Πίσω από τους γυαλιστερούς, γεμάτους χλιδή "κόσμους" των πολυκαταστημάτων, πίσω από τα ευγενικά χαμόγελα των υπαλλήλων, κρύβεται μια "κατάμαυρη" πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που θέλει τους εργαζόμενους μισοαπασχολούμενους, μισοασφαλισμένους και κυρίως με όλο πιο χαμηλά σκυμμένο το κεφάλι.

Η μερική απασχόληση "θερίζει" στα σούπερ μάρκετ. Στον ("Σκλαβενίτη", στα "Αλιμέντα", στα "Ατλάντικ" κλπ.), το ποσοστό των μερικά απασχολούμενων και ωρομίσθιων εργαζόμενων ανέρχεται στο 60%, με τάση ανόδου, ενώ σε πολλά, όπως ο "Βερόπουλος", έχει ήδη φτάσει το 70%.

Η ομηρία, η τρομοκρατία είναι το τοπίο πάνω στο οποίο αναπτύσσεται η πιο ασύλληπτη ασυδοσία. Στα "Ατλάντικ", για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι πρέπει να δείχνουν καλή συμπεριφορά, ειδάλλως τους περιμένει δυσμενής μετάθεση ή απόλυση, ενώ αν στο κλείσιμο του ταμείου εμφανιστεί έλλειμμα, είναι υποχρεωμένοι να το πληρώσουν επιτόπου.Σε περίπτωση που σε κάποιο διάδρομο βρεθούν προϊόντα που έχουν λήξει, τότε η υπάλληλος που είναι υπεύθυνη για το διάδρομο πρέπει να τα πληρώσει από την τσέπη της.Το ίδιο κι όταν βρεθούν προϊόντα που έχουν προηγούμενη τιμή, κάτι που είναι πολύ πιθανό, αφού οι τιμές αλλάζουν συνέχεια.

Ακόμα πιο ομιχλώδες το τοπίο στα ΚΟΝΤΙΝΕΝΤ,μάλιστα όπως καταγγέλλει το σωματείο εμποροϋπαλλήλων της Θεσσαλονίκης, κάθε τρεις μήνες απολύει τους εργαζόμενους και προσλαμβάνει άλλους στη θέση τους, καθιστώντας έτσι αδύνατη τη συνδικαλιστική παρέμβαση.

Στο ΠΡΑΚΤΙΚΕΡ η μερική απασχόληση κερδίζει έδαφος, ενώ εφαρμόζεται σε κάθε κατάστημα "εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας", σύμφωνα με τον οποίο αν ο προϊστάμενος θεωρήσει ότι εργαζόμενος υπέπεσε σε παράπτωμα καλείται σε απολογία και η ποινή μπορεί να είναι και απόλυση.

Το "Μινιόν" πριν το 1988 απασχολούσε 750 περίπου εργαζόμενους, την πλειοψηφία με πλήρη απασχόληση, όλοι απολάμβαναν στο ακέραιο τα δικαιώματά τους. Μετά το 1988, οπότε επιβλήθηκε η μερική αποδέσμευση, το προσωπικό του πολυκαταστήματος άρχισε σταδιακά να μειώνεται, με αποτέλεσμα σήμερα να έχει φτάσει τους 450 περίπου. Οι 350 είναι αυτοί που εργάζονται στον κύκλο παραλαβή - πώληση - ταμείο, το 15% των οποίων είναι ωρομίσθιοι, ποσοστό που συνεχώς αυξάνεται. Δεν είναι δε, λίγες οι φορές που το κατάστημα "επιστρατεύει" τους ωρομίσθιους κάθε φορά που οι εργαζόμενοι απεργούν, επισείοντας την απειλή της απόλυσης.

Στα καταστήματα "Μαρινόπουλος" εργάζονται περίπου 6.000 εργαζόμενοι, απ' αυτούς οι 3.000 - ίσως και περισσότεροι - με μερική απασχόληση,ενώ ακόμα και στελέχη της επιχείρησης εργάζονται με ευέλικτες μορφές εργασίας. Μάλιστα, τελευταία όλο και πιο πολλές επιχειρήσεις εφαρμόζουν αυτό το σύστημα, δηλαδή, εργαζόμενους με πλήρη απασχόληση που δεν μπορούν για διαφόρους λόγους να τους απολύσουν ή να τους αλλάξουν τη σχέση εργασίας τους, τους δίνουν προαγωγή, αναγκάζοντάς τους ταυτόχρονα να κόβουν δελτίο παροχής υπηρεσιών.Στο κατάστημα του "Μαρινόπουλου" στη Θεσσαλονίκη απασχολούνται 600 άτομα, το 70% των οποίων είναι ωρομίσθιοι, με αυξητικές τάσεις.

