Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης πολυήμερης παραμονής μου στη Μεγάλη Βρετανία είχα την ευκαιρία να παρακολουθώ τις ειδήσεις στην τηλεόραση, αλλά και να διαβάζω τον ημερήσιο Τύπο καθημερινά. Αυτό που κυριολεκτικά καταπλήσσει είναι ο τρόπος μετάδοσης των ειδήσεων, δηλαδή η φρασεολογία, όπως χρησιμοποιείται από τους Βρετανούς τηλεπαρουσιαστές και δημοσιογράφους, για την περιγραφή των γεγονότων τουλάχιστον, όσον αφορά στα γεγονότα στο Κόσσοβο.

Η μετάδοση της είδησης για την αυτονόητα καταδικαστέα σφαγή των δεκατεσσάρων Σέρβων από τον "UCK" έγινε με τέτοιο τρόπο από το κανάλι BBC1, ώστε να γίνεται δεχτή σαν "αναμενόμενη" ή "φυσιολογική". Μάλιστα, η πράξη αποδίδεται από τον ανταποκριτή σε "unruly Albanian elements", δηλαδή ανυπότακτα αλβανικά στοιχεία, χωρίς κανέναν επιθετικό προσδιορισμό καταδίκης αυτής καθ' αυτής της αποτρόπαιας πράξης. Αντίθετα, μάλιστα, η παρουσία ενός ένστολου "διοικητή" του λεγόμενου UCK δίπλα στον Βρετανό στρατηγό Κ. Τζάκσον, ο οποίος "ψαχνότανε" κυριολεκτικά για να βρει τις κατάλληλες λέξεις, για να σχολιάσει το ειδεχθές αυτό ομαδικό έγκλημα, παρουσιάζεται σαν θετική, η οποία κατά την κρίση πάντα του συγκεκριμένου δημοσιογράφου, γενικά και αόριστα για την κατάσταση στο Κόσσοβο, θα διευκολύνει τελικά την ειρήνη και άλλα σχετικά, χωρίς βέβαια να αναφέρει λέξη ότι ο άμεσος αφοπλισμός και η διάλυση του "UCK" ήταν ένα από τα κύρια σημεία της συμφωνίας για την πλήρη αποχώρηση των σερβικών δυνάμεων από το Κόσσοβο.

Σε καθημερινή βάση στο ίδιο μήκος κύματος γράφουν και οι "Times" του Λονδίνου για τα δρώμενα στο Κόσσοβο, και δε βρίσκουν έστω δύο λέξεις για να περιγράψουν χαρακτηριστικά το χάος που επικρατεί εκεί και τη μέχρι τώρα αποτυχία του ΝΑΤΟ να επιβάλει κλίμα ειρήνης και ασφάλειας για όλους τους κατοίκους της περιοχής. Η κατάσταση μάλιστα εκεί, όπως έχει σήμερα, εξακολουθεί εντελώς ανιστόρητα και διαστρεβλωτικά να αποδίδεται στους "κακούς" Σέρβους και στο "δαίμονα" Μιλόσεβιτς. Παραδόξως όμως, οι αρθρογράφοι των "Times" και άλλων εφημερίδων "νοιάζονται" πάρα πολύ για τα δεινά του σερβικού λαού, σήμερα όπως και για το μέλλον τους, αλλά ούτε λέξη βέβαια ότι αυτή η κατάσταση είναι αποτέλεσμα των, χωρίς προηγούμενο στην ιστορία, βάρβαρων βομβαρδισμών που κυριολεκτικά αφάνισαν την υποδομή ενός κράτους που έτυχε να 'χει το πρόβλημα που λέγεται Κόσσοβο.

