Ενας πανέξυπνος Εβραιοπορτογάλος έμπορος χάνει μέσα σε μια νύχτα τα πάντα. Ετσι γίνεται στο εμπόριο κι αυτός το γνωρίζει πολύ καλά. Μέσα στην ταπείνωση την οποία ζει, αυτός που μέχρι χτες ήταν ο πιο αξιοζήλευτος άνθρωπος της πόλης του Αμστερνταμ, προσπαθεί να βρει διέξοδο. Μια όμορφη Ολλανδή θα του προσφέρει τη λύση μέσα σ' ένα φλιτζάνι, όπου: «Κυμάτιζε πυκνό μέσα στην κούπα, σκούρο, ζεστό και απωθητικό ένα υγρό...» Μαύρο σαν πίσσα ήταν! Με φρίκη ρώτησε τη γοητευτική παράξενη γυναίκα τι είδους φαρμάκι ήταν αυτό το διαβολικό κατασκεύασμα. Καφές, αποκρίθηκε και συνέχισε πως αν μπορούσαν να το διοχετεύσουν στην αγορά θα γίνονταν πλούσιοι. Με κέφι, φαντασία και μυστήριο ο Ντέιβιντ Λις μάς προσκαλεί να ανακαλύψουμε τον κόσμο πριν εκείνος πιει τον καφέ του... Ολα αυτά συμβαίνουν στο εξαιρετικά ενδιαφέρον μυθιστόρημα «Ο έμπορος του καφέ», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ενάλιος».

Καθ' οδόν στο επίνειο της πρωτεύουσας, τον Πειραιά, με ΙΧ θα επιχειρήσουμε σήμερα καιρού θέλοντος, γιατί έτσι και βρέξει ...βραχήκαμε! Εκεί κατά τη Χαμοστέρνα, το Μοσχάτο και τα Καμίνια, η οδός Πειραιώς που είναι πάντοτε κορεσμένη από τροχοφόρα και ...κουρασμένη συνάμα, γίνεται αδιάβατη με τους επιβάτες των αυτοκινήτων όχι μόνο να δεινοπαθούν από την πλημμύρα, αλλά ενίοτε και να κινδυνεύουν να πνιγούν. Τα πολυδάπανα έργα που γίνονται κατά καιρούς κατά περίεργο τρόπο δε λύνουν αποτελεσματικά αυτό το πρόβλημα που απασχολεί και τους κατοίκους των περιοχών που λιμνάζουν με την πρώτη έντονη βροχόπτωση.

Και με καιρό αίθριο το μποτιλιάρισμα είναι αναπόφευκτο ιδιαίτερα στην είσοδο της πόλης στην πλατεία Ιπποδαμείας, που δεν έχει απομείνει τίποτα από αυτήν, με τις διασταυρώσεις των δρόμων. Εδώ ήταν τα παλιατζίδικα όπου προμηθεύονταν το καθετί οι παλιοί Πειραιώτες, που δεν είχαν τη δυνατότητα να αγοράσουν καινούρια βιομηχανικά προϊόντα, σε χαμηλή τιμή.

Και η οδός Γούναρη -ο κόσμος την ήξερε ως Μακρά Στοά - που οδηγεί στην πλατεία Καραϊσκάκη, απ' όπου αναχωρούν τα πλοία για τα νησιά, δεν αφήνει περιθώρια στον οδηγό να ξεφύγει από την πρώτη και δεύτερη ταχύτητα του αυτοκινήτου.

Πριν φτάσουμε στο σημείο αυτό έπρεπε να κάνουμε μια στάση στα Καμίνια που πλημμυρίζουν κι αυτά, όταν τα καιρικά φαινόμενα ...το απαιτούν! Στην περιοχή αυτή λοιπόν μετά τις γραμμές του ΟΣΕ προς τη μεριά της Παλαιάς Κοκκινιάς, ήταν ένα καπνεργοστάσιο του Σαπόρτα, το οποίο στη γερμανοκατοχική περίοδο λειτουργούσε ως νοσοκομείο χωρίς να υπάρχουν ούτε οι βασικές προς τούτο προϋποθέσεις. Στον οδοντίατρο που κατέφυγα παιδί τότε έβγαλε τον τραπεζίτη κομματιαστό χωρίς νάρκωση, οι δε ετοιμοθάνατοι κείτονταν αβοήθητοι.

