"Σε καμία περίπτωση δεν είχαμε μηχανικό πρόβλημα". Οι επτά αυτές λέξεις αντιστοιχούν στην αξία ενός πλοίου εκτοπίσματος 8.144 τόνων, όσο, δηλαδή, ήταν το πλοίο ΔΥΣΤΟΣ. Είναι οι λέξεις που χρησιμοποίησε ο μοναδικός επιζών του ναυτικού εγκλήματος στο πλοίο ΔΥΣΤΟΣ, ο οποίος εντελώς συμπτωματικά είναι ο γιος του διευθυντή φορτώσεων της ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ, ο Χρήστος Αναγνώστου.Είναι οι επτά λέξεις που επιτρέπουν στην ΑΓΕΤ να διεκδικήσει την καταβολή ολόκληρης της ασφαλιστικής αποζημίωσης για το βυθισμένο, πλέον, υπερήλικο και - σε γνώση πολλών - σάπιο πλοίο (σ.σ. αν ο επιζών δήλωνε ότι το πλοίο πρώτα παρουσίασε "μπλακ - άουτ", δηλαδή είχε μηχανικό πρόβλημα και μετά ως ακυβέρνητο μπατάρισε από τα κύματα, η ασφαλιστική εταιρία δεν πλήρωνε δεκάρα, αφού η ευθύνη για τη βύθιση θα βάραινε την πλοιοκτήτρια εταιρία και όχι την κακοκαιρία).Είναι, επίσης, οι επτά λέξεις που σταυρώνουν και νεκρό τον καπετάνιο του πλοίου, αφού - αν από τις αρμόδιες δικαστικές αρχές θεωρηθεί αξιόπιστη η μαρτυρία του Χρ. Αναγνώστου - η βύθιση του πλοίου θα χρεωθεί αποκλειστικά στον καπετάνιο, ο οποίος, με βάση τον κατά παραγγελία των εφοπλιστών νόμο, είναι αυτός που ("κατά την κρίση του πλοιάρχου") αποφασίζει για το αν θα γίνει και πώς ένα ταξίδι.

Οι επτά αυτές λέξεις είναι πριν απ' οτιδήποτε άλλο και το κλειδί για την ανάγνωση του κειμένου, που σε δύο χτεσινές απογευματινές εφημερίδες, με την υπογραφή δύο εξίσου γνωστών ναυτιλιακών συντακτών, παρουσιάζεται - και είναι - η πρώτη κατάθεση που έδωσε ο μοναδικός επιζών Χρ. Αναγνώστου το μεσημέρι της Κυριακής στο Λιμεναρχείο Κύμης.

Επειδή το συγκεκριμένο ναυάγιο, εκτός της ανάγκης να καταμεριστούν συγκεκριμένες ευθύνες, εκ των πραγμάτων είναι και το ναυάγιο που με την τραγική έκβασή του ανοίγει το τεράστιο θέμα του πώς, πότε, υπό ποιες συνθήκες, ποιοι εξασφαλίζουν το διαρκές άλλοθι των εφοπλιστών για τα διαρκή εγκλήματα που διαπράττουν και στα οποία βασίζεται το περίφημο "ναυτιλιακό θαύμα", κρίναμε σκόπιμο να επιχειρήσουμε μία πρώτη προσέγγιση του θέματος με βάση αυτήν καθ' αυτήν τη δημοσιευμένη κατάθεση ενόςκαθόλου ανύποπτου αυτόπτη μάρτυρα, δηλαδή, του μοναδικού επιζώντα, του Χρ. Αναγνώστου.Το γεγονός ότι ο ίδιος - με βάση τα "στάνταρ" της θάλασσας - δεν είναι ακόμα ναυτικός (σ.σ. είναι σπουδαστής που κάνει μέρος των σπουδών του επί του πλοίου), αλλά η κατάθεσή του επιχειρείται να χρησιμοποιηθεί ως η πλέον αξιόπιστη κατάθεση ενός ναυτικού για να αποδειχθεί ότι φταίει ο καπετάνιος και όχι η εταιρία και το σαπιοκάραβό της, κάνει την πρόκληση - να απαντηθεί αυτή η κατάθεση - ακόμα πιο ισχυρή. Αν μη τι άλλο, το απαιτεί ο στοιχειώδης σεβασμός στον άδικο χαμό 20 ανθρώπων, που όντας νεκροί δεν μπορούν οι ίδιοι να εξαργυρώσουν τη σιωπή τους με όποια δολάρια.

