"Την παραμονή της Πρωτομαγιάς, απ' τα χαρτάκια κάτω απ' τα συντρίμμια, μάθαμε για το θάνατο του Γερμανού στρατηγού στους Μολάους της Σπάρτης. Και τότε οι κρατούμενοι αρχίσανε να λογαριάζανε... Πόσους χρωστάμε τώρα, βρε παιδιά... 50, 30, 60; Τους μέτραγαν, κρατάγανε μες το μυαλό τους το τεφτέρι, την οφειλή, ήξεραν ότι από δω, μες απ' το Χαϊδάρι, θα δίναμε για να ξοφλήσουμε όλα εκείνα των Ελλήνων τα χρωστίδια! Και μη νομίζεις ήταν με χαρά που το 'λεγαν! Για να τελειώνει μια ώρα αρχύτερα τούτο το βάσανο της Κατοχής"!

Η συγκλονιστική αφήγηση - μαρτυρία - όπως την κατέγραψε η Μέλπω Αξιώτη στο βιβλίο της "Πρωτομαγιές 1886 - 1945" - είναι του αγωνιστή Θανάση, που, πριν ένα χρόνο, τότε, Πρωτομαγιά 1944 ήταν παρών, κρατούμενος στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου και δίνει την ψυχολογία και το μπόι των αγωνιστών: Ηξεραν και περίμεναν για να ξοφλήσουν της Ελλάδας τα χρωστίδια με το άλικο αίμα τους! Και το 'καναν με χαρά!

Το φοβερό, ανατριχιαστικό άγγελμα για την καταματωμένη μέρα που θα ακολουθούσε, για το μακελειό των 200 την Πρωτομαγιά του '44, είχε ακουστεί την προηγούμενη, όταν στις εφημερίδες δημοσιεύτηκε η χιτλερική ανακοίνωση, που γνωστοποιούσε πως, ως αντίποινα για τη δολοφονία Γερμανού στρατηγού από τους αντάρτες του ΕΛΑΣ στους Μολάους της Σπάρτης την 27.4.44, θα τουφέκιζαν 200 κομμουνιστές την 1.5.44. Κι ακόμα πως θα τουφεκίζονταν (αδιακρίτως) όλοι οι άνδρες που θα συναντούσαν τα γερμανικά στρατεύματα στο δρόμο Μολάοι - Σπάρτη... Μάλιστα, στην ίδια ανακοίνωση, οι Γερμανοί κοινοποιούσαν ότι, ήδη, "Ελληνες εθελονταί" (ταγματασφαλίτες) είχαν σκοτώσει 100 άλλους κομμουνιστές...

Αλλά ας αφήσουμε - αντιγράφοντας στιγμιότυπα, όπως καταγράφονται στο βιβλίο της Μέλπως Αξιώτη - τον ίδιο τον αγωνιστή να μας δώσει την προετοιμασία του φονικού, που θ' ακολουθούσε λίγες ώρες αργότερα, με την εκτέλεση των 200 ηρώων κομμουνιστών στο σκοπευτήριο της Καισαριανής:

"Ξημερώνοντας αυγή το προσκλητήριο. Είμαστε όλοι ζαβωμένοι σα να πλανιότανε ο χάρος... Συνταχθήκαμε. Φραπ κι ολούθε γύρα μας τα πολυβόλα ξεφαντώνουν από τις σκοπιές. Οι μπούκες στρέφουν κατά πάνω μας...

Επιθεωρεί το λοιπόν ο Φίσερ και πάει και κάθεται στη μέση... Κι αρχίζει και λέει. Οσοι ακούνε όνομα να βγαίνουνε γρήγορα. Γυρίζει τα χαρτιά, τον κατάλογο. Αμέσως ηλεκτρισμός πιάνει το στρατόπεδο. Ανοίγει το στόμα του και λέει το πρώτο όνομα: Αϊβατζίδης Γεώργιος, μάγειρας ήταν απ' τα Σέρβια της Μακεδονίας. Μόλις ακούει τ' όνομα πετιέται ένας άνδρας - Γεια σας αδέρφια, φωνάζει και σηκώνει τη γροθιά του ψηλά. Ο κατάλογος εξακολουθεί. Ενας - ένας π' ακούει, πετιέται στη μέση.

Γροθιές παντού ανεμίζανε, σα να 'τανε σημαίες. Ακουες τις φωνές τους να φωνάζουνε: "Ζήτω το ΕΑΜ"! "ΕΛΑΣ"! "ΚΚΕ"! Μα το κυριότερο ήταν: Γεια σας - γεια σας - εκδίκηση. Είσαντε και δυο μικρά και φωνάζανε: "Ζήτω η ΕΠΟΝ". Ο ένας 17 χρονώ είχε κάμει επί Μεταξά στην Ανάφη. Με την πρώτη κραυγή εκδίκηση! Οι Γερμανοί ανασκουμπωθήκανε κι αναταράχτηκαν...

Ο κατάλογος εξακολουθεί. Κατά 5άδες και καθώς τους παίρνουν αδειάζανε, αραιώνανε οι θέσεις, ιδίως από τις 100αρχίες των συνεργείων, γιατί εκεί ήταν οι παλιοί, τα θύματα του Μεταξά, οι Ακροναυπλιώτες, οι υπεύθυνοι, οι καλύτεροί μας, οι ήρωες...

