Πρωτεύουσα των Βορείων Σποράδων η Σκόπελος. Δε φτάνει τους 5.000 μόνιμους κατοίκους. Μαζί με τον ομώνυμο δήμο και οι κοινότητες Γλώσσα και Νέο Κλήμα.

Η πρώτη επίσκεψη στη Γλώσσα. Ενα χωριό πανέμορφο, απλωμένο στην πλαγιά του βουνού. Για να πάει κανείς από τη Σκόπελο εκεί, πρέπει ν' "αντέξει" 40 λεπτά της ώρας διαδρομή μέσα σ' ένα καταπράσινο πευκοδάσος. Ο Πρόεδρος της κοινότητας Χρήστος Παπαϊωάννου,αρχίζει την ενημέρωση από τη συρρίκνωση της γεωργίας. Λίγα τώρα τα πασίγνωστα δαμάσκηνα της περιοχής, όπως και τ' αμπέλια και οι ελιές. "Πρέπει να έχουμε εναλλακτικές λύσεις στον τουρισμό, ν' αναπτύξουμε τον αγροτοτουρισμό, για να κρατήσουμε τους νέους στα χωριά και να μην ερημώσουμε", λέει. Και προχωρεί αναφερόμενος στην ανάγκη έργων οδοποιίας, την κατασκευή αίθουσας για το νηπιαγωγείο, την ανάπλαση της παραλίας και του λιμανιού, την ενίσχυση της πυρασφάλειας με περισσότερα πυροφυλάκια, πυροσβεστικούς κρουνούς, περιπολίες στα δάση, ώστε να σωθούν από τις πυρκαγιές. Δυο γυναίκες κοινοτικοί σύμβουλοι μιλούν για τον πολιτιστικό σύλλογο του χωριού, που μάχεται μόνος του να προστατεύσει και να προβάλλει την πολιτιστική κληρονομιά. Εχει δημιουργήσει σχολή βυζαντινής και παραδοσιακής μουσικής, δανειστική βιβλιοθήκη, θέλει να δημιουργήσει και σχολή χορού. Κρατά "ως κόρη οφθαλμού" τους 40 πίνακες που άφησε στο χωριό του ο μεγάλος ζωγράφος Σιδέρης,αλλά αγωνιά μήπως καταστραφούν, αφού δε διαθέτει χρήματα για τη συντήρησή τους. Ζητούν επιδότηση από το υπουργείο πολιτισμού για όλες αυτές, καθώς και για πολλές άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνει, αλλά "φωνή βοώντος εν την ερήμω".

Επόμενος σταθμός το χωριό Νέο Κλήμα. Ο πρόεδρος της κοινότητας, Γιάννης Υδραίος,και κοινοτικοί σύμβουλοι μας ενημερώνουν ότι ο νέος οικισμός στήθηκε το 1985, αφού το Παλιό Κλήμα κρίθηκε κατεδαφιστέο λόγω των σεισμών του 1965 και κατολισθήσεων. Σήμερα, 30 χρόνια μετά, κάποιοι Ελληνες και ξένοι καταφέρνουν - με μέσα που διαθέτουν - ν' αγοράζουν εκείνα τα υπό κατεδάφιση σπίτια και να τα εκμεταλλεύονται, χωρίς η κοινότητα να έχει λόγο σ' αυτό. Φτιάχτηκε ένα αλιευτικό καταφύγιο, αλλά έμεινε ρημάδι. Ζητούν να γίνει άλλη μελέτη και ν' αλλάξει η χρήση του, να είναι επαγγελματικό και τουριστικό, αλλά χρειάζεται χρηματοδότηση 100 εκατομμυρίων. Η κοινότητα δεν πήρε δραχμή εδώ και 10 χρόνια για την κατασκευή αθλητικών χώρων και πήρε μόνο 13 εκατομμύρια για την ανάπλαση της παραλίας. Μεγάλο πρόβλημα με τη ΔΕΗ που δεν καλύπτει τις ανάγκες, ενώ δεν υπογειώνει τα καλώδιά της, μ' αποτέλεσμα να δημιουργεί κινδύνους πυρκαγιών.

