Η πλήρης αδυναμία της ΝΔ να ασκήσει ουσιαστική αντιπολίτευση απέναντι στην κυβέρνηση είναι κάτι που κατά κόρον έχει υπογραμμιστεί ακόμα και από στελέχη του ίδιου του κόμματος. Η αδυναμία αυτή δεν έχει να κάνει τόσο με τους επιμέρους χειρισμούς σε κάθε θέμα, όσο με το γεγονός ότι οι προγραμματικές της διαφορές με την κυβέρνηση είναι ελάχιστες ή και μηδενικές.

Ετσι η αντιπολίτευσή της - όσο φραστικά έντονη και να είναι - εξαντλείται σε δευτερεύουσες πτυχές, που δε θίγουν τις στρατηγικές επιλογές της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ για τον απλούστατο λόγο ότι αποτελούν επιλογές και της ίδιας της ΝΔ.

Η παραπάνω θέση επιβεβαιώθηκε πλήρως και από τη στάση του κόμματος κατά τη διάρκεια της πρόσφατης κρίσης στο Αιγαίο. Παρά τους ψηλούς τόνους και τις ανέξοδες κορόνες περί προδοσίας, ταπείνωσης και ενδοτισμού (που και αυτοί σταδιακά αποσύρθηκαν) η ΝΔ δεν αντιπαρέθεσε καμία εναλλακτική πρόταση για την ουσία του θέματος και πολύ περισσότερο δεν τόλμησε να ψελλίσει ούτε λέξη για το ρόλο και τα σχέδια των Αμερικανών στην περιοχή.

Οταν ακόμα και εφημερίδες που πρόσκεινται στη ΝΔ κυκλοφορούσαν με καταγγελτικούς τίτλους για το ρόλο των ΗΠΑ ο Μ. Εβερτ αφελώς δήλωνε ότι "το θέμα δεν είναι τι κάνουν οι άλλοι, αλλά το τι κάνουμε εμείς". Οταν, δηλαδή, "οι άλλοι" και εν προκειμένω οι Αμερικανοί επιβάλλουν στη χώρα μας ένα καθεστώς περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας - όπως έγινε στη βραχονησίδα Ιμια - κατά τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης δε θα πρέπει να ασχολούμαστε με αυτό.

Τη στιγμή που οι Αμερικανοί, με δηλώσεις των αξιωματούχων τους, γενίκευαν την αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας η αξιωματική αντιπολίτευση με την άρνησή της να καταγγείλει τη στάση τους, τους πρόσφερε εκ των πραγμάτων και το δικό της - κοντά σε αυτό του Κ. Σημίτη - "ευχαριστώ".

Η στάση αυτή δεν είναι απλώς κάποια τρέχουσα αδυναμία στη χάραξη της τακτικής της ούτε ένα "στιγμιαίο" λάθος. Είναι ένα "διαρκές" σύμπτωμα της αδυναμίας της να αντιπολιτευτεί ουσιαστικά, γιατί ξεκινάει κατά βάση από την ίδια αφετηρία με αυτήν της κυβέρνησης: Και τα δύο κόμματα αποδέχονται και υποκύπτουν στις πιέσεις που ασκούν τα διεθνή ιμπεριαλιστικά κέντρα.Και οι δύο όχι μόνο δε σκέφτονται να καταγγείλουν αυτές τις πιέσεις, αλλά δουλικά προστρέχουν σε αυτά τα κέντρα, για να εξασφαλίσουν την εύνοιά τους.Από τη στιγμή που η ΝΔ απέφυγε, όπως "ο διάβολος το λιβάνι", να καταγγείλει το ρόλο των Αμερικανών, εκ των πραγμάτων η κριτική της περιορίστηκε σε πλευρές του χειρισμού της κρίσης, που σε τελική ανάλυση ουδόλως έθιγαν επί της ουσίας την κυβέρνηση. Η θέση του Μ. Εβερτ ότι πρέπει να παραιτηθεί η στρατιωτική ηγεσία σαν υπεύθυνη για την κατάληξη της "υπόθεσης Ιμια", έδινε εκ των πραγμάτων συγχωροχάρτι στην κυβέρνηση και τις επιλογές της και περιόριζε τις ευθύνες μόνο σε στρατιωτικό επίπεδο, κάτι που και η κυβέρνηση από την πρώτη στιγμή επιχείρησε.

Παρά τη "θορυβώδη" αποχώρηση από τη Βουλή την επομένη της κρίσης η ΝΔ δεν ανέπτυξε κάποια εναλλακτική λύση για το πρόβλημα. Τα ερωτήματα για το τι θα έπραττε μια κυβέρνηση της ΝΔ σε ανάλογη κρίση έμειναν ουσιαστικά αναπάντητα. Παρά τις κραυγές "περί προδοσίας" το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δε διευκρίνισε, εάν θα προχωρούσε σε πόλεμο, εάν θα ξεκινούσε διάλογο ή τι τέλος πάντων θα έπραττε.

