Πριν από λιγότερο από ένα μήνα, ολοκληρώθηκε στο Μπαλί της Ινδονησίας η συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για τις κλιματικές αλλαγές. Πολύ κακό για το τίποτε; Ναι, εάν κρίνει κανείς απ' τα όσα υποτίθεται πως συμφωνήθηκαν. Οχι, εάν συλλογιστεί κανείς τη σοβαρότητα ενός ζητήματος που σχετίζεται άμεσα με τις υπαρκτές αρνητικές συνέπειες που προκαλεί στο περιβάλλον και στους λαούς δεκάδων χωρών η διεθνής καπιταλιστική ανάπτυξη της οικονομίας. Μίας οικονομίας που μετρά τους νεκρούς και τις καταστροφές σε δολάρια και αντιμετωπίζει το παρόν και το μέλλον του πλανήτη σαν πιθανούς παράγοντες μείωσης ή αύξησης του μελλοντικού καπιταλιστικού κέρδους...

Τι επομένως έγινε στο Μπαλί; Γιατί έγινε τόσος σάλος πριν καλά καλά αρχίσει αυτή η διεθνής συνδιάσκεψη; Γιατί όταν κατακάθισε κάπως η σκόνη, μεγάλα διεθνή και ελληνικά ΜΜΕ προτίμησαν να χαμηλώσουν τους τόνους και να ψελλίσουν λογύδρια περί «σημαντικών αποτελεσμάτων» και «ιστορικών συμφωνιών» που τάχα επιτεύχθηκαν; Γιατί είπαν πως στο Μπαλί τάχα «αποφεύχθηκε» το αδιέξοδο μετά από παράταση των εργασιών της διάσκεψης κατά ενάμισι 24ωρο; Μήπως επειδή ήθελαν να δείξουν πως ο λόγος τους και ο ρόλος τους «μετράνε»; `Η ότι η δράση «Μη Κυβερνητικών» Οργανώσεων, τις οποίες τόσο πολύ εκτιμούν και προβάλλουν σαν μελλοντικούς «σωτήρες», μπορεί τάχα να «λυγίσει» τις αντιδράσεις χωρών του μεγέθους των ΗΠΑ;

Ας πάρουμε τα πράγματα ένα ένα...

Πρώτα απ' όλα, ούτως ή άλλως στο Μπαλί δεν επρόκειτο εξ αρχής να αποφασιστεί καμία «μεγάλη διεθνής συμφωνία». Η συγκεκριμένη διάσκεψη για τις κλιματικές αλλαγές έγινε με σκοπό να στρωθεί ο δρόμος για την επίτευξη μίας μελλοντικής συμφωνίας, το 2009, στην Κοπεγχάγη για την αντικατάσταση του Πρωτοκόλλου του Κιότο, που λήγει το 2012. Τελικά τι έγινε; Αποφασίστηκε ένας γενικόλογος «οδικός χάρτης δράσης»: α) Χωρίς συγκεκριμένους «πρωταγωνιστές» (π.χ., χώρες που θα πρέπει να πάρουν κάποια και ποια μέτρα...) και β) χωρίς σαφείς στόχους (π.χ., συγκεκριμένες δεσμεύσεις για μείωση ποσοστών συμβολής στην εκπομπή των αερίων του θερμοκηπίου).

Αυτός, λοιπόν, ο «οδικός χάρτης δράσης», μετά από μία σειρά νέων, πολυδάπανων διεθνών και περιφερειακών διασκέψεων που προγραμματίστηκε να ξεκινήσουν την ερχόμενη άνοιξη, προβλέπεται να οδηγήσει έως το 2009 σε «συμφωνία» για την αντικατάσταση του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Ακόμη στο Μπαλί αποφασίστηκε ότι:

1) Η επόμενη ανάλογη διεθνής διάσκεψη θα γίνει στην Πολωνία έως το Δεκέμβρη του 2008 (η διεθνής συνάντηση του 2009 στην Κοπεγχάγη ήταν αποφασισμένη και «σίγουρη» πριν το Μπαλί).

