"Πήγα το '81 στα βαπόρια. Βρήκα μέσα καθαρά σεντόνια, σαπούνι, μαχαιροπίρουνα στο τραπέζι. Ακούγονται λίγα; Εκεί έμαθα πως είχαν αγωνιστεί σκληρά πριν από μας πάρα πολλοί άλλοι γι' αυτά που φαίνονται λίγα. Σήμερα μας τα παίρνουν πίσω. Τι θα αφήσουμε στα παιδιά μας, αν δεν αγωνιστούμε. Λέω, χωριανοί, άμα βγάλουμε δυο Κουκουέδες βουλευτές στο νομό μας τι θα γίνει; Θα μας πάρουνε τα χωράφια που μας έχει πάρει ήδη η Τράπεζα; Ενας Μπούτας μπήκε μπροστά και μας έδωσε να φάμε. Σκεφτείτε να γίνουν δύο...".

Τα είπε έτσι μονορούφι, αφού πρώτα είχε ζητήσει συγνώμη από τον Χ. Φλωράκη που πήρε το λόγο. Δεν είναι κομμουνιστής. Ενας απ' όλους στο χωριό, την Καρδιτσομαγούλα,είναι. Που όπως και δεκάδες άλλοι μετά απ' αυτόν, στο ένα μετά το άλλο τα χωριά που περνούσε η αντιπροσωπεία του Κόμματος, βγήκε και είπε δημόσια μερικές σκέψεις βγαλμένες από την εμπειρία του. Η περιοδεία ήταν έτσι οργανωμένη που να γίνουν συζητήσεις κατά κύριο λόγο σε μέρη που η καταγραμμένη μέχρι πρόσφατα κομματική επιρροή ήταν εξαιρετικά μικρή. Και αποδείχτηκε πως ήταν μία σωστή επιλογή. Οχι μόνο γιατί ήταν πολλοί αυτοί που ήρθαν να συζητήσουν από κοντά με το ΚΚΕ, αλλά και γιατί ήταν αρκετοί ανάμεσά τους που, τουλάχιστον εκεί στην κουβέντα, έκαναν το άλμα και δήλωναν ανοιχτά πως για πρώτη φορά στη ζωή τους τώρα πια, με τόσα που έχουν πάθει από τους άλλους, θα ψηφίσουν ΚΚΕ.

"Ετσι είναι. Το στομάχι το δικό μου, το δικό σου, του άλλου δεν ξεχωρίζει κόμματα", είπε αρκετές φορές ο Χ. Φλωράκης, ανοίγοντας τις συζητήσεις. Και προκαλώντας τους συνομιλητές του να καταθέσουν οι ίδιοι τα ερωτήματά τους, σημείωνε μόνο πως το ΚΚΕ είναι το μόνο κόμμα που δικαιούται να πηγαίνει και προεκλογικά στα χωριά, γιατί ακριβώς είναι εκεί πάντα, στους καθημερινούς αγώνες. Γι' αυτό και ζητάει τώρα να ενισχυθεί και εκλογικά η δύναμή του. "Για να συνεχίσουμε με εντονότερους ρυθμούς τον αγώνα μαζί σας", έλεγε. "Εσείς τα ξέρετε τα προβλήματα, τα ζείτε. Εμείς μπορούμε να σας βεβαιώσουμε ότι θα συνεχίσουμε να είμαστε στο πλευρό σας χωρίς να κοιτάμε τις ιδεολογικές διαφορές. Ομως δώστε μας δύναμη. Δεν τάζουμε ούτε γεφύρια, ούτε ποτάμια. Μόνο αγώνα. Ο καθένας κρατά την άποψή του, αλλά όλοι μαζί στον αγώνα. Γι' αυτό δώστε μας δύναμη" συνέχιζε. Κι η κουβέντα τράβαγε μακριά. Απ' τις τιμές στο βαμβάκι και τα χρέη στις τράπεζες ως το νέο - για χωριά σαν το Μακρυχώρι - φαινόμενο που ενώ κρατάνε ακόμα νέους, ταυτόχρονα είναι αρκετοί αυτοί που φεύγουν μετανάστες.

