Αγαπητέ "Ριζοσπάστη",

Στο άρθρο του με τον τίτλο "Επαίσχυντη απόφαση του ΥΠΠΟ για την αρχιτεκτονική μας κληρονομιά" (Ριζοσπάστης 9-5-99) ο συνάδελφος και φίλος καθηγητής Γ. Σαρηγιάννης θίγει, με το αγωνιστικό που τον διακατέχει πνεύμα και την αμεροληψία που πάντα τον διακρίνει, το θέμα των πολλαπλών παρεμβάσεων στον οικισμό της Στεμνίτσας και των επακόλουθων τους, ιδιαίτερα όταν αυτές ήρθαν για να κριθούν στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ) του ΥΠΠΟ. Την περιπέτεια αυτής της συνεδρίασης την έζησα από πρώτο χέρι - ως ανεξάρτητο μέλος του Συμβουλίου - και θα ήθελα να τονίσω ότι δεν είναι πρώτη, ούτε τελευταία φορά, που το όργανο αυτό ενεργεί ως κυματοθραύστης παντοειδών αναταράξεων και τρικυμιών, που υποθάλπονται και γιγαντώνονται στους κόλπους εκείνων των μορφωμάτων της κοινωνικής πολιτικής και διοικητικής πραγματικότητας, επί των οποίων η θεσμική αρμοδιότητα του Συμβουλίου ουδένα ή στοιχειώδη έλεγχο είναι πλέον δυνατό - και μάλιστα εκ των υστέρων - να ασκήσει. Ετσι, όταν μέσα από τις όποιες διαδικασίες τα οικοδομήματα και το περιβάλλον ενός προστατευόμενου από το ΥΠΕΧΩΔΕ οικισμού, όπως η Στεμνίτσα, διά προσχεδιασμού απογυμνώνονται των ουσιωδών αυθεντικών τους χαρακτηριστικών (ήτοι: εσωτερική διάρθρωση, πλαστικός διάκοσμος, αρμολογήματα, στέγες, επιχρίσματα, χρώματα κτλ. και το κυριότερο, αποκτούν οικοδομικές προσθήκες), τότε μοιραίως εκπίπτουν των θεμελιακών συστατικών της "κηρύξεως" τους, σύμφωνα με το γράμμα και το πνεύμα του Νόμου. Διότι δεν είναι δυνατόν μα κατοχυρωθούν - διά της κηρύξεως - αξίες, των οποίων ναι μεν η αμιγής παρουσία αποτελεί και το μόνο αδιάβλητο στοιχείο για τη στήριξη αυτής της νομικής πράξης, στην περίπτωση όμως αυτή έχουν οριστικά απολεσθεί. Είναι όμως αναγκαίο να εξακολουθεί να εξασκείται αποτελεσματικά η προστασία, η θεσμοθετημένη από το ΥΠΕΧΩΔΕ, όσον αφορά τη συνολική εικόνα ενός παραδοσιακού οικισμού. Εχει συνεπώς δίκιο ο κ. Σαρηγιάννης όταν μας υπενθυμίζει ότι βάσει των κειμένων νόμων αγωνιστήκαμε για την κήρυξη και αποκατάσταση μεμονωμένων νεωτέρων μνημείων. Επρόκειτο πάντως για αποκατάσταση (άλλο αν εφαρμόστηκε ή όχι όπως πρέπει) κτισμάτων, ενίοτε ημικατεστραμμένων, τα οποία δεν είχαν περάσει από αυτό το συγκεκριμένο "lifting", που ατυχώς αποτελεί μη αναστρέψιμη πραγματικότητα. Αλλά και εάν ακόμη η αναστρεψιμότητα ήταν "τεχνικά" δυνατή, δεν υφίσταται - προς το παρόν τουλάχιστον - νόμος του ΥΠΠΟ, που να κηρύσσει πρώτα ένα καθολικά παραμορφωμένο (μέσα από οικοδομικές άδειες) κτίριο διατηρητέο και έπειτα να επιβάλει την αναδρομική "αναπαλαίωσή" του. Αυτή είναι η αλήθεια και, όπως τουλάχιστον νομίζω, με τα γραφόμενά μου κατ' ουσίαν υπερασπίζομαι την ανυπόκριτη προσωπικότητα και την ανυποχώρητη γραμμή του φίλου, κ. Σαρηγιάννη, συγχρόνως όμως του υπενθυμίζω, εάν προηγουμένως δεν έχει εξετάσει και τις δεοντολογικές πτυχές ενός τόσο σοβαρού θέματος, να αποφεύγει να μέμφεται συναδέλφους του, που επιμένουν να υποστηρίζουν ότι για τις... τρύπες της γραβιέρας ευθύνεται το είδος του τυριού και όχι το τρυπάνι του σερβιτόρου - που κατά τεκμήριο - δεν ανήκει στα σύνεργά του.