Στο δημαρχείο της Σκοπέλου, μαζί με τον δήμαρχο Σταμάτη Περίσση και εκπρόσωποι μαζικών φορέων του χωριού. Στα προβλήματα που αναφέρει ο δήμαρχος - εκτός των γενικότερων που αφορούν και τα τρία νησιά - πρωτεύουσα θέση έχουν οι ανάγκες για έργα υποδομής - λιμάνι, βιολογικός καθορισμός, στελέχωση του Κέντρου Υγείας και λειτουργία της τηλεατρικής που δε λειτουργεί, παρά το γεγονός ότι η "Ιντραγκόμ" καρπώνεται 250.000 δραχμές μηνιαίως - καθώς η ένταξη της Σκοπέλου στο Εθνικό Κτηματολόγιο, η υλοποίηση του προγράμματος πολεοδομικού σχεδιασμού κ.ά. Ο πρόεδρος του Συνδικάτου Οικοδόμων καταγγέλλει ότι η ανεργία καλπάζει, το Κέντρο Υγείας δεν καλύπτει στο ελάχιστο τις ανάγκες των εργαζομένων, τ' ασφαλιστικά ταμεία καταστρέφονται. Ζητά να επιδοτούνται οι κάτοικοι για να φτιάχνουν τις παραδοσιακές κεραμοσκεπές που κοστίζουν, αλλά είναι υποχρεωτικές για ν' ανοίξουν και οι δουλιές. Στα προβλήματα των ΕΒΕ αναφέρονται εκπρόσωποί τους, ενώ προτάσεις τους καταθέτουν εκπρόσωποι περιβαλλοντικής κίνησης. Ολοι συμφωνούν ότι για να λυθούν προβλήματα απαιτείται η ανάπτυξη αγώνων. Και δηλώνουν πως σε αυτή την κατεύθυνση θα κινηθούν.

Η πρώτη εντύπωσή μας του ταξιδιού στις Βόρειες Σποράδες - συνοδεύοντας την αντιπροσωπεία του ΚΚΕ, με επικεφαλής τον Γ. Θεωνά,ευρωβουλευτή του Κόμματος, που πραγματοποίησε διήμερη περιοδεία στα τρία νησιά, το περασμένο Σαββατοκύριακο - στο εκδοτήριο εισιτηρίων του λιμανιού του Βόλου, ήταν δυσάρεστη. Τα ναύλα για την Αλόννησο στο ιπτάμενο δελφίνι 6.714 δραχμές. Σκέφτομαι: Μια τετραμελής οικογένεια για να επισκεφτεί την Αλόννησο και στη συνέχεια τ' άλλα δυο νησιά - τη Σκόπελο και τη Σκιάθο - έχοντας μαζί και το αυτοκίνητό της, χρειάζεται να ξοδέψει κοντά στις 100.000 δραχμές, μόνο για εισιτήρια. Σημαντικό ποσό για να μην το σκεφτεί ένας οικογενειάρχης μισθοσυντήρητος, επαγγελματοβιοτέχνης, αγρότης - γιατί όχι; - και πολύ περισσότερο ένας συνταξιούχος, που θα ήθελε να πάει διακοπές στις Βόρειες Σποράδες.

Αμέσως ενεργοποιείται η δημοσιογραφική περιέργεια:

"Γιατί είναι τόσο ακριβά τα εισιτήρια", ρωτώ τα τοπικά στελέχη του ΚΚΕ. Η απάντηση έλυσε την απορία μου: Οι εταιρίες δυο εφοπλιστών - του Νομικού και του Λιβανού - μονοπωλούν τη συγκοινωνία, με πλοία και ιπτάμενα δελφίνια, στις Βόρειες Σποράδες, κανονίζουν πότε και πού θα πάνε τα δρομολόγια και κερδοσκοπούν ασύστολα. Τα εισιτήρια αυτά είναι τ' ακριβότερα της Μεσογείου.

