Συμπληρώνονται σήμερα 55 χρόνια από τις 16 Φλεβάρη 1942,μέρα ίδρυσης του θρυλικού ΕΛΑΣ.Τη μέρα αυτή κυκλοφόρησε η ιδρυτική διακήρυξη του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ),του στρατού του ηρωικού Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ).

Ομως, ο ΕΛΑΣ είχε προϊστορία. Αμέσως μετά την ίδρυση του ΕΑΜ, με απόφαση της ηγεσίας του και της ηγεσίας του ΚΚΕ, συγκροτήθηκε στις αρχές Οκτώβρη του 1941 στην Αθήνα Στρατιωτικό Κέντρο Αντίστασης (ΣΚΑ), που ανέλαβε να μελετήσει τα προβλήματα της οργάνωσης και της διεξαγωγής της ένοπλης αντίστασης και να συντονίσει τις ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση.

Η Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ, με διάγγελμα που κυκλοφόρησε στις 11 Οκτώβρη του 1941 προσανατολίζει τον ελληνικό λαό στην ένοπλη πάλη και απευθύνεται ιδιαίτερα προς τους αξιωματικούς, τους υπαξιωματικούς και τους έφεδρους πολεμιστές να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στον πατριωτικό αγώνα.Στα τέλη Δεκέμβρη του 1941, με πυρήνα το ΣΚΑ, συγκροτήθηκε Κεντρική Στρατιωτική Επιτροπή (ΚΣΕ), που αποτελούσε το Ανώτατο Επιτελείο του αγώνα. Η ΚΣΕ καθοδηγούνταν από την ΚΕ του ΕΑΜ.

Το πρώτο δεκαήμερο του Γενάρη του 1942 συνήλθε η 8η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, που ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την οργάνωση του ανταρτοπόλεμου. Στην απόφαση της Ολομέλειας, διατυπώνονταν οι άμεσοι και απώτεροι σκοποί του αγώνα και γινόταν έκκληση στο λαό και τα πολιτικά κόμματα να ενωθούν στην πάλη για την απελευθέρωση της Ελλάδας.

Το Γενάρη του 1942, η ΚΕ του ΚΚΕ και η ΚΕ του ΕΑΜ γνωστοποίησαν την απόφασή τους για τη δημιουργία στρατού της Αντίστασης, με την ονομασία Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός.Η ΚΣΕ ανασυγκροτήθηκε, διευρύνθηκε και ονομάστηκε Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ.

Στις 16 Φλεβάρη του 1942, κυκλοφόρησε η ιδρυτική προκήρυξη του ΕΛΑΣ, στην οποία διατυπώνονταν με σαφήνεια οι σκοποί του:

1. Ενοπλος αγώνας για την απελευθέρωση της πατρίδας από το ζυγό της τριπλής κατοχής (γερμανική, ιταλική, βουλγαρική).

2. Περιφρούρηση των καταχτήσεων και των ελευθεριών του λαού από κάθε επιβουλή.

3. Εξασφάλιση της τάξης ως τη διεξαγωγή των εκλογών, ώστε να μπορεί ο λαός να εκφράσει πραγματικά ελεύθερα τη θέλησή του.

Η τακτική του ΕΛΑΣ πρόβλεπε την όσο το δυνατόν πιο συντονισμένη διεξαγωγή του ανταρτοπολέμου και τη βαθμιαία ανάπτυξή του σε παλλαϊκό πόλεμο κατά των κατακτητών και των συνεργατών τους. Τη συνεχή απασχόληση και τη φθορά του εχθρού. Την προοδευτική απελευθέρωση της υπαίθρου, αρχίζοντας από τις ορεινές περιοχές και στη συνέχεια τη διεύρυνσή τους και τη μετατροπή τους σε βάσεις εξόρμησης του ΕΛΑΣ για τη μεταφορά του πολέμου όλο και πιο κοντά στα κέντρα και τις συγκοινωνιακές αρτηρίες του κατακτητή. Στα τέλη του 1942, η δύναμη του μόνιμου και του εφεδρικού ΕΛΑΣ πλησίαζε τις 6.000 μαχητές.Ως τις αρχές του φθινοπώρου του 1942, η δράση του ΕΛΑΣ απέβλεπε κυρίως στο ξεκαθάρισμα της υπαίθρου από τους συνεργάτες του εχθρού. Από το Σεπτέμβρη, όμως, του 1942, ο ΕΛΑΣ πέρασε σε πιο έντονη δράση κατά των κατοχικών στρατευμάτων και άρχισε να προκαλεί σοβαρά πλήγματα στον εχθρό, όπως με την επιχείρηση του Γοργοπόταμου, στις 24 προς 25 Νοέμβρη.

Από τις αρχές του 1943, το ένοπλο κίνημα αναπτύσσεται ραγδαία. Στη Στερεά,στη Θεσσαλία,στην Ηπειρο,στη Μακεδονία,στη Θράκη,στην Πελοπόννησο,στα νησιά, χιλιάδες πατριώτες πυκνώνουν τις γραμμές του ΕΛΑΣ. Από το Δεκέμβρη του 1942 μέχρι το Μάη του 1943, που ιδρύθηκε το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ,ο λαϊκός στρατός τριπλασίασε σχεδόν τις δυνάμεις του και ξεπέρασε τις 12.000 μόνιμους αντάρτες.