Το βράδυ του Σαββάτου στην αντιπροσωπεία προστέθηκε και ο βουλευτής του Κόμματος στο νομό, ο Βαγγέλης Μπούτας.Οι συζητήσεις πήραν έναν ακόμα πιο συγκεκριμένο χαρακτήρα. "Θυσίες για να μας βάλουν στην ΟΝΕ, θυσίες μετά για να μείνουμε. Για μας πότε θα φέξει;", αναρωτήθηκε μιλώντας στους χωριανούς στη Μαγούλα.Για να συμπληρώσει ο Χ. Φλωράκης: "Πρέπει επιτέλους να απαλλαγεί ο κόσμος από τις αυταπάτες. Μία η ΝΔ, μία το ΠΑΣΟΚ. Δεν εκλέγονται μόνοι τους. Ο κόσμος τους εκλέγει. Αυτό να μην το ξεχνάμε και να πάρουμε τα μέτρα μας. Στείλτε τώρα μήνυμα στους κυβερνώντες ότι θα τους πληρώσει ο λαός για ό,τι κάνουνε".

Είχε βραδιάσει καλά, όταν η αντιπροσωπεία έφτασε στο Αγναντερό.Τα ίδια και εκεί. Τα προβλήματα βουνό, αλλά και τα αδιέξοδα επίσης. "Ας παραδειγματιστούμε από τη Σερβία που αντιστέκεται", παροτρύνει ο Χ. Φλωράκης. "Αν δεν τους δώσετε σινιάλο να μη συνεχίσουν αυτή την πολιτική, νέα δεινά θα έρθουν. Απαλλαγείτε από τις αυταπάτες. Μην τους αφήνετε να σας κοροϊδεύουν", συνέχισε. Για να εισπράξει το κατευόδιο: "Να ζήσεις χρόνια, καπετάνιε. Να 'ρχεσαι να μας κάνεις σεμινάρια γιατί έχουμε οικογένειες, παιδιά κι έρχονται εγγόνια. Να μαθαίνουν να ξεφύγουν απ' αυτό το χάλι".

Το "χάλι", όπως γινόταν καθαρό από κουβέντα σε κουβέντα, δεν αφορούσε μόνο τα προβλήματα επιβίωσης, αλλά και κάτι χειρότερο: Τη ρουσφετολογία που ξεφτιλίζει τους ανθρώπους, που σπρώχνει σε ένα ακόμα πιο αδιέξοδο ατομισμό. "Οποιος δεν έχει να χάσει το "μπούκο" - είπε μιλώντας αργά το βράδυ στο Προάστιο ο Β. Μπούτας - να συνεχίσει μαζί μας τον αγώνα. Ηρθε η ώρα αυτά που συμφωνούσαμε στα μπλόκα για να αλλάξει αυτή η πολιτική, να τα αποδείξουμε στην πράξη. Προετοιμαζόμαστε για νέα μπλόκα. Το ΚΚΕ πρέπει να είναι πιο δυνατό. Οι άλλοι μαλώνουν μόνο μπροστά στις τηλεοράσεις. Μέσα στη Βουλή συμφωνούν σε όλα".

"Πρέπει να απαλλαγείτε πριν απ' όλα απ' το ρουσφέτι και το ατομικό βόλεμα", πήρε το λόγο ο Χ. Φλωράκης. "Μονάχα με την πάλη θα λυθούν προβλήματα. Θα με θυμηθείτε. Είναι αδίστακτοι. Η κατάσταση θα δυσκολέψει κι άλλο. Υπόσχονται πολλά, αλλά τα μέτρα που παίρνουν είναι μόνο για περισσότερα κέρδη στο κεφάλαιο. Στείλτε μήνυμα ότι τέρμα πια η υπομονή".

