σε κάποιο από τα 600 περίπου ιδιωτικά σχολεία, που υπάρχουν στη χώρα (τα δίδακτρα μπορούν να ξεκινούν από 300-400 ευρώ και να ξεπερνούν τις 2.500 ευρώ το μήνα, σε μια χώρα όπου ο μέσος μισθός δεν ξεπερνάει τα 300 ευρώ).

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς της Επιτροπής για την Εκπαίδευση του Δήμου της Μόσχας, οι δημόσιες και δημοτικές δαπάνες για τα δημόσια σχολεία καλύπτουν περίπου το 65% των εξόδων που απαιτούνται για να σπουδάσει ο κάθε μαθητής. Το υπόλοιπο πρέπει, με τον ένα ή άλλο τρόπο, να το καταβάλουν οι γονείς. Τι συμβαίνει, όταν ένα παιδί, οι γονείς του δηλαδή δεν έχουν να πληρώσουν; Σήμερα, με βάση τις εκτιμήσεις των ίδιων των κρατικών αξιωματούχων, σε 1,5 με 2 εκατομμύρια υπολογίζονται τα «παιδιά του δρόμου», που είναι κυρίως παιδιά αυτής της ηλικίας, και τα οποία δε φοιτούν σε κανένα σχολείο και τις ώρες που οι συνομήλικοί τους είναι στο σχολείο, αυτοί τριγυρνάνε στους δρόμους. Και, βέβαια, το πρόβλημα δεν είναι στενά οικονομικό, αλλά κοινωνικό, αφού έχουμε να κάνουμε με παιδιά από οικογένειες που αντιμετωπίζουν σοβαρά κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα, όπως η ανεργία, ο αλκοολισμός, η εμπλοκή με τον «κόσμο του εγκλήματος» κι άλλες εκδηλώσεις της σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας.

Τι συμβαίνει, όμως, όταν ένα παιδί πηγαίνει στο σχολείο και ξαφνικά βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση να του ζητήσουν χρήματα που δεν έχει;

• Πρόσφατα, στην Αγ. Πετρούπολη (πρώην Λένινγκραντ), αυτοκτόνησε ένας 14χρονος μαθητής. Η αιτία της τραγωδίας ήταν τα χρήματα που του ζητήθηκαν να καταβάλει για τις ανάγκες του σχολείου. Ο μαθητής δεν μπόρεσε να πληρώσει 300 ρούβλια (περίπου 8 ευρώ) για τις τακτικές ανάγκες της τάξης και δεν άντεξε την πίεση από τη μεριά της καθηγήτριας. Η τελευταία, λέγεται ότι του πρότεινε να βγάλει τα χρήματα αυτά, αντικαθιστώντας την καθαρίστρια του σχολείου. Ο ίδιος ζούσε με τον μεγαλύτερο αδερφό του και τη γιαγιά του. Το μόνο τους εισόδημα ήταν η σύνταξη της γιαγιάς.
• Σε μιαν άλλη περίπτωση, στην πόλη Καλούγκα, ο πατέρας ενός μαθητή της πρώτης Δημοτικού επιτέθηκε στον διευθυντή του σχολείου, αγανακτισμένος από τις «δωρεές» που του ζητούσαν για τις ανάγκες του σχολείου. Το «ποτήρι ξεχείλισε», όταν του ζήτησαν να πληρώσει ένα ποσό για τη φύλαξη του σχολείου. Μάλιστα, ο διευθυντής έδωσε εντολή να μην επιτραπεί η είσοδος του μαθητή στο σχολείο, μέχρι να πληρώσει ο γονιός. Ετσι ο τελευταίος, αφού με το αμάξι του έπεσε πάνω στην πόρτα του αυτοκινήτου του διευθυντή του σχολείου, ακινητοποιώντας τον μέσα στο όχημα, στη συνέχεια με ένα τσεκούρι έσπασε το παρμπρίζ του αυτοκινήτου και πέταξε ένα αναμμένο στουπί με βενζίνη μέσα στο όχημα του διευθυντή και το έκαψε. Ο διευθυντής γλίτωσε μόνο χάρη στην έγκαιρη επέμβαση των περαστικών και της Πυροσβεστικής. Αποδείχτηκε πως ο γονιός ήταν ένας εργάτης που είχε χάσει τη δουλιά του. Ο δικηγόρος του τον συμβούλεψε να πει στο δικαστήριο πως ήθελε απλώς να τρομάξει τον διευθυντή, αλλά εκείνος ήταν ειλικρινής έως το τέλος: «Οχι, ήθελα να τον σκοτώσω!».
• Στην πόλη Τσελιάμπινσκ, σε μιαν ανάλογη περίπτωση, κινήθηκε ποινική δίωξη κατά του διευθυντή σχολείου, που δεν επέτρεπε στον μαθητή της πρώτης Δημοτικού να κάνει μαθήματα, επειδή οι γονείς του αρνήθηκαν να πληρώσουν λεφτά για σχολικές ανάγκες, που μάλιστα επιδίωκε να τα εισπράξει με τη μορφή της «εγγραφής» στο σχολείο.

Επιπλέον στοιχεία πρόσθεσε στη συνολική εικόνα μια πρόσφατη έρευνα της εταιρίας δημοσκοπήσεων VCIOM, σχετικά με τις «άτυπες δαπάνες» των γονιών για τη μόρφωση των παιδιών στα σχολεία.