Στο Βόλο, τα προβλήματα παίρνουν εφιαλτικές διαστάσεις, δεδομένου ότι η περιοχή πλήττεται ιδιαίτερα από την ανεργία. Οπως καταγγέλλει το Σωματείο, στα τρία μεγαλύτερα σούπερ μάρκετ, "Βερόπουλος","Πανεμπορική" και "Τροφό",οι μισοί εργαζόμενοι είναι ωρομίσθιοι και πολλοί εργάζονται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας συστηματικά παραβιάζονται, ενώ τελευταία παρατηρείται το ανησυχητικό φαινόμενο να καταργούνται και τη θέση τους να παίρνουν ιδιωτικές συμφωνίες,που συνάπτονται μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων και στις οποίες δεν έχουν θέση τα εργασιακά δικαιώματα.

Και η αφαίμαξη των εργαζομένων συνεχίζεται ακάθεκτα, όπως και η ανοδική πορεία του τζίρου των σούπερ μάρκετ, που την περίοδο 1992 - '96 - σύμφωνα με στοιχεία της ΟΙΥΕ - τριπλασιάστηκε. Από 470 δισ. το 1992 σε 1 τρισ. 300 δισ. το 1996!

Βάσω ΝΙΕΡΗ

Στον απόηχο των τετράμηνων κινητοποιήσεων ενάντια στην πλήρη ασυδοσία των μεγάλων του εμπορίου και στην κυβερνητική αυθαιρεσία, για ανθρώπινο ωράριο, δίχως μερική απασχόληση και ωρομίσθιο, θα διεξαχθούν από 13 έως 16 Μάρτη οι αρχαιρεσίες του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας.Του συλλόγου, που πρωτοστάτησε σ' αυτές τις κινητοποιήσεις, κουβαλώντας ταυτόχρονα μια βαριά κληρονομιά στους μακρόχρονους αγώνες του κλάδου και γενικότερα του συνδικαλιστικού κινήματος. Στη μάχη για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή των εργαζομένων στις αρχαιρεσίες και την παραπέρα ανάδειξη των προβλημάτων του κλάδου, που βρίσκεται στο "μάτι του κυκλώνα" της πιο σφοδρής επίθεσης, έχουν ριχθεί οι ταξικές δυνάμεις του σωματείου, οι οποίες εκφράζονται από το συνδυασμό Δημοκρατική Αγωνιστική Συνεργασία Εμποροϋπαλλήλων.Ο πρόεδρος της απερχόμενης διοίκησης Π. Βαμβακάς και υποψήφιος του Συνδυασμού μιλάει στο "Ρ" για τα όσα διαδραματίστηκαν την περίοδο που πέρασε γύρω από το ωράριο, αλλά και για τη συνέχεια.

"Στις αρχές του Νοέμβρη - τονίζει ο συνδικαλιστής - ο ΣΕΛΠΕ (ο σύνδεσμος των πολυκαταστημάτων) ήρθε να εκμεταλλευτεί την, θεσμικά κατοχυρωμένη, πλήρη απελευθέρωση του ωραρίου και να επιβάλει σε όλη την αγορά τη διεύρυνσή του, που μέχρι τότε ίσχυε για τα σούπερ μάρκετ. Με τις κινητοποιήσεις μας, στις οποίες ο συνδυασμός της ΔΑΣΕ πρωτοστάτησε, μπορέσαμε να δημιουργήσουμε μια δυναμική στον κλάδο και να βάλουμε φρένο στις βλέψεις της εργοδοσίας. Αναγκάστηκαν κυβέρνηση και εργοδοσία να διαπραγματευτούν, έστω κι αν από την πλευρά της κυβέρνησης η όποια ενέργεια έγινε ήταν στην κατεύθυνση ικανοποίησης των αιτημάτων του μεγάλου κεφαλαίου, στα πλαίσια των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση".

Σε ό,τι αφορά τις περιβόητες συμφωνίες κυβέρνησης και τμήματος της εργοδοσίας για το ωράριο, επισημαίνει: "Κατ' αρχήν είχαμε τη "συμφωνία κυρίων", μια συμφωνία που θέλησε να βάλει τρικλοποδιά στη συσπείρωση των εργαζομένων. Η παρέμβαση - πρόκληση του κ. Παράβαλου να κρατήσει ανοιχτά τα καταστήματά του το Σάββατο ως τις 9 το βράδυ, λίγο μετά τη "συμφωνία κυρίων" δε θα μπορούσε να μείνει αναπάντητη. Για μας είναι θέμα επιβίωσης, αν ραγίσει το "γυαλί" και στο λιανεμπόριο, τα αποτελέσματα για τους εργαζόμενους θα είναι πάρα πολύ αρνητικά. Τους αναγκάσαμε να ξανακάτσουν στο τραπέζι και το αποτέλεσμα ήταν η "ιστορική συμφωνία". Δυστυχώς για μας οι συγκεκριμένες πλειοψηφίες στην κλαδική μας Ομοσπονδία έφεραν τα αντίθετα αποτελέσματα απ' αυτά που οι αγώνες μας θα μπορούσαν να φέρουν. Ξεπούλησαν τα αιτήματα για κλείσιμο το Σάββατο στις 3μμ, που ήταν και απόφαση του Συνεδρίου της Ομοσπονδίας, για κατάργηση της μερικής απασχόλησης, ξεπούλησαν τα απογεύματα της Δευτέρας και της Τετάρτης. Η πλειοψηφία στην ΟΙΥΕ ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα των εργοδοτών χωρίς καν να σκεφτεί τα προβλήματα των εργαζομένων".

