Ο Γεράσιμος Αραβανής, ανέπτυξε τις προτάσεις του ΚΚΕ

Ενώ στις αντιδράσεις των σκηνοθετών, π.χ, υπάρχουν «νησίδες» κριτικής προσέγγισης στο ζήτημα, οι οποίες ανοίγουν, εν δυνάμει, δρόμους απεγκλωβισμού από τη συγκυρία του νομοσχεδίου, ωστόσο αυτές τελικά υπονομεύονται από την ισχυρή θέση που κατέχουν στο εποικοδόμημα οι αστικές αντιλήψεις για την «ανάπτυξη». Εδώ ακριβώς οι δημιουργοί αποδυναμώνουν περισσότερο την παρέμβασή τους, αφού τα αντικειμενικά όρια μεταξύ των συμφερόντων τους και των συμφερόντων άλλων εμπλεκομένων (όπως οι παραγωγοί) «θολώνουν» και οδηγούνται σε πατερναλισμούς του είδους «όλοι μαζί», σε απλουστεύσεις του τύπου «το νομοσχέδιο είναι του Τατούλη και όχι της κυβέρνησης» και σε ιδεολογήματα περί της μετατροπής του ελληνικού κινηματογράφου από «βιοτεχνία» σε «βιομηχανία» που στην πράξη - ανεξάρτητα από προθέσεις - εμποδίζουν την ανάδειξη των πραγματικών ζητημάτων που πρέπει να τεθούν.

Το ΚΚΕ ζήτησε την απόσυρση του νομοσχεδίου ως έχει για συγκεκριμένους λόγους που βασίζονται στις αναλύσεις του για την ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα, τις προγραμματικές του θέσεις για ανατροπή του συστήματος και τις προτάσεις του για το πώς μπορεί και πρέπει να γίνει αυτό. Προσέγγισε και αυτό το νομοσχέδιο από ταξική σκοπιά, προτάσσοντας το βασικό του κριτήριο: Το συμφέρον της εργατικής τάξης και των δημιουργών.

Εξειδικεύοντας αυτή την προσέγγιση, το ΚΚΕ προχώρησε σε μια πολύ σημαντική παρέμβαση στη συζήτηση για τον κινηματογράφο, διοργανώνοντας στις 13 του Φλεβάρη μια ανοιχτή σύσκεψη, με θέμα «Το σχέδιο νόμου για τον κινηματογράφο - Ποια κινηματογραφική πολιτική έχει ανάγκη ο ελληνικός λαός σήμερα» και προσκεκλημένους να ανταλλάξουν και να καταθέσουν προτάσεις και απόψεις, τους δημιουργούς.

Εισηγούμενος τη θέση του ΚΚΕ για τον κινηματογράφο, ο επικεφαλής του Πολιτιστικού Τμήματος της ΚΕ, Γεράσιμος Αραβανής, σημείωσε, μεταξύ άλλων, ότι με το νομοσχέδιο «περνάμε σε μια νέα περίοδο της ανάπτυξης της ελληνικής κινηματογραφίας που αντιστοιχεί στις βαθιές αναδιαρθρώσεις του συστήματος και της ολοκληρωτικής ιμπεριαλιστικής επικράτησης». Κύρια χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου είναι «η μείωση των κρατικών πόρων, η διαμόρφωση θεσμικού πλαισίου που θα προωθήσει τη διείσδυση του ξένου κεφαλαίου για την παραγωγή ταινιών στη χώρα μας, αλλά και συνολικά τον έλεγχο της αγοράς από αυτό, κυρίως το αμερικανικό». Η «βασική στόχευση» της ευρω-ενωσιακής πολιτικής για τον οπτικοακουστικό τομέα «βρίσκεται στην κατεύθυνση των ομογενοποιημένων παραγωγών που ανταποκρίνονται στην ευρωπαϊκή αγορά και τη λογική του ανταγωνισμού με την αμερικανική».