Με αυτό λοιπόν το επίπεδο πληροφόρησης είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς το ευρωπαϊκό μίσος κατά των Σέρβων και τη "δαιμονοποίηση" ενός ολόκληρου έθνους. Ετσι μου έρχονται στη σκέψη, οι θρασείες και άδικες επιθέσεις του ευρωπαϊκού και αμερικανικού Τύπου κατά των ελληνικών Μέσων Ενημέρωσης και του ελληνικού λαού για τη στάση που κρατήσαμε απέναντι στους βομβαρδισμούς. Οπως θα ενθυμείστε μάς κατηγόρησαν λοιπόν σα λαό, για έλλειψη ευαισθησίας απέναντι στα δεινά του αλβανικού στοιχείου, γιατί τάχα μόνο αυτοί, οι σταυροφόροι των "ανθρωπίνων δικαιωμάτων" έχουν αλτρουιστικά αισθήματα. Αυτοί οι στυλοβάτες της αλήθειας, που "αντικειμενικά" παρουσιάζουν τα γεγονότα, π. χ. CNN, επιτέθηκαν τότε με δριμύτητα κατά των ελληνικών ΜΜΕ για παραπληροφόρηση του ελληνικού κοινού, όχι μόνο για την καταδίκη των βομβαρδισμών, αλλά και γενικότερα την περιγραφή της πολιτικής κατάστασης και τη στάση του ελληνικού λαού απέναντι στη γείτονα και φίλη Σερβία.

Επίσης, θα ενθυμείστε την ταξιδιωτική οδηγία της Αγγλίας προς τους Βρετανούς πολίτες να αποφεύγουν να έρχονται στην Ελλάδα για τουρισμό (κάτι που τότε είχε εκνευρίσει τον κ. Βενιζέλο) με τη δικαιολογία του "έντονου αντιδυτικού κλίματος" κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών και το πρόσχημα της τρομοκρατίας, όταν όλοι ξέρουν ότι κατ' επανάληψη το Λονδίνο, όπως και άλλες πόλεις της Αγγλίας, έχουν γίνει στόχος βομβιστικών επιθέσεων με πολλά θύματα που στ' αλήθεια θα έπρεπε να βάζει σε σκέψη όσους θέλουν να ταξιδέψουν στην Αγγλία.

Ομως, ας ανατρέξουμε σε αναμφισβήτητες αλήθειες για να ξαναθυμηθούμε το πώς διαμορφώνεται η κοινή γνώμη από τους σταυροφόρους της "ελεύθερης έκφρασης" και του "δημοκρατικού λόγου" στις χώρες της Δύσης, αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα.

Πρωτίστως, είναι αναγκαίο να τονίσουμε ότι ατυχώς σήμερα τα μεγάλα κέντρα πληροφόρησης βρίσκονται στα χέρια του μονοπωλιακού κεφαλαίου, τα οποία σε στενή συνεργασία με τις κυβερνήσεις των χωρών εκείνων ελέγχουν πλήρως το τμήμα αυτό της κοινωνικής ζωής. Πιο συγκεκριμένα, σχεδόν το 80% της παγκόσμιας πληροφόρησης προέρχεται από τα τέσσερα μεγαλύτερα πρακτορεία ειδήσεων στον κόσμο όπως το UPI (United Press International), AP (Associated Press), Reuters και το France - Presse αλλά και το τηλεοπτικό CNN. Αυτά αγοράζουν εκδοτικές εταιρίες, ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς, εφημερίδες, περιοδικά και στην κυριολεξία κρατούν αιχμάλωτη την αγορά πληροφόρησης. Διαμέσου αυτών των κέντρων ενημέρωσης οι οικονομικές υπερδυνάμεις διαμορφώνουν την παγκόσμια κοινή γνώμη. Αντίθετα, τα γραφεία ειδήσεων άλλων κρατών και κυρίως χωρών του τρίτου κόσμου δεν αναφέρονται σχεδόν καθόλου από τα ΜΜΕ των δυτικών χωρών σαν άμεση πηγή πληροφόρησης. Μάλιστα, όταν οι πληροφορίες από τα γραφεία αυτά κυκλοφορούν στα δυτικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αναφέρονται σαν ανταπόκριση κάποιου ανταποκριτή γνωστής εφημερίδας, ή μεγάλου πρακτορείου ειδήσεων ή τηλεοπτικού σταθμού. Πολλές φορές μάλιστα ο ανταποκριτής δε βρίσκεται στη συγκεκριμένη χώρα, όπου εξελίσσονται τα γεγονότα, αλλά σε άλλη χώρα και πολλές φορές εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Στη χειρότερη περίπτωση οι πληροφορίες από αυτές τις πηγές αγνοούνται ή διαστρεβλώνονται πλήρως.

