Eurokinissi

Το άθλημα της ιππασίας ακόμα και σήμερα, όπως και πολλά άλλα ακόμα, παραμένει σε αυστηρώς ταξικά πλαίσια

Από την αρχαιότητα - όπου στους αθλητικούς αγώνες στην Ελλάδα συμμετείχαν μόνο τα προνομιούχα στρώματα - τις κλειστές αθλητικές λέσχες και κλαμπ των πλουσίων το 19ο αιώνα ως και τους αθλητικούς συλλόγους/εταιρείες της αστικής τάξης σήμερα, ο αθλητισμός στα συστήματα εκμετάλλευσης του ανθρώπου από άνθρωπο (δουλοκτητικό, φεουδαρχικό, καπιταλιστικό) ήταν πάντα ένα γεγονός που επί της ουσίας αφορούσε τους λίγους.

Κάτι που σε ορισμένες περιπτώσεις και περιόδους όξυνε και την αντίθεση. Μάλιστα εξαιτίας αυτής της αντίθεσης προέκυψε στην Αγγλία της «βιομηχανικής επανάστασης», όπου είχε δημιουργηθεί η εργατική τάξη, η δημιουργία ποδοσφαιρικών ομάδων ακόμα και μέσα στην ίδια πόλη που εξέφραζαν τα διαφορετικά συμφέροντα εργατών - αστών (π.χ. Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Λίβερπουλ, Νιούκαστλ, Αρσεναλ από τη μια και Εβερτον, Μάντσεστερ Σίτι, Τσέλσι, Τότεναμ, ΚΠΡ κλπ από την άλλη). Μάλιστα στην ίδια χώρα ακόμα και σε άλλα σπορ, όπως το πολύ δημοφιλές στην Αγγλία ράγκμπι υπήρχαν δυο ξεχωριστές Ενώσεις που διοργάνωναν πρωταθλήματα. Αυτή των εργατών και αυτή των αστών (Γιούνιον - Λιγκ αντίστοιχα). Ανά τον κόσμο, ιδιαίτερα στο ποδόσφαιρο που ήταν το πιο διαδομένο άθλημα, μπορεί να βρει κανείς ομάδες - που άσχετα με το ποια είναι η σημερινή τους κατάληξη - αρχικά εξέφραζαν τη μάχη των διαφορετικών ταξικών συμφερόντων.

Ενα άλλο παράδειγμα είναι και το γεγονός ότι με την επικράτηση του σοσιαλισμού στην Ανατολική Ευρώπη διοργανώθηκαν οι περίφημες «Σπαρτακιάδες», που ήταν η απάντηση των εργατών στους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες οι οποίοι από το 1896 ακόμα φρόντισαν να δείξουν ότι είναι ενταγμένοι στα συμφέροντα των αστών.

Ακόμα και σήμερα εκδηλώσεις τελείως σε αντίθετο πνεύμα με τις ήδη γνωστές και προβεβλημένες διοργανώνονται προκειμένου να δείξουν τη διαφορετική εικόνα. Στην Κοπεγχάγη την περσινή χρονιά διοργανώθηκε το Μουντιάλ των Αστέγων, ενώ για τον ερχόμενο Δεκέμβρη είναι προγραμματισμένο να γίνει το αντίστοιχο των φτωχών.

Σήμερα για τη λαϊκή οικογένεια και ειδικότερα για τα παιδιά της αποτελούν άγνωστες λέξεις τομείς που αφορούν είτε τον υψηλού επιπέδου αθλητισμού είτε την απλή φυσική αγωγή που αποτελεί σημαντικό κομμάτι της καθημερινότητας για λόγους ψυχαγωγίας ή υγείας. Μάλιστα, όσον αφορά το δεύτερο που αρχικά φαντάζει πιο απλό και πιο εύκολο, που είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί, θα πρέπει να γίνει κατόπιν πληρωμής. Ακόμα και σήμερα όμως και εξαιτίας του υψηλού κόστους παγκοσμίως ορισμένα αθλήματα θεωρούνται απαγορευτικά για την εργατική τάξη (ιστιοπλοΐα, χειμερινά σπορ, πατινάζ, τένις, ιππασία γκολφ...). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ότι οι περισσότεροι κορυφαίοι αθλητές αυτών των σπορ που έχουν φθάσει σε υψηλά επίπεδα διακρίσεων και απόδοσης προέρχονται από εύπορες οικογένειες. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, έρευνα στα βιογραφικά των 80 κορυφαίων αθλητών του καλλιτεχνικού πατινάζ σε χώρες του καπιταλισμού, όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και κάποιων ευρωπαϊκών χωρών έδειξε ότι όλοι προέρχονταν από τα λεγόμενα εύπορα στρώματα της κοινωνίας. Σε μια αντίστοιχη έρευνα της ίδιας εποχής αναφέρονταν χαρακτηριστικά τα ποσά που έπρεπε να δαπανηθούν για το συγκεκριμένο άθλημα και είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικά. Η ολυμπιακή προετοιμασία της τότε πρωταθλήτριας της Δυτικής Γερμανίας Μπους κόστισε περίπου 20 χιλ. μάρκα, ενώ η όλη καριέρα μιας άλλης Γερμανίδας αθλήτριας της Μπάουερ είχε αποδειχθεί ότι κόστισε στην οικογένειά της περίπου 100 χιλ. μάρκα. Σε διεθνές επιστημονικό συνέδριο που διεξήχθη στα μέσα της δεκαετίας του 1970 στη Μόσχα αποδείχτηκε από την 39μελή βελγική αποστολή που συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972, τα δυο τρίτα της θεωρούνταν άτομα προερχόμενα από την αστική τάξη και μόνο δυο αθλητές είχαν λαϊκή αγωγή. Την ίδια εποχή ένα εισιτήριο για αγώνα τένις στην Αργεντινή κόστιζε όσο ο μηνιαίος μισθός ενός εργάτη!

