Copyright 2021 The Associated

Το συντονισμένο ΝΑΤΟικό «μπλόκο» στο αεροπλάνο που θα πήγαινε τον Λαβρόφ στο Βελιγράδι είναι ενδεικτικό για τις εντεινόμενες πιέσεις στη Σερβία (φωτ. από παλιότερη συνάντηση Λαβρόφ - Βούτσιτς)

Ο Σμιτ (του οποίου τον διορισμό εξακολουθούν να αμφισβητούν Ρωσία και Κίνα, σε άλλο ένα χαρακτηριστικό σημάδι των εντεινόμενων ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών στην περιοχή) ανέφερε ότι «η εποχή είναι πολύ ανησυχητική» και ότι «παραμένει μεγάλη η πιθανότητα όξυνσης των εντάσεων ή της πρόκλησης εμπρηστικών επεισοδίων».

Από τότε μέχρι σήμερα δεν έχει μεσολαβήσει μόνο ο πολλαπλασιασμός αντίστοιχων δηλώσεων που συνδέουν τον πόλεμο στην Ουκρανία με τις εξελίξεις στα Βαλκάνια, αλλά ο συσχετισμός αυτός γίνεται ήδη ορατός στην πράξη. Οι εξελίξεις στη γειτονιά μας επιβεβαιώνουν ότι η «σταθερότητα» που πολλοί έταζαν στους λαούς μετά τον προηγούμενο «πόλεμο σε ευρωπαϊκό έδαφος» και τον διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας, όχι απλά δεν ήρθε, αλλά, αντίθετα, οι λαοί της περιοχής βυθίζονται στους κινδύνους που μεγαλώνουν συνεχώς από την εντεινόμενη αντιπαράθεση ανάμεσα στο ευρωατλαντικό μπλοκ, τη Ρωσία και την Κίνα.

Φουντώνουν ξανά σενάρια αλλαγής συνόρων, πρώτα και κύρια στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, εντείνεται η κινητικότητα για την «ευρωατλαντική ολοκλήρωση» των Δυτικών Βαλκανίων και την ενίσχυση των ΝΑΤΟικών δυνάμεων, την ώρα που η Μόσχα διατηρεί ισχυρά ερείσματα στην περιοχή, μεγαλώνουν εκατέρωθεν πιέσεις στη Σερβία, η αστική τάξη της οποίας επιδιώκει να «ισορροπήσει» μεταξύ της «ευρωπαϊκής προοπτικής» και των στενών δεσμών με Ρωσία και Κίνα...

Ενδεικτικά μόνο:

-- Στην Αλβανία, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι επιταχύνεται η ανακαίνιση της ναυτικής βάσης στο Πασαλιμάν (80 χλμ. νότια των Τιράνων), με στόχο «να εξεταστεί το να έχει το ΝΑΤΟ μια ναυτική βάση στην Αλβανία».

-- Στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, ενισχύθηκε η «ειρηνευτική» δύναμη της ΕΕ (EUFOR), «ως προληπτικό μέτρο (...) για ένα ασφαλές και σίγουρο περιβάλλον», ενώ ο ηγέτης των Σερβοβόσνιων, Μ. Ντόντικ, επανήλθε με δηλώσεις για το ότι «ήρθε η ώρα να προσπαθήσουμε για άλλη μια φορά να ενεργοποιήσουμε τον μηχανισμό ειρηνικής διάλυσης στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη».

- Στο Κόσοβο, προχωρούν διεργασίες για διεθνή αναβάθμιση του ΝΑΤΟικού προτεκτοράτου, μεταξύ άλλων με την αίτηση ένταξης στο Συμβούλιο της Ευρώπης, αλλά και για τη στρατιωτική ενίσχυσή του. Χαρακτηριστική ήταν η πρόσφατη επίσκεψη του Κοσοβάρου υπουργού Αμυνας στην Τουρκία, όπου υπογράφτηκε και διμερής συμφωνία για «προμήθεια ειδών και προϊόντων αμυντικών υπηρεσιών» από τη Διεύθυνση Τουρκικής Αμυντικής Βιομηχανίας.