Με άλλα λόγια το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη και το Παρίσι αποφασίζουν για εκατομμύρια ανθρώπους στο παγκόσμιο στερέωμα τι πρέπει να ξέρουν, να πιστεύουν, να μισούν, να αγαπούν ή ακόμα πώς πρέπει να ζουν. Αυτό σημαίνει ότι στην κοινή αντίληψη των λαών κυρίως της Δύσης, περνούν μετά από μια έντονη και καλοσχεδιασμένη προπαγάνδα, συγκεκριμένες απόψεις και προκαταλήψεις κατά λαών, κρατών ή ηγετών, όπου και όπως "ζωτικά συμφέροντα" του κεφαλαίου το απαιτούν, λαοί ή ηγέτες αναθεματίζονται με σκοπό τη δημιουργία ευνοϊκού κλίματος για τις εγκληματικές σε βάρος των λαών δραστηριότητες του ιμπεριαλισμού.

Με άλλα λόγια τα κέντρα αυτά ενημέρωσης είναι η εμπροσθοφυλακήπροπαγάνδισης της ιμπεριαλιστικής πολιτικής, η οποία "καθαρίζει" το πεδίο γι' αυτήν έτσι που να δικαιολογεί τα εγκλήματα της τελευταίας, προσπαθώντας να τα εμφανίσει σαν κάτι το φυσιολογικό και αποδεκτό. Για να επιτευχθεί αυτό, οι ιδέες περί κακού και καλού, προόδου και οπισθοδρόμησης στην πραγματικότητα αλληλομετατίθενται. Π. χ. πληροφορίες που προωθούνται από τα δυτικά ΜΜΕ είναι συχνά κατασκευασμένες ειδήσεις παρουσιαζόμενες σαν αυθεντικές, η δυσφήμιση γίνεται είδηση χωρίς να δίνεται η δυνατότητα αντίλογου στο θύμα, η δημοσιοποίηση γεγονότων γίνεται με καθυστέρηση μέχρι που τα νέα να χάσουν την επικαιρότητά τους, ώστε να αμβλυνθούν εντυπώσεις και να προληφθούν ενδεχόμενες αντιδράσεις. (Θυμηθείτε τους "κατά λάθος" βομβαρδισμούς των Κοσσοβάρων προσφύγων όσο και Σέρβων από τους ΝΑΤΟικούς, οι οποίοι τελικά με μισόλογα, αλλά πολύ κυνισμό τελικά παραδέχτηκαν). Συνήθης επίσης η απαγόρευση μετάδοσης συγκεκριμένων ειδήσεων, όταν αυτές δεν εξυπηρετούν τους αντικειμενικούς σκοπούς των ιμπεριαλιστών κλπ.

Ας ξαναθυμηθούμε πριν μερικά χρόνια τη λυσσαλέα αντισοσιαλιστική υστερία και τους μύθους των Δυτικών ΜΜΕ περί "σφαγέων" και "αγίων", τη γεμάτη μίσος αντισοβιετική προπαγάνδα περί της αυτοκρατορίας του κακού και του διαβόλου όπως την είχαν καλλιεργήσει πολύ προσεκτικά, σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις, για να φανατίζουν και να πείθουν τους λαούς και για να καλύπτουν τις άνομες και εγκληματικές πράξεις τους. Σήμερα, βέβαια, αυτό πλέον γίνεται απροκάλυπτα και χωρίς φραγμούς από τους ισχυρούς της γης, αφού το αντίπαλο δέος και η ισορροπία δυνάμεων πλέον δεν υπάρχουν, αν και πολλοί άνθρωποι σήμερα έχουν συνειδητοποιήσει ανεξαρτήτως ιδεολογίας, ότι η διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης ήταν τραγική απώλεια για την ανθρωπότητα.

Λέγεται ότι ο Τσόρτσιλ κάποτε είχε πει ότι στην Ευρώπη υπάρχουν τρεις ουδέτερες δυνάμεις. Η Σουηδία, η Ελβετία και το BBC. Βέβαια, αυτό πολύ απέχει από την αλήθεια, τουλάχιστον όσον αφορά το BBC. Στην πραγματικότητα ο απώτερος σκοπός του ήταν, σε παλαιότερες εποχές, η υπεράσπιση και η διατήρηση της βρετανικής αποικιοκρατίας, σήμερα δε προέχει η διαφήμιση των πολυεθνικών εταιριών, η υπεράσπιση του μονοπωλιακού και χρηματιστηριακού κεφαλαίου, και βέβαια η "φιλοσοφία" της "νέας τάξης πραγμάτων".