Εάν προτιμούσαμε τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο σε είκοσι λεπτά από την Ομόνοια θα βρισκόμαστε στο μεγάλο λιμάνι που αρχίζει από το Ικόνιο στο Πέραμα κοντά, γειτνιάζει με το Κερατσίνι, τα Λιπάσματα, τη Δραπετσώνα και το κέντρο είναι στην ακτή Μιαούλη στο πασίγνωστο Ρολόι, όπου κλείνονταν όλα τα ραντεβού και κατεδαφίστηκε επί Χούντας στην προσπάθειά της να γυρίσει τον κόσμο πίσω! Πίσω μας, αφήνουμε την Αγία Τριάδα που είχαν βομβαρδίσει οι «σύμμαχοι» στον πόλεμο, το Δημοτικό Θέατρο πιο πάνω και την πλατεία Κοραή, όπου ένιωσα τη μεγαλύτερη χαρά της ζωής μου στις 12 Οκτωβρίου 1944, εορτάζοντας την απελευθέρωση από τους ναζιστές και τους εθνοπροδότες. Το κόκκινο κυμάτιζε πέρα ως πέρα! Βαδίζοντας αριστερά στο τεράστιο πέταλο του λιμανιού περνάμε τον Αγιο Σπυρίδωνα που είναι πολιούχος της πόλης και από Αγιο σε Αγιο φθάνουμε στον Αγιο Νικόλα απ' όπου μπάρκαραν για την ξενιτιά μιλιούνια οι Ελληνες μετανάστες. Εδώ πλησίον και η κακόφημη «Τρούμπα» με τα κορίτσια του ελεύθερου έρωτα, όπως και τα «καρβουνιάρικα» το στέκι των καϊκιών, που κατά το πλείστον μετέφεραν ξυλοκάρβουνα από διάφορα μέρη.

Το υποβαθμισμένο αυτό κομμάτι «φιλοξενούσε» τους ταπεινούς και καταφρονεμένους του λιμανιού καθώς και τους μαχαλόμαγκες και ήταν όλοι μουντζουρωμένοι. Τώρα, όλα αυτά έσβησαν και οι λιμενικές εγκαταστάσεις δεσπόζουν στην περιοχή επιβλητικές. Προχωρώντας, συναντούμε την Πηγάδα και ανηφορίζουμε στο Χατζηκυριάκειο και στη Σχολή Δοκίμων. Εκεί από ψηλά, έχει ο επισκέπτης μια πλήρη εικόνα του χώρου. Πλάι στη Σχολή το «Παλατάκι» και στην κορυφή του γκρεμού σκόρπια σπίτια, μεταξύ των οποίων και μιας θείας μου που τακτικά μας φιλοξενούσε. Με τσουλήθρα κατεβαίναμε στη θάλασσα κοντά στην είσοδο του λιμανιού και πιάναμε καβούρια και άλλα θαλασσινά. Από το βόμβο της μηχανής των πλοίων τα εξαδέλφια μου τα αναγνώριζαν. Τώρα έχουν γίνει τα πάντα ολόγυρα αγνώριστα. Κάνουμε τη στροφή και βρισκόμαστε στην Πειραϊκή στην Ακτή Θεμιστοκλέους, όπου διασώζονται τα αρχαία τείχη που συνέδεαν την περιοχή με την Αθήνα.

Πλουσιότατη η ιστορία και του Πειραιά, χρειάζεται πολύ χαρτί και μελάνι και ο χώρος μας είναι περιορισμένος. Αλλωστε, σ' ένα σύντομο περίπατο δεν μπορεί κανείς ν' αποτυπώσει πολλά πράγματα. Φευγαλέες ματιές καταγράφουμε καθ' οδόν και ό,τι συγκρατεί η μνήμη από τα περασμένα. Ενα μόνο θα πούμε ότι ο Πειραιάς μέχρι το 85 π.Χ. ήταν ο αρχαιότερος λιμένας, καταστράφηκε από τον Ρωμαίο Σύλλα, τα δε καλλιτεχνικά του οικοδομήματα ήταν μοναδικά εκείνη την εποχή. Κατηφορίζοντας προς Φρεαττύδα και Πασαλιμάνι κατά μήκος της Πειραϊκής Ακτής, ρίχνοντας μια τελευταία ματιά στον ήμερο Σαρωνικό, παίρνουμε μαζί μας τη θαλάσσια αύρα του και εικόνες ευχάριστες, με τα πλεούμενα που λικνίζονται νωχελικά πάνω του.

