Πριν δύο χρόνια το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο επισκέφθηκε την Κνωσό, διαπίστωσε τα προβλήματα διατήρησης και προστασίας του αρχαιολογικού χώρου και φάνηκε έτοιμο να ιεραρχήσει και να δρομολογήσει τα αναγκαία έργα. Δύο χρόνια αργότερα αποδεικνύεται ότι οι αρμόδιες Διευθύνσεις και Εφορείες δεν έχουν προσδιορίσει τι ακριβώς χρειάζεται και περιορίζονται σε αποσπασματικές επεμβάσεις, χωρίς στόχο και συνοχή.Θα παραμείνουν στη θέση τους τα τσιμέντα της ανακατασκευής του Εβανς, που έκανε στις αρχές του αιώνα; Αν ο απώτερος στόχος είναι να αφαιρεθεί αυτή η επέμβαση - σ' αυτό προσανατολιζόταν μέχρι σήμερα το ΚΑΣ - χρειάζεται να προηγηθεί λεπτομερής έκθεση της υπάρχουσας κατάστασης, αφού είναι δύσκολο πλέον να ξεχωρίσουν τα αυθεντικά μέρη του ανακτόρου από τις συμπληρώσεις.Γι' αυτό μελετάται αντίγραφο του Αρχείου του Εβανς. Αλλά εάν καθαιρεθεί το τσιμέντο, γιατί εγκαταστάθηκε εργολάβος για τη συντήρηση και στερέωσή του;Ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αναστήλωσης, Δ. Ζιρώ, αναφερόμενος σε αυτές τις εργασίες, που εξελίσσονται, μίλησε και για κακοτεχνίες του εργολάβου,όπως η αφαίρεση της ζωγραφικής του Εμίλ Ζιλιερόν με αμμοβολή και σμύριδα!

Στην προχτεσινή συνεδρίαση το ΚΑΣ όρισε Ομάδα Εργασίας,που θα παρακολουθεί το έργο (ενταγμένο στο Ταμείο Διαχείρισης Πόρων Αρχαιολογικών Εργων), αφού προηγουμένως ιεραρχήσει προτεραιότητες και επεμβάσεις. Η Ομάδα που θα έχει ως αντικείμενο το σύνολο του αρχαιολογικού χώρου, συμπεριλαμβανομένης και της βίλας Εβανς, ως κλασικό δείγμα αποικιακής αρχιτεκτονικής, αποτελείται από τους: Ι. Δημακόπουλο (γενικός διευθυντής Αρχαιοτήτων), Δ. Ζιρώ (προϊστάμενος Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων), Ν. Μίνω (προϊστάμενος Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαιοτήτων), Β. Παλαντζά (προϊσταμένη Διεύθυνσης Αναστήλωσης Πολιτιστικών Κτιρίων), Α. Καρέτσου (προϊσταμένη της Εφορείας Κρήτης), Μ. Μπορμπουδάκη (προϊστάμενος 12ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων), Η. Μαριολάκος (καθηγητής Γεωλογίας).

Προς το παρόν το μόνο έτοιμο είναι η εγκεκριμένη από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεοτέρων Μνημείων μελέτη για την ανακαίνιση της Βίλας Εβανς,με χρηματοδότηση από τα ΠΕΠ.

Το ΚΑΣ ασχολήθηκε και με τα Αρχαία Στάγειρα της Χαλκιδικής. Εναν αιώνα αργότερα η χρήση του μπετόν μπορεί να μην ενδείκνυται, αλλά ούτε και οι εκτεταμένες ανακατασκευές, αντί των ήπιων αναστηλώσεων, ανακατασκευές που παραβαίνουν τις Διεθνείς Αρχές ως προς τις επεμβάσεις σε μνημεία.Θέμα της συζήτησης ήταν μία μελέτη αποκατάστασης του ΝΔ τμήματος του νοτίου τείχους των Αρχαίων Σταγείρων. Στάθηκε όμως αφορμή για να σχολιάσουν τα μέλη του Συμβουλίου ό,τι αντίκρισαν στον αρχαιολογικό χώρο πριν από ένα μήνα. Τα κοινοτικά χρήματα που εξασφαλίστηκαν, αποτέλεσαν μία ιδιαίτερα μεγάλη δαπάνη για να γίνουν σε τμήμα του αρχαιολογικού χώρου όχι αναστηλώσεις, αλλά "επισκευές",στις οποίες δύσκολα ξεχωρίζει το νέο υλικό από το αρχαίο. Σημειώνουμε ότι υλοποιήθηκαν μελέτες εγκεκριμένες από το ΚΑΣ (!) και βέβαια πρόκειται για ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα όχι μόνο αμηχανίας για τη σωστή και ιεραρχημένη αξιοποίηση κονδυλίων, αλλά και επέμβασης που είναι προσαρμοσμένη στους ρυθμούς της απορρόφησης και όχι στις ανάγκες του μνημείου.