Σύμφωνα με την εφημερίδα "Guardian" κύριο μέλημα του BBC, κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, ήταν η αντισοβιετική προπαγάνδα και η πλήρης αντίθεσή του απέναντι σε κάθε μορφής εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα. Καθημερινά, οι εξωτερικές ραδιοφωνικές μεταδόσεις του BBC εκπέμπονται σε 38 ξένες γλώσσες και θεωρείται σαν ο πλέον εκλεπτυσμένος και επιδέξιος σταθμός ειδήσεων στον τρόπο μετάδοσης εξωτερικής προπαγάνδας. Αυτός ο σταθμός εκπέμπει κυρίως στις πρώην βρετανικές αποικίες, παρουσιάζοντας διαστρεβλωτικά την ειδησεογραφική κάλυψη των παγκόσμιων γεγονότων, τα οποία αξιοποιεί ανάλογα με τις ανάγκες της βρετανικής εξωτερικής πολιτικής.

Ως προς το βαθμό "ανεξαρτησίας", οι εξωτερικές μεταδόσεις του BBC επιχορηγούνται κατευθείαν από τη βρετανική κυβέρνηση. Η "Guardian", μάλιστα, αναφέρει ότι τα κονδύλια προέρχονται από τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες (SIS), οι οποίες όχι μόνον αποφασίζουν σε ποιες γλώσσες θα μεταδίδονται οι ειδήσεις, αλλά και τη διάρκεια χρόνου των συγκεκριμένων ειδήσεων. Μάλιστα, ο σχεδιασμός των εξωτερικών μεταδόσεων του BBC είναι δικαίωμα του γραφείου εξωτερικών πληροφοριών του Foreign Office και απαιτείται άδεια να μεταδίδει τις ειδήσεις εκείνες που έχουν σχέση με την εξωτερική πολιτική της Αγγλίας. Επίσης, ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι και δημοσιογράφοι που συνεργάζονται με το BBC έχουν αναπτύξει τη λεγόμενη "red herring" τακτική δηλαδή να αποσπάται η προσοχή της κοινής γνώμης από την πραγματική ουσία σοβαρών γεγονότων, με σκοπό την υποβάθμισή τους και παράλληλα τονίζονται και αναλύονται άλλα γεγονότα υποδεέστερης σημασίας χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο.

Για παράδειγμα, το BBC έντεχνα αποσιωπά θέματα που έχουν σχέση με την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και του ανθρώπινου δυναμικού από τα δυτικά μονοπώλια στις αναπτυσσόμενες χώρες, ή τη στρατιωτική, οικονομική και πολιτική υποστήριξη της Αγγλίας και άλλων δυτικών δυνάμεων σε αντιδημοκρατικά και αυταρχικά καθεστώτα και κυρίως στην αφρικανική ήπειρο. Την ίδια ώρα, ο ίδιος σταθμός μπορεί για παράδειγμα να αναμεταδίδει για μέρες την είδηση ενός δώρου 700 βιβλίων του Βρετανικού Συμβουλίου στο υπουργείο Παιδείας της Γκάνα, βιβλία τα οποία βέβαια προβάλλουν και εκθειάζουν το δυτικό τρόπο ζωής και σκέψης. Επίσης το BBC (και όχι μόνο αυτό βέβαια) χρησιμοποιεί το τέχνασμα της "πολιτικής ανάλυσης" αποσπασμάτων και φράσεων από δηλώσεις πολιτικών προσώπων, με σκοπό την αλλοίωση της πραγματικής έννοιας και σημασίας τους και οι οποίες πάντοτε βέβαια κρίνονται ανάλογα με το βαθμό που αυτές εξυπηρετούν ή όχι τα συμφέροντα της αγγλικής εξωτερικής πολιτικής.