Ενα το μείον, λοιπόν, για να προτιμήσει κάποιος τα νησιά αυτά για τις διακοπές του. Το συμπέρασμα, όμως, αυτό αρχίζει να μη λειτουργεί το ίδιο αποτρεπτικά, όταν, λίγο αργότερα, βλέπεις τα νησιά να προβάλουν στον ορίζοντα. Χάρμα οφθαλμών. Πανέμορφες ακρογιαλιές, όρμοι, λιμανάκια. Και πράσινο παντού.

Βλέπεις τη Σκιάθο και καταλαβαίνεις τι και πόσο ενέπνευσε τον Παπαδιαμάντη στο λογοτεχνικό του έργο. Κοιτάς το απέναντι νησί, τη Σκόπελο και αντιλαμβάνεσαι τι οδηγούσε το χέρι του μεγάλου ζωγράφου Σιδέρη, από το σκοπελίτικο χωριό Γλώσσα. Αντικρίζεις την Αλόννησο και συμμερίζεσαι την προτίμηση της φώκιας, που εδρεύει μόνιμα εκεί. Κι αν οι μακρινές ματιές δημιουργούν τα πρώτα συναισθήματα, όταν πιάσεις λιμάνι και δεις τα σπίτια χτισμένα μαστορικά στο ύψωμα να "κοιτούν" τη θάλασσα και να "ανεβαίνουν" στον ουρανό, όταν ταξιδεύσεις στην "καρδιά" των νησιών, μέσα σ' ένα απέραντο πευκοδάσος από τη μια μέχρι την άλλη πλευρά, τότε μακαρίζεις την ώρα που αξιώθηκες να δεις από κοντά και να απολαύσεις τον επίγειο παράδεισο.

Αλλά άλλο ταξιδιώτης απλός, ανέμελος τουρίστας κι άλλο δημοσιογράφος και μάλιστα εν ώρα εργασίας. Ως δημοσιογράφος δεν πας για διακοπές. Πας για να δεις πίσω από το αστραφτερό χρώμα των ακρογιαλιών και το πράσινο του δάσους, πίσω από την καταπληκτική αρχιτεκτονική των παραδοσιακών οικισμών. Να δεις τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα νησιά και οι άνθρωποί τους.

Και η πρώτη δυσάρεστη εντύπωση στο εκδοτήριο εισιτηρίων του λιμανιού του Βόλου γίνεται αίσθημα κινδύνου, όταν ακούς τους εκπροσώπους των φορέων και τους κατοίκους ν' αναφέρονται σ' αυτά τα προβλήματα. Εκπλήσσεσαι για το εύρος και το βάθος τους. Δεν εκπλήσσεσαι όταν ακούς για τους υπεύθυνους, τους δημιουργούς αυτών των προβλημάτων. Διότι, όσο και "αντικειμενικός" δημοσιογράφος να είναι κανείς, γνωρίζει πως πίσω από τέτοιου είδους προβλήματα, βρίσκεται η πολιτική των εκάστοτε κυβερνήσεων. Αν και - ειδικά για τις Βόρειες Σποράδες - ίσως περίμενε κανείς κάποια ευαισθησία, ακόμα και από αυτές τις κυβερνήσεις. Δυστυχώς μοιάζουν να θέλουν να εκδικηθούν τη φύση που δώρισε απλόχερα την ομορφιά στα τρία νησιά και σαν να ζηλεύουν και θέλουν να τιμωρήσουν τους κατοίκους τους, που ευτύχησαν να ζουν στον επίγειο παράδεισο.

Παρακάτω θ' αναφερθούμε σε προβλήματα που αντιμετωπίζει κάθε νησί ξεχωριστά, έτσι όπως τα έθεσαν οι εκπρόσωποι μαζικών φορέων και οι κάτοικοι. Υπάρχουν, όμως, μερικά βασικά προβλήματα, που αφορούν και τα τρία νησιά. Προβλήματα όπως η έλλειψη έργων υποδομής (σύγχρονα λιμάνια, αεροδρόμιο, χώροι σκουπιδιών, δίκτυα ύδρευσης κι αποχέτευσης), ελλείψεις στον τομέα της υγείας, εγκληματικές παραλείψεις στη δασοπροστασία,που φρενάρουν την τουριστική ανάπτυξη, τη στιγμή μάλιστα που ο πρωτογενής τομέας της οικονομίας (γεωργία, κτηνοτροφία) και ο δευτερογενής (ναυπηγοκατασκευαστική βιομηχανία, οικοδομή) εξαφανίζονται παντελώς.