2) Θα δημιουργηθεί ένα Ταμείο Προσαρμογής και βοήθειας των φτωχών χωρών που πλήττονται ήδη απ' τις κλιματικές αλλαγές, μεταξύ άλλων είτε με χρήματα, είτε με προώθηση «καθαρής υψηλής τεχνολογίας και τεχνογνωσίας»... Τα αποθεματικά του Ταμείου Προσαρμογής δεν έχουν καθοριστεί με σαφήνεια, σε αντίθεση με τον προϋπολογισμό του ΟΗΕ για τη γραμματειακή υποστήριξη διεθνών και περιφερειακών συναντήσεων για το κλίμα που θα πραγματοποιηθούν τη διετία 2008-2009, που ανέρχεται σε 54.031.584 δολάρια!

Στην πράξη, είδαμε στο Μπαλί μία ακόμη σκληρή σύγκρουση πλούσιων και αναπτυσσόμενων οικονομικών γιγάντων με «σκηνικό» τη δήθεν προστασία του πλανήτη. Με την Ευρωπαϊκή Ενωση στο ρόλο του «καλού καπιταλιστή» που επιδίωκε - δήθεν άδολα... - μόνο οι πλούσιες χώρες να εφαρμόσουν δεσμευτικά μέτρα (όπως μείωση του διοξειδίου του άνθρακα από 25 έως 40%) στο πλαίσιο της προώθησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον. Γιατί; Κυρίως επειδή πολλές απ' τις βιομηχανίες της ΕΕ έχουν από καιρό το προβάδισμα σε διεθνές επίπεδο...

Είδαμε ακόμη τις ΗΠΑ στο ρόλο του «κακού καπιταλιστή», που επιδιώκει «σκληρές αποφάσεις» για τη λήψη και την εφαρμογή «συγκεκριμένων μέτρων» από όλους. Οχι μόνο δηλαδή απ' αυτές, τον Καναδά, την Ιαπωνία και τις 27 χώρες της ΕΕ (όπως επιδίωκαν οι Βρυξέλλες σε συνεργασία με την Ομάδα των 77 αναπτυσσόμενων χωρών...) αλλά και απ' την Κίνα, την Ινδία, τη Βραζιλία κλπ... Αυτό έγινε επειδή, μεταξύ άλλων, οι ΗΠΑ θεώρησαν ότι:

Α) Η επιβολή συγκεκριμένων μέτρων μόνο στις «πλούσιες» χώρες θα ζημίωνε, π.χ., τις αμερικανικές εταιρείες αφού αυτές θα υποχρεώνονταν στην εφαρμογή «καθαρών» τεχνολογιών με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (π.χ., αιολική, ηλιακή κ.ά., όπου έχουν προβάδισμα οι βιομηχανίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης), ενώ, αντίθετα, οι βιομηχανίες στις μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες θα συνέχιζαν τη χρήση φθηνών «βρώμικων» καυσίμων (π.χ., άνθρακας) με αποτέλεσμα ακόμη φθηνότερα, πιο ανταγωνιστικά, βιομηχανικά προϊόντα.

Β) Εάν αποφασίζονταν συγκεκριμένα μέτρα δράσης μόνο για τις πλούσιες χώρες, οι ΗΠΑ θα περιόριζαν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα (προς όφελος της ΕΕ). Θα ήταν δηλαδή αναγκασμένες να επικεντρώσουν στην εφαρμογή «φιλικών» τεχνολογιών και θα περιόριζαν το περιθώριο κέρδους στις προσπάθειές τους να «αλώσουν» ακόμη περισσότερο οικονομικά τους αναπτυσσόμενους γίγαντες με την πώληση δήθεν «καθαρής» πυρηνικής τεχνολογίας απ' τη στιγμή που οι μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες δε θα ήταν υποχρεωμένες να μειώσουν σε συγκεκριμένα υψηλά ποσοστά τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου...

Στο περιθώριο της ενδοϊμπεριαλιστικής σύγκρουσης ΗΠΑ - ΕΕ με θέμα το κλίμα, διαδραματίστηκαν και άλλες (σχετικά...) ελάσσονες αντιπαραθέσεις με πρωταγωνιστές μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες (π.χ., Βραζιλία, Ινδία, Κίνα) αλλά και δεκάδες φτωχές χώρες (π.χ., νησιωτικά κρατίδια του Ειρηνικού και του Ινδικού Ωκεανού) που ήδη καταβάλλουν το βαρύ τίμημα των κλιματικών αλλαγών και απειλούνται ακόμη και με εξαφάνιση στο μέλλον (λόγω της προβλεπόμενης ανόδου της στάθμης των ωκεανών του πλανήτη). Κοντολογίς, το υποτιθέμενο «σχέδιο δράσης» που αποφασίστηκε στο Μπαλί δεν κόστισε τίποτε σε καμία απ' τις πλούσιες χώρες, ούτε ανάγκασε σε κάποια σημαντική φιλοπεριβαλλοντική στροφή την καπιταλιστική οικονομία. Συνεπώς η ατζέντα των επόμενων, συναφών διασκέψεων παραμένει μία απ' τα ίδια...

