Τη βδομάδα που πέρασε οριστικοποιήθηκε ότι θα γίνει τριμερής συνάντηση για το Κυπριακό - «άτυπη» την ονόμασαν - ανάμεσα στον γγ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη και τον ηγέτη του ψευδοκράτους Μουσταφά Ακιντζί, με στόχο τη διερεύνηση των «κατάλληλων συνθηκών» για την επανέναρξη επίσημων συνομιλιών, με προσανατολισμό φυσικά αντίστοιχο των προηγούμενων γύρων επαφών (βλ. διαπραγματεύσεις 2017, σε Γενεύη και Κραν Μοντανά), που όχι απλά διχοτομούσαν και επίσημα το νησί, αλλά το παρέδιδαν ακόμα περισσότερο στα «νύχια» ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων. Διαθέσεις για αλισβερίσι αναδεικνύει επίσης το ενδεχόμενο να γίνει και άτυπη πενταμερής συνάντηση, δηλαδή με τη συμμετοχή και των τριών «εγγυητριών δυνάμεων» (Βρετανίας, Ελλάδας, Τουρκίας), που συζητιέται όλο και περισσότερο.

Αυτές οι απόπειρες για «λύση» του Κυπριακού αποτελούν μέρος ευρύτερων παζαριών και ανταγωνισμών σε όλη τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, στην οποία μαίνονται σκληρές κόντρες, τόσο σε πεδία μαχών και στρατιωτικών προετοιμασιών όσο και σε τραπέζια διαπραγματεύσεων, από τη Συρία και τη Μέση Ανατολή μέχρι τα Βαλκάνια. Ενα πράγμα που αναδεικνύεται όλο και περισσότερο είναι πόσο κομβικές γίνονται οι επιλογές και τα ανταλλάγματα που διαμορφώνονται για την αστική τάξη της Τουρκίας, με δεδομένη τη γεωπολιτική της θέση στην περιοχή, στην οποία επενδύουν τόσο οι ΗΠΑ - ΝΑΤΟ και γενικά η Δύση (στην οποία η ΕΕ διεκδικεί μια αυξανόμενη αυτονομία) όσο και η Ρωσία, αλλά και η Κίνα.

Καθόλου τυχαία, η τουρκική αστική τάξη, ενώ εντείνει την επιθετικότητά της σε Αιγαίο, κυπριακή ΑΟΖ και Συρία, εξακολουθεί όλο και πιο συχνά να διακηρύσσει και την ετοιμότητά της για συμβιβασμούς που θα της προσφέρουν καρπούς και πλεονεκτήματα.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρ. Τ. Ερντογάν, στη διάρκεια ζωντανής σύνδεσης με φρεγάτα του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού που συνοδεύει τουρκικά γεωτρύπανα στα ανοιχτά της Κύπρου, ανήμερα της 94ης επετείου από την ίδρυση της σύγχρονης Τουρκικής Δημοκρατίας, διαμήνυσε ότι στην Ανατολική Μεσόγειο «εμείς έχουμε δικαιώματα, έχουμε δικαιώματα στις θάλασσες. Δεν έχουμε δουλειά εμείς εκεί που δεν έχουμε δικαιώματα». Ενώ και ο υπουργός Αμυνας Χουλούσι Ακάρ τόνισε ότι η Αγκυρα θα συνεχίσει τις «δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο», «μέρα - νύχτα», για «να διαφυλάξουμε τα δικαιώματα και το δίκαιό μας», ισχυριζόμενος: «Εμείς με κανέναν τρόπο δεν επιδεικνύουμε στάση επιθετική, είμαστε υπέρ των καλών σχέσεων γειτονίας, σεβόμαστε στο ακέραιο το Διεθνές Δίκαιο και τους κανόνες που καθορίζονται από τις διμερείς συμφωνίες».

