Σε εξωφρενικά υψηλά επίπεδα ανέρχονται οι Ειδικοί Φόροι Κατανάλωσης (ΕΦΚ), με τους οποίους επιβαρύνεται μια σειρά ειδών ευρείας κατανάλωσης, γεγονός που συμβάλλει άμεσα στην αύξηση των τιμών των προϊόντων και κατά συνέπεια στη μείωση της κατανάλωσης και του τζίρου των επιχειρήσεων. Το παραπάνω συμπέρασμα προκύπτει από σχετική έρευνα που πραγματοποίησε το ΙΜΟΠ για λογαριασμό του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΒΕΑ) και δόθηκε στη δημοσιότητα τη βδομάδα που πέρασε.

Οπως σημειώνεται στην έρευνα οι ειδικοί φόροι στην Ελλάδα αποτελούν μια από τις σημαντικότερες πηγές εσόδων για το ελληνικό κράτος, αφού για το 1996 προβλέπεται να φτάσουν τα 1.750 δισ. δρχ. και να ξεπεράσουν το 25% των συνολικών φορολογικών εσόδων. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρατίθενται στην έρευνα, τα περισσότερα έσοδα προέρχονται από τα καύσιμα (48% του συνόλου των ειδικών φόρων) και τα προϊόντα καπνού (25,5% του συνόλου) και ακολουθούν τα οχήματα και τα ποτά.

Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι οι ειδικοί φόροι που επιβάλλονται σήμερα διακρίνονται στις εξής γενικές κατηγορίες:

• Ειδικοί φόροι κατανάλωσης επί των προϊόντων πετρελαίου και φυσικών αερίων.
• Ειδικοί φόροι κατανάλωσης επί των προϊόντων καπνού.
• Ειδικοί φόροι κατανάλωσης επί των οινοπνευματωδών ποτών και άλλων προϊόντων αιθυλικής αλκοόλης.
• Ειδικοί φόροι κατανάλωσης οχημάτων.
• Ειδικός Φόρος Τραπεζικών Εργασιών (ΕΦΤΕ).
• Ειδικοί φόροι στα εισιτήρια για θεάματα.
• Ειδικοί φόροι στις διαφημίσεις.
• Ειδικοί φόροι στις μπανάνες (και κάποια άλλα ήσσονος σημασίας προϊόντα, όπως διαλυτικά καυσίμων).

Σε σχέση με το παρελθόν παρατηρείται ότι το σύστημα των ειδικών φόρων έχει απλοποιηθεί και πολλά είδη δεν επιβαρύνονται, πλέον, με ειδικούς φόρους, ωστόσο η φορολογική επιβάρυνση των ειδών που εξακολουθούν να υπόκεινται σε ειδικούς φόρους έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, δείγμα και αυτό των επιδιώξεων των εκάστοτε κυβερνήσεων να βρουν λύσεις στα δημοσιονομικά προβλήματα μέσω της συγκεκριμένης διαδικασίας.Ειδικότερα, έχει παρατηρηθεί μεγάλη αύξηση της επιβάρυνσης των καυσίμων, των προϊόντων καπνού και των οινοπνευματωδών ποτών, πέρα από τις αυξήσεις στις υπόλοιπες κατηγορίες της έμμεσης φορολογίας.

Ενδεικτικά της σημαντικής μερίδας που κατέχουν οι ειδικοί φόροι στη διαμόρφωση της συνολικής τιμής των παραπάνω ειδών είναι και τα εξής στοιχεία, που καταγράφονται στην έρευνα: Το 1995 το 60% της λιανικής τιμής της βενζίνης σούπερ αποτελούσε τον ειδικό φόρο κατανάλωσης και το 15% τον ΦΠΑ. Η συνολική φορολογική επιβάρυνση δηλαδή, φτάνει το 75% της τιμής και μόνο το 25% αντιστοιχούσε στα έσοδα των φορέων παραγωγής και διακίνησης. Αντίστοιχη είναι η επιβάρυνση και στα τσιγάρα. Το 58% περίπου της λιανικής τιμής αποτελεί τον ειδικό φόρο και το 15% τον ΦΠΑ. Η συνολική φορολογική επιβάρυνση, δηλαδή, φτάνει το 73% σχεδόν της τιμής και μόνο το 27% αντιστοιχούσε στα έσοδα των φορέων παραγωγής και διακίνησης. Για τα αλκοολούχα ποτά η συνολική φορολογική επιβάρυνση φτάνει το 29% - 30%.Για τις περισσότερες από τις παραπάνω κατηγορίες οι ειδικοί φόροι αυξήθηκαν στις αρχές του 1996. Τέλος, για τα αυτοκίνητα αντιρρυπαντικής τεχνολογίας μεσαίου κυβισμού παρατηρείται μία συνολική φορολογική επιβάρυνση μεταξύ 48% - 59% της λιανικής τιμής.