Επίσης, μεταξύ άλλων μεθόδων, που εδώ και πολλά χρόνια τώρα, προωθούν τα δυτικά ΜΜΕ με επιτυχία είναι και η προαγωγή απολιτικής συμπεριφοράς. Ο σκοπός βέβαια είναι προφανής. Να κατευθύνουν την προσοχή της κοινής γνώμης μακριά από τα οξυμένα κοινωνικά προβλήματα, σε πράγματα όπως τη θεοποίηση του σεξ, του χρήματος, της βίας, του καταναλωτισμού, του εύκολου πλουτισμού, ή κατασκευή ειδώλων κοινής λατρείας όπως π.χ. η συγχωρεμένη Νταϊάνα, ποδοσφαιρικών ομάδων, οι ερωτικές περιπέτειες του φαιδρού Προέδρου των ΗΠΑ, οι δηλώσεις της Χίλαρι, η προσωπική ζωή διάσημων ηθοποιών και χίλια άλλα δύο παραδείγματα. Αλήθεια, τι να πρωτοθυμηθεί κανείς από τα γελοία κατασκευάσματα του δυτικού Τύπου! Αυτή η μέθοδος στην πράξη διαστρεβλώνει την αντίληψη του ατόμου γύρω από τις κοινωνικές, πολιτιστικές αξίες και έτσι επιτυγχάνει να εξουδετερώνει κάθε μορφή κοινωνικής πάλης, οι οποίες θεωρούνται ιδιαίτερα επικίνδυνης για την εξουσία του κεφαλαίου. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των Βρετανών οι οποίοι σε καθημερινή βάση διαβάζουν τις σκανδαλοθηρικές εφημερίδες "Sun" και "Mirror" με καθημερινή κυκλοφορία περίπου 3.800.000 και 2.600.000, αντίστοιχα. Οι κρίσεις είναι δικές σας.

Μια άλλη επιτυχημένη και μάλιστα προσφιλής μέθοδος των δυτικών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης είναι και η απόκρυψη της πηγής προέλευσης μιας είδησης ή γεγονότων. Αναφορές γίνονται απλά σε πηγές "εμπιστευτικές", "καλά πληροφορημένες", σε "κύκλους του στενού περιβάλλοντος", σε "βάσιμες πληροφορίες" κλπ. Ετσι, αυτός ο χονδροειδής τρόπος μετάδοσης ειδήσεων επιτρέπει σε αμέτρητους ανθρώπους του Τύπου να παραμένουν αλώβητοι (τις περισσότερες φορές) από την κοινωνική αντίδραση και κριτική, ενώ στην ουσία μεταδίδουν σωρούς από ψέματα και παράλληλα φαίνεται ότι δε φέρνουν καμία ευθύνη γι' αυτά που γράφουν. Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, σύμφωνα με μια έκθεση της Αμερικανικής Γερουσίας, η ΣΙΑ κατασκευάζει άρθρα τα οποία δημοσιεύονται από μεγάλους εκδοτικούς οίκους χωρίς παραπομπές στις αληθινές πηγές. Εκεί συχνά επώνυμοι δημοσιογράφοι λαμβάνουν το "δημοσιογραφικό υλικό" μέσω ταχυδρομείου. Απλά, το μόνο πράγμα που οι αποδέκτες κάνουν είναι να υπογράψουν ένα αντίγραφο για να πληρωθούν. Κατόπιν το "άρθρο" δημοσιεύεται στην άλφα ή βήτα εφημερίδα με στόχο πάντα την παραπλάνηση της κοινής γνώμης. Ετσι μεθοδικά, με χυδαία ψέματα, οργανώνονται και διεξάγονται από τους Δυτικούς οι εκστρατείες παραπλάνησης και χειραγώγησης της κοινής γνώμης σχετικά με τα "ανθρώπινα δικαιώματα",τη "διεθνή τρομοκρατία",τον "ισλαμικό φουνταμενταλισμό" και τα σχετικά.