Και προβλήματα που σχετίζονται με αδικίες εις βάρος των Βορείων Σποράδων έναντι των άλλων νησιών, όπως η μη ένταξή τους στο πρόγραμμα της ΕΕ για τη χρηματοδότηση των νησιών του Αιγαίου και τη μη ένταξη της Σκοπέλου ούτε στο νόμο που προβλέπει ειδική προνομιακή χρηματοδότηση από τους Κεντρικούς Πόρους των ΟΤΑ για τα νησιά.

Δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε όσα μας είπε ο Σκοπελίτης Γ. Ρόδιος,σχετικά με τις καταγγελίες της υπουργού Ανάπτυξης Βάσως Παπανδρέου,ότι οι νησιώτες κερδοσκοπούν εις βάρος των τουριστών: "Η υπουργός λέει εν γνώσει της ψέματα. Οταν τα δωμάτια νοικιάζονται 2.000 δραχμές την ημέρα για τους ξένους τουρίστες από τους τουρ οπερέιτορς, όταν τα μαγαζιά "βαράνε μύγες" και κατεβάζουν τις τιμές για να προσελκύσουν κάποιο πελάτη, για ποια κερδοσκοπία μιλάει η κυρία Βάσω Παπανδρέου; Βεβαίως και υπάρχουν κάποιοι κερδοσκόποι, οι οποίοι πρέπει να παταχτούν. Αλλά το πρόβλημα δε λύνεται έτσι. Βρίσκεται στο γεγονός ότι ο μισθός της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελλήνων εργαζομένων είναι πολύ χαμηλός, που δεν επιτρέπει καν διακοπές και από τους ξένους τουρίστες που έρχονται - όσοι έρχονται διότι η κίνηση μειώνεται πολύ - κερδίζουν περισσότερο τα τουριστικά γραφεία κι άλλοι ενδιάμεσοι παρά οι νησιώτες. Και φυσικά οι μικροεπαγγελματίες των νησιών μας, που εργάζονται 2-3 μήνες το χρόνο, καλούνται να πληρώνουν φόρο με βάση τα "αντικειμενικά" κριτήρια, που καθορίζονται για ολόκληρη τη χρονιά"...

Παύλος ΡΙΖΑΡΓΙΩΤΗΣ

Πρώτος σταθμός της περιοδείας, η Αλόννησος. Ενα νησί με 2.300 μόνιμους κατοίκους, αλλά το καλοκαίρι μαζί με τους επισκέπτες φτάνει τις 15.000. Το πιο παραμελημένο νησί των Βόρειων Σποράδων, λέει ο δήμαρχος Γιάννης Δροσάκος,σπεύδει, όμως, να συμπληρώσει ότι τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες να κερδηθεί το χαμένο έδαφος. Κι αρχίζει να απαριθμεί προβλήματα και αιτήματα:

• Εξαιρέθηκε το νησί και δεν κατασκευάστηκε Κέντρο Υγείας, παρά το γεγονός ότι χρειάζονται ώρες για να πάει κάποιος ασθενής σε άλλο νησί ή στο Βόλο. Τουλάχιστον, ας αλλάξει ο σχετικός κανονισμός για να στελεχωθεί το περιφερειακό ιατρείο με γιατρούς και μηχανήματα.
• Το λιμάνι έγινε όταν το νησί θεωρούνταν άγονη γραμμή και δεν καλύπτει σήμερα τις ανάγκες. Υπάρχει μελέτη για την ανάπλασή του, αλλά έχει μπει στα συρτάρια και το έργο δεν εντάσσεται σε κάποιο πρόγραμμα.
• Πρέπει να καθοριστεί η χρήση γης για να αναπτυχθούν και η γεωργία και η κτηνοτροφία, ώστε να έχουν εναλλακτική ασχολία οι κάτοικοι.
• Ελλειψη μέτρων δασοπροστασίας, που είχε ως αποτέλεσμα πρόπερσι να καεί η καλύτερη δασική πλευρά του νησιού. Χρειάζεται καλύτερη λειτουργία της υπηρεσίας και κάποια ακόμα μέσα.
• Δύσκολο και πολυέξοδο το έργο αποχέτευσης - λόγω και της μορφολογίας του εδάφους - αλλά πρέπει να μπει σε πρόγραμμα και να προχωρήσει, διότι είναι αναγκαίο.
• Ζητούν να γίνει αεροδρόμιο στην Αλόννησο - υποστηρίζουν ότι θα εξυπηρετεί καλύτερα απ' ό,τι αυτό της Σκιάθου - αλλά ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Ν. Ζαμπουνίδης,τους είπε "ξεχάστε το".