Κατά την 7η 20άδα φωνάζει ο Γερμανός: Να - πο - λέων Σου - κα - τζί - δης... Παρών!! φωνάζει ο Ναπολέων και πετιέται στη μέση και δίνει τα χαρτιά της δουλιάς στο βοηθό. Του λέει: "Να μου προσέχεις τα παιδιά, όπως τα πρόσεχα κι εγώ"..

Ο Γερμανός διοικητής πολλές φορές του το 'χε πει: Ναπολέων θα σε σκοτώσω, δε θα βγεις ζωντανός από δω! Τον μισούσε. Γιατί, όπως σου λέου, ήταν πολύ μεγάλος. Αγιος. Κι έτσι ο Ναπολέοντας κάθε μέρα περίμενε να τελειώσει η ζωή του. Σήμερα, όμως, ο διοικητής σαν να ταράχτηκε και λέει (μας το ξήγησαν ύστερα όσοι 'ξεραν γερμανικά και βρέθηκαν κοντά):

- Οχι δεν είναι δυνατόν. Θα σου χαρίσω Ναπολέων τη ζωή.

- Δέχομαι λέει ο Ναπολέων, μα να μην μπει στη θέση μου άλλος.

Ο Γερμανός δεν απαντά. Ο Ναπολέων φεύγει με την 20άδα...

Εν τέλει συγκεντρώνονται όλοι οι 200 μπροστά στα μαγεριά. Ο κουλοχέρης ο βασανιστής Κόβατς συζήταγε με τον Ναπολέοντα: Τώρα όλοι εσείς παρτιζάνοι, μπουμ μπουμ, σήμερα καπούτ! Ο Ναπολέων του λέει:

- Σου ζητώ μια χάρη, μην τους χτυπάς. Να τους φέρεσαι καλύτερα. Το χτήνος γελούσε. Υστερα ο Ναπολέων μπαίνει στη μέση και λέει:

- Ελάτε παιδιά να χορέψομε, να δουν οι Γερμανοί πώς πεθαίνουν οι Ελληνες!

Τον έπιασαν απ' το χέρι, κάνουνε κύκλο, η φρουρά τους περικυκλώνει, οι μπούκες τ' αυτόματα καταπάνω τους κι αρχινάν το χορό: "Εχε γεια καημένε κόσμε, έχε γεια γλυκιά ζωή...". Κάθε στροφή κι αλλάζανε. Εσερνε το χορό ο επόμενος. Σύρανε το χορό όλοι οι μελλοθάνατοι...

Η ώρα ήταν περασμένες 9. Τους φορτώνουνε στ' αυτοκίνητα. Μπρούμυτα τους φορτώσανε, για να χωράν πολλοί. Οπως τα παστά στα βαρέλια. Τότε κίνησαν τ' αυτοκίνητα. Εμείς πίσω ακούγαμε, όσο φεύγανε, το τελευταίο τους ηρωικό τραγούδι. Αυτό αντιπροσώπευε όλο το Χαϊδάρι μας. Ηρωισμός απάνω απ' ό,τι μπορεί να πιστέψει άνθρωπος, και αλληλεγγύη. Αυτό το ίδιο πράγμα αντιπροσώπευσε κι ο Ναπολέοντας, όταν αρνήθηκε να πάρει άλλος τη θέση του στο θάνατο...".

Απ' το Χαϊδάρι η μακάβρια πομπή με τους 200 μελλοθάνατους αγωνιστές κομμουνιστές κατευθύνεται για την Καισαριανή. Σ' όλη τη διαδρομή πολλοί αγωνιστές θα γράψουν πρόχειρα λιγόλογα σημειώματα, μοναδικά ντοκουμέντα ηρωισμού και αυταπάρνησης, που τα πετούν στο δρόμο για να τα μαζέψουν οι περαστικοί. Στέλνουν τον τελευταίο χαιρετισμό στους δικούς τους. Βεβαιώνουν την πίστη τους στο δίκιο του αγώνα και στη νίκη. Δίνουν κουράγιο στους δικούς τους και ζητούν να μην τους κλάψουν μα να πάρουν εκδίκηση μαζί με όλο το λαό που μάχεται, με τους αγωνιστές, για να ξημερώσουν οι μέρες της λευτεριάς, για τις οποίες αγωνίζονται και δίνουν τη ζωή τους.

Και σαν μαθεύτηκε το κακό, ότι το θανατικό πλάκωσε στην Καισαριανή, ο κόσμος ξεχύνεται στους δρόμους, οι γυναίκες της Καισαριανής, τα παιδιά παίρνουν θέση στη μάντρα του Σκοπευτηρίου και φωνάζανε. Ο ΕΛΑΣ έπαιρνε θέση μα δεν πρόλαβε. Ολα έγιναν πολύ γρήγορα. Οι Γερμανοί, ένιωθαν πως έτσι και τους προλάβει η νύχτα δε θα 'βγαινε κανένας τους ζωντανός από κει και βιάστηκαν.