Η ΣΙΑ, επίσης, συνεργάζεται με ξένους δημοσιογράφους για τους άνομους σκοπούς της και την παραπληροφόρηση της διεθνούς κοινής γνώμης. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Χιλής επί προεδρίας Σαλβατόρε Αλιέντε στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Σύμφωνα με στοιχεία της ίδιας της ΣΙΑ, που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας, η Χιλή την εποχή εκείνη πλημμύρισε από ξένους δημοσιογράφους που δρούσαν κατ' εντολή της ΣΙΑ, στέλνοντας κατασκευασμένες ειδήσεις στο εξωτερικό με σκοπό να παραπληροφορήσουν τη διεθνή κοινή γνώμη και να στρέψουν τους διεθνείς παράγοντες εναντίον της κυβέρνησης του δημοκρατικά εκλεγμένου σοσιαλιστή προέδρου Σαλβατόρε Αλιέντε. Ο ταγματάρχης John Stockwell, πρώην αρχηγός της ΣΙΑ στην Αγκόλα, στο βιβλίο του "Σε αναζήτηση του εχθρού",ο οποίος αργότερα έπεσε σε δυσμένεια, αναφέρει ότι το μεγαλύτερο μέρος του ποσού των 32 εκατομμυρίων που η οργάνωσή του έλαβε στη διάρκεια των επιχειρήσεων εκεί, ξοδεύτηκε για την πληρωμή Αμερικανών και Δυτικών δημοσιογράφων για την κατασκευή ψευδών ειδήσεων και τη δημοσίευσή τους στο δυτικό και αφρικανικό Τύπο.

Θα μπορούσαν βέβαια ακόμα να γραφούν πάρα πολλά παραδείγματα για τους τρόπους χειραγώγησης της παγκόσμιας κοινής γνώμης από τα δυτικά ΜΜΕ και το πώς αυτά συνεργάζονται με τις κυβερνήσεις των δυνατών της γης και τις μυστικές υπηρεσίες των χωρών αυτών.

Πέραν όμως από αυτά η ουσία είναι η εξής. Η ατέλειωτη ροή πληροφόρησης από τα μεγαλύτερα κέντρα ειδήσεων που αναφέρθηκαν στην αρχή, γίνεται σε στενή συνεργασία των κέντρων αυτών με το πολυεθνικό κεφάλαιο και μαζί ελέγχουν και κατευθύνουν τη ροή της πληροφόρησης, κινηματογραφικών ταινιών, περιοδικών και τηλεοπτικών προγραμμάτων, επηρεάζοντας και ελέγχοντας την κοινωνική συνείδηση, για να διατηρούν και να προωθούν το ξεπεσμένο σύστημα αξιών του λεγόμενου δυτικού πολιτισμού. Σκοπός τους είναι, η με κάθε μέσο εξασφάλιση σταθερών αγορών για τα προϊόντα τους και γενικά η οικονομική κυριαρχία τους. Για να το επιτύχουν, προϋπόθεση είναι η αλλοτρίωση και καθυπόταξη των λαών. Αυτό επιδιώκουν με τον έλεγχο της πληροφόρησης.

Νίκος ΓΛΥΝΙΑΣ

Καθηγητής Αγγλικών - Υποψήφιος Διδάκτωρ του τμήματος Νοτιοανατολικών Μελετών του Πανεπιστημίου Bradford της Αγγλίας

Ο ανώτατος πολιτειακός παράγοντας μπορεί να μην έχει τις υπερεξουσίες που του έδινε το Σύνταγμα του 1975, αλλά δεν είναι καθόλου αμελητέα η ιδεολογικοπολιτική συμβολή του στο πολιτικό σύστημα. Ακριβώς για να ανταποκριθεί καλύτερα σε αυτή την αποστολή, ο θεσμός περιβάλλεται με κύρος, ενώ δε λείπει και η καλλιέργεια μύθων γύρω από το πρόσωπο του Προέδρου της Δημοκρατίας, ώστε να διευκολύνεται η απήχηση των "λόγων" και "νουθεσιών" του.

Στην πραγματικότητα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκφράζει την κυρίαρχη ιδεολογία, αλλά και είναι ένθερμος υποστηρικτής των γενικότερων γραμμών και επιλογών της εκάστοτε κυβέρνησης, στο βαθμό που συμβαδίζουν με τους "εθνικούς στόχους". Η υποστήριξη αυτή εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους και δημόσιες παρεμβάσεις και όχι μόνο στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, αλλά και για την οικονομική πολιτική, ακόμα και για τρέχοντα θέματα επικαιρότητας. Η "ουδετερότητα" του ανώτατου πολιτειακού παράγοντα θα "έσπαγε" μόνο αν εξέφραζε θέσεις... αντίθετες με τις πολιτικές που υλοποιεί η εκάστοτε κυβέρνηση. Αντίθετα, όσο συμβαδίζει με αυτές και τις υποστηρίζει, τότε είναι "ουδέτερος" και "ασκεί άψογα τα καθήκοντά του".