Θα ακολουθήσουμε τη μέθοδο της "φράσης τη φράση" για το σχολιασμό της κατάθεσης ως προς ορισμένα, τουλάχιστον, σημεία της:

Ο Χρ. Αναγνώστου στη δεύτερη πρόταση της κατάθεσής του αναφέρει ότι ναυτολογήθηκε στο πλοίο στις 28 - 7 - 96 ως δόκιμος πλοίαρχος. Μία παράγραφο μετά αναφέρει ότι την ευθύνη της φόρτωσης του πλοίου είχε κάποιος ανθυποπλοίαρχος Ευστάθιος,"του οποίου δε γνωρίζω το επώνυμο". Τολμά να δηλώνει ότι επί πέντε μήνες ήταν υπό την άμεση εποπτεία ενός ανθυποπλοιάρχου του οποίου δεν έμαθε - πέντε μήνες - το επώνυμο! Δηλώνει: "Δε γνωρίζω την ποσότητα και την ποιότητα του φορτίου". Και τι έκανε ως δόκιμος πλοίαρχος στο πλοίο, αν δε φρόντιζε να μάθει αυτά τα στοιχειώδη που φροντίζει να μάθει και το τελευταίο μέλος του πληρώματος για να ξέρει από πού θα φυλάγεται;

Πρόσθετο ερώτημα επί της πρώτης παραγράφου της κατάθεσής του: Προς τι αυτή η σπουδή να πείσει ότι είναι ναυτικός με παράθεση των υπηρεσιών που έκανε το προηγούμενο διάστημα ως υποχρέωσή του από το εκπαιδευτικό σύστημα των "σάντουιτς κόρσες" που επέβαλαν οι εφοπλιστές, κόντρα στη θέση των ναυτεργατικών σωματείων για το πώς πρέπει να γίνεται η ναυτική εκπαίδευση;

Στην τρίτη παράγραφο της κατάθεσής του αναφέρει: "Διαπίστωσα ότι το πλοίο είχε μικρή κλίση περί την 1 μοίρα προς τα δεξιά, γεγονός που ανέφερα στον υποπλοίαρχο, ο οποίος μου έγνεψε ότι το γνώριζε και ήταν προβληματισμένος γι' αυτό". Ερωτήσεις: Ποιο επιβατικό πλοίο φεύγει από το λιμάνι του Πειραιά χωρίς έστω μία μοίρα κλίση; Είναι αυτή η μία μοίρα κλίση, αυτή καθ' αυτή επικίνδυνη; Προβλέπονται συγκεκριμένες κινήσεις "σαβουρώματος" (σ.σ. γεμίσματος συγκεκριμένων δεξαμενών με νερό ώστε να εξασφαλιστεί η ευστάθεια του πλοίου αφού διαπιστώνεται ότι το πλοίο παρουσιάζει κάποια κλίση); Ποιος είναι χρεωμένος με τη φόρτωση, τη διαπίστωση της κλίσης και την εντολή για τα συγκεκριμένα "σαβουρώματα"; Δεν είναι ο υποπλοίαρχος; Τι σημαίνει, λοιπόν, η φράση "ανέφερα στον υποπλοίαρχο" και αυτός "μου έγνεψε" και "ήταν προβληματισμένος"; Ηταν παρών ο πλοίαρχος στην αναφορά; Αν ναι, γιατί δεν του είπε ευθέως ο δόκιμος την παρατήρησή του; Αν όχι, γιατί του "έγνεψε" ο υποπλοίαρχος; Ποιον παρόντα φοβόταν; Κι αν φοβόταν και του "έγνεψε", δηλαδή, δεν του απάντησε ευθέως, πότε του είπε ότι "ήταν προβληματισμένος";