Οι ριπές των όπλων θερίζουν κατά 20άδες τους αγωνιστές που στήνονται μπροστά στον τοίχο και εκτελούνται. Το κροτάλισμα των πολυβόλων δεν έγινε δυνατό να καλύψει τα συνθήματα της λευτεριάς και του αγώνα που φωνάζουν μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα οι ήρωες αγωνιστές κομμουνιστές: "Ζήτω το ΕΑΜ", "Ζήτω ο ΕΛΑΣ", "Ζήτω το ΚΚΕ", "Ζήτω ο Κόκκινος Στρατός", "Εκδίκηση"!

Το χώμα δεν προλαβαίνει να ρουφήξει το άλικο αίμα των ηρώων, που γίνεται λίμνη και ποτάμι που θα ποτίσει το δέντρο της λευτεριάς. Και χρειάζεται να φέρουν χώμα απ' αλλού, για να σκεπάσουν το φρικτό έγκλημα των κτηνανθρώπων του φασισμού. Κι ύστερα οι νεκροί αγωνιστές φορτώνονται σαν τα τσουβάλια στα αυτοκίνητα - νεκροφόρες, για να ακολουθήσει εσπευσμένα η νεκρική πομπή από την Καισαριανή στο Γ Νεκροταφείο, όπου θα ταφούν άρον άρον στους φρεσκοσκαμμένους τάφους που είχαν ανοιχτεί από την προηγούμενη. Οι γυναίκες που πρόλαβαν και μάζεψαν όλα τα λουλούδια της Ανοιξης έραιναν το αίμα που έτρεχε στους δρόμους και μαζί με τους άνδρες και τα παιδιά ορκίζονταν εκδίκηση που δε θ' αργούσε να έρθει. Οι 200 ήρωες αγωνιστές - κομμουνιστές που τουφεκίστηκαν στην Καισαριανή έχουν περάσει, πλέον, στην Ιστορία με τη θυσία τους, άσβεστη μνήμη κι ακριβή παρακαταθήκη του λαού μας. Στη μνήμη των ηρώων, που με το αίμα τους πότισαν το δέντρο της Λευτεριάς και τα οράματα και τα ιδανικά του ΚΚΕ, υποκλινόμαστε σήμερα και πάντα ευλαβικά.

Κι ήταν μια μέρα, να 'βλεπες, χαρά Θεού! Ηταν η Πρωτομαγιά του 1944. Μέρα ξεχωριστή για τους εργάτες όλου του κόσμου, που έμελλε να γίνει σύμβολο πατριωτισμού κι αντρειοσύνης των Ελλήνων κομμουνιστών. Σύμβολο του τιτάνιου, άνισου αγώνα του ελληνικού λαού για τη λευτεριά του από τους κατακτητές της τότε ιμπεριαλιστικής "νέας τάξης" του χιτλερισμού, της ναζιστικής Γερμανίας. Μια μέρα ηρωική, άσβεστης μνήμης, που αναδείχνει μια ακόμα ιστορική στιγμή κορύφωσης του ηρωικού αγώνα του ελληνικού λαού για καλύτερες μέρες, για εθνική ανεξαρτησία και προκοπή του λαού και της χώρας. Τη μέρα τούτη, έμελλε οι 200 κομμουνιστές αγωνιστές, Ακροναυπλιώτες οι περισσότεροι, να οδηγηθούν στην κορύφωση του αγώνα που έδιναν για λευτεριά και κοινωνική προκοπή.

Δεν ήταν οι πρώτοι μήτε οι τελευταίοι οι 200 εκτελεσθέντες της Καισαριανής. Η εξόντωση των αγωνιστών δεν είχε τελειωμό, μα ο αγώνας συνεχιζόταν όλο και πιο αποφασιστικός και οι αγωνιστές έδιναν συνειδητά τη ζωή τους για να ξημερώσουν καλύτερες μέρες για το λαό μας, για τους άλλους που θα έμεναν πίσω τους!

Ομως, η Πρωτομαγιά του 1944 ήταν ξεχωριστή! Τόσοι αγωνιστές, μαζεμένοι 200 ηρωικοί κομμουνιστές, οδηγούνταν στο εκτελεστικό απόσπασμα από τους βάρβαρους κατακτητές για να εξοντωθούν. Η άγρια δολοφονία τους έγινε σε χρόνο που είχε αρχίσει να αχνοφαίνεται στον ορίζοντα η πολυπόθητη λευτεριά, μετά από 4 χρόνια φασιστικής κατοχής και ο λαός κορύφωνε τον αγώνα του, με το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, για το διώξιμο των κατακτητών το συντομότερο.

Είναι όλα αυτά κι άλλα πολλά που κάνουν το έγκλημα του ναζισμού πιο αποτρόπαιο. Και την υπέρτατη θυσία των κομμουνιστών αγωνιστών ακόμα πιο μεγάλη, ανυπέρβλητη προσφορά στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του ελληνικού λαού, παρακαταθήκη για τους παντοτινούς αγώνες του λαού μας.

Κείμενα: Γιάννης ΖΑΓΓΑΝΑΣ