Δεν ήταν όμως μόνο αυτοί οι πρωταγωνιστές της διάσκεψης. Στην κακόγουστη «περιβαλλοντική» φάρσα για το κλίμα συμμετείχαν χιλιάδες «πιράνχας» από 4.483 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ). Ανάμεσά τους δεν «έλαμψαν» μόνον γνωστές ΜΚΟ διεθνούς εμβέλειας, που εμπορεύονται υστερόβουλα την ευαισθητοποίηση των λαών για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος (π.χ. WWF, Greenpeace), αλλά και άλλες, λιγότερο γνωστές, που εμπορεύονται και κερδοσκοπούν ακόμη και πάνω στους ρύπους διοξειδίου του άνθρακα...

Οπως ο Διεθνής Εμπορικός Σύνδεσμος Διεθνών Εκπομπών Αερίων (ΙΕΤΑ), που, όπως παρατήρησε στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Νιου Στέιτσμαν» στις 10/12/07 ο Πίτερ Χαρντστάφ απ' το «Κίνημα για Διεθνή Ανάπτυξη», ήταν η ΜΚΟ με τη μεγαλύτερη αντιπροσωπεία. Ο ίδιος μέτρησε 336 δικηγόρους, χρηματιστές, μεσίτες, αναλυτές και άλλους λομπίστες της ΙΕΤΑ και υπολόγισε ότι η αντιπροσωπεία της έφθανε το 7,5% της εκπροσώπησης των υπόλοιπων (μικρών και μεγάλων) 4.482 ΜΚΟ που ήταν παρούσες στο Μπαλί... Τι είναι όμως η ΙΕΤΑ, πέρα από μία «μη κερδοσκοπική εταιρεία» με τα διαπιστευτήρια ΜΚΟ που πήρε απ' τον ΟΗΕ τον Οκτώβρη του 2000; Στην ιστοσελίδα που διατηρεί στο Ιντερνετ, η οργάνωση έχει το εύγλωττο σύνθημα «Λύσεις της Αγοράς για Παγκόσμια Περιβαλλοντικά Προβλήματα». Πίσω απ' το εύηχο όνομά της κρύβονται πάνω από 170 πανίσχυρες πολυεθνικές της ενέργειας, ορυκτών και μεταλλευμάτων, τράπεζες, χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, «αμυντικές» και χημικές βιομηχανίες όπως οι BP, Chevron, Shell, Citigroup, ConocoPhilips, Barcleys Capital, DuPont, Deutsche Bank, Gaz de France, Goldman Sachs International, Lloyds, Merril Lynch Commodities, Mitsubishi, Morgan Stanley, Dow Chemical Company, Toyota κ.ά. Πολλές δηλαδή απ' αυτές τις εταιρείες - κολοσσούς που είναι υπόλογες για τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά εγκλήματα στο όνομα της κερδοσκοπίας και έχουν μερίδιο ευθύνης στη διαμόρφωση σκληρών καπιταλιστικών αντιλαϊκών πολιτικών, στο βωμό, πάντα, της «ανάπτυξης της ελεύθερης αγοράς». Οπως φαίνεται και στην περίπτωση του κλίματος, οι θιασώτες της «ελεύθερης αγοράς» και των πολυεθνικών αξιοποίησαν τη βολικότατη μάσκα των ΜΚΟ για να προωθήσουν τεράστια οικονομικά συμφέροντα όχι βεβαίως προς το πραγματικό όφελος του φυσικού περιβάλλοντος.