"Η στάση αυτή της Ομοσπονδίας - καταγγέλλει - ήταν αντιδημοκρατική, χρησιμοποίησαν την εξουσία, που οι εργαζόμενοι τους έδωσαν, υπέρ των εργοδοτών. Και σαν να μην έφτανε αυτό, με κατάπτυστες ανακοινώσεις, κατήγγειλαν και σωματεία που πρωτοστάτησαν στον αγώνα για το ωράριο, από τον οποίο αυτοί ήταν απόντες! Με την ίδια υστερία η ΠΑΣΚΕ Εμποροϋπαλλήλων έβγαλε μια γελοία ανακοίνωση, με την οποία επιτίθεται σ' αυτούς που πάλεψαν για τα συμφέροντα των εργαζομένων, αλλά οι εργαζόμενοι ξέρουν".

Για το πώς είδαν οι εργαζόμενοι αυτή την τελευταία συμφωνία για το ωράριο, ο συνδικαλιστής απαντά: "Από την εικόνα που έχουμε από τις δεκάδες ενημερωτικές εξορμήσεις που κάναμε σε χώρους δουλιάς, ο κόσμος είναι αγανακτισμένος. Πώς να εξηγήσεις στον εργαζόμενο του "Μινιόν" ότι θα εργάζεται δύο παραπάνω ώρες το Σάββατο ή τη Δευτέρα και την Τετάρτη τα απογεύματα; Εξάλλου, τα σωματεία των εργαζομένων στο "Μινιόν", τον "Λαμπρόπουλο", το "Πράκτικερ" κ. α. ήταν από τα πρώτα που καταδίκασαν τη συμφωνία. Ποιος να τους πει ότι το αίσχος της μερικής απασχόλησης θα συνεχίσει να τους ταλανίζει, ότι οι μισθοί τους θα εξακολουθούν να είναι χαμηλότατοι; Τι έχουν να πουν αυτοί οι συνδικαλιστές στους εργαζόμενους που έχουν μισή δουλιά, πολυειδικότητες, μισή ή καθόλου ασφάλιση και με τα τερτίπια της κυβέρνησης τώρα δε θα συνταξιοδοτηθούν πιθανά ποτέ. Ας βγουν πρόσωπο με πρόσωπο στους εργαζόμενους να τους εξηγήσουν,γιατί από το γραφείο είναι πολύ βολικό να βγάζεις ανακοινώσεις".

Μπροστά σ' αυτή την πραγματικότητα και ενόψει των αρχαιρεσιών, ο συνδικαλιστής σημειώνει: "Είναι αναγκαίο στις αρχαιρεσίες να ενισχύσουν οι εργαζόμενοι τις ταξικές δυνάμεις, αυτούς που παλεύουν μαζί με τους εργαζόμενους, που αφουγκράζονται και μοιράζονται τα προβλήματα πίσω από τον πάγκο και όχι από κάποιες καρέκλες που τις κουμαντάρουν άλλοι.Οι εκτιμήσεις μας είναι θετικές, περισσότερος κόσμος γράφτηκε στο σωματείο με την παρότρυνση των υποψηφίων της ΔΑΣΕ. Η συμμετοχή στη συνέλευση ήταν η καλύτερη των τελευταίων τριών χρόνων. Οι συνδικαλιστές της ΠΑΣΚΕ, αποδεχόμενοι τη συμφωνία αυτή, ξεσκεπάστηκαν στη συνέλευση, έδειξαν με ποιανού το μέρος είναι.

Τέλος, ο Πέτρος Βαμβακάς τονίζει ότι οι αρχαιρεσίες θα είναι η αρχή νέων αγώνων για πλήρη απασχόληση, για τα ασφαλιστικά μας δικαιώματα, για ανθρώπινο ωράριο, για κατοχύρωση της κυριακάτικης αργίας κ. α. "Γι' αυτό θα πρέπει να παλέψουμε ενάντια στη μεμψιμοιρία, τον πεσιμισμό, τον οχαδερφισμό που θέλει να επιβάλει η κυβέρνηση και οι παρατρεχάμενοί της στα συνδικαλιστικά όργανα. Γι' αυτό πρέπει η ΔΑΣΕ να βγει ενισχυμένη".

Οι φωτογραφίες από τις πρόσφατες κινητοποιήσεις των εμποροϋπαλλήλων για ανθρώπινο ωράριο, χωρίς μερική απασχόληση και ωρομίσθιο