Με την ίδρυση, στις 2 Μάη του 1943, του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, που το αποτελούσαν ο συνταγματάρχης Στέφανος Σαράφης,στρατιωτικός διοικητής, ο Αρης Βελουχιώτης,καπετάνιος και ο Ανδρέας Τζήμας,αντιπρόσωπος του ΕΑΜ, ο λαϊκός απελευθερωτικός στρατός απέκτησε κεντρική διοίκηση, που εξασφάλιζε ενιαία και συντονισμένη καθοδήγηση και διεύθυνση του ένοπλου αγώνα. Το ΓΣ συνέβαλε στην αύξηση της δύναμης του ΕΛΑΣ και προώθησε το πρόβλημα της στελέχωσής του με μονίμους και εφέδρους αξιωματικούς του αστικού στρατού και με στελέχη που αναδείχθηκαν στην πάλη κατά των κατακτητών. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Αύγουστο του 1943 από τη Σχολή Αξιωματικών του ΕΛΑΣ αποφοίτησαν συνολικά 1.260 ανθυπολοχαγοί.Ο ΕΛΑΣ εφάρμοσε την τακτική των υποχωρητικών ελιγμών, όταν ο συσχετισμός των δυνάμεων δεν ήταν ευνοϊκός και της επίθεσης, όταν εξασφάλιζε υπεροχή δυνάμεων ή κατείχε το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού. Το ΓΣ από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του επιδίωξε και πέτυχε την ένταση της επιθετικής δραστηριότητας του ΕΛΑΣ κατά των εχθρικών φρουρών που ήταν εγκαταστημένες στον κορμό της Πίνδου και στις συνεχόμενες ορεινές περιοχές, καθώς και κατά των αρτηριών επικοινωνίας και ανεφοδιασμού του εχθρού. Ετσι δημιουργήθηκε μια σχετικά σταθερή ελεύθερη περιοχή με κέντρο την οροσειρά της Πίνδου.

Η ίδρυση της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) στις 10 Μάη 1944 εγκαινίασε καινούρια περίοδο ορμητικής ανόδου του κινήματος Εθνικής Αντίστασης. Τα τμήματα του ΕΛΑΣ, που στο μεταξύ συμπληρώθηκαν και ανασυγκροτήθηκαν, διεξάγουν σκληρές μάχες με τον εχθρό σε όλη τη χώρα. Η Ελλάδα ολόκληρη μετατράπηκε σε πραγματικό μέτωπο.

Στο μεταξύ, με την προέλαση του Κόκκινου Στρατού, δημιουργήθηκαν τον Αύγουστο και το Σεπτέμβρη του 1944 οι προϋποθέσεις για το πέρασμα των δυνάμεων της Αντίστασης σε γενική επίθεση για την απελευθέρωση της χώρας. Ο ΕΛΑΣ διέθετε σημαντικές δυνάμεις. Ο μόνιμος ΕΛΑΣ αριθμούσε 50.000 μαχητές και αξιωματικούς. Υπήρχαν, επίσης, 30.000 έφεδροι μαχητές του ΕΛΑΣ οργανωμένοι στρατιωτικά. Την ίδια ώρα, περισσότερα από 1.500.000 ήταν τα μέλη του ΕΑΜ,από τα οποία 300.000 μέλη του ΚΚΕ,ενώ 400.000 ήταν τα μέλη της ΕΠΟΝ.

Από δω και μπρος, ο ΕΛΑΣ καταδιώκει αμείλικτα τον εχθρό, που υποχωρεί και του καταφέρνει ισχυρά πλήγματα. Απελευθερώνει τη μια μετά την άλλη τις πόλεις και τις περιοχές της χώρας. Στις 12 Οκτώβρη 1944, απελευθερώθηκε η πρωτεύουσα, η αδάμαστη Αθήνα, και στις 30 Οκτώβρη η Θεσσαλονίκη.Στις 3 Νοέμβρη 1944, και οι τελευταίες δυνάμεις του εχθρού εγκαταλείπουν την αιματοποτισμένη ελληνική γη. Ο ΕΛΑΣ κατά την απελευθέρωση ξεπέρασε τις 130.000, από τις οποίες οι 80.000 στο μόνιμο ΕΛΑΣ.

Ο ΕΛΑΣ απελευθέρωσε την Ελλάδα πριν αποβιβαστούν οι αγγλικές δυνάμεις του Σκόμπι, οι οποίες στην πραγματικότητα έρχονταν, όχι για να πολεμήσουν, αλλά για να αφοπλίσουν τον ΕΛΑΣ, πράγμα το οποίο επιβεβαιώθηκε με τα γεγονότα του Δεκέμβρη του '44 και όσα ακολούθησαν.