Αντίστοιχες ήταν και οι δηλώσεις που έκανε προ ημερών στο αμερικανικό περιοδικό «Forbes» o Τσαγατάι Ερτσιγές, στέλεχος του τουρκικού ΥΠΕΞ. Αναφερόμενος σε ενεργειακές και άλλες συνεργασίες που προχωρούν στην περιοχή, «παραπονέθηκε»: «Είμαστε η χώρα με τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά κανείς δεν μπήκε στον κόπο να μας συμβουλευτεί ή να συσκεφθεί μαζί μας. Εμείς ήμασταν πάντα έτοιμοι για διάλογο». Μάλιστα, μιλώντας ειδικά για την περίπτωση της Κύπρου, ο Ερτσιγές έσπευσε να θυμίσει και προτάσεις που έχουν κατατεθεί συγκεκριμένα για «φόρμουλες κοινής εκμετάλλευσης» υδρογονανθράκων, «των οποίων παραδείγματα, μάλιστα, υπάρχουν πολλά ήδη σε όλο τον κόσμο». Αντί η Αγκυρα να συναντήσει διαθέσεις συνεργασίας, συνέχισε, «αντιμετώπισε ισχυρογνωμοσύνη» από τις άλλες πλευρές. Μιλώντας δε για τις εδαφικές διαφορές και τις διεκδικήσεις της Τουρκίας στην περιοχή, εξήγησε ότι αυτές αφορούν την ευρύτερη γεωπολιτική αναμέτρηση και εντάσσονται σε μια γενικότερη αναδιάταξη δυνάμεων που εντείνεται, διαδικασία που η Αγκυρα αντιμετωπίζει μελετώντας ανταλλάγματα και εξελίξεις σε πολλά πεδία (βλ. Συρία, Κουρδικό, ενεργειακοί διάδρομοι προς Ευρώπη κ.λπ.).

«Το ζήτημα της κυριαρχίας εκτείνεται πολύ πιο πέρα από την Ενέργεια», σχολίασε μεταξύ άλλων το στέλεχος του τουρκικού ΥΠΕΞ, καταλήγοντας ότι η Αγκυρα «θα συνεχίσει να επιδιώκει το διάλογο», όπως θα συνεχίσει όμως και τα σχέδιά της για γεωτρήσεις.

Πάντως, επισημάνσεις για τα «οφέλη» που θα είχαν νέες «διευθετήσεις» στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο γίνονται πολλές και διάφορες, ωφέλιμες για να καλλιεργείται και στο λαό όλης της περιοχής μια μεγαλύτερη ανοχή σε νέες αντιλαϊκές συνεργασίες που εξετάζονται. Οπως δήλωνε, επίσης στο «Forbes», στέλεχος της εταιρείας παροχής συμβουλών σε επιχειρηματικούς ομίλους, «EnerStrat Consulting», η ΝΑ Μεσόγειος γίνεται μάρτυρας «μιας διπλωματίας με γεωτρύπανα», εκτιμώντας ότι αυτό που θα προκύψει είναι «ένα υποδεέστερο αποτέλεσμα» όσον αφορά την καταγραφή και αξιοποίηση των αποθεμάτων υδρογονανθράκων της περιοχής. «Συνολικά, τα αποθέματα της περιοχής συγκρίνονται με αυτά της Βόρειας Θάλασσας ή της Νορβηγίας (σ.σ. από τα σημαντικότερα στην Ευρώπη), αν και αυτά βρίσκονται σε μια περιοχή γεμάτη ανταγωνιστικές θαλάσσιες διεκδικήσεις και για πολλά χρόνια βυθισμένη σε συγκρούσεις», ανέφερε ο ίδιος. Και συνέχιζε: «Απαιτείται μια ρεαλιστική προσέγγιση από την πλευρά της αγοράς, που είναι ικανή να εμφανιστεί πάνω από τις τοπικές συγκρούσεις, και ελπίζω ότι αυτό θα καταστεί δυνατό, καθώς υπάρχουν λογικοί άνθρωποι σε όλες τις πλευρές. Επιπρόσθετα, χρειάζεται ένας μηχανισμός που θα αποτελέσει αντικείμενο επεξεργασίας, για τη σύνδεση αυτών των πόρων (σ.σ. της ΝΑ Μεσογείου) με τη διεθνή αγορά φυσικού αερίου και LNG. Η αδυναμία για κάτι τέτοιο θα συνιστούσε σημαντική καταστροφή αυτών των πόρων».