Στην ίδια λογική κινήθηκε και η μελέτη που παρουσιάστηκε προχτές, με ανακατασκευές, που έφταναν έως και 3 μέτρα, αλλά ευτυχώς ήταν διαφοροποιημένη η στάση του Συμβουλίου. Πρότειναν στο μελετητή να περιορίσει τουλάχιστον στο 50% την έκταση των συμπληρώσεων και να εξαντλήσει τα περιθώρια χρησιμοποίησης του υφιστάμενου αρχαίου σωζόμενου υλικού.Και δεδομένου ότι τα Αρχαία Στάγειρα δεν αποτελούν το επιτυχέστερο παράδειγμα επέμβασης, στο πρακτικό της απόφασης προστέθηκε: "Οποιαδήποτε άλλη μελέτη αναστήλωσης έρθει για τον αρχαιολογικό χώρο να είναι συμβατή με τους Διεθνείς Χάρτες".

Δ. Μ.

• Μετά από 44 χρόνια οι "Μακρυκωσταίοι και Κοντογιώργηδες" των Σακελλάριου - Γιαννακόπουλου,από τις σημαντικότερες ελληνικές κωμωδίες, ανεβαίνει, αύριο, στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου,σε σκηνοθεσίαΚώστα Τσιάνου.Κοντογιώργης ο Πέτρος Φιλιππίδης,Μακρυκώστας ο Γιώργος Γαλίτης.Η τύχη τα φέρνει έτσι και οι δύο άντρες που τους χωρίζει μια παλιά βεντέτα, έντρομοι από την αναμενόμενη αντεκδίκηση, συναντιούνται ενώ δε γνωρίζονται. Από κει και πέρα συμβαίνουν αλλεπάλληλα ξεκαρδιστικά επεισόδια, μέχρι το αναπάντεχο τέλος. Το έργο παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο Εθνικό. Παρουσιάστηκε για τελευταία φορά το 1954 από τον θίασο Κοτοπούλη, με πρωταγωνιστές τους Ντίνο Ηλιόπουλο και Απόστολο Αυδή. Τα σκηνικά - κοστούμια είναι της Ρένας Γεωργιάδου,η μουσική επιμέλεια του Ιάκωβου Δρόσου.Παίζουν επίσης: Θόδωρος Κατσαφάδος, Αθηνόδωρος Προύσαλης, Γιώργος Λέφας, Δημήτρης Ζακυνθινός, Μαρία Κωνσταντάρου, Τρύφων Παπουτσής κ. ά.
• Η "Μυθική ζώνη" είναι μια πρόταση με τη χρήση νέων τεχνολογιών, σε κείμενα του Μπέκετ,που παρουσιάζεται στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου,σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζηπαπά,σενάριο - σκηνοθεσία οπτικού υλικού Βασίλη Μαζωμένου,μετάφραση Ερυφίλης Μαρωνίτη.Παίζουν: Λάζαρος Ανδριώτης, Ελενα Βόγλη, Μίλτος Δημουλής, Αντώνης Διαμαντής, Ζαφείρης Κατραμάδας κ. ά. Οι παραστάσεις θα διαρκέσουν μέχρι τις 14/2.
• Μέχρι τις 31 Ιανουαρίου θα παίζεται στο θέατρο "Αττις",το "Χρήμα" του Μπρεχτ, σε σκηνοθεσία Θεόδωρου Τερζόπουλου.Παίζουν: Τάσος Δήμας, Σοφία Μιχοπούλου, Σοφία Χιλλ, Χρήστος Λύγκας.
• Από τις 18 Ιανουαρίου και κάθε Δευτέρα, στο "Βρετάνια", η ομάδα "Πεδίον" παρουσιάζει το έργο "Η αίθουσα των διδασκόντων" της Λίλιαν Βούτερς,σε μετάφραση - σκηνοθεσία Ελένης Παπαχριστοπούλου,σκηνικά - κοστούμια Λουκά Οικονομόπουλου,μουσική επιμέλεια Πάνου Τσαπάρα.Παίζουν: Συμεών Τσάκας, Λαμπρινή Λίβα, Γιάννης Σταματίου, Αννα Δελαπόρτα, Βασίλης Κουκαλάνι, Ιγνάτιος Αξής.
• Η ομάδα "Νάμα",σε συνεργασία με την Ελληνοαμερικάνικη Ενωση παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα δύο έργα του Αμερικανού συγγραφέα Ερικ Μπογκοσιάν.Πρόκειται για τα "Υποάστια" και "Συνουσία, ναρκωτικά, κούνημα και κύλισμα".Και τα δύο έργα που θα παρουσιάζονται στο "Φούρνο" από 16/1 - 28/2, σε εναλλασσόμενο πρόγραμμα, ανεβαίνουν σε σκηνοθεσία Ελένης Σκότη και σκηνικά - κοστούμια Γιώργου Χατζηνικολάου.Στο πρώτο έργο παίζουν: Δάνης Απτόσογλου, Γιάννης Δρίτσας - Βηζυρέας , Φαίη Καρρά, Ζαχαρίας Κεφαλογιάννης, Δήμητρα Μπασούκουκ. ά. Στο δεύτερο έργο (αποτελείται από μονολόγους) παίζει ο Γιάννης Νταλιάνης.