Ο ΕΛΑΣ πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στον αντιφασιστικό αγώνα των λαών. Καταξιώθηκε στη συνείδηση του ελληνικού λαού και η προσφορά του αναγνωρίστηκε πολλές φορές και από τους συμμάχους. Πολλά από τα σαμποτάζ που ενήργησε και πολλές από τις επιχειρήσεις που διεξήγαγε έγιναν σε συνδυασμό με τις ανάγκες των συμμαχικών μετώπων. Καθήλωσε στον ελλαδικό χώρο δύναμη 200.000 εμπειροπόλεμων ανδρών,που ήταν τα κατοχικά στρατεύματα. Επίσης στο πλευρό των Γερμανών και εναντίον του ΕΛΑΣ πολέμησαν και 30.000 Ελληνες προδότες, που ήταν οργανωμένοι στα "Τάγματα Ασφαλείας" και άλλες προδοτικές οργανώσεις.

Πάνω από 600 μικρές και μεγάλες μάχες κατά των Γερμανών, των Ιταλών και των Βουλγάρων κατακτητών είναι στο ενεργητικό του ΕΛΑΣ. Οι απώλειες των κατοχικών στρατευμάτων ήταν πάνω από 41.000 άνδρες. Χαρακτηριστικό του μέτρου των εχθρικών απωλειών είναι ότι στον πόλεμο του '40 - '41 για την κατάληψη της Ελλάδας οι απώλειες των εισβολέων ήταν μικρότερες. Και το αποτέλεσμα αυτό ο ΕΛΑΣ το πέτυχε με δικές του απώλειες σε νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους γύρω στις 12.500 άνδρες, όταν ο Ελληνικός Στρατός στην απόκρουση της εισβολής των δυνάμεων του Αξονα το '40 - '41 είχε οριστικές απώλειες 11.000 νεκρούς, 7.000 ανάπηρους από τραύματα και 10.000 ανάπηρους από κρυοπαγήματα και μερικές χιλιάδες αιχμαλώτους.

Οι σημαντικότερες από τις πολεμικές επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ είναι: Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου (25/11/44). Η μάχη της Οξύνειας (11 -12/2/43) στην οποία εξοντώθηκε ιταλικό τάγμα. Τριήμερη μάχη Φαρδυκάμπου (4 -8/3/43), όπου ο ΕΛΑΣ έπιασε 603 Ιταλούς αιχμαλώτους. Ανατίναξη της γέφυρας του Κούρνοβου (2/6/43), όπου σκοτώθηκαν 580 Ιταλοί. Τριήμερη μάχη στα Δερβενοχώρια (16 - 18/10/43), όπου σκοτώθηκαν 200 Γερμανοί. Στα Καλάβρυτα (20/10/43) εξοντώθηκε γερμανικός λόχος. Ανατίναξη γερμανικής αμαξοστοιχίας στα Τέμπη (23/2/44), όπου σκοτώθηκαν 450 Γερμανοί. Μάχη Γλόγοβας (21/4/44), όπου εξολοθρεύτηκε ένα γερμανικό τάγμα. Μάχη Ολύμπου (6/5/44), όπου εξοντώθηκε γερμανικό τάγμα των "Ες Ες". Επίθεση κατά Γερμανών στην πόλη της Αμφισσας (2/7/44), όπου σκοτώθηκαν 150 Γερμανοί. Μάχη της Στυμφαλίας (2 -3/7/44), όπου σκοτώθηκαν 435 Γερμανοί. Στην Αμφιλοχία (12 - 13/7/44) εξοντώθηκε όλη η γερμανική φρουρά με αποτέλεσμα 620 νεκρούς Γερμανούς. Στην Αγουρελίτσα (17/7/44) χτυπήθηκε γερμανική φάλαγγα και σκοτώθηκαν 175 Γερμανοί. Μάχη Καρούτες - Λιδορικίου (5/8/44) εξοντώνεται γερμανικό τάγμα και σκοτώθηκαν 198 Γερμανοί. Με τη συνθηκολόγηση των Ιταλών (Σεπτέμβρης 1944) ο ΕΛΑΣ αφοπλίζει την ιταλική μεραρχία "Πινερόλο", το σύνταγμα ιππικού της Αόστης και άλλα ιταλικά στρατιωτικά τμήματα. Κατά το Φθινόπωρο του 1994 πάνω από 5.000 Γερμανοί εξοντώθηκαν σε μάχες με τμήματα του ΕΛΑΣ κατά την αποχώρησή τους από την Ελλάδα.

Ορκίζομαι στον Ελληνικό Λαό και τη συνείδησή μου, ότι θ' αγωνισθώ έως την τελευταία σταγόνα του αίματός μου για την πλήρη απελευθέρωση της Ελλάδας από τον ξενικό ζυγό.

Οτι θ' αγωνισθώ για την περιφρούρηση των συμφερόντων του Ελληνικού Λαού και την αποκατάσταση και κατοχύρωση των ελευθεριών και όλων των κυριαρχικών δικαιωμάτων του.

Για τον σκοπό αυτό θα εκτελώ ευσυνείδητα και πειθαρχικά τις εντολές και οδηγίες των ανωτέρων μου οργάνων και θ' αποφεύγω κάθε πράξη που θα με ατιμάζη σαν άτομο και σαν αγωνιστή του Εργαζόμενου Ελληνικού Λαού.