ΜΑΝΟΣ ΜΠΙΡΗΣ

Αναπληρωτής Καθηγητής του ΕΜΠ

Σημ. Σύνταξης: Θέσαμε υπόψη του συνεργάτη μας κ. Σαρηγιάννη την επιστολή του κ. Μπίρη και μας απέστειλε το ακόλουθο σημείωμα.

"Ευχαριστώ τον συνάδελφο για τα πολύ καλά του λόγια, αλλά επιμένω ότι συνδεδεμένη με την έννοια της προστασίας είναι και η έννοια της αποκατάστασης, θέμα για το οποίο λειτουργούν ολόκληρες πανεπιστημιακές σχολές - και ο κ. Μπίρης διδάσκει αντίστοιχο μάθημα - και ξαναθυμίζω τις δεκάδες αποκαταστάσεις που έχουν γίνει στην Αθήνα και μάλιστα με μελέτες του ιδίου του ΥΠΠΟ, μετά την κήρυξη τους ως διατηρητέων κτιρίων που είχαν υποστεί σοβαρές αλλοιώσεις.

Θυμίζω ότι ούτε ο αρχαιολογικός νόμος 1469/50 ούτε το άρθρο 24 του Συντάγματος δε λένε πουθενά ότι απαγορεύεται η αποκατάσταση (πράγμα που θα ήταν εντελώς παράλογο) ούτε ότι δεν κηρύττουμε διατηρητέο ένα κτίσμα αν έχει υποστεί αλλοιώσεις, δεδομένου ότι είναι αυτονόητο πως η κήρυξη γίνεται για να διατηρηθεί και να αποκατασταθεί ένα μνημείο και το - ας πούμε - "νομικό κενό" (που δεν εμπόδισε καμιά αποκατάσταση) καλύφθηκε από τον Νόμο 2039/92 (γνωστού ως Σύμβαση της Γρανάδας) στο άρθρο 9.

Τέλος προσθέτω κάτι που αγνοούσαν τα μέλη του ΚΣΝΜ και γι' αυτό ίσως υπέκυψαν στην πιεστική, παραπλανητική και παράνομη ερμηνεία του τότε ΓΓ του ΥΠΠΟ. Στο Δημαρχείο ήταν σε εξέλιξη οι εργασίες και η κήρυξή του θα καθυστερούσε τα έργα, έτσι ο δήμαρχος σε έναν ελιγμό παρουσίασε την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία ζητούσε την κήρυξη, αλλά από την άλλη είχε συνεννοηθεί με την πολιτική του ΥΠΠΟ να μην κηρυχτεί και τώρα οι πληροφορίες μου είναι ότι ετοιμάζεται νέα κίνηση για να κηρυχτεί μόλις τελειώσουν τα έργα "εκ του ασφαλούς" όπως έγινε με το βάναυσα κακοποιημένο κτίριο της σχολής αργυροχοϊας, που οι αλλοιώσεις του δεν εμπόδισαν την κήρυξή του".

Ο Αμερικανονατοϊκός ακήρυχτος πόλεμος κατά της Γιουγκοσλαβίας, μπορεί να κριθεί πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά κλπ. Από όποια σκοπιά και τον δεις, φτάνεις στο συμπέρασμα ότι ήταν ιμπεριαλιστικός, καταστροφικός, βρώμικος, άδικος και ανήθικος, από τη μεριά των εισβολέων και πατριωτικός, δίκαιος και ηθικός από τη μεριά των ανυπότακτων Σέρβων.

Οι δυο αυτές στάσεις εκφράστηκαν από την αρχή των βομβαρδισμών. Ο στρατηγός Κλαρκ δήλωσε: "Τους Σέρβους θα τους νικήσουμε, θα τους ταπεινώσουμε". Ενώ μια ανώνυμη Σέρβα δήλωνε: "Δεν μπορούμε να τα βάλουμε με το ΝΑΤΟ, θα χάσουμε τον πόλεμο, όμως δεν πρόκειται να χάσουμε την τιμή μας".

