«OPEN 24». Οπου το «24» είναι οι ώρες λειτουργίας αυτών των καταστημάτων, σε μια περίοδο πολυποίκιλης παραβίασης από τους τραπεζίτες των ωραρίων λειτουργίας και εργασίας, των εργασιακών σχέσεων, του ενιαίου μισθολογίου, των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και της εργατικής νομοθεσίας γενικότερα.

Στην Ευρώπη τα καταστήματα τύπου «ΟΠΕΝ 24», που στην Ελλάδα ενεργοποιήθηκαν από την τράπεζα Γιούρομπανκ, ως μια δραστηριότητα θυγατρικής εταιρίας της, ονομάζονται και «μη τράπεζες»! Ενα από τα βασικά χαρακτηριστικά αυτών των καταστημάτων, εκτός από το αντικείμενό τους που είναι η προώθηση τραπεζικών, μα και άλλων προϊόντων, είναι ότι οι εργαζόμενοι σε αυτά δε νοούνται ως τραπεζοϋπάλληλοι. Αυτό συμβαίνει και με εργαζόμενους που απασχολούνται από τις τράπεζες για διάφορες άλλες υπηρεσίες και προϊόντα που αυτές προσφέρουν. Για παράδειγμα, δε θεωρούνται τραπεζοϋπάλληλοι οι εργαζόμενοι στον τομέα των πιστωτικών καρτών ή των τηλεφωνικών κέντρων, τα οποία ενημερώνουν τους πελάτες για τα τραπεζικά προϊόντα και την κατάσταση των λογαριασμών τους.

Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι, που δουλεύουν και στα «ΟΠΕΝ 24», δεν καλύπτονται από την κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας των τραπεζοϋπαλλήλων, η οποία καθορίζει ζητήματα αμοιβής, επιδομάτων, εξέλιξης, ωραρίου εργασίας και άλλα δικαιώματα. Αντίστοιχα, καθώς εργάζονται συνήθως σε θυγατρικές εταιρίες των τραπεζών και όχι σε τμήματα ενταγμένα στο βασικό κορμό κάθε τράπεζας, οι εργαζόμενοι αυτοί δεν καλύπτονται από τους κανονισμούς εργασίας των τραπεζών. Οι κανονισμοί αυτοί σε αρκετές περιπτώσεις και παρά τις δυσμενείς αλλαγές των τελευταίων ετών με τις συγχωνεύσεις και εξαγορές στον τραπεζικό κλάδο, προβλέπουν ένα καθεστώς εργασίας καλύτερο από αυτό που ορίζει γενικά η εργατική νομοθεσία.

Κομβικό ζήτημα είναι και η μη συνδικαλιστική κάλυψη όλων αυτών των εργαζομένων από το συνδικαλιστικό κίνημα στις τράπεζες. Ενα κίνημα που παραμένει επί της ουσίας αναποτελεσματικό εξαιτίας των αρνητικών συσχετισμών δυνάμεων στην ηγεσία του - όπου κυριαρχούν οι δυνάμεις της κοινωνικής συναίνεσης και του «κοινωνικού εταιρισμού» - αλλά που με την παρέμβαση των ίδιων των εργαζομένων θα μπορούσε να αλλάξει προσανατολισμό. Αυτή η δυνατότητα περιορίζεται, έως και εξαλείφεται όμως, όχι μόνο επειδή οι Σύλλογοι των Τραπεζοϋπαλλήλων δεν καλύπτουν τα «ΟΠΕΝ 24» και τις θυγατρικές των τραπεζών που προωθούν τραπεζικά προϊόντα, αλλά και επειδή δεν υπάρχουν καν συνδικαλιστικές οργανώσεις στους περισσότερους από αυτούς τους χώρους!

«Απογυμνωμένοι» από βασικούς θεσμούς και κανόνες προστασίας, οι εργαζόμενοι σε αυτές τις εταιρίες, υπηρεσίες και καταστήματα συνδιαλέγονται σε ατομικό επίπεδο με μόνο κίνητρο - κι αυτό στην καλύτερη περίπτωση - μια πολιτική αμοιβών που εξαρτάται από το αποτέλεσμα, ανεξάρτητα από τον κόπο και τις ικανότητές τους! Είναι ενδεικτική η σχετική καταχώριση των «ΟΠΕΝ 24» στην ιστοσελίδα τους στο Ιντερνετ, για το τι προσφέρουν στους υποψήφιους εργαζόμενους: «Ανταγωνιστικό πακέτο αποδοχών που αποτελείται από: Σταθερό μισθό. Bonus βάσει επίτευξης στόχων πωλήσεων. Ιδιωτική Ασφάλιση. Συνεχή και εκτενή εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση σε τραπεζικά και χρηματοοικονομικά προϊόντα. Δυνατότητες επαγγελματικής εξέλιξης στο Δίκτυο OPEN 24».