Ετσι, με βάση αυτήν την έρευνα, η συντριπτική πλειοψηφία των Ρώσων (το 92%) θεωρεί πως η σημερινή σχολική εκπαίδευση στοιχίζει πολύ ακριβότερα, σε σχέση με το παρελθόν. Μάλιστα, σε σχέση με πέρσι, αυτό το ποσοστό είναι αυξημένο κατά 9%, κάτι που δείχνει και την αυξανόμενη ακρίβεια της σχολικής εκπαίδευσης στη Ρωσία.

Για ποιες, όμως, σχολικές ανάγκες δυσανασχετούν περισσότερο οι σημερινοί γονείς στη Ρωσία; Σύμφωνα με την έρευνα, τα στοιχεία έχουν ως εξής:

• Τα έξοδα για αγορά της σχολικής τσάντας, είδη γραφής, σχολικής στολής υπέδειξε το 27% των Ρώσων.
• Τις διάφορες πληρωμές για τις ανάγκες του σχολείου υπέδειξε το 18%.
• Το 9% πλήρωσε επιπλέον τις λεγόμενες «εθελοντικές συνεισφορές» στο σχολείο.
• Το 17% αγόρασε λουλούδια ή και έκανε δώρα στους δασκάλους.

Κάθε χρόνο, οι ανάγκες των δημόσιων σχολείων αναπροσαρμόζονται, και, βέβαια, οι απαιτήσεις τους προς τους γονείς. Μετά τα τραγικά γεγονότα στο Μπεσλάν, οι διευθύνσεις πολλών σχολείων αποφάσισαν να πάρουν διάφορα μέτρα για την ασφάλειά τους. Τα έξοδα, βέβαια, καλούνται να τα καταβάλουν οι γονείς. Ηδη, όπως έδειξε η παραπάνω έρευνα, το 46% των Ρώσων αναγκάζονται να βάλουν το χέρι τους στην τσέπη και για την πληρωμή των ιδιωτικών «στρατών», που αναλαμβάνουν τη φύλαξη σχολείων.

Οπως ήδη αναφέραμε, οι δημόσιες δαπάνες για την Παιδεία βρίσκονται στη Ρωσία σε χαμηλά επίπεδα, αλλά κι αυτή η κατάσταση δεν είναι ομοιόμορφη παντού. Ετσι, ένα 20% περίπου των αναγκών καλύπτονται από το ομοσπονδιακό ταμείο, άλλο ένα 20% από τα ταμεία των περιφερειών και το 60% από τα ταμεία των τοπικών (δημοτικών) αρχών. Αυτό, όπως είναι φανερό, οδηγεί σε μεγάλες διαφοροποιήσεις στα έξοδα της εκπαίδευσης, ανάλογα με τη δυνατότητα που έχει ο συγκεκριμένος δήμος! Με βάση τα ίδια τα στοιχεία του ρωσικού υπουργείου Παιδείας, το τι ξοδεύει ο πιο «φτωχός» δήμος για ένα παιδί σε σχέση με αυτά που ξοδεύει ένας «πλούσιος» δήμος είναι κατά 15,6 φορές (!) λιγότερα. Αυτό, βέβαια, έχει άμεση αντανάκλαση, τόσο στο μισθό των εκπαιδευτικών, που κυμαίνεται από περιοχή σε περιοχή, όσο και στην υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων και στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που μπορεί να διαφέρει από σχολείο σε σχολείο. Ακόμη και στα αναγνωστικά και τα σχολικά εγχειρίδια, που καλούνται βέβαια οι γονείς να τα αγοράσουν. Μάλιστα, το 15% των σχολικών ιδρυμάτων έχει την άδεια από πολύ μικρή ηλικία να εστιάζει την προσοχή του σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις και «δεξιότητες», ανάλογα με την προτίμηση (και τις δυνατότητες) των γονιών. Επίσης, φέτος ψηφίστηκε ένας νέος νόμος, που δίνει τη δυνατότητα σε κάθε σχολείο να «αναπροσαρμόζει» το πρόγραμμά του μέχρι του 25% (!) των διδακτικών ωρών του. Εννοείται ότι την «αναπροσαρμογή» των επιπλέον μαθημάτων θα την πληρώνουν οι γονείς, στη βάση των «υπηρεσιών», που θα «προσφέρει» το κάθε σχολείο. Βλέπε αυτό που εισάγεται στη χώρα μας με τις «ευέλικτες ζώνες» και τη δήθεν «αυτοδιαχειριστική αντίληψη» του ΠΑΣΟΚ, που εφαρμόζει η κυβέρνηση της ΝΔ και στοχεύει στη διάλυση του ενιαίου χαρακτήρα του σχολείου και στην πολυ-κατηγοριοποίησή του.

Μεγάλα θύματα αυτής της «εκσυγχρονιστικής» πολιτικής είναι βέβαια τα παιδιά, κυρίως των φτωχότερων λαϊκών στρωμάτων, που δεν έχουν τις «επιπλέον» δυνατότητες, αλλά και οι Ρώσοι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι στις 12 Οκτώβρη κατέβηκαν σε 24ωρη προειδοποιητική απεργία, ζητώντας σημαντικές αυξήσεις στους μισθούς (κατά 1,5 φορά), την καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας και την άμεση ανατροπή της εμπορευματοποίησης της Παιδείας...