Η Κυριακή, τρίτη μέρα της περιοδείας, αφιερώθηκε εκ των πραγμάτων, κατά πρώτο λόγο, στα ζητήματα του πολέμου, καθώς η περίφημη "ειρηνευτική" συμφωνία αποδεικνυόταν στην πράξη ίδια κι όμοια με τον πόλεμο. Οι βομβαρδισμοί στη γειτονική Γιουγκοσλαβία ήταν ακατάπαυστοι. Και κει πάνω στα χωριά του ορεινού όγκου των Τρικάλων, ο κόσμος διατηρεί ακόμα βαριές μνήμες από την Κατοχή. Στην αντιπροσωπεία είχε προστεθεί και ο βουλευτής του ΚΚΕ στα Τρίκαλα Αχ. Κανταρτζής. Παίρνοντας το λόγο στην Ελάτη σημείωσε: "Εχουμε πια την εμπειρία να αποφασίσουμε. Το σχέδιο ειρήνης επιβάλλεται με το πιστόλι στο κρόταφο. Δεν πρέπει να σταματήσουμε ούτε στιγμή τις κινητοποιήσεις. Να απεμπλακεί άμεσα η χώρα μας. Να μη βγει ούτε ένας στρατιώτης απ' τα σύνορά μας. Αποδεικνύεται πως ΝΑΤΟ και ΟΝΕ σημαίνει ακόμα περισσότερα κέρδη για τους λίγους, σιδερένια πυγμή για τους πολλούς".

Με μια θύμηση για τις χαροτρομάρες που τον συνδέουν μ' αυτόν τον τόπο, άρχισε να μιλά ο Χ. Φλωράκης. "Το ΚΚΕ, συνέχισε, δε θυμάται τον κόσμο μόνο στις εκλογές. Σε όλη του την ιστορία, έχει μόνιμη αποστολή να είναι κοντά στο λαό. Οι εκλογές, βέβαια, είναι μια σημαντική στιγμή. Κι αυτές οι εκλογές μπορούν να στείλουν μήνυμα: Οτι έφτασε ο κόμπος στο χτένι. Το ίδιο βιολί συνεχίζεται δύο δεκαετίες. Τα ίδια κάνουν πότε ο ένας, πότε ο άλλος. Υπερασπίζονται τα μεγάλα συμφέροντα εναλλακτικά. Να κάνουμε, λοιπόν, μια προσωρινή συμφωνία. Εσείς να την τηρήσετε για τις εκλογές. Εμείς μόνιμα. Εσείς θα μας δώσετε την ψήφο σας. Εμείς θα την τιμήσουμε στους αγώνες".

Κι εδώ η κουβέντα πλούσια. Από το αν αντέχει η Ελλάδα συχνές εναλλαγές κυβερνήσεων και συμμαχικές κυβερνήσεις, μέχρι τα όρια της αντίστασης ενός λαού. Το παράδειγμα της Σερβίας κατατέθηκε και πάλι: "Τίποτα δε θα πάθουμε αν πούμε όχι. Προκοπή θα δούμε. Δε θα είναι παράδεισος, αλλά θα είναι αρχή για λύσεις".

Λίγο αργότερα, στο Νεραϊδοχώρι, η δήλωση είναι και πάλι κατηγορηματική: Δε θα τα διπλώσουμε. Θα την τιμήσουμε την ψήφο σας.

Εδώ οι μνήμες από τα δύο αντάρτικα ακόμα πιο ισχυρές. Κι από κοντά η γνώση και για το σήμερα: Βομβαρδίζουν τη Σερβία, γιατί ήταν η μόνη χώρα που δε δέχτηκε τη "νέα τάξη". Αξιοποιούν τις μειονότητες, καλλιεργούν τον εθνικισμό, έχουν κύριο στόχο τη Ρωσία. Εκεί είναι ο μεγάλος πλούτος...