Τα στελέχη των τραπεζών ισχυρίζονται ότι η πώληση τραπεζικών προϊόντων δεν είναι τραπεζική εργασία! Αυτός ο ισχυρισμός δεν εμποδίζει όμως τη «ΓΙΟΥΡΟΜΠΑΝΚ», στην οποία ανήκει η ΟΠΕΝ 24, να χρησιμοποιεί σε διάφορες εργασίες τους υπαλλήλους της θυγατρικής της ως... «ενοικιαζόμενους»! Αποδεικνύεται έτσι στην πράξη ότι οι μόνοι διαχωρισμοί είναι τυπικοί και νομικίστικοι, προκειμένου οι ευνοϊκότερες ρυθμίσεις των τραπεζοϋπαλλήλων να μην ισχύουν για τους συναδέλφους τους.

Η τάση της μεταφοράς σημαντικών δραστηριοτήτων των τραπεζών σε άλλες εταιρίες δεν είναι ακόμη ιδιαίτερα έντονη στην Ελλάδα, αντίθετα με τις διαστάσεις που έχει πάρει σε άλλες χώρες της Ευρώπης και κυρίως στη Μεγάλη Βρετανία. Αν και υπάρχουν θυγατρικές που διαχειρίζονται διάφορα προϊόντα, αυτά είναι κυρίως αμοιβαία κεφάλαια και γενικότερες χρηματιστηριακές επενδύσεις, υπηρεσίες leazing!!! κλπ. Σε άλλες χώρες οι «μη τράπεζες» είναι συνήθως αυτόνομες επιχειρήσεις με τις οποίες οι τράπεζες συνεργάζονται για να κερδίσουν από την ταχύτατη ανάπτυξή τους, το μικρό κόστος και την ευελιξία τους.

Σε μια έρευνά του, τον Ιούνη του 2000, το Ευρωπαϊκό «Κέντρο Καινοτομιών στον Χρηματοπιστωτικό Κλάδο» αναφέρει σχετικά με τις «μη τράπεζες» και την εμπειρία από τη Βρετανία: «Σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις του ανταγωνισμού των "μη - τραπεζών" στην απασχόληση στη Μ. Βρετανία, βραχυπρόθεσμα η εμπειρία είναι μάλλον θετική. Οι νέες επιχειρήσεις έχουν αυξήσει την απασχόληση στον κλάδο, γιατί προστέθηκαν στην τραπεζική αγορά εργασίας. Μακροπρόθεσμα, όμως, θα υπάρχουν επιπτώσεις στην απασχόληση διότι οι "μη - τράπεζες" αποτελούν στοιχείο που αυξάνει τον ανταγωνισμό».

Στην ίδια έρευνα αναφέρεται ότι «οι θέσεις εργασίας στις "μη - τράπεζες" είναι επίσης πολύ διαφορετικές: ένα μεγάλο μέρος από αυτές είναι του είδους των κέντρων κλήσεως, με ευέλικτες αμοιβές και ωράρια και πολύ πιο περιορισμένες προοπτικές εξέλιξης από το παραδοσιακό τραπεζικό επάγγελμα. Επιπλέον ο αριθμός των θέσεων εργασίας στις "μη - τράπεζες" θα επηρεάζεται σημαντικά από τις εξελίξεις στις μεθόδους των εξ αποστάσεως τραπεζικών εργασιών».

Οι εργαζόμενοι σε αυτά τα καταστήματα βιώνουν ωστόσο μια σημαντική και επιβλαβή αντίφαση: Χειρίζονται και προωθούν τραπεζικά προϊόντα όπως κάθε τραπεζοϋπάλληλος, αλλά θεωρούνται απλοί πωλητές. Εκπαιδεύονται για την προώθηση των τραπεζικών προϊόντων όπως και κάθε τραπεζοϋπάλληλος, αλλά ποτέ δε θα μπορέσουν να αποκτήσουν το σύνολο των γνώσεων ενός τραπεζοϋπαλλήλου, ο οποίος στη διάρκεια του εργάσιμου βίου του αναλαμβάνει πολύμορφα καθήκοντα.

Τέλος, ακόμη και αυτή η εκπαίδευση στα προϊόντα που προωθούν δεν είναι δεδομένη, καθώς στην Ευρώπη τουλάχιστον δεν καταρτίζονται ούτε γι' αυτό, όπως επισημαίνεται στη σχετική έρευνα, που αναφέρει ότι «οι "μη τράπεζες" συχνά παρουσιάζουν έλλειψη έμπειρου και εξειδικευμένου προσωπικού σε τραπεζικές εργασίες».