-- Στη Βουλγαρία «τρέχουν» οι προετοιμασίες συγκρότησης νέας δύναμης ταχείας επέμβασης του ΝΑΤΟ, ενώ ο κυβερνητικός συνασπισμός απώλεσε αυτήν τη βδομάδα την κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Χαρακτηριστική είναι και η πρόσφατη δήλωση του επιτρόπου Διεύρυνσης της ΕΕ, Ολ. Βαρχέλι, ότι «ο πόλεμος που η Ρωσία άρχισε στην Ευρώπη αποτελεί κλήση αφύπνισης για την ανάγκη να επιταχυνθεί η ενταξιακή διαδικασία» των Δυτικών Βαλκανίων.

Τη βδομάδα που πέρασε, τρία βαλκανικά κράτη - μέλη του ΝΑΤΟ (Βουλγαρία, Βόρεια Μακεδονία και Μαυροβούνιο) έκλεισαν τον εναέριο χώρο τους στο αεροπλάνο που θα μετέφερε τον Ρώσο ΥΠΕΞ, Σ. Λαβρόφ, στο Βελιγράδι. Τα ταξίδι ματαιώθηκε και ο ίδιος ο Λαβρόφ χαρακτήρισε την εξέλιξη «αδιανόητη», «σκανδαλώδη και πρωτοφανή», σπεύδοντας να σχολιάσει ότι «το κυρίαρχο κράτος» της Σερβίας «στερήθηκε το δικαίωμα να εξασκήσει δική του εξωτερική πολιτική. Πρόκειται για απόδειξη του πόσο μακριά μπορεί να φτάσουν ΝΑΤΟ - ΕΕ χρησιμοποιώντας τα σκληρότερα μέτρα και επιρροή ενάντια σε εκείνους που οδηγούνται από εθνικά συμφέροντα και δεν είναι έτοιμοι να θυσιάσουν την αξιοπρέπειά τους προς όφελος των κανόνων που επιβάλλει η Δύση».

Εδώ και καιρό η πίεση προς τη Σερβία μεγαλώνει, ώστε να υιοθετήσει και τις ευρωατλαντικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ουσιαστικά να διαλέξει στρατόπεδο. Μετά την πρόσφατη επίσκεψη του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στο Βελιγράδι, ο Σέρβος Πρόεδρος, Αλ. Βούτσιτς, είχε πει δημόσια ότι ο Μισέλ «εξέφρασε με πολύ έντονο τρόπο την προσδοκία και την επιθυμία η Σερβία να συνταχθεί με την επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας».

Σε άλλες δηλώσεις, ο Σέρβος ηγέτης είχε καταγγείλει ότι «χρησιμοποιούν την κατάσταση στην Ουκρανία εναντίον της Σερβίας και θέλουν να πάρουν πολύ περισσότερα από όσα ζητούσαν πριν, λέγοντας ότι είμαστε στο πλευρό της Ρωσίας ενώ αυτοί μάχονται κατά του ρωσικού φασισμού».

Την ίδια στιγμή, βέβαια, ο Βούτσιτς επιβεβαίωσε ότι δυναμώνει και το παζάρι, αφού παραπέμποντας στη Σύνοδο που θα οργανώσει για τα Δυτικά Βαλκάνια η γαλλική προεδρία της ΕΕ στις 23/6, ανέφερε: «Θα έχει πολύ ενδιαφέρον. Σε ό,τι μας αφορά, η κατάσταση δεν είναι απλή (...) Πρέπει να πάρουμε λογικές αποφάσεις. Ολα στον κόσμο έχουν γίνει απόλυτη υστερία και δεν είναι καλό να ξεχωρίζεις. Η χώρα μας δεν είναι μεγάλη, αλλά ελπίζω ότι θα μπορέσουμε να φέρουμε το πλοίο μας σε ήρεμα νερά».