Απατώντας, ουσιαστικά, σε μέρος της κριτικής κατά του νομοσχεδίου που το θεωρεί «γραφειοκρατικό», «συγκεντρωτικό» και με έντονο «κρατισμό», ο εισηγητής σημείωσε, πως τα προβλεπόμενα στο νομοσχέδιο (δημιουργία Ανωνύμων Εταιριών κλπ.) στοχεύουν στη δημιουργία των απαραίτητων όρων για την προσέλκυση του ιδιωτικού κεφαλαίου στο χώρο του κινηματογράφου.

Αυτή είναι μια θεμελιακή διαφορά στην οπτική του θέματος: Για το ΚΚΕ υπάρχει αστικό κράτος που εκφράζει και εξυπηρετεί τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Η διοικητική μορφή που προτείνει το νομοσχέδιο ευνοεί τη λειτουργία της με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, ξένα και σε απευθείας αντίθεση με τις ανάγκες των δημιουργών και του λαού. Οπως το έθεσε ο Γ. Αραβανής, το νομοσχέδιο «διαμορφώνει θεσμούς και όργανα με σκοπό να εναρμονίσει τις μορφές οργάνωσης με την πολιτική και τους στόχους που επιδιώκει. Τα ΝΠΔΔ με τη συμμετοχή στη διοίκησή τους συνδικαλιστικών φορέων και τον έλεγχο των οικονομικών και της δράσης τους με βάση τους κανόνες του δημοσίου, δεν ενδείκνυνται για την προώθηση της ιδιωτικοποίησης. Χρειάζονται όργανα και θεσμοί πολύ πιο ευέλικτα, χωρίς ελέγχους και εμπόδια (...) Υιοθετεί το νομικό πλαίσιο των ΑΕ, ώστε απρόσκοπτα και ανεξάρτητα από τη θέληση του λαού, να προχωρήσει η διαπλοκή με το ιδιωτικό κεφάλαιο και να λειτουργήσουν μόνο με τα κριτήρια του κέρδους, κριτήρια ιδιωτικοοικονομικά».

Η πραγματική αντίθεση, λοιπόν, δεν είναι «κράτος - δημιουργοί», αλλά «κράτος των πολυεθνικών - δημιουργοί και λαός». Γι' αυτό και η κριτική ότι το νομοσχέδιο αναδεικνύει ένα(!) «κράτος που χειραγωγεί, ελέγχει και περιορίζει την ελευθερία του δημιουργού» απενοχοποιεί τελικά την ίδια την ασκούμενη κυβερνητική πολιτική που λέει το ίδιο ακριβώς πράγμα με λανθάνοντα στόχο το ολοκληρωτικό ξεπούλημα του πολιτισμού στο κεφάλαιο.

Για το ΚΚΕ, η απαραίτητη προϋπόθεση για να υπάρξει κινηματογράφος στην υπηρεσία του λαού είναι δημόσιοι και κοινωνικοποιημένοι φορείς, με συλλογικά όργανα όπου θα εκπροσωπούνται ουσιαστικά, τα σωματεία του κινηματογραφικού χώρου και άλλοι κοινωνικοί φορείς. Το ΚΚΕ θέτει αυτό το ζήτημα και αγωνίζεται για να γίνει συνείδηση ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων, ώστε να αποτελέσει στοιχείο της μαζικής διεκδίκησης από το λαϊκό κίνημα.