Με το βιβλίο του λαογράφου - εθνολόγου Αλέκου Ε. Φλωράκη "Μαρμάρινα λαϊκά τέμπλα της Τήνου" εγκαινιάζουν οι εκδόσεις "Τήνος" την τρίτη σειρά αυτοτελών δημοσιευμάτων της Εταιρείας Τηνιακών Μελετών με γενικό τίτλο "Τέχνη και Ανθρωπος".Πρόκειται για ένα επιβλητικό έργο, μοναδική προσφορά στην έρευνα της ελληνικής λαϊκής τέχνης, που αποκαλύπτει μιαν ακόμη όψη της τέχνης του μαρμάρου, μέσ' από πολύχρονη επιτόπια και αρχειακή έρευνα. Δημοσιεύονται δεκαεφτά λαϊκά τέμπλα, χρονολογούμενα από τις αρχές του 17ου αιώνα ως την επικράτηση του νεοκλασικισμού το 19ο αιώνα, κι ακόμα δύο ως παραδείγματα μετάβασης. Το θέμα προσεγγίζεται πολυδιάστατα, μέσα από τα μορφολογικά και τεχνοτροπικά δεδομένα, αλλά και από ιστορικές, τεχνοοικονομικές και κοινωνικές παραμέτρους.

"Πρόκειται για βιβλίο με πολυεστιακή θεώρηση. Ο συγγραφέας επικεντρώνει την προσοχή του στην περισυλλογή και ανάδειξη των τεκμηρίων και καταξιώνει τη μνημειακότητα της λαϊκής τέχνης", τόνισε σε χτεσινή συνέντευξη Τύπου ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, ιστορικός της τέχνης Αγγελος Δεληβορριάς.

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθήνας Μιχάλης Μερακλής επισήμανε ότι "ο Αλ. Φλωράκης, στα βιβλία του βάζει την ψυχή του. Μέσα από τις σελίδες του νέου του βιβλίου, δίνεται η δυνατότητα να διερευνηθεί η πορεία της τέχνης του μαρμάρου στην Τήνο και να φωτιστούν επιμέρους προβλήματα: οι απαρχές και η εξέλιξη αυτής της τέχνης, η ανάπτυξη των χειροτεχνικών επιπέδων, η λειτουργία των λατομείων, η διαδοχή και οι σχέσεις των εργαστηρίων, η διεύρυνση της πελατείας, η αρχιτεκτονική οργάνωση των κατασκευών".

Η μελέτη τεκμηριώνεται από μεγάλο αριθμό φωτογραφιών και περιλαμβάνει χρηστικά ευρετήρια.

