ΕΡΓΑΤΙΚΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΕΡΓΑΤΙΚΑ

ΜΕΤΡΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΤΟΠΟΥΣ ΔΟΥΛΙΑΣ

Κεντρικό ζήτημα στο πεδίο της ταξικής πάλης

Τόσο η εγκληματικά καθυστερημένη απαγόρευση της παραγωγής, χρήσης και εμπορίας του αμίαντου, όσο και η απουσία ολοκληρωμένου σχεδιασμού για την ασφαλή διαχείριση μιας καρκινογόνου ουσίας που για δεκαετίες χρησιμοποιήθηκε ως κύριο ή δευτερεύον υλικό σε πάνω από 3.500 τεχνικές εφαρμογές και καταναλωτικά προϊόντα, δεν προκαλούν έκπληξη. Για το κεφάλαιο και τις κυβερνήσεις του, η προστασία της υγείας των εργαζομένων, στον τόπο δουλιάς αλλά και στον τόπο κατοικίας τους, είναι «κοστοβόρα», επιβαρύνει την «ανταγωνιστικότητα» της οικονομίας.

Κάπως έτσι φτάσαμε στο σημείο (αν και οι συνέπειες του καρκινογόνου αυτού υλικού ήταν γνωστές από το 1935) να θρηνούμε κάθε χρόνο χιλιάδες ανθρώπους. Οπως εκτιμούν οι επιστήμονες, αν δε ληφθούν μέτρα για τη σωστή αποκατάσταση του προβλήματος, τα θύματα θα ξεπεράσουν τις 500.000 μέχρι το 2030 μόνο στην «Ευρώπη των 15» και τις 90.000 κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο, από νοσήματα σχετικά με τον αμίαντο...

Ο «Ρ» παρουσιάζει σήμερα στοιχεία από διάφορες πηγές, που επιβεβαιώνουν πως η εφαρμογή μέτρων υγιεινής και προστασίας των εργαζομένων μπορεί να είναι, τελικά, μόνο αποτέλεσμα της ανειρήνευτης ταξικής πάλης. Συνδέεται άμεσα με την αποκάλυψη, αμφισβήτηση αλλά και σύγκρουση με όσους «κοινωνικούς εταίρους» παζαρεύουν σε κάθε τραπέζι στημένου «διαλόγου» το πετσόκομμα δικαιωμάτων. Αλλά συνδέεται και με τον ολόπλευρο αγώνα για ριζικές αλλαγές, για να ανατραπεί η εξουσία όσων λογαριάζουν τον εργάτη σαν ανταλλακτικό εξάρτημα σε μηχανές που παράγουν τα κέρδη των λίγων...

ΑΜΙΑΝΤΟΣ

150.000 εργαζόμενοι εκτεθειμένοι στον καρκίνο

Πολλές οι εστίες του καρκινογόνου υλικού, αλλά και οι ομάδες υψηλού κινδύνου στη χώρα μας

Από τις εργασίες αφαίρεσης αμιάντου στο Θριάσιο Νοσοκομείο. Παραμένει το ερώτημα πού πήγαν τα καρκινογόνα υλικά που αφαιρέθηκαν...

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, στην Ελλάδα - η οποία μέχρι το 1995 συγκαταλεγόταν στους επτά μεγαλύτερους προμηθευτές αμιάντου στον κόσμο - μέχρι το 1990 είχαν εκτεθεί στις βλαβερές συνέπειες συνολικά 150.000 εργαζόμενοι. Οπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, όσο οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ πριν και της ΝΔ τώρα αρνούνται ή καθυστερούν να διασφαλίσουν την ορθή διαχείριση της απομάκρυνσης του αμιάντου, η απειλή θα μεγαλώνει, αφού για την εργασία της αφαίρεσης του επικίνδυνου υλικού θα επιλέγονται όλο και πιο «συνοπτικές» - και άρα πιο επικίνδυνες - διαδικασίες.

Οι βασικότερες ομάδες εργαζομένων που απειλούνται σήμερα άμεσα να νοσήσουν από την έκθεση σε αμίαντο είναι:

Ατομα που εργάζονται για την αφαίρεση των αμιαντούχων υλικών, άτομα που συναντούν τυχαία τον αμίαντο κατά τη διάρκεια της εργασίας τους στη συντήρηση ή ανακαίνιση (κτιρίων, πλοίων, τρένων κλπ.).
Ατομα που ήδη έχουν εργαστεί και έχουν έρθει σε επαφή με τον αμίαντο.
Ατομα που είναι εκτεθειμένα έμμεσα επειδή κατοικούν ή συχνάζουν σε χώρους όπου υπάρχει αμίαντος.