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, σε μεγάλες πόλεις της Σερβίας έχουν σημειωθεί περίπου 1.250 προειδοποιήσεις για τοποθέτηση βόμβας, σε σχολεία, νοσοκομεία, κυβερνητικά κτίρια, δημόσιες υπηρεσίες, εμπορικά κέντρα, γέφυρες. Η συντριπτική πλειοψηφία των μηνυμάτων ήρθαν από το εξωτερικό, ενώ η πρωθυπουργός της χώρας, Αννα Μπρνάμπιτς, δήλωσε ότι «πρόκειται για έναν "ειδικό πόλεμο" που γίνεται κατά της Σερβίας. Είμαστε η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που δεν επέβαλε κυρώσεις στη Ρωσία και οι πιέσεις από το εξωτερικό γίνονται όλο και πιο έντονες».

Η όξυνση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και οι «λεπτές ισορροπίες» αντανακλώνται και στις εξελίξεις στο εσωτερικό βαλκανικών χωρών.

Χαρακτηριστική είναι η κατάσταση στη Βουλγαρία. Ο πρωθυπουργός, Κ. Πέτκοφ, απαντώντας σε επικρίσεις, υπεραμύνθηκε του «μπλόκου» στο αεροπλάνο του Λαβρόφ: «Εχουμε σαφείς κυρώσεις για τις ρωσικές πτήσεις. Δεν θα γίνουμε εμείς εκείνοι που παράνομα θα αφήσουμε έναν ξένο υπουργό, απλά επειδή θεωρεί ότι είναι σωστός (...) Από δω και στο εξής θα είμαστε εταίρος στην ΕΕ από τον οποίο κανείς δεν θα μπορεί να περιμένει δυσάρεστη έκπληξη».

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, σε νέο αίτημα του Κιέβου για αποστολή όπλων, η κυβέρνηση Πέτκοφ παρέπεμψε σε πρόσφατη απόφαση της βουλγάρικης Βουλής που έδινε μεν «πράσινο φως» για επισκευή όπλων από την Ουκρανία, αλλά όχι στην αποστολή στρατιωτικού υλικού.

Κυβερνητικοί «εταίροι», όπως το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (BSP), είχαν απειλήσει ακόμα και με αποχώρηση αν σταλούν όπλα στην Ουκρανία.

«Επιφυλάξεις» έχει εκφράσει άλλωστε και ο πρόεδρος της χώρας, Ρ. Ράντεφ («ανεξάρτητος», εκλεγμένος με τη στήριξη και του BSP), υπογραμμίζοντας πως «όσοι από την αρχή επέμειναν στην αποστολή στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία το έκαναν είτε από ανευθυνότητα είτε από άγνοια, γιατί δεν μπορούσαν να αξιολογήσουν τους κινδύνους για τη Βουλγαρία (...) Σε αντίθεση με τους εταίρους μας, η Βουλγαρία είναι πολύ πιο κοντά σε αυτόν τον πόλεμο - στη Μαύρη Θάλασσα συνορεύουμε».

Τελικά, την περασμένη Τετάρτη, άλλος κυβερνητικός «εταίρος», το κόμμα «Υπάρχει Τέτοιος Λαός», αποχώρησε από τον κυβερνητικό συνασπισμό. Ο ηγέτης του, Σλ. Τριφόνοφ, κατήγγειλε μεταξύ άλλων ότι ο Πέτκοφ ακολουθούσε πολιτική διαφορετική από τη συμφωνημένη. Επέκρινε ειδικά τους χειρισμούς της κυβέρνησης στο θέμα της Βόρειας Μακεδονίας, καταγγέλλοντας υποσχέσεις που έχουν δοθεί στις Βρυξέλλες για την άρση του «βέτο» της Βουλγαρίας στην ενταξιακή πορεία της γειτονικής χώρας, ανεξάρτητα από την ικανοποίηση των όρων που θέτει η Σόφια.