Ασμα Ασμάτων σημαίνει το τραγούδι των τραγουδιών, δηλαδή το ωραιότερο τραγούδι ανάμεσα σε όλα τα τραγούδια. Θεολόγοι, φιλόλογοι, συγγραφείς και ποιητές έχουν ασχοληθεί με αυτό, ο καθένας από τη σκοπιά του. Η βιβλιογραφία είναι τεράστια, οι απόψεις αλληλοσυγκρουόμενες, τα ερωτήματα πολλά. Μπορεί να το έγραψε ο Σολομώντας ή διάφοροι ανώνυμοι ποιητές. Πρόκειται όμως για ένα ερωτικό τραγούδι, το ωραιότερο, ίσως, που γράφτηκε ποτέ. Ο ποιητής Μιχάλης Γκανάς, που ασχολείται με το Ασμα από το 1968, έτσι το είδε, σαν ένα μεγάλο ερωτικό τραγούδι - ποίημα, που η ανάγνωσή του μας αποκαλύπτει τη δισυπόστατη φύση μας, σαν ουράνιο τόξο «φωτίζοντας τον ουρανό και το χώμα». Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μελάνι».

«Το πέτρινο νυφικό κρεβάτι» του Ολλανδού Χάρι Μούλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Καστανιώτη» σε μετάφραση - από τα ολλανδικά - της Ινώς Βαν Ντάικ - Μπαλτά. Ο αναγνώστης θα βρεθεί στη Δρέσδη του 1956 και θα παρακολουθήσει την επιστροφή στον «τόπο του εγκλήματος» ενός Αμερικανού οδοντογιατρού που είχε συμμετάσχει στο βομβαρδισμό της πόλης κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Κι αυτή τη φορά ο Αμερικανός θα σπείρει την καταστροφή στη ζωή των ανθρώπων που βρίσκονται στο δρόμο του. Πρόκειται για ένα σημαντικό μυθιστόρημα του Ολλανδού συγγραφέα, που θέτει ερωτήματα σχετικά με το καλό και το κακό, τον πόλεμο και την ειρήνη, ενώ μιλά για το τραυματικό χτες για το ύποπτο και ασαφές σήμερα.

Από πού καταγόμαστε; Τι είναι οι Ινδοευρωπαίοι; Πολλές φορές αναρωτηθήκαμε αλλά απάντηση που να ικανοποιεί την περιέργειά μας δε βρήκαμε. Το ανατρεπτικό βιβλίο του Νίκου Κυτόπουλου «Ο Μύθος των Ινδοευρωπαίων και οι πέντε Πολιτισμοί: καιρός να ξαναγραφεί η ιστορία» (Αθήνα 2006), έρχεται να βάλει πολλά περισσότερα ερωτήματα σε όλα αυτά που είχαμε μάθει στο σχολείο, δηλαδή πως τάχα, οι αρχαιότεροι πρόγονοι των Ελλήνων είναι αυτοί οι δυναμικοί άνθρωποι, που με το όνομα Αχαιοί, εισέβαλαν στον ελληνικό χώρο στο τέλος της 3ης χιλιετίας. Δεν είναι όμως έτσι. Ο καθηγητής της προϊστορικής αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, ο Γιώργος Χουρμουζιάδης, δηλώνει κατηγορηματικά: «Οι Ινδοευρωπαίοι είναι ένα προϊστορικό κατασκεύασμα, που έχει γεμίσει χιλιάδες σελίδες και μπαινοβγαίνει στις βιβλιοθήκες, χωρίς τελικά να βοηθήσει με την παρουσία του στη λύση των προβλημάτων που σχετίζονται με τις ατέλειωτες συζητήσεις για την εθνογένεση, τις εθνικές γλώσσες, την κοιτίδα του πολιτισμού και του επιμέρους χαρακτήρα των ευρωπαϊκών λαών». Με λίγα λόγια, λοιπόν, η στήλη πιστεύει ότι αξίζει να διαβαστεί με προσοχή τούτο το ενδιαφέρον και εξαιρετικά εύληπτο βιβλίο του Νίκου Κυτόπουλου.