Πύλη, Πηγή και Πύργος, τελευταίοι σταθμοί του τριήμερου. Οι συναντήσεις παίρνουν χαρακτήρα μαζικών συγκεντρώσεων. Ολοι αυτοί είναι κομμουνιστές; ρωτάει, δήθεν, ο επίτιμος Πρόεδρος του Κόμματος. Για να εισπράξει απαντήσεις σε πρώτο πρόσωπο, που επιβεβαίωναν πως ο λόγος του ΚΚΕ βρίσκει σήμερα απήχηση σε ένα πλατύ φάσμα ανθρώπων. Οι θέσεις του για τον πόλεμο, στην πρώτη γραμμή. "Λένε πως δε συμμετέχουν στο πόλεμο. Και δεν είναι συμμετοχή να δίνουν τα λιμάνια και τους δρόμους; ρώτησε ο Χ. Φλωράκης. Είναι νωρίς, συνέχισε, να πανηγυρίζουν κάποιοι για την ειρήνη. Θέλει και λίγο ντροπή. Οι βομβαρδισμοί συνεχίζονται. Ας πουν: Ποια απόφαση δεν υπέγραψαν σε βάρος της Σερβίας; Τι εμπιστοσύνη να δώσεις στα λόγια τους; Υπόσχονται πολλά. Λένε, εθνικός στόχος η ΟΝΕ. Τι θα αλλάξει; Η ανεργία; Θα είναι πιο δύσκολα τα πράγματα, αν πάρουν την ψήφο σας. Θα λένε "ο λαός εγκρίνει την πολιτική μας". Αν δεν πάρουν μάθημα, θα είναι χειρότερα. Η περίφημη ισοτιμία στην ΟΝΕ θα είναι μόνο για να γίνει η Ελλάδα αγορά για τα βέλγικα κοτόπουλα... Στείλτε μήνυμα τώρα, για να μη μετανιώσετε τη Δευτέρα".

"Δεν έχουμε κανένα δισταγμό! Ναι, και με το διάβολο θα πάμε για να υπερασπίσουμε την εθνική κυριαρχία, για να βάλουμε φραγμό στις επιδιώξεις του ιμπεριαλισμού". Ο σύντροφος που μιλούσε δεν είχε μόνο υψώσει απότομα τη φωνή, αλλά ήταν και κατηγορηματικός στις φράσεις του. Είχε πολλούς λόγους να το κάνει.

Οχι μόνο γιατί η κουβέντα εκείνη την ώρα γινόταν σε μια πολιτικά πολύχρωμη συγκέντρωση στη συνοικία των Τρικάλων, που έτυχε να ονομάζεται Κόκκινος Πύργος, γεγονός που ενίσχυσε αυτό που ο ίδιος πιστεύει βαθιά: Πως "όποιος ζητά από το ΚΚΕ να πηγαίνει μόνο του απαρνιέται τον ίδιο τον ταξικό χαρακτήρα του ΚΚΕ". Ούτε μόνο γιατί η υπερεβδομηντάχρονη πολιτική εμπειρία τού το επέτρεπε. Ισως να ήταν κάτι πιο απλό η αιτία της έντασης που προκλήθηκε με αφορμή μια στημένη ερώτηση για το ΚΚΕ, που "πουλά - ισχυρίστηκε αυτός που ρωτούσε - τις ψήφους των αριστερών για να κάνει συνεργασίες με τη Δεξιά".

Διατυπωνόταν αυτός ο ισχυρισμός την ώρα που οι ραδιοφωνικοί σταθμοί από το μεσημέρι μετέδιδαν την είδηση πως 2.500 Αμερικανοί πεζοναύτες, που βρίσκονταν πάνω σε τρία αμερικανικά πλοία ανοιχτά του Λιτόχωρου, ήταν έτοιμοι να αποβιβαστούν στο ελληνικό έδαφος και να προωθηθούν στα Σκόπια για την έναρξη της χερσαίας εισβολής στη Γιουγκοσλαβία.