Παραμονεύει ο θάνατος...

Τις κυριότερες εστίες κινδύνου αποτελούν οι ίδιες οι μονάδες εξόρυξης και επεξεργασίας αμιάντου. Συγκεκριμένα:

Από το 1982 μέχρι το 2000 στα Μεταλλεία Αμιάντου Βορείου Ελλάδας (ΜΑΒΕ) που λειτούργησαν στο Ζιδάνι του Νομού Κοζάνης (σε μια έκταση πάνω από 4.000 στρέμματα), που ξεκίνησαν την πρώτη χρονιά με 425 εργαζόμενους, εξορύχτηκαν συνολικά 70 εκατομμύρια τόνοι μεταλλεύματος. Από αυτά, τα 69 εκατομμύρια (με καθαρή περιεκτικότητα αμιάντου γύρω στο 0,2%) παραμένουν «ελεύθερα» αποθέματα, καλύπτοντας 532 στρέμματα, σε σωρούς ορατούς με γυμνό μάτι, αφού σε ύψος φτάνουν ακόμα και τα 180 μέτρα. Από το 2001 η αποκατάσταση του ορυχείου έχει ενταχθεί σε κοινοτικά προγράμματα, αλλά εξαιτίας «ασυνεννοησίας» των συναρμόδιων υπουργείων και προσχηματικής επίκλησης των δυσκολιών, το έργο παραμένει ανεκτέλεστο και υπάρχει κίνδυνος να χαθούν τα κονδύλια. Το συγκεκριμένο σημείο βρίσκεται μόλις 40 χλμ. από την πόλη της Κοζάνης, και 1 χλμ. από τη λίμνη Πολυφύτου, από όπου υδρεύεται και η Θεσσαλονίκη. Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι η πρώην ΕΤΒΑ (στην οποία ανήκαν τα μεταλλεία πριν παραχωρηθούν ως χώρος στη Νομαρχία Κοζάνης) και η οποία σήμερα είναι θυγατρική της Τράπεζας Πειραιώς, πριν ενάμιση περίπου χρόνο, διέθεσε παράνομα στην αγορά σημαντικές ποσότητες αδιάθετου αμιάντου από το εγκαταλειφθέν εργοστάσιο και συνεχίζει να διεκδικεί να πουλήσει τον εξοπλισμό του, που φέρει πάνω του ρύπους αμιάντου!
Στη Νέα Λάμψακο, στην Εύβοια, λειτούργησε μονάδα παραγωγής αμιαντοτσιμέντου της ΕΛΛΕΝΙΤ (από την οποία πήρε την ονομασία και το προϊόν). Συνολικά εκτιμάται ότι εκτέθηκαν άμεσα σε κίνδυνο άλλοι 450 εργαζόμενοι. Μάλιστα, υπάρχουν 50 περίπου πιστοποιημένες περιπτώσεις εργαζομένων στο εργοστάσιο που πέθαναν ή ασθένησαν από καρκίνο του πνεύμονα και άλλα νοσήματα που σχετίζονται με τον αμίαντο. Αντιμέτωποι με τον ίδιο επαγγελματικό κίνδυνο υπολογίζεται ότι ήρθαν 450 ακόμα εργαζόμενοι, στη μονάδα της ΕΛΛΕΝΙΤ που λειτούργησε στη Θεσσαλονίκη.
Στο Δρέπανο Αχαΐας λειτούργησε μέχρι το 2000 η ΑΜΙΑΝΤΙΤ, η οποία άρχισε με περίπου 500 εργαζόμενους. Μάλιστα το 1979 οι εργάτες προχώρησαν σε απεργία σχεδόν 3 μηνών διεκδικώντας μέτρα προστασίας.