Αυτές είναι και οι δυο διαφορετικές βασικές στάσεις σ' αυτόν τον πόλεμο. Οταν πιάστηκαν αιχμάλωτοι οι τρεις Αμερικανοί μισθοφόροι στρατιώτες, οι μανάδες τους δήλωσαν πως είναι κρίμα να τους σκοτώσουν γιατί είναι νέα παιδιά, έχουν τη ζωή και το μέλλον μπροστά τους. Ως μάνες βέβαια τις δικαιολογώ, αλλά ως πολίτες της ιμπεριαλιστικής χώρας των ΗΠΑ, δε βρήκαν μια λέξη να πουν για τις τραγικές μανάδες της άλλης πλευράς, που έβλεπαν τα παιδιά τους να διαμελίζονται από τους βομβαρδισμούς ή τους φαντάρους τους να μη γυρνούν πίσω από το μέτωπο των εχθροπραξιών. Στο κάτω κάτω της γραφής, τα παιδιά των Αμερικανίδων μανάδων ήταν μισθοφόροι, δεν τους κάλεσε η πατρίδα να υπερασπίσουν το έδαφος, την ακεραιότητα και την ανεξαρτησία της, όπως συμβαίνει με τους Σέρβους.

Ως άνθρωπος χάρηκα για την απελευθέρωση των Αμερικανών μισθοφόρων από τη γιουγκοσλαβική κυβέρνηση, όταν όμως άκουσα τις δηλώσεις τους και των γονέων τους και είδα την υποδοχή που τους έγινε, ως ηρώων, τότε αγανάκτησα. Δεν άκουσα ούτε μια λέξη καταδίκης του πολέμου, ούτε μια λέξη συμπόνιας για τα αθώα ανυπεράσπιστα θύματα της άλλης πλευράς.

Αυτός ο πόλεμος μού έφερε στο νου τη γνωστή ρήση: "Ηθελαν να είναι ελεύθεροι, σκοτώστε τους".

Αναρωτιέμαι, ως πότε οι δυνατοί του κόσμου θα συμπεριφέρονται μ' αυτόν τον τρόπο; Και καταλήγω στο συμπέρασμα, ότι οι λαοί, ενωμένοι, έχουν χρέος να τους σταματήσουν.

Κ. ΚΑΤΣΙΑΜΑΝΗΣ

Περιστέρι

Στις 27 του Μάη, στο παλαιό Δημαρχείο του Δήμου Νέας Ιωνίας Αττικής, οι μαθητές του 1ου Γυμνασίου και οι ηλικιωμένοι μέλη του ΚΑΠΗ της πόλης, έστησαν την αντιπολεμική τους θεατρική σκηνή! Τα παιδιά έστειλαν γράμμα και γραφή στον Κλίντον και οι γέροντες μάς διαβεβαίωσαν ότι είναι ακόμα χρήσιμοι για την ειρήνη. Μια πραγματικά θαυμάσια σύμπραξη, των εγγονιών με τους παππούδες.

Τραγούδια και ποιήματα από μικρούς και μεγάλους, ολιγόλεπτες ομιλίες εκλεκτών προσκεκλημένων και εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δώσανε το στίγμα της ειρήνης, ενάντια στο στόχο των βομβαρδιστών της Γιουγκοσλαβίας. Ηταν μια ζωντανή γεμάτη αυθορμητισμό αντιπολεμική εκδήλωση, που κατέληξε σε λαϊκό δρώμενο όταν όλοι μαζί, διοργανωτές, ερμηνευτές, προσκεκλημένοι, κοινό, παιδιά και γερόντια, ενώσαμε τα χέρια, κάναμε τον κύκλο της ειρήνης, μεγάλο και τρανό, και διατρανώσαμε, την ευχή μας "Ναι στην ειρήνη - Οχι στον πόλεμο"

Αξίζουν συγχαρητήρια σ' όλους τους συντελεστές της όμορφης αυτής γιορτής, στα παιδιά του Α' Γυμνασίου Ν. Ιωνίας, στους γέροντες των ΚΑΠΗ, στο Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων και στην καθηγήτρια των Γαλλικών του Γυμνασίου, που ήταν και η ψυχή της εκδήλωσης.

ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΚΑΝΕΛΛΗ,

Λυρική καλλιτέχνις

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟ Γ. ΤΣΙΡΙΔΗ: Πήραμε το γράμμα σας στο οποίο μας γράφετε ότι επικροτείτε την πρόταση για τη δημιουργία ενός Νέου Πατριωτικού Μετώπου (Νέο ΕΑΜ) και θέτετε τον εαυτό σας στη διάθεση του, προκειμένου να βοηθήσετε να επιτευχθούν οι ιεροί σκοποί του.

ΝΕΟΚΛΗ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ (Ν. Φάληρο). Ι. ΛΙΤΟΣΕΛΙΤΗ (Μακρακώμη). Πήραμε τα ποιήματά σας.