Ομως η πρόσφατη κρίση στο Αιγαίο και οι χειρισμοί του Μ. Εβερτ έδωσαν την ευκαιρία στον επίτιμο πρόεδρο του κόμματος, Κ. Μητσοτάκη, να εκφράσει, από την τηλεόραση, για μια ακόμα φορά, τις ανοιχτές του διαφωνίες και να εγγράψει υποθήκες για το μέλλον. Ετσι, ο πρώην πρωθυπουργός διαφοροποιήθηκε ανοιχτά από τις επιλογές του Μ. Εβερτ και τον κατηγόρησε για την αποχώρηση από τη Βουλή, λέγοντας ότι τέτοια στάση ταιριάζει σε ανθρώπους οι οποίοι φοβούνται, δεν έχουν επιχειρήματα και εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Η νέα διαφοροποίηση Μητσοτάκη προκάλεσε όπως είναι φυσικό τη δυσαρέσκεια της Ρηγίλλης, παρά το γεγονός ότι από το κόμμα δήλωναν "ουδέν σχόλιον". Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε η αποστροφή του επίτιμου ότι εάν οι περιστάσεις το φέρουν "να κάνει κάτι παραπάνω από αυτό που κάνει σήμερα δε θα διστάσει να το κάνει". Αλλωστε, με την όλη του παρουσία ο Κ. Μητσοτάκης επιχείρησε να προωθήσει την εικόνα ενός"εθνικού ηγέτη" που - αποστασιοποιημένος από τις τρέχουσες κομματικές αντιπαραθέσεις - κάποτε θα κληθεί να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον τόπο σε μια κυβέρνηση "εθνικής συνεργασίας". Χαρακτηριστικά ο επίτιμος πρόεδρος της ΝΔ, στη συνέντευξή του δήλωσε, ότι "ο κόσμος θα έβλεπε με πολύ μεγάλη ευχαρίστηση μια οικουμενική κυβέρνηση". Δε δήλωσε, αλλά σαφώς άφησε να εννοηθεί ότι ο ίδιος θα "έβλεπε με πολύ μεγάλη ευχαρίστηση" την πρωθυπουργία σε μια τέτοια κυβέρνηση.

Γιάννης ΦΩΤΟΥΛΑΣ

Νωρίς στα βάσανα η κυβέρνηση του "εκσυγχρονιστή" Σημίτη. Πριν καλά καλά λάβει ψήφο εμπιστοσύνης κλήθηκε να δοκιμαστεί στη διαχείριση της κρίσης στο Αιγαίο. Από τη δοκιμασία αυτή η κυβέρνηση εξήλθε, όπως όλα σχεδόν τα κυβερνητικά στελέχη ομολογούν, με βαριά τραύματα. Οι επιπτώσεις από την κρίση στο Αιγαίο στη "δυναμική" και τις προοπτικές της κυβέρνησης απασχολεί ιδιαίτερα το πρωθυπουργικό επιτελείο, το οποίο, στο επίπεδο του σχεδιασμού των πολιτικών κινήσεων για το επόμενο διάστημα είναι υποχρεωμένο να προχωρήσει σε "μερική αναθεώρηση" των στόχων της.

Οι βασικές διαπιστώσεις, που γίνονται μετά την κρίση στο Αιγαίο, από κυβερνητικά στελέχη, είναι μάλλον αποκαρδιωτικές για τους επίδοξους "εκσυγχρονιστές" διαχειριστές.

• Η κυβέρνηση Σημίτη με τον τρόπο που αντιμετώπισε την κρίση στο Αιγαίο "σπατάλησε" πρόωρα το "πολιτικό κεφάλαιο", με το οποίο την είχαν προικοδοτήσει τα μεγάλα αφεντικά των ΜΜΕ.Εξαντλήθηκαν πολύ νωρίς, δηλαδή, οι "προσδοκίες", που είχαν καλλιεργηθεί στον κόσμο για τις δυνατότητες αυτής της κυβέρνησης, η οποία είχε ξεκινήσει με τους καλύτερους οιωνούς, για να πραγματοποιήσει την "εκσυγχρονιστική" έφοδο προς όφελος προφανώς της οικονομικής ολιγαρχίας.
• Η διαχείριση της κρίσης στο Αιγαίο προκάλεσε σοβαρό πλήγμα στην εικόνα της κυβέρνησης ως "ικανού και αποτελεσματικού" διαχειριστή της κρίσης των συμφερόντων του συστήματος.Τίποτα μετά την κρίση φαινομενικά δεν έχει αλλάξει για την εικόνα της κυβέρνησης, αλλά και τίποτα δεν είναι όπως πριν. Το κλίμα έχει βαρύνει αισθητά σε βάρος της κυβέρνησης, γεγονός που έσπευσαν να καταγράψουν και τα "απαραίτητα" γκάλοπ. Δεν είναι λίγοι από τους υποστηρικτές της κυβέρνησης που δεν έκρυψαν την απογοήτευσή τους, ενώ δεν έλειψαν και αυτοί που έσπευσαν να κάνουν λόγο για "κυβέρνηση που αποδείχτηκε λίγη".
• Οι εξελίξεις που μεσολάβησαν στο διάστημα των τελευταίων δέκα ημερών, δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στην κυβέρνηση για να ξεκινήσει, όπως σχεδίαζε, τη "δυναμική επίθεση", κυρίως στον τομέα της οικονομίας. Ηδη υπάρχουν σοβαρές εκκρεμότητες στον τομέα των ιδιωτικοποιήσεων όπως στην "πρώην Σκαλιστήρη", την Π - Π, τα "Μεταλλεία Κασσάνδρας", τα Ναυπηγεία Ελευσίνας κ.α., για τις οποίες η κυβέρνηση, παρ' όλο που δέχεται σοβαρές πιέσεις από τον ΣΕΒ και την οικονομική ολιγαρχία, προτιμά να κινηθεί "βραδέως και προσεκτικά".
• Στο εσωκομματικό πεδίο, οι θέσεις της κυβέρνησης, της ηγετικής ομάδας της, αποδυναμώθηκαν, προτού καλά καλά "κατοχυρωθούν". Οι εσωκομματικοί αντίπαλοι του Κ. Σημίτη άδραξαν την ευκαιρία και ήδη έχουν θέσει στο στόχαστρο της κριτικής τους, εκτός από τους χειρισμούς της κρίσης, και κινήσεις σε άλλους τομείς, όπως οι αλλαγές στις διοικήσεις των τραπεζών. Είναι πολύ αμφίβολο αν είχε δημιουργηθεί "θέμα Μίρκου" και αμφισβήτησης των πρωθυπουργικών επιλογών, αν δεν είχε προηγηθεί η κρίση στο Αιγαίο, με τις επιπτώσεις που περιγράφηκαν παραπάνω.