Στους παραπάνω κανόνες κινήθηκε και ο Κ. Στεφανόπουλος στη μέχρι τώρα θητεία του. Ο έμπειρος, συντηρητικών αντιλήψεων, πολιτικός δεν είχε σοβαρό πρόβλημα "συμβίωσης" με τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και ειδικά με αυτή του Κ. Σημίτη. Μάλιστα ήταν αρκετές οι περιπτώσεις που από το Προεδρικό Μέγαρο εκπορευόταν ανοιχτή στήριξη των κυβερνητικών επιλογών.

Παραθέτουμε, στη συνέχεια, ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα για τη στάση του Κ. Στεφανόπουλου σε κρίσιμα θέματα.

Αδιάλειπτη και με συνεχείς παρεμβάσεις ήταν η υποστήριξή του στην ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ, επισημαίνοντας ταυτόχρονα την ανάγκη να πετύχει η κυβερνητική πολιτική, προκειμένου να επιτευχθούν οι "ευρωπαϊκοί στόχοι". Η τοποθέτηση αυτή δε γινόταν μόνο με την ευκαιρία κάποιων μηνυμάτων (Πρωτοχρονιά, κ. λπ.), αλλά και κατά τη διάρκεια των περιοδειών του σε διάφορες πόλεις και μάλιστα σε δύσκολες στιγμές για την κυβέρνηση. Σημειώνουμε τις τοποθετήσεις του Κ. Στεφανόπουλου στα Μέγαρα στις 17 Μάη 1998, στη Φλώρινα στις 6 Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου, στο Λιτόχωρο Πιερίας το Φλεβάρη του 1997 και τον ίδιο μήνα στο Πύργο Ηλείας. Οι προεδρικές παρεμβάσεις στις δύο τελευταίες πόλεις έχουν ξεχωριστή σημασία, γιατί ήταν σε εξέλιξη οι αγροτικές κινητοποιήσεις. Μάλιστα στον Πύργο, αναφερόμενος στις κινητοποιήσεις των αγροτών και άλλων εργαζομένων, παραδέχτηκε το δίκαιο των αιτημάτων τους, αλλά "όλοι πρέπει να κατανοήσουν την κυβέρνηση, η οποία προσπαθεί με θυσίες να διατηρήσει την ένταξή μας στην ΟΝΕ, καθώς και τη γραμμή της κυβερνητικής πολιτικής που έχει χαράξει". Και τόνισε: "Είμαστε αναγκασμένοι να ανήκουμε στην ΕΟΚ, η οποία εγγυάται τη σταθερή κατάσταση σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Και είναι ευτυχές που όλες οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου έχουν συγκλίνει πάνω σε αυτή την άποψη. Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που διαφωνούν και ευτυχώς που υπάρχουν αντίθετες φωνές, γιατί έτσι λειτουργεί η δημοκρατία. Οι φωνές που διαμαρτύρονται έχουν κάθε δικαίωμα να το κάνουν και εγώ σέβομαι την άποψη του καθενός, πόσο περισσότερο όταν πρόκειται για το ΚΚΕ".

Στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και κυρίως για τα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό εξέφραζε σταθερά τις πάγιες "ελληνικές θέσεις". Ωστόσο ήδη από το Μάρτη του '96 στη Ρόδο δήλωνε: "Αν ζητούμε διαρκώς από την Τουρκία να αναλάβει εκείνη την πρωτοβουλία της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δε θα κάνουμε τίποτα. Δεν πρόκειται να πάει ποτέ η Τουρκία. Μήπως πρέπει να αλλάξουμε τη διατύπωση και από το να ζητάμε από την Τουρκία να δηλώσουμε διεθνώς ότι είμαστε διατεθειμένοι, εάν συμφωνήσει η Τουρκία, να πάμε στη Χάγη;".