Σε σχέση με τα κατώτατα όρια που ορίζουν οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης οι ειδικοί φόροι της αμόλυβδης βενζίνης βρίσκονταν το 1995 σε επίπεδα κατά35% ανώτερα από το ελάχιστο και της βενζίνης με μόλυβδο ήταν ανώτεροι από το ελάχιστο όριο κατά 20% περίπου. Για τα τσιγάρα και τα ποτά οι ειδικοί φόροι ήταν σχεδόν στο ελάχιστο επιτρεπόμενο όριο στην Ευρωπαϊκή Ενωση, το οποίο ειδικά για τα τσιγάρα είναι ιδιαίτερα υψηλό.

Η έρευνα διαπιστώνει ότι οι μεγάλες αυτές φορολογικές επιβαρύνσεις προκαλούν μεγάλες στρεβλώσεις στη διάρθρωση της κατανάλωσης των νοικοκυριών, προσθέτοντας ότι οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης θα έπρεπε να καταργηθούν και να διατηρηθεί ένας κοινός φόρος κατανάλωσης, όπως ο ΦΠΑ.

Αναφορικά με τη διάρθρωση της παραγωγής και διακίνησης, υπογραμμίζεται ότι τόσο ο κλάδος των προϊόντων πετρελαίου, όσο και ο κλάδος των τσιγάρων χαρακτηρίζονται από έντονη ολιγοπωλιακή διάρθρωση στην παραγωγή. Μεγάλη ολιγοπωλιακή συγκέντρωση παρουσιάζεται και στον κλάδο των οινοπνευματωδών ποτών, ιδιαίτερα στην παραγωγή μπίρας.

Στην έρευνα αναφέρεται ότι οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης έχουν ως αποτέλεσμα σημαντικές αυξήσεις τιμών και μειώσεις στη ζητούμενη και παραγόμενη ποσότητα.Επιπλέον, όπως υποστηρίζεται, η μείωση της ζήτησης έχει ως αποτέλεσμα μείωση κερδών για τις εγχώριες επιχειρήσεις, κάτι που λειτουργεί ως αντικίνητρο για την ανάληψη επενδύσεων ή τον εκσυγχρονισμό του μηχανολογικού εξοπλισμού.

Ιδιαίτερα σημαντική επίπτωση του μεγάλου ύψους των ειδικών φόρων είναι η έξαρση της λαθρεμπορίας.Τόσο στον τομέα των καυσίμων, όσο και στα τσιγάρα και τα ποτά η λαθρεμπορία φαίνεται να ανθεί. Η λαθρεμπορία ενισχύεται και από την αναποτελεσματικότητα των φορολογικών αρχών, αλλά και από τις εξαιρέσεις του συστήματος, όπως οι διαφορές φορολογίας μεταξύ πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης, η χορήγηση αφορολόγητου πετρελαίου σε πλοία, η μη φορολόγηση των εξαγωγών, η μικρότερη φορολογία των αυτοκινήτων στην ΕΕ και ειδικά καθεστώτα όπως αυτό της Δωδεκανήσου.