Αν κάτι κατέστη σαφές στην εσωκομματική αντιπαράθεση στο ΠΑΣΟΚ αυτές τις μέρες είναι ότι η μάχη για την εξουσία τώρα αρχίζει.Οι αντιμαχόμενες ομάδες, ενόψει και του συνέδριου τον ερχόμενο Ιούνιο, διατάσσουν τις δυνάμεις τους και διαμορφώνουν τη στρατηγική τους. Η πλευρά Σημίτη επιχειρεί να εκθέσει τους λεγόμενους "κομματικούς" στην κοινωνία, εμφανίζοντάς τους ως "τροχοπέδη" στη "δημιουργική" πορεία της. Από την άλλη οι "κομματικοί" αποδίδουν ευθύνες στην κυβέρνηση, γιατί "ξεθεμελιώνει το έργο του Α. Παπανδρέου".

Ο πρώτος που αντιλήφθηκε τις δυσάρεστες επιπτώσεις της κρίσης στο Αιγαίο στο κλίμα και την εικόνα της κυβέρνησης, είναι βέβαια ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Ο Κ. Σημίτης προσπάθησε, απεγνωσμένα, στα κυβερνητικά όργανα που συνεδρίασαν την περασμένη βδομάδα, να πείσει τους υπουργούς και τους βουλευτές να δώσουν από κοινού τη μάχη για την αντιστροφή του κλίματος των τελευταίων ημερών. Εφτασε στο σημείο να επικαλεστεί τον κίνδυνο απώλειας των εκλογών, για να πειθαναγκάσει τους βουλευτές να σταματήσουν τις δημόσιες δηλώσεις και διαφοροποιήσεις. Ταύτισε, μάλιστα, το ΠΑΣΟΚ με τον εαυτό του, για να αποδείξει ότι η φθορά η δική του είναι φθορά του ΠΑΣΟΚ. "Η ζημιά η οποία γίνεται, είπε στη συνεδρίαση της ΚΟ, δεν είναι ζημιά σε μένα προσωπικά, είναι ζημιά που γίνεται σε βάρος του ΠΑΣΟΚ". Μιλώντας στη γλώσσα που κατανοούν οι διαχειριστές της εξουσίας επέσεισε τον κίνδυνο "ήττας της πολιτικής και του πολιτικού συστήματος", σε περίπτωση αποτυχίας της κυβέρνησης, εννοώντας προφανώς την ήττα του δικομματισμού και της νεοφιλελεύθερης πολιτικής.

Τα παραπάνω δε σημαίνουν βέβαια ότι "το παιγνίδι έχει χαθεί" για τον Κ. Σημίτη. Αντίθετα, όπως έχει αφήσει να φανεί με τις δηλώσεις του, είναι αποφασισμένος να προχωρήσει ανεξάρτητα από τις αντιξοότητες, προκειμένου να δικαιώσει τις προσδοκίες των μεγάλων αφεντικών, αλλά και να κατακτήσει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στο πολιτικό σύστημα. Επιπλέον, τα "αφεντικά των ΜΜΕ" εργάζονται ασταμάτητα για την αποκατάσταση της εικόνας, ώστε να διευκολύνουν την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής. Ακόμα και η ΝΔ "απαξιοί" να ζητήσει παραίτηση της κυβέρνησης, προφανώς για να μηδυναμιτίσει το αναγκαίο συναινετικό κλίμα και να τη στηρίξει στο "νέο ξεκίνημα".

Παναγιώτης ΚΑΚΑΛΗΣ