Το σχέδιο νόμου ακολουθεί κατά γράμμα τις επιταγές της ΕΕ, της οποίας κεντρική κατεύθυνση είναι να αποτελέσει η έρευνα πρώτη εθνική προτεραιότητα, ως βασικός πυλώνας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού κεφαλαίου. Ετσι, ολοκληρώνει την ήδη θεσμοθετημένη ιδιωτικοοικονομική - εμπορευματική λειτουργία των ερευνητικών κέντρων: Καθιερώνονται η συμμετοχή των επιχειρήσεων, η υποχρέωση εχεμύθειας των ερευνητών, η αναζήτηση πόρων από τους επιστήμονες, η αποστέωση των πανεπιστημίων από την ερευνητική δραστηριότητα, ο προσανατολισμός σε τομείς που προσφέρουν άμεσα κέρδη στο κεφάλαιο.

Οταν μια επιχείρηση χρηματοδοτεί ερευνητικά προγράμματα δεν το κάνει από «καλή καρδιά». Αντίθετα, επιλέγει με βάση την ανταγωνιστικότητα και αξιοποιεί τα αποτελέσματα κατά το δοκούν. Αλλωστε, για το κεφάλαιο η ανθρώπινη ζωή και ευημερία είναι ...ψιλά γράμματα: Οι επιχειρήσεις δε διστάζουν να μηνύσουν ακόμα και κυβερνήσεις που ...τολμούν να απειλούν την κερδοφορία τους, όπως είχαν μηνύσει φαρμακοβιομηχανίες την κυβέρνηση της Ν. Αφρικής επειδή διακινούσε φτηνά φάρμακα για το ΕΪΤΖ...

Την ίδια στιγμή, ορίζεται η «υποχρέωση εχεμύθειας», δηλαδή ότι τα πρόσωπα που συνδέονται με το ΕΣΕΤ ή τον Εθνικό Οργανισμό Ερευνας και Τεχνολογίας (ΕΟΕΤ) «υποχρεούνται να τηρούν εχεμύθεια για γεγονότα, ερευνητικά δεδομένα και ερευνητικά προγράμματα ή επιμέρους στοιχεία αυτών» και «οι παραβάτες (...) τιμωρούνται» σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα! Πρόκειται για μια από τις πιο κραυγαλέες αποδείξεις του τι σημαίνει έρευνα υποταγμένη στα μονοπώλια. Οταν μια επιχείρηση πληρώνει, παραγγέλνει και τα αποτελέσματα και δε ρισκάρει τη «χασούρα» αν η έρευνα αποδείξει ότι τα προϊόντα της είναι βλαβερά. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα που είχε αποκαλύψει ο «Ρ» στις 30/9/2005, όπου όρος για τη χρηματοδότηση έρευνας σε πανεπιστημιακά τμήματα ήταν ότι η επιχείρηση ελέγχει τι θα δημοσιοποιηθεί και τι όχι από την έρευνα!

«Κυρίαρχος στόχος του σχεδίου νόμου είναι η εγκαθίδρυση της αρχής της ερευνητικής αριστείας έρευνας αιχμής. Γι' αυτό και η χρηματοδότηση της βασικής έρευνας αποτελεί προτεραιότητα του παρόντος», σημειώνεται στην αιτιολογική έκθεση. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ενίσχυση της βασικής έρευνας είναι κατεύθυνση της ΕΕ, που διαπιστώνει ότι η υποβάθμισή της οδηγεί σε έλλειψη συσσωρευμένης γνώσης. Ομως, η βασική έρευνα δεν μπορεί ούτε να προκαθοριστεί χρονικά, ούτε να προδιαγραφούν τα αποτελέσματά της. Ενέχει ρίσκο το οποίο φυσικά δεν αναλαμβάνουν οι επιχειρήσεις, γι' αυτό και το επωμίζεται η κοινωνία. Τα αποτελέσματα, βέβαια, τα αξιοποιεί το κεφάλαιο... Οσο για το κυνήγι της «αριστείας», δεν είναι άλλο από τη διαμόρφωση μιας ελίτ ιδρυμάτων και κρατών που παίρνουν τη «μερίδα του λέοντος» προγραμμάτων και χρηματοδότησης. Για τα υπόλοιπα προβλέπεται ρόλος ...περιφερειακός.

Ταυτόχρονα, δίνεται βάρος σε ορισμένους τομείς, σε «σύγχρονα ερευνητικά πεδία» (π.χ., πληροφορική και τηλεπικοινωνίες), ενώ άλλες επιστήμες, μη «ανταγωνιστικές», αφήνονται να «μαραζώνουν»...

Οπως αναφέρει η ανακοίνωση της Επιτροπής «Επίτευξη της Ατζέντας εκσυγχρονισμού για πανεπιστήμια, εκπαίδευση, έρευνα και καινοτομία» (COM (2006)208 τελικό), οι υποψήφιοι ερευνητές «πρέπει να αποκτούν δεξιότητες στην έρευνα και στη διαχείριση των Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας, στην επικοινωνία, στη δικτύωση, στην επιχειρηματική νοοτροπία και στην ομαδική εργασία εκτός από την εκπαίδευση σε ερευνητικές τεχνικές και μεθόδους». Με άλλα λόγια, οι ερευνητές πρέπει να είναι πρώτα και κύρια καλοί μάνατζερ, καλοί ντίλερ των προϊόντων τους, καλοί εργολάβοι... Αντίστοιχα, στο σχέδιο νόμου ορίζεται ως κυρίαρχο κριτήριο για την εξέλιξη των ερευνητών η προσέλκυση πόρων από εξωτερικές πηγές! Την ίδια στιγμή, γενικεύονται οι ελαστικές σχέσεις εργασίας και τα κέντρα οδηγούνται σε δομές με λίγους μόνιμους ερευνητές - μάνατζερ που θα επιβλέπουν μια μάζα ερευνητών - λάστιχο και μεταπτυχιακών φοιτητών.

Το σχέδιο νόμου έχει ήδη πυροδοτήσει αντιδράσεις, με τους πανεπιστημιακούς και τους ερευνητές να ζητούν την απόσυρσή του και να σχεδιάζουν κινητοποιήσεις.

Απαιτείται σχέδιο ανάπτυξης και αναπροσανατολισμού της έρευνας ώστε να υπηρετεί τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες, τη βελτίωση της ζωής των εργαζομένων και την εξέλιξη της επιστήμης, και όχι την ενίσχυση της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας των λίγων.

Αυτό προϋποθέτει γενναία χρηματοδότηση της έρευνας αποκλειστικά από τον κρατικό προϋπολογισμό, λειτουργία των ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων με πλήρη διαφάνεια και κοινωνικό έλεγχο στον προγραμματισμό και στην ανάπτυξη της έρευνας, σύνδεση της έρευνας με τα πανεπιστήμια. Με επιστήμονες που θα εργάζονται απρόσκοπτα και ελεύθεροι από την «μπότα» των πολυεθνικών, με σταθερές εργασιακές σχέσεις, σε ιδρύματα που δεν ανταγωνίζονται για την «υπεροχή» αλλά συνεργάζονται για την ανάπτυξη της επιστήμης.