Ειδικό βάρος στις εξελίξεις αποκτά φυσικά η παρέμβαση του αμερικανοΝΑΤΟικού παράγοντα, που όλο και πιο επιθετικά επιδρά στη μελέτη ή και στη σύναψη νέων συνεργασιών οι οποίες εκτιμά ότι θα συμβάλουν στην αναχαίτιση αντίπαλων κέντρων, πρώτα απ' όλα της Ρωσίας. Είναι χαρακτηριστική η άμεση πια συμμετοχή των ΗΠΑ σε τρίγωνα συνεργασίας της Ελλάδας και Κύπρου με άλλους (βλέπε μετεξέλιξη σε «3+1» του σχήματος με το Ισραήλ). Παράδειγμα, η συμμετοχή των ΗΠΑ στην τελευταία συνάντηση του λεγόμενου «East Med Gas Forum», στο Κάιρο, για το οποίο εξετάζεται η ανάδειξη σε «διεθνή οργανισμό της περιοχής», ενώ κατάφερε να βάλει δίπλα - δίπλα στο ίδιο τραπέζι πλευρές με διάφορες ισχυρές ακόμα διαφορές, όπως Αιγύπτιους με Ισραηλινούς, αλλά και Παλαιστίνιους με Ισραηλινούς, για να συζητήσουν τη συμμετοχή σε μια κοινή συνεργασία.

Ενδιαφέρουσα ήταν πρόσφατη ανάλυση της ακαδημαϊκού Μπουρτσιού Οτζελίκ (που συνεργάζεται μεταξύ άλλων με το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και ασχολείται με μέτωπα όπως το Κουρδικό, το Συριακό κ.λπ.) - την οποία αναπαρήγαγε και η αντιπολιτευτική τουρκική εφημερίδα «Ahval News» - καταγράφοντας την άποψη ότι μεγαλώνουν τα περιθώρια για μια αναθέρμανση στις σχέσεις Ισραήλ και Τουρκίας. Η Οτζελίκ εκτιμά ότι «υπάρχουν πολλοί παράγοντες» τους οποίους καμία από τις δύο πλευρές «δεν μπορεί πια να αγνοεί για πολύ καιρό ακόμα». Εξηγεί ότι το Ισραήλ αναζητεί τον καλύτερο τρόπο για να εξάγει το αέριό του προς την Ευρώπη, με δεδομένο ότι ένα δίκτυο αγωγών μέσω Κύπρου - Ελλάδας - Ιταλίας είναι «πολύ ακριβό» και δύσκολο στην κατασκευή του, ενώ και η Αίγυπτος επιδιώκει να διαφυλάξει τη δική της ανταγωνιστικότητα. «Η πιο βιώσιμη εναλλακτική για το Ισραήλ είναι τώρα η Τουρκία, η μόνη χώρα ικανή να αποθηκεύσει μεγάλους όγκους αερίου από το "Λεβιάθαν" και να το μεταφέρει στην Ευρώπη». Υποστηρίζει ακόμα ότι «η Τουρκία εκτός των άλλων προσπαθεί να μη χάσει από την Αίγυπτο στην προσπάθεια να αναδειχθεί σε ενεργειακό κόμβο για την περιοχή».

Παρατηρεί επίσης η Οτζελίκ ότι το Ισραήλ έχει επιδείξει μια σχετική διακριτικότητα όσον αφορά την επανένωση της Κύπρου, αφήνοντας έτσι «μια πόρτα ανοικτή για ενεργειακή συνεργασία με την Τουρκία». Τέλος, δεν παραλείπει τον αντίκτυπο που θα έχουν οι εξελίξεις στη Συρία: «Ενας άλλος παράγοντας που μάλλον θα "αλλάξει το παιχνίδι" είναι η πιθανότητα να υπάρχει αέριο και στα χωρικά ύδατα της Συρίας, όπου η Ρωσία διαθέτει ισχυρή βάση, κάτι που θα είχε επιπτώσεις και για το Ισραήλ και για την Τουρκία. Αλλά πριν διορθωθούν οποιεσδήποτε περιφράξεις για να καταστεί πιθανή μια συνεργασία στην Ενέργεια, οι δύο πλευρές πρέπει να ξαναχτίσουν πολιτική εμπιστοσύνη και να αναβιώσουν τον πραγματισμό που αποτέλεσε για πολύ καιρό εγγύηση για τη σχέση τους».

Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι τόσο το Ισραήλ όσο και η Τουρκία είναι δύο χώρες που τα τελευταία χρόνια παζαρεύουν γερά τη συνεργασία τους με τη Ρωσία, από διαφορετικές αφετηρίες και θέσεις φυσικά, αλλά με αντίστοιχη απαιτητικότητα, προκαλώντας προβληματισμό πρώτα απ' όλα στις ΗΠΑ.