Με τον «αραμπά» η αποκατάσταση σε σχολεία και δημόσια κτίρια

Το παλιό ορυχείο της ΜΑΒΕ που εξακολουθεί να παραμένει διαρκής απειλή για τους κατοίκους, όχι μόνο της Κοζάνης, αλλά και της Θεσσαλονίκης

Τεράστιο είναι και το θέμα της απομάκρυνσης στοιχείων αμιάντου από πολλά δημόσια κτίρια (σχολεία, νοσοκομεία, υπηρεσίες κ.ά.) που κατασκευάστηκαν τη χρονική περίοδο 1950 - 1990 στη χώρα μας. Προς το παρόν, πρόγραμμα απομάκρυνσης του αμίαντου εφαρμόζει μόνο ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ), το οποίο, όμως, και αυτό προχωρά με «βήματα χελώνας». Καμία άλλη υπηρεσία ή δημόσιος οργανισμός δεν έχει ξεκινήσει κάποιο πρόγραμμα, εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις όταν αποκαλύπτονται από δημοσιεύματα, όπως αυτή του Θριασίου Νοσοκομείου. Αποτέλεσμα όλων αυτών των καθυστερήσεων είναι εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι να βρίσκονται «όμηροι» μιας διαρκούς απειλής από το καρκινογόνο υλικό.

Το έργο της απομάκρυνσης του αμιάντου από τα σχολεία ξεκίνησε μόλις τον Ιούλη του 2004 και ύστερα από τετραετή διελκυστίνδα μεταξύ υπουργείου Παιδείας, νομαρχιών και ΟΣΚ. Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί ανά την Ελλάδα 639 σχολεία με στοιχεία αμιάντου (οροφές, τοιχία, σκέπαστρα, καμινάδες κ.ά.) που πρέπει να αφαιρεθούν σε 46 νομούς της χώρας και άλλα 74 σχολεία με πλήρεις κατασκευές από αμίαντο σε 17 νομούς της χώρας, που πρέπει να κατεδαφιστούν και να ανακατασκευαστούν εξαρχής.

Πού καταλήγει ο καρκίνος;

Μέχρι σήμερα, πάντως, ο αμίαντος έχει απομακρυνθεί από 270 σχολεία, είτε με ευθύνη του ίδιου του ΟΣΚ, είτε με ευθύνη των νομαρχιών, αλλά με χρηματοδότηση από τον ΟΣΚ. Δηλαδή το έργο δεν έχει ολοκληρωθεί ούτε κατά 50%. Το χειρότερο είναι ότι οι έλεγχοι για τον εντοπισμό αμιάντου στα σχολεία συνεχίζονται και η τελική εκτίμηση είναι ότι τα σχολεία με ύπαρξη αμιάντου θα πλησιάσουν τα 800 και το συνολικό κόστος για την απομάκρυνσή του πιθανότατα θα υπερβεί τα 50 εκατ. ευρώ.

Ενα πολύ σημαντικό ερώτημα είναι τι γίνονται τα προϊόντα του αμιάντου που ξηλώνονται από τις διάφορες κατασκευές. Εκφράζονται φόβοι ότι αυτά τις περισσότερες φορές οδηγούνται σε συνηθισμένες χωματερές, επομένως δημιουργούν νέες εστίες μόλυνσης. Κι αυτό επειδή η χώρα μας δε διαθέτει ειδικές μονάδες διαχείρισης των τοξικών αποβλήτων, ενώ η εξαγωγή προϊόντων αμιάντου σε αντίστοιχα κέντρα του εξωτερικού (Γερμανία - Ολλανδία) κοστίζει 1,5 ευρώ το κιλό...

Απειλή χωρίς ημερομηνία λήξης

Αποκαλυπτικά τα στοιχεία για το καρκινογόνο υλικό και τους κινδύνους από την παραγωγή και τη χρήση του ακόμα και σήμερα

Οι πρώτες ασφαλιστικές εταιρείες, που αρνούνται να ασφαλίσουν τους αμιαντοεργάτες στον κλάδο ζωής, εντοπίζονται το 1918. Το 1930, η αμιάντωση καταγράφεται ως κύρια αναπηρία για τους αμιαντοεργάτες σε Καναδά, ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο. Η διαπίστωση της σχέσης αμίαντου και καρκίνου χρονολογείται από το 1935, ενώ το 1977 το Διεθνές Κέντρο Ερευνών για τον Καρκίνο συγκαταλέγει τον αμίαντο στα 10 πιο επικίνδυνα καρκινογόνα στοιχεία διεθνώς (στοιχεία που καταγράφτηκαν σε πρόσφατη σχετική διημερίδα της ΓΣΕΕ και του ΤΕΕ).