Και ο δήμαρχος φτάνει στο γνωστό θέμα της δημιουργίας θαλάσσιου πάρκου για τις φώκιες. Είχε αποφασιστεί να γίνει το 1985. Πέρασαν 11 χρόνια κι ακόμα δεν έγινε τίποτα. Ο δήμος υπέβαλε Πρόγραμμα Διαχείρισης στα πλαίσια του LIFE '95, μέχρι τη σύσταση Φορέα Διαχείρισης. Το ΥΠΕΧΩΔΕ αδιαφορεί. Πολλές εταιρίες ιδιωτικές - δήθεν μη κερδοσκοπικές - μπαίνουν σε προγράμματα της ΕΕ και κάνουν συνεχώς μελέτες επί μελετών, "ροκανίζοντας" εκατομμύρια.

Και ο πρόεδρος του Συλλόγου Αλιέων, Παν. Φλωρός, καταγγέλλει ότι το μόνο που έγινε μέχρι σήμερα είναι οι απαγορεύσεις στους ψαράδες να πλησιάζουν και να ψαρεύουν στην περιοχή, ενώ οι "οικολόγοι" δρουν ανενόχλητα και - όπως είπε - παίρνουν μωρά από μάνες, τα οποία εμφανίζουν σαν ορφανά, επειδή δήθεν οι ψαράδες σκότωσαν τις φώκιες, ενώ στην πραγματικότητα οι ίδιοι τις εξαφανίζουν για να ενοχοποιήσουν στη συνέχεια τους ψαράδες...

Η δημιουργία του θαλάσσιου πάρκου για τις φώκιες έχει αποφασιστεί από το 1985, αλλά μέχρι σήμερα δεν έγινε τίποτα

Από τις συναντήσεις που είχε η αντιπροσωπεία του ΚΚΕ με παράγοντες και κατοίκους στη διάρκεια της περιοδείας της στις Βόρειες Σποράδες

Πενταπλασιάζονται το καλοκαίρι οι κάτοικοι της Σκιάθου και μαζί με τους μόνιμους 5.100 φτάνουν συνολικά τις 25.000. Ο δήμαρχος, Γιάννης Πρεβεζιάνος,εμφανίζεται αισιόδοξος ότι τα προβλήματα του νησιού σύντομα θα επιλυθούν. Από το αποτέλεσμα, βεβαίως, θα κριθεί, αν η αισιοδοξία αυτή έχει βάση. Πάντως ανέφερε ότι ο δήμος έχει μελέτες, αρκετές από τις οποίες εντάχθηκαν σε προγράμματα για έργα αποχέτευσης, του δρόμου Σκιάθου - Κουκουναριών, για την επέκταση της πίστας και την ενίσχυση του αεροδιαδρόμου του αεροδρομίου, για τη σύνδεση αεροδρομίου - λιμανιού, για την κατασκευή μαρίνας, για τη δημιουργία αλιευτικού καταφυγίου. Υπάρχει τουριστική μείωση, που φυσικά είναι απόρροια και της έλλειψης έργων υποδομής. Η Δημοτική Αρχή είχε παραδώσει τη διενέργεια των πολιτιστικών εκδηλώσεων σε ιδιώτη, αλλά επανήλθε στο δήμο αυτή η δραστηριότητα, διότι, όπως είπε και ο δήμαρχος, δεν περπάτησε...