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι τοποθετήσεις του απέναντι στο βρώμικο πόλεμο του ΝΑΤΟ κατά της Γιουγκοσλαβίας. Από την Αυστρία, τον περασμένο Φλεβάρη δήλωνε: "Δεν είναι χρήσιμη μια στρατιωτική πολεμική επέμβαση στο Κόσσοβο". Ταυτόχρονα, όμως, "η Ελλάδα θα παράσχει διευκολύνσεις στο ΝΑΤΟ, σε περίπτωση που η Ατλαντική Συμμαχία αποφασίσει ανάπτυξη χερσαίων δυνάμεων στο Κόσσοβο".

Στις 28 Μάη από τη Βουλγαρία διακήρυσσε ότι "η χώρα μας υποστηρίζει εξ ολοκλήρου τις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας για τον τερματισμό της κρίσης στο Κόσσοβο. Πιστεύουμε ότι οι αρχές του σχεδίου της ομάδας των 8 που θα αποτελέσουν τη βάση ψηφίσματος του ΟΗΕ θα θέσουν την αρχή της ειρηνικής διευθέτησης". Ενώ στο μήνυμά του με αφορμή την επέτειο της 25ης Μαρτίου εκτιμούσε ότι "Αργά ή γρήγορα είμαι βέβαιος ότι οι αξίες αυτές (σ. σ. ευρωπαϊκός προσανατολισμός και προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων) θα επικρατήσουν στην ταραγμένη περιοχή μας".

Παράλληλα, ιδιαίτερη προσπάθεια κατέβαλε ο Κ. Στεφανόπουλος στη στήριξη των επιχειρηματικών "ανοιγμάτων" κυρίως σε χώρες της Βαλκανικής και σε χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, όπου πραγματοποίησε τα περισσότερα ταξίδια του. Οπως ο ίδιος έχει δηλώσει, το ελληνικό κράτος πρέπει να ενισχύει τις δραστηριότητες των Ελλήνων επιχειρηματιών και να καταργεί κάθε εμπόδιο για την ανάπτυξή τους. Η γενικότερη αντίληψή του συμπυκνώνεται στη φράση που συχνά έχει επαναλάβει ότι "όπου ευημερούν οι επιχειρηματίες, ευημερούν τα κράτη".

Αίσθηση προκάλεσε και η συστράτευση του Κ. Στεφανόπουλου στο πλευρό της κυβέρνησης την περίοδο των μαθητικών κινητοποιήσεων, παρέμβαση που έγινε και μέσα από το πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του: "Παρακολουθώ με θλίψη αυτό τον καιρό τις αντιδράσεις των νέων μας κατά της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Επικαλούμαι την ηλικία μου και όχι την ιδιότητά μου για να τους υπενθυμίσω ότι η σύγχρονη εποχή αξιώνει περισσότερη μελέτη και ότι ενέργειες σαν κι αυτές που έχουν διαλέξει δεν τους καθιστά υπεύθυνους πολίτες. Αντί καταλήψεων και αποκλεισμών δρόμων, χρειάζεται ένταση και συστηματοποίηση των προσπαθειών τους".

Ανάλογη υποστήριξη πρόσφερε και σε άλλα κυβερνητικά νομοσχέδια, όπως π. χ. για τον "Καποδίστρια". Στο Κιλκίς στις 28 Οκτώβρη του 1997 δήλωνε: "Πρέπει να δείξετε κατανόηση στα σχέδια που προωθεί η κυβέρνηση, όπως και κάθε κυβέρνηση για τον εκσυγχρονισμό της χώρας", για τον υπαλληλικό κώδικα των δημοσίων υπαλλήλων κ. ά.

Μετά τα παραπάνω, εύκολα μπορεί να γίνει αντιληπτό γιατί ο Κ. Σημίτης έσπευσε να υποστηρίξει με θέρμη την εκ νέου υποψηφιότητα του Κ. Στεφανόπουλου για την Προεδρία της Δημοκρατίας, αλλά και το θαυμασμό που εκφράζει η ηγεσία της ΝΔ για το πρόσωπό του.

Παναγιώτης ΚΑΚΑΛΗΣ