Δε νομίζει ο δόκιμος πως αφήνει πολλά κενά στην 34 λέξεων τρίτη παράγραφο της κατάθεσής του; Θα διατυπώσουμε ευθέως την εντύπωση που ο ίδιος αφήνει να δημιουργηθεί με αυτό το σημείο της κατάθεσής του: Το πλοίο παρουσίαζε κλίση. Ο υπεύθυνος υποπλοίαρχος το γνώριζε αλλά φοβόταν τον καπετάνιο και δε μίλησε, εξέφρασε όμως τον προβληματισμό του στον δόκιμο που παρεμπιπτόντως ήταν και άνθρωπος της εταιρίας, αφού ο μπαμπάς του ήταν ο διευθυντής φόρτωσης!

Και μόνο με αυτήν την παράγραφο της "κατάθεσης" ο δόκιμος επιχειρεί να κάψει τον πλοίαρχο και να βγάλει λάδι όλο το σύστημα φορτώσεων που επιβάλλει η εταιρία, δηλαδή ο μπαμπάς του, με στόχο να φτάσουν τα φορτία το συντομότερο δυνατόν στον προορισμό τους. Καθαρά πράγματα.

Κενά σημεία σ' αυτό το σημείο της κατάθεσης: Τι καθήκοντα είχε ο δόκιμος κατά τη διάρκεια της φόρτωσης, τι καθήκοντα κατά τον απόπλου; Τι έκανε ο δόκιμος στο διάστημα από τον απόπλου από το Βόλο μέχρι τον απόπλου από το προσωρινό αγκυροβόλιο της Σκιάθου, δηλαδή δύο ολόκληρες μέρες; Η κλίση της μίας μοίρας που διαπίστωσε κατά τα λεγόμενά του ο ίδιος στο Βόλο, αποκαταστάθηκε σ' αυτές τις δύο μέρες, κι αν όχι γιατί;

Ο ίδιος για όλο αυτό το διάστημα αναφέρει μόνο κάποιες γενικές πληροφορίες για τη δύναμη του ανέμου, που κανείς δεν μπορεί να διαπιστώσει την ακρίβειά τους. Εκτός κι αν βρεθεί το ημερολόγιο του πλοίου και διαπιστωθεί ότι με το γραφικό του χαρακτήρα - αυτό είναι μέσα στα καθήκοντά του - έχουν γραφεί αυτές οι πληροφορίες...

Ο ίδιος - δόκιμος πλοίαρχος, να μη το ξεχνάμε - δηλώνει ότι "φεύγει" από τη γέφυρα του πλοίου, από το χώρο, δηλαδή, διεύθυνσης του πλοίου, το κρίσιμο διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ του χρόνου ναυαγίου και της ώρας 19.30, κατά την οποία έφυγε για να κατέβει στην τραπεζαρία αξιωματικών κι ενώ ήδη κατά τη μαρτυρία του επικρατούσαν άνεμοι δύναμης 7 μποφόρ, δηλαδή άνεμοι επικίνδυνοι - κατά τη μαρτυρία του - για ένα πλοίο που συνεχίζει να πλέει με κλίση, εκτός κι αν δεν υπήρχε πια κλίση και ο δόκιμος "ξέχασε" να το αναφέρει στην κατάθεσή του...