Ωστόσο, χρειάστηκαν να περάσουν πολλά ακόμα χρόνια, ώστε, μόλις το 2005, να απαγορευτεί (τυπικά πάντα) η παραγωγή, χρήση και εμπορία του αμίαντου στις χώρες της ΕΕ. Χωρίς, ωστόσο, να έχει σταματήσει η νόμιμα ελεύθερη κυκλοφορία του επικίνδυνου ορυκτού λόγω αντιστάσεων χωρών παραγωγών - όπως ο Καναδάς - αλλά και πολυεθνικών εταιρειών της ίδιας της ΕΕ, που έχουν επενδύσει κεφάλαια σε ορυχεία αμιάντου στη Βραζιλία, στη Νότια Αφρική, στη Ζιμπάμπουε, στο Κεμπέκ κ.α. Οπως φαίνεται, για τις πολυεθνικές δεν έχει σημασία η απειλή για την υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, ούτε ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τονίζει πως μόνη ασφαλής έκθεση στον αμίαντο είναι η μη έκθεση. Το μόνο που υπολογίζουν είναι ότι ο αμίαντος, ως μονωτικό στοιχείο με μεγάλη ανθεκτικότητα και χαμηλό κόστος, αποδεικνύεται «πηγή χρυσού» για την κερδοφορία τους.

«Ωρολογιακή βόμβα»

Οι επιπτώσεις στην υγεία όσων μολυνθούν από αμίαντο εκδηλώνονται 10 έως και 60 χρόνια μετά την έκθεσή τους. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η εισπνοή των ανθεκτικών ινών του αμίαντου συνοδεύεται από την πλήρη αδυναμία του ανθρώπινου οργανισμού να τις μεταβολίσει και από τεράστια δυσκολία να τις αποβάλει, με συνέπεια να δημιουργείται μόνιμη εστία φλεγμονής. Ενώ τα πιο συνηθισμένα νοσήματα που εκδηλώνονται είναι η αναπνευστική αναπηρία και ο καρκίνος (πνευμόνων, λάρυγγα, γαστρεντερικού συστήματος). Ακόμα, ίνες αμιάντου μπορούν να προσληφθούν μέσω της πεπτικής οδού (μέσω του πόσιμου νερού, από αμιαντοσωλήνες ύδρευσης, αλλά και την τροφή).

Επίσης, ο αμίαντος χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή αμιαντοτσιμέντου («ελενίτ»), αμιαντοσωλήνων και άλλων δομικών υλικών σε πολλά κτίρια (νοσοκομεία, σχολεία κτλ.), τη μόνωση σε μέσα μαζικής μεταφοράς, ακόμα και την υφαντουργία. Ενώ χρειάζεται να σημειωθεί πως την απελευθέρωση ινών του ορυκτού μπορούν να διευκολύνουν παράγοντες, όπως οι δονήσεις, οι μετακινήσεις αέρα (λόγω ρευμάτων, κλιματιστικών, ανεμιστήρων), τα ρεύματα αέρα, οι εργασίες αμιάντου στο υλικό, ατυχήματα ή καταστροφές.

Γίνεται έτσι γίνεται κατανοητό ότι ο κίνδυνος αφορά πολύ περισσότερους από τους εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους που έχουν εκτεθεί όλα τα προηγούμενα χρόνια λόγω της εργασίας τους...

ΤΟΠΟΙ ΔΟΥΛΙΑΣ

Αθωράκιστοι από κάθε κίνδυνο

Ανεξέλεγκτες οι συνθήκες εργασίας, με ευθύνη της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ

Απάντηση στην τραγική έλλειψη μέτρων υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων, όχι μόνο από την ανεξέλεγκτη έκθεση στον αμίαντο, αλλά από την επικινδυνότητα και νοσηρότητα συνολικά του επαγγελματικού περιβάλλοντος, όπως ενισχύεται μέσα από τον εργασιακό μεσαίωνα που επιβάλλει η εργοδοτική ασυδοσία, δεν μπορεί να δώσει η πολιτική που προωθεί η ΕΕ και στηρίζουν ΝΔ - ΠΑΣΟΚ. Η πολιτική που «έμπασε» τους ιδιωτικούς φορείς ακόμα και στον τομέα της προστασίας και πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου με τις Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞΥΠΠ). Που, προσκυνώντας την «ανταγωνιστικότητα» και ενισχύοντας την αντιδραστική νομοθεσία, «βάζει πλάτη» στη ραγδαία γενίκευση όλο και πιο άθλιων εργασιακών συνθηκών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από την ίδια την Εκθεση Πεπραγμένων του ΣΕΠΕ για το 2005, προκύπτει ότι οι συνολικές ώρες υπερωρίας μέσα στο διάστημα 2000-2005 εκσφενδονίστηκαν από τις 5.040.693 στις 21.515.324! Μέσα στην ίδια χρονική περίοδο, οι εργαζόμενοι με μερική απασχόληση, εργασία εκ περιτροπής, συμβάσεις έργου ή παροχής υπηρεσιών και φασόν αυξήθηκαν κατά 60% (από 201.296 σε 323.730). Πρόκειται για ελαστικές μορφές εργασίας, που συντελούν στην εντατικοποίηση και την πολυαπασχόληση, αυξάνοντας τους κινδύνους «ατυχημάτων».