Πάντως, εκτιμάται ότι στις παρούσες μακροοικονομικές συνθήκες, σημαντική μείωση των ειδικών φόρων με την εξαίρεση ίσως των αυτοκινήτων δε φαίνεται εφικτή. Από την άλλη το ύψος τους είναι πλέον τόσο μεγάλο που δε φαίνονται να υπάρχουν και περιθώρια περαιτέρω αυξήσεων.Θεωρείται, λοιπόν, ότι όπου υπάρχουν περιθώρια από τις οδηγίες της ΕΕ η επόμενη μεταβολή των ειδικών φόρων θα πρέπει να είναι προς τα κάτω, προς όφελος τόσο των καταναλωτών όσο και των εγχώριων παραγωγών, ενώ όπου δεν υπάρχουν τέτοια περιθώρια θα πρέπει να αποφευχθεί μελλοντική αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης.

Βάσω ΜΠΑΡΜΠΑ

Τα προβλήματα που δημιουργούν στην αγορά των υγρών καυσίμων τα συμβόλαια αποκλειστικής συνεργασίας μεταξύ πρατηρίων και εταιριών εμπορίας πετρελαιοειδών έθιξε σε συνέντευξή του στο "Ρ" ο γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Βενζινοπωλών Ελλάδας Αγγ. Τούντας.Ο ίδιος, απαντώντας στα επιχειρήματα των υπέρμαχων του ελεύθερου ωραρίου λειτουργίας των πρατηρίων δηλώνει ότι η όποια απόλυση εργαζόμενου πραγματοποιηθεί στα πλαίσια της επαναφοράς του συγκεκριμένου ωραρίου, θα αποκατασταθεί από την Ομοσπονδία με επαναπρόσληψή του, και ότι δεν τίθεται θέμα αύξησης των λιανικών τιμών κατά τη διάρκεια των διανυκτερεύσεων.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

- Κατά πόσο η επιβολή πλαφόν στις τιμές των καυσίμων στα πλαίσια του ανταγωνισμού αντιμετωπίζει ουσιαστικά τις αλυσιδωτές αυξήσεις στα καύσιμα και την κερδοσκοπία που υποθάλπει η "ελεύθερη" αγορά και στο χώρο αυτό;

"Κατ' αρχήν σε μια απελευθερωμένη αγορά, ουσιαστικά δε χρειάζεται η παρέμβαση του κράτους εφόσον δουλεύει ο ανταγωνισμός. Αυτό δείχνει ότι η αγορά δεν έχει απελευθερωθεί και δε δουλεύει ο ανταγωνισμός. Οι συνθήκες που επικρατούν στην επαρχία επικρατούν και στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη. Πολύ περισσότερο που διακινείται εδώ το 60% του καυσίμου. Η κυβέρνηση, λοιπόν, αναγνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει απελευθερωμένη αγορά θα πρέπει να βάλει το πλαφόν και στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη για το διάστημα που της επιτρέπει ο νόμος και επιπλέον θα πρέπει να βοηθήσει να σπάσουν τα συμβόλαια αποκλειστικής συνεργασίας, όσον αφορά το σκέλος των διαφυγόντων κερδών από τις εταιρίες προς τους πρατηριούχους. Απελευθερωμένη αγορά και συμβάσεις αποκλειστικής συνεργασίας δεκαετούς διάρκειας σε εμπορικό επίπεδο δεν μπορεί να συμβαδίσουν. Η κυβέρνηση, αν έχει το σθένος πραγματικά να βοηθήσει τον καταναλωτή, την εθνική οικονομία και τον Ελληνα πρατηριούχο θα πρέπει να δει πολύ σοβαρά αυτές τις δύο κατευθύνσεις.

Εμείς θα εξαντλήσουμε τις παραστάσεις μας στα αρμόδια υπουργεία και τις προσπάθειες να ενημερωθεί το καταναλωτικό κοινό ποιος κερδίζει και τι από κάθε λίτρο του καυσίμου. Αυτό το είχαμε κάνει εμείς πριν από δύο χρόνια, θα επανέλθουμε γιατί θεωρούμε ότι πρέπει ο καταναλωτής να είναι ενημερωμένος για να πάρει μέρος σ' αυτή τη διαμάχη".