Από την πλούσια συζήτηση που ακολούθησε αναφέρουμε μερικές απόψεις που κατά τη γνώμη μας είναι χαρακτηριστικές των ιδεολογικών διεργασιών στον κινηματογραφικό χώρο. Για τον Λευτέρη Χαρωνίτη (μέλος του ΔΣ του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου) το νομοσχέδιο είναι ένα «πρόχειρο κατασκεύασμα» που εκφράζει την «άποψη μιας ομάδας ανθρώπων». Ωστόσο, «καταργεί τον κοινωνικό έλεγχο», έγινε «εν κρυπτώ» από την κινηματογραφική κοινότητα και είναι ακριβό στην εφαρμογή του. Ως προς αυτό σημείωσε ότι το σύνολο των κρατικών κονδυλίων για τον κινηματογράφο αποτελούν μόλις το κόστος μιας μέσης γαλλικής παραγωγής και τόνισε ότι υπάρχει τεράστια ανάγκη ανάπτυξη της κινηματογραφίας στο σύνολό της, από την παραγωγή και τη διανομή, μέχρι τη σοβαρή στήριξη της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.

Για τον σκηνοθέτη Μιχάλη Παπανικολάου το νομοσχέδιο απλώς κωδικοποιεί μια παγιωμένη κατάσταση του ελληνικού κινηματογράφου από το τέλος του πολέμου μέχρι σήμερα, κυρίως σε επίπεδο αντιλήψεων του κράτους, αλλά και των δημιουργών. Ως παραδείγματα για τη σημερινή κατάσταση έφερε τις κινηματογραφικές λέσχες, στις οποίες πλέον «δεν πατά κανένας» αλλά και το γεγονός ότι κανένα ΜΜΕ δεν ασχολήθηκε με την Ερώτηση του ΚΚΕ για τον πολιτισμό. Κατά τη συζήτηση δε της Ερώτησης, οι βουλευτές του δικομματισμού είχαν «εξαφανιστεί».

Ο σκηνοθέτης Τάσος Ψαρράς απάντησε στα κυβερνητικά - και όχι μόνο - επιχειρήματα περί «προσέλκυσης» ξένων παραγωγών στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικά ανέφερε την εκμετάλλευση της σπουδαίας κινηματογραφικής υποδομής των πρώην σοσιαλιστικών χωρών. Οι ξένες εταιρίες πήγαν πρώτα στην Ουγγαρία για παραγωγές, αλλά μετά προτίμησαν την Τσεχία που ήταν φθηνότερη. Κατόπιν «μετακόμισαν» στη Ρουμανία και τώρα στρέφονται προς τη Βουλγαρία. «Περιφερόμενη κινηματογραφική αγορά και φθηνά μεροκάματα δε δημιουργούν εθνική κινηματογραφία», σημείωσε. Αργότερα, η ηθοποιός Λένα Βουδούρη πρόσθεσε ότι «θα γίνουμε κομπάρσοι τους, στην καλύτερη περίπτωση». Ενώ, ο Αντώνης Ποντίκης (πρόεδρος του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου) και ο διευθυντής φωτογραφίας, Σταύρος Χασάπης (από την Ενωση Τεχνικών Κινηματογράφου, ΕΤΕΚΤ) υπογράμμισαν την ανάγκη «δημιουργίας» θεατών σε άλλη κατεύθυνση.

Ο παραγωγός και διανομέας Βελισάριος Κοσυβάκης θύμισε τη ρήση του Λένιν ότι ο κινηματογράφος είναι η σημαντικότερη από τις τέχνες. Συνεπώς, είναι εύλογο τι μπορεί να σημαίνει για δημιουργούς και κοινό το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή το 95% της διανομής ταινιών στην Ελλάδα ανήκει σε τρεις εταιρείες. «Αν αφήσουμε τους δημοτικούς κινηματογράφους να παίζουν αμερικανικές ταινίες, τότε πώς θα περιμένουμε να μην το κάνει μια αίθουσα; Το ιστορικό "Στούντιο" έκλεισε και έγινε ...εκκλησία! Δεν μπορεί ο δημοτικός κινηματογράφος να είναι υποκατάστημα των αμερικανικών εταιριών διανομής». Η κατάσταση αυτή μπορεί να αντιστραφεί μόνο με όρους λαϊκού κινήματος, κατέληξε.