Η καταγραφή των επικίνδυνων εστιών, των προϊόντων, αλλά και των κατηγοριών των εργαζομένων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο, η συστηματική ιατρική παρακολούθηση όσων έχουν εκτεθεί, αλλά και απειλούνται να εκτεθούν στον αμίαντο, προϋποθέτει άλλη πολιτική, που θα αντιμετωπίζει την προστασία της υγείας και ασφάλειας του εργαζόμενου όχι ως «κόστος», αλλά ως υποχρέωση. Ακόμα και οι εργοδοτικές υποχρεώσεις που καταγράφει το Προεδρικό Διάταγμα 212/2006 (το οποίο ορισμένοι έσπευσαν να παρουσιάσουν σαν «ασπίδα» για τους εργαζόμενους) επιβεβαιώνουν ότι η ολόπλευρη προστασία του εργαζόμενου δεν αποτελεί προτεραιότητα. Αφού για παράδειγμα (όπως εξηγήθηκε στη σχετική διημερίδα της ΓΣΕΕ και του ΤΕΕ) γίνεται λόγος για την ευθύνη του εργοδότη να κάνει χρήση υπηρεσιών γιατρού Εργασίας, με τη ...δυνατότητα όμως να παραταθεί η ιατρική εξέταση του εργαζόμενου και μετά την έκθεση, αλλά και χωρίς να απαιτείται η συστηματική ιατρική παρακολούθησή του.

Πάλη για την υπεράσπιση της ζωής του εργάτη

Από παλαιότερη κινητοποίηση του ΠΑΜΕ για τα εργοδοτικά εγκλήματα στους τόπους δουλιάς

Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ, όχι μόνο δεν παίρνουν νέα μέτρα υπέρ της εργατικής τάξης, αλλά καθένας από το πόστο του δρομολογεί και την κατάργηση όσων υπήρχαν έως τώρα, με τη συρρίκνωση, π.χ., της λίστας των Βαρέων Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων. Στα πλαίσια ενός ρωμαλέου ταξικού κινήματος που θα αντιπαλεύει στο σύνολό της την αντεργατική - αντιλαϊκή πολιτική του κεφαλαίου και των κομμάτων του, οι εργαζόμενοι μπορούν και πρέπει με τον αγώνα τους να απαιτήσουν ουσιαστικά μέτρα για την υγιεινή και ασφάλεια στους τόπους δουλιάς. Οι ταξικές δυνάμεις μεταξύ άλλων διεκδικούν:

Την κατάργηση των ΕΞΥΠΠ και τη δημιουργία κρατικών Δημόσιων Υπηρεσιών καθώς και κρατικού σώματος γιατρών εργασίας και τεχνικών ασφαλείας, ενταγμένου στο δημόσιο Σύστημα Υγείας
Την κατοχύρωση εργοδοτικής εισφοράς για την ασφαλιστική κάλυψη του επαγγελματικού κινδύνου, στο πλαίσιο ενός δημόσιου καθολικού συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης, καθώς και τη διευρυμένη εφαρμογή του θεσμού των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων
Τον προσανατολισμό της Επιθεώρησης Εργασίας στον ουσιαστικό έλεγχο της εργοδοτικής ευθύνης και στη συνδυασμένη εφαρμογή του συνόλου της σχετικής νομοθεσίας
Το τσάκισμα της εργοδοτικής τρομοκρατίας στους χώρους δουλιάς
Την κατοχύρωση δημόσιας δωρεάν καθολικής Κοινωνικής Ασφάλισης και Υγείας.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Νίκος ΠΕΡΠΕΡΑΣ - Αναστασία ΜΟΣΧΟΒΟΥ