- Οι υπέρμαχοι του ελεύθερου ωραρίου υποστηρίζουν ότι με την επαναφορά του συγκεκριμένου ωραρίου έναρξης και λήξης των πρατηρίων, παρατηρούνται κρούσματα υπερβολικών αυξήσεων στις λιανικές τιμές από διανυκτερεύοντα πρατήρια; Πώς το σχολιάζετε;

"Κατ' αρχήν το ελεύθερο ωράριο μακροπρόθεσμα οδηγεί σε ολιγοπωλιακό έλεγχο της αγοράς των υγρών καυσίμων. Τα μικρομεσαία βενζινάδικα θα έκλειναν και θα έμεναν τα μεγάλα πρατήρια των εταιριών που θα έλεγχαν την αγορά. Το μέτρο του ωραρίου κρατάει στην αγορά τα μικρομεσαία βενζινάδικα και βοηθάει τον ελεύθερο ανταγωνισμό. Δεν είναι τυχαίο ότι οι εταιρίες σταμάτησαν να σκέφτονται τη δημιουργία μεγάλων πρατηρίων. Οι πρατηριούχοι έχοντας γνωρίσει τι σημαίνει απελευθερωμένο ωράριο δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να ανεβάσουν τις τιμές τις νυχτερινές ώρες στα διανυκτερεύοντα πρατήρια. Είμαστε σίγουροι και το έχουμε καταγγείλει ότι θα υπάρξουν προβοκάτσιες, αλλά είμαστε έτοιμοι με επιπλέον διανυκτερεύοντα πρατήρια να το λύσουμε όπου δημιουργηθεί τέτοιο κρούσμα. Ο υπουργός Εργασίας βλέποντας το πρόβλημα της ανεργίας και το ωράριο λειτουργίας από άλλη κατεύθυνση απ' ό,τι οι"εκσυγχρονιστές" οπαδοί της φιλελευθεροποίησης της αγοράς προχώρησε στο μέτρο για να μην υπάρξουν απολύσεις, κλείσιμο καταστημάτων και κύμα ανεργίας. Δεν είναι τυχαίο ότι οι εταιρίες από τα τέλη του '94 ως τι αρχές του '96 έχουν αυξήσει τα κέρδη τους σε επίπεδο χονδρεμπορίου κατά 40%, πόσο μάλλον, αν πάρουν στα χέρια τους και το λιανεμπόριο. Πουθενά δεν υπήρξε, από την εφαρμογή του ωραρίου, αύξηση τιμών. Πολύ περισσότερο απολύσεις εργαζομένων. Βέβαια, υπήρξε από τους λεγόμενους ελεύθερους πρατηριούχους ένας κατάλογος δήθεν απολύσεων που σε έρευνα που έκανε το σωματείο μας μαζί με την Επιθεώρηση Ωρών Εργασίας του υπουργείου Εμπορίου, εργαζόμενη που θεωρούνταν απολυμένη το πρωί της Παρασκευής στις 11.00 σε αναζήτησή μας στο σπίτι της, μας δήλωσε η μητέρα της πως βρίσκεται στη δουλιά της. Εμείς έχουμε δηλώσει πως εργαζόμενος που θα απολυθεί έχοντας πάρει τη νόμιμη αποζημίωσή του και έχοντας όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά της απόλυσης θα προσληφθεί από την Ομοσπονδία".

- Πρόσφατα επιτράπηκε από το υπουργείο Ανάπτυξης η χρησιμοποίηση από τα πρατήρια αυτόματων πωλητών. Ποια είναι η θέση της Ομοσπονδίας σχετικά με το θέμα αυτό;

"Το μέτρο αυτό στην Ευρώπη υπάρχει. Δεν είναι καινούριο. Το θέμα κινήθηκε από την εταιρία που εισάγει τα προϊόντα αυτά. Και το υπουργείο Εμπορίου απαντά ότι την ευθύνη για την ασφάλεια, την ποιότητα και την ποσότητα της βενζίνης συνεχίζει να την έχει ο πρατηριούχος. Εμείς είμαστε αντίθετοι στην εφαρμογή αυτών των μηχανημάτων γιατί τα προβλήματα της ασφάλειας που θα δημιουργηθούν είναι τεράστια καθώς και το πρόβλημα της ανεργίας. Πολύ περισσότερο που αυτά τα μηχανήματα θα λειτουργούν στις ώρες που θα λειτουργεί το πρατήριο μέσα στο συγκεκριμένο ωράριο".

Μ. Ζ.