Περιγράφει με ακρίβεια τους παρόντες στην τραπεζαρία αξιωματικών και τη συζήτηση που είχε μαζί τους. Αποκαλύπτει, όμως, ταυτόχρονα, ότι την ώρα που αρχίζει να παρουσιάζεται το πρόβλημα, αυτός - κοινώς - την "κοπανάει"! Λέει: "Στο χρόνο που παρέμεινα στην τραπεζαρία των αξιωματικών δεχτήκαμε δύο μεγάλους κυματισμούς που με ανησύχησαν και κατέβηκα στην τραπεζαρία του πληρώματος για να είμαι κοντύτερα στο κυρίως κατάστρωμα σε περίπτωση που χρειαζόταν να εγκαταλείψουμε το πλοίο".Ερωτήσεις: Ποια ακριβώς ώρα ήταν στην τραπεζαρία αξιωματικών; Πότε δέχτηκαν τους δύο κυματισμούς; Τι προέβλεπε η λειτουργία του πλοίου για τον ίδιο σε περίπτωση κινδύνου; Πού, δηλαδή, προβλέπουν οι κανονισμοί ότι έπρεπε να πάει ώστε να βοηθήσει στην εγκατάλειψη του πλοίου, αν διατασσόταν αυτή; Ποιος δίνει τη διαταγή εγκατάλειψης; Είχε εντολή να βγει στο κατάστρωμα;

Αμέσως παρακάτω, αναφέρει ότι το πλοίο δέχτηκε ένα πρώτο μεγάλο κύμα που του έδωσε κλίση προς τα δεξιά (σ.σ. πόση κλίση;) "και πριν προλάβει το πλοίο να επανέλθει, άλλος κυματισμός έδωσε μεγαλύτερη κλίση περί τις 30 μοίρες". Ερώτηση: Πόσος χρόνος μεσολαβεί ανάμεσα στο πρώτο και το δεύτερο κύμα; Γνωρίζει ο δόκιμος τι σημαίνει ο όρος "τρικυμία";

"Αμέσως ο λιπαντής πετάχτηκε έξω από την τραπεζαρία, στο διάδρομο, και τον ακολούθησα. Αυτός κατευθύνθηκε προς τα πίσω διαμερίσματα,εγώ προς το κυρίως κατάστρωμα", λέει ο δόκιμος.

Ερωτήσεις: Γιατί ο λιπαντής αμέσως μόλις διαπιστώνει ότι το πλοίο παίρνει επικίνδυνες κλίσεις, δεν τρέχει προς το κατάστρωμα "να σώσει το τομάρι του", αλλά τρέχει προς την πλευρά της σκάλας που οδηγεί στο μηχανοστάσιο; Εχει ήδη συμβεί "μπλακ - άουτ" οπότε ο επαγγελματίας ναυτικός τρέχει προς τα εκεί που το καθήκον του επιβάλλει;

Ο δόκιμος δεν απαντά στην κατάθεσή του σ' αυτό το εξαιρετικά κρίσιμο ερώτημα. Απλά το προσπερνά...

Στη βιασύνη του, όμως, να αναφέρει αυτά που συμφέρουν την εταιρία, αρχίζει να λέει εξωφρενικά πράγματα: "Εκείνη την ώρα η κλίση έγινε μεγαλύτερη (περί τις 90 μοίρες) και ακολούθησε συσκότιση (μπλακ - άουτ)". Δηλαδή, κατά τον δόκιμο, ο λιπαντής άρχισε να τρέχει προς το μηχανοστάσιο σε ένα διάδρομο (σ.σ. "αλουέ" για να μην ξεχνιόμαστε δόκιμε) που ήταν σκοτεινός και σε κλίση 90 μοιρών! Δηλαδή, ο λιπαντής έτρεχε με το κορμί του να βρίσκεται σε οριζόντια θέση, γιατί αυτό σημαίνει ότι το πλοίο, άρα και ο διάδρομος είχαν πάρει κλίση 90 μοιρών! Ελεος!