Και όλα αυτά τότε... Γιατί κανείς δεν αμφισβητεί ότι τα πράγματα σήμερα είναι ακόμη χειρότερα, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος που κυρίως πλήττει τα λαϊκά στρώματα. Η ανεργία τόσο των νέων όσο και των γονέων τους, τα προβλήματα ακόμα και για τα βασικά της επιβίωσης, η πλύση εγκεφάλου και η χειραγώγηση συνειδήσεων που πραγματοποιεί εντέχνως το ίδιο το σύστημα μέσω της καθημερινότητας, με σκοπό την παθητικότητα των ατόμων, μεγαλώνει ακόμα περισσότερο το πρόβλημα. Την ίδια ώρα η συνεχής εμπορευματοποίηση, τα τεράστια ποσά από τα κέρδη που εισπράττονται, σε συνδυασμό με το ολοένα και αυξανόμενο κόστος ζωής κλείνουν συνεχώς την ψαλίδα, μετατρέποντας τον αθλητισμό σε κάτι φτιαγμένο από τους λίγους μόνο για τους λίγους...

Με βάση τα παραπάνω αποκαλύπτεται πλήρως και το γεγονός ότι τόσο τα περασμένα χρόνια όσο και σήμερα φανερώνουν ότι μέσω του ταξικού χαρακτήρα ο αθλητισμός επηρεάζει το βαθμό συμμετοχής σε αυτόν. Το μη ενδιαφέρον του αστικού κράτους για το μαζικό λαϊκό αθλητισμό - φαινόμενο ιδιαίτερα διαδομένο παγκοσμίως - κλείνει ύπουλα τη στρόφιγγα προκειμένου παιδιά της λαϊκής οικογένειας να μην ξεδιπλώσουν το ταλέντο τους σε κάποιο άθλημα ή τουλάχιστον να έχουν το δικαίωμα στην άθληση. Η εξαθλίωση των ερασιτεχνικών σωματείων στα καπιταλιστικά κράτη, που φθάνει μέχρι και την πλήρη κατάργησή τους, αφήνει ξεκρέμαστη την εργατική τάξη οδηγώντας την ύπουλα στο δρόμο του αθλητισμού - εμπόρευμα με αντικειμενικό σκοπό την πληρωμή. Από αυτή την πληρωμή είναι που θα κερδίσουν κάποιοι επιχειρηματίες ή ολόκληρα μονοπώλια. Η έννοια δωρεάν μαζικός αθλητισμός τείνει να βγει από το μυαλό του καθενός προκειμένου η λογική ότι «τα πάντα αγοράζονται και πωλούνται» να θεωρείται δεδομένη. Αρα και καλύτερος δρόμος ώστε να βρουν απήχηση έννοιες όπως το μάρκετινγκ, η διαφήμιση, η εμπορικότητα... Και μέσω αυτών να επιτραπεί η καλύτερη χειραγώγηση συνειδήσεων για τη «μοναδικότητα του αναπόφευκτου καπιταλιστικού συστήματος», όπου όλα αυτά είναι φυσιολογικά. Αρα δε θα πρέπει να υπάρχει και αντίδραση... Πάνω σε αυτό εντάσσεται και η λογική της δημιουργίας ειδώλων προκειμένου να καλλιεργούνται ψευδαισθήσεις.

Την ίδια ώρα μάλιστα δε λείπει και η εκμετάλλευση γεγονότων που αφορούν μια αθλητική επιτυχία, ώστε να προπαγανδιστεί καλύτερα η θεωρία της καλής λειτουργίας του αστικού κράτους μέσω του πλασματικού συσχετισμού της αθλητικής διάκρισης και της ανάπτυξης του βιοτικού επιπέδου. Μιας ανάπτυξης που όχι μόνο αληθινή δεν είναι, αλλά δεν αφορά καθόλου την εργατική τάξη. Στις μέρες μας ακόμα και το σύστημα ανεύρεσης ταλέντων από φτωχικές χώρες (ιδιαίτερα στην Αφρική) αν και προβάλλεται ως ευκαιρία ζωής για κάποιους ανθρώπους (ιδιαίτερα φτωχών παιδιών) εντούτοις περισσότερο μοιάζει με τις λογικές της αποικιοκρατίας που εφάρμοσε η αστική τάξη προκειμένου να αποκομίσει κέρδη.