Ποια ήταν η δεύτερη ΜΚΟ με την πολυπληθέστερη αντιπροσωπεία στο Μπαλί; Η ICLEI, που στα ελληνικά θα μπορούσε να αποδοθεί περίπου ως «Τοπικές Κυβερνήσεις για την Αειφόρο Ανάπτυξη». Η αντιπροσωπεία της ICLEI ξεπέρασε τα 280 άτομα (πάλι δικηγόροι, αναλυτές, «ακτιβιστές», τοπικοί αξιωματούχοι, ως και γνωστοί αστέρες του Χόλιγουντ). Δημιουργήθηκε το 1990 με στόχο να «βοηθήσει στο συντονισμό» δράσης σε τοπικό επίπεδο για τη βελτίωση και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Στην οργάνωση φέρεται πως συμμετέχουν ως επί το πλείστον φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης τουλάχιστον 600 πόλεων, δήμων και κοινοτήτων δεκάδων χωρών, με στόχο την παροχή πληροφοριών και υπηρεσιών για «αειφόρο ανάπτυξη» σε τοπικό επίπεδο. Σε απλά ελληνικά; Η οργάνωση μεταξύ άλλων προσφέρει υπηρεσίες σε διάφορους επιτήδειους για το καλύτερο «ξεκοκάλισμα» διάφορων «επιδοτούμενων» τάχα περιβαλλοντικών προγραμμάτων διεθνών, περιφερειακών οργανισμών όπως η ΕΕ.

Κάθε άλλο από «Μη Κυβερνητική», δηλαδή, αυτή η οργάνωση, που ξεκίνησε την παρουσία της στα διεθνή φόρα με τη συμμετοχή της στην πρώτη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα το 1992 στο Ρίο της Βραζιλίας και πιο πρόσφατη την παρουσία της στη διάσκεψη του ΟΗΕ στο Μπαλί...

Ωστόσο, πίσω από την ταυτότητά της κρύβονται επιμελώς γνωστοί μεγαλοκαρχαρίες του κεφαλαίου. Στους «υποστηριχτές» της ICLEI βρίσκουμε, π.χ. τη Μάικροσοφτ του Μπιλ Γκέιτς, το «Ταμείο των Αδελφών Ροκφέλερ», την «Αμερικάνικη Υπηρεσία για Διεθνή Ανάπτυξη», USAID, που ελέγχεται απ' το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, την οικογένεια θυγατρικών της φαρμακοβιομηχανίας Merck, το ίδρυμα «Πρωτοβουλία Κλίντον για το Περιβάλλον» του ομώνυμου πρώην προέδρου των ΗΠΑ, οργανώσεις-βιτρίνα του αμερικανικού υπουργείου Ενέργειας (π.χ. EPA Energy Star)...

Ας μη μιλήσουμε για τις εξίσου πολυπληθείς και θορυβώδεις (κυρίως στον τομέα των δημοσίων σχέσεων και της χειραγώγησης) αντιπροσωπείες άλλων διεθνών, γνωστότερων ΜΚΟ. Στο Μπαλί δε θα μπορούσαν να λείψουν οι στρατιές στελεχών του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση (WWF), της Γκρινπίς, των «Φίλων της Γης», της «Oxfam», για το «βίο και την πολιτεία» των οποίων έχει γράψει κατά καιρούς ο «Ρ»...

Τι θέλουν άραγε όλες αυτές οι μασκαρεμένες «αλεπούδες στο παζάρι» των αερίων και των ρύπων που εντείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου; Θα ήμασταν μάλλον αφελείς εάν πιστεύαμε πως επιδιώκουν την προστασία του κλίματος και του πλανήτη. Είναι έκδηλο πως η υπόθεση αυτή δεν πρέπει να αφεθεί στα χέρια ούτε των ΜΚΟ, ούτε των πολυεθνικών. Το μέλλον του φυσικού περιβάλλοντος και η σωτηρία του πλανήτη μας είναι και πρέπει να γίνει υπόθεση όλων των λαών της υφηλίου, αφού μόνο η πολιτικο-οικονομική αφύπνιση, η ρήξη με τον καπιταλισμό, η συνειδητοποίηση και κινητοποίηση αυτού του γίγαντα, που λέγονται λαϊκά κινήματα, μπορεί να έχει ουσιαστικά αποτελέσματα. Κατά τα άλλα, όσες διεθνείς συνδιασκέψεις και να γίνουν για το κλίμα, θα παραμένουν μόνο έπεα πτερόεντα...