Ο ίδιος ο δόκιμος, κατά την "κατάθεσή" του, "εκείνη την ώρα" "βρισκόμουν στην πόρτα της "ρεσπέτζας" (σ.σ. προθάλαμο της κουζίνας) με αποτέλεσμα να χάσω την ισορροπία μου και να πέσω στον πάγκο της "ρεσπέτζας"". Ερώτηση: Η σκηνή είναι εύκολα αναπαραστάσιμη: Ο δόκιμος έχει βγει από την πόρτα της τραπεζαρίας στον αλουέ (διάδρομο), τρέχει με κατεύθυνση την πλώρη και ενώ περνά από την πόρτα της "ρεσπέτζας", η 90 μοιρών κλίση του πλοίου τον στέλνει στο εσωτερικό της ρεσπέτζας πάνω στον πάγκο. Πόσος χρόνος χρειάζεται για να συμβούν αυτά που αναφέρει ο δόκιμος; (σ.σ.: Στο τέλος της κατάθεσής του ο δόκιμος αναφέρει ότι όλα συνέβησαν σε χρόνο λιγότερο του ενός λεπτού).

"Στη συνέχεια, λέει, μπουσουλώντας, έφθασα στην πόρτα της κουβέρτας, την αριστερή, την οποία άνοιξα και βγαίνοντας κρεμάστηκα από αυτή".

Ερωτήσεις: Από τον πάγκο της "ρεσπέτζας" όπου σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο, τον πέταξε η κλίση, κατέβηκε, μπουσούλισε (σε ποιο επίπεδο πάταγε για να μπουσουλίσει αφού η κλίση ήταν 90 μοίρες;), βγήκε έξω από τη "ρεσπέτζα", ξαναβρέθηκε στο διάδρομο και πάντα μπουσουλώντας (σ.σ. επιμένουμε: σε ποιο επίπεδο μπουσουλούσε με 90 μοίρες κλίση;) τελικά έφτασε στην αριστερή πόρτα που οδηγεί στην κουβέρτα. "Την άνοιξα" λέει. Πώς; ρωτάμε. Με 90 μοίρες κλίση η πόρτα βρισκόταν στο κεφάλι του με το κορμί του αναγκαστικά σε κάθετη θέση σε σχέση με το επίπεδο της πόρτας. Πώς την άνοιξε; Και, εν πάση περιπτώσει, την άνοιξε, τι εννοεί όταν λέει "κρεμάστηκα από αυτή"; Το πλοίο, υποτίθεται, ότι έχει μπατάρει 90 μοίρες δεξιά. Αρα η πόρτα την ώρα που φτάνει εκεί ο δόκιμος είναι σε θέση οριζόντια, παράλληλη με τη θάλασσα. Την ανοίγει, με κάποιον ανεξήγητο τρόπο, πώς κρεμιέται από αυτήν;

Σταματάμε εδώ την απόπειρα σχολιασμού της "κατάθεσης" του δοκίμου. Τα όσα αναφέρει στη συνέχεια δεν αντέχουν ούτε ως υλικό για μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας. Δεν τα σχολιάζουμε σ' αυτή τη φάση, με την ελπίδα ότι θα βρεθεί εισαγγελέας να οδηγήσει την υπόθεση σε δημόσια ακρόαση. Και εκεί, ελπίζουμε, πάντα, ότι θα δοθεί η δυνατότητα, αν όχι σε εμάς, τουλάχιστον στους συγγενείς των 20 αδικοχαμένων νεκρών, να σχολιάσουν και προπαντός να θέσουν ορισμένα αμείλικτα ερωτήματα σχετικά με το ρόλο που έπαιξαν διάφοροι παράγοντες σ' αυτό το έγκλημα. Ναι, αυτός ο πρώτος σχολιασμός ας εκληφθεί ως πρόκληση προς τον αρμόδιο εισαγγελέα για να πράξει στοιχειωδώς ό,τι το καθήκον του επιβάλλει.

Θανάσης ΛΕΚΑΤΗΣ