"Πείτε μου! Ποιος εφαρμόζει πιο δεξιά πολιτική απ' αυτήν που εφαρμόζει σήμερα το ΠΑΣΟΚ; Πείτε μου!" ρώτησε από το βήμα ο ομιλητής που δεν ήταν άλλος από τον επίτιμο Πρόεδρο του ΚΚΕ, Χαρίλαο Φλωράκη.Και φυσικά, απάντηση δεν πήρε.

Τρεις μέρες στο θεσσαλικό κάμπο, στους Νομούς Καρδίτσας και Τρικάλων, είτε σε καμποχώρια γινόταν η περιοδεία, είτε στον ορεινό όγκο, ένα έβγαινε στον αφρό: Η απροκάλυπτα δεξιά πολιτική της κυβέρνησης Σημίτη έχει γονατίσει πολύ κόσμο. Εχει φέρει σε απόγνωση, αλλά και έχει εξοργίσει ανθρώπους που ενώ διατηρούν ιδεολογικές - πολιτικές προτιμήσεις έως και αρκετά διαφορετικές από αυτές του ΚΚΕ, σε ένα συμφωνούν όλο και περισσότερο με τους κομμουνιστές και δεν το κρύβουν: Με κάθε τρόπο πρέπει να ξεμπερδεύουμε μ' αυτή την πολιτική.

Η συμφωνία αυτή εκφράστηκε σε ένα προς ένα τα χωριά που πέρασε η αντιπροσωπεία του Κόμματος κι απ' ό,τι φάνηκε οι προϋποθέσεις για να υπάρξει δε δημιουργήθηκαν μόνο στα αγροτικά μπλόκα. Είναι η ίδια η κυβερνητική πολιτική στο σύνολό της και οι αντιστάσεις που προκάλεσε σ' όλους τους τομείς της ζωής, αυτή που έβαλε τις βάσεις για ό,τι εκφράζεται σήμερα. Η εντύπωση που δημιουργήθηκε στην εξέλιξη όλης της περιοδείας είναι πως πολύς κόσμος είναι αποφασισμένος να δώσει ένα μάθημα στην κυβέρνηση. Επιπρόσθετα, ακόμα πιο ελπιδοφόρο ήταν το γεγονός πως στις συζητήσεις γινόταν δεκτή και η σκληρή κριτική που έκανε το ΚΚΕ στα άλλα κόμματα, ιδιαίτερα στη ΝΔ, για τη συναίνεσή τους σ' αυτή την πολιτική. Ο θετικός τρόπος που αντιμετωπίστηκε η αντιπροσωπεία μας, από κόσμο που ανήκει σε άλλες παρατάξεις πολύ πέρα από μας, σχολίασε αργά το βράδυ της Κυριακής ο Χ. Φλωράκης, δείχνει πως εμείς πρέπει ακόμα πιο πλατιά να απευθυνθούμε σε όλο τον κόσμο.

Κατεύθυνση που αποκτά χαρακτήρα επείγοντος αυτές τις τελευταίες μέρες και ώρες μέχρι το άνοιγμα της κάλπης.

Θ. Λ.

Μια ξεχωριστή συντροφιά. Από ανθρώπους που λένε ακόμα το Νεραϊδοχώρι με το παλιό του όνομα: Βετερνίκ

Ελάτη. Μνήμες αντάρτικου

Στην Πύλη είχε προγραμματιστεί μία συνάντηση σε καφενείο. Εγινε συγκέντρωση

Απαντες παρόντες. Στιγμιότυπο από τη συζήτηση στην Πηγή

Χαρακτηριστικά λαϊκής συγκέντρωσης έπαιρναν η μία μετά την άλλη οι συναντήσεις της αντιπροσωπείας του Κόμματος. Η φωτογραφία είναι από την τελευταία συνάντηση που έγινε στον Πύργο.