• Οι "μάρτυρες της ιστορίας", οι αφανείς αγωνιστές του λαού, στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης, του εμφυλίου, της δικτατορίας, "είναι οι μεγάλοι χαμένοι και οι μεγάλοι κερδισμένοι, οι μεγάλοι επίμονοι", επισημαίνει μεταξύ άλλων ο Σπύρος Ασδραχάς,αναφερόμενος στο βιβλίο της Παγώνας Στεφάνου "Των αφανών - Δύο τετράδια, δύο τετραετίες",το οποίο μετά την πρώτη του έκδοση σε λίγα αντίτυπα, κυκλοφόρησε και παρουσιάστηκε χτες από το "Θεμέλιο".Ο τίτλος του βιβλίου κυριολεκτεί. Πρόκειται για δύο τετράδια αφηγήσεων της Π. Στεφάνου, μια ιστορική μαρτυρία και ταυτόχρονα ένα συγκινητικό, αυθεντικής και ταυτόχρονα λογοτεχνημένης γλώσσας "συναξάρι" της μνήμης της από τους αφανείς μάρτυρες - με επίκεντρο τις γυναίκες αγωνίστριες στα χρόνια του εμφυλίου και εντεύθεν μέχρι και τη δικτατορία. Μέσα από την προσωπική και οικογενειακή περιπέτεια της Π. Στεφάνου, αλλά και την περιπέτεια άλλων "αφανών" αγωνιστών καθρεφτίζεται η μεταπολεμική τραγωδία του λαού μας.

Η στήριξη και προώθηση της ελληνικής δημιουργίας και ο εμπλουτισμός της με σύνθεση νέων έργων είναι δύο σημαντικοί άξονες του προγραμματισμού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Από αυτή τη φιλοσοφία πηγάζει η ανάθεση στον Δημήτρη Μαραγκόπουλο σύνθεσης της μονόπρακτης όπερας "Η μάσκα του κόκκινου",που ανεβαίνει σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση στην ΕΛΣ, την Κυριακή (17/1). Η νέα αυτή όπερα παρουσιάζεται μαζί με τη μεγάλη επιτυχία της προηγούμενης καλλιτεχνικής περιόδου, την όπερα του Π. Μασκάνι "Καβαλερία Ρουστικάνα".

Εμπνευσμένη από το μυθιστόρημα του Εντγκαρ Αλαν Πόε "Η μάσκα του κόκκινου θανάτου", η όπερα του Δημ. Μαραγκόπουλου τοποθετεί τη δράση στην εποχή μας. Σ' αυτήν ο μεσαιωνικός βασιλιάς Πρόσπερος γίνεται μεγάλος μόδιστρος, αλλά εγκαταλείπει το φθαρτό κόσμο της μόδας για να ζήσει όπως αυτός θέλει. Η σύνθεση συνδυάζει το συμφωνικό ήχο με στοιχεία της σύγχρονης μουσικής (ηλεκτρονική, τέκνο, ραπ) διατηρώντας το προσωπικό ύφος του συνθέτη, που έγραψε και το λιμπρέτο σε συνεργασία με την Φωτεινή Σωτήρχου (στίχοι των Τ. Τόλια - Στρ. Πασχάλη). "Το έργο ακολουθεί τους βασικούς κανόνες της όπερας", είπε σε χτεσινή συνέντευξη Τύπου ο Δ. Μαραγκόπουλος, σημειώνοντας ότι "οι εξωτικοί ήχοι διαδέχονται απλές μελωδίες, ρυθμικά περάσματα, ατονικές ακολουθίες, μιλητά μέρη, χορωδιακά ή σύγχρονους ηλεκτρονικούς ήχους ακόμα και από "τέκνο" μουσική". Το έργο ανεβαίνει σε μουσική διεύθυνση Νίκου Τσούχλου,σκηνοθεσία Σπύρου Σακκά,σκηνικά - κοστούμια Μανώλη Παντελιδάκη,χορογραφία Νατάσας Ζούκα.Ερμηνεύουν: Δημήτρης Κασιούμης, Νίκος Πετρίδης, Γεωργία Ηλιοπούλου, Βιβιάνα Γιαννάκη, Δημήτρης Σιγαλός, Δημήτρης Ναλμπάντης, Χρυσάνθη Βελουδάκη κ.ά.

Η διάσημη "Καβαλερία Ρουστικάνα" παρουσιάζεται σε μουσική διεύθυνση Ν. Τσούχλου,σκηνοθεσία Βασίλη Νικολαϊδη,σκηνικά - κοστούμια Νίκου Πετρόπουλου,χορογραφία Ρωξάνης Παπανικόλα.Τραγουδούν: Βαρβάρα Τσαμπαλή, Λυδία Αγγελοπούλου, Σταμάτης Μπερής, Δημήτρης Στεφάνου, Λάζαρος Τσελεπίδης, Τάσης Χριστογιαννόπουλος, Ελένη Λιώνα κ.ά. Οι παραστάσεις των δύο έργων επαναλαμβάνονται στις 20, 22, 24, 27, 29/1.

"Μακρυκωσταίοι και Κοντογιώργηδες" στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου