Η νέα γενιά στο δρόμο του αγώνα (Αθήνα 8.12.99)

Αυτή η επίπονη, αντιπαιδαγωγική και ψυχοφθόρα διαδικασία είναι η άμεση απόρροια των Νόμων 2525 και 2640, της «μεταρρύθμισης», που τυπικά καθορίζει τον αριθμό εισακτέων σε ΤΕΙ και ΑΕΙ σύμφωνα με τις ήδη ειλημμένες αποφάσεις του ΥΠΕΠΘ, που κατά τα άλλα ισχυρίζεται ότι θεσπίζει την «ελεύθερη πρόσβαση» στα πανεπιστήμια. Ουσιαστικά είναι το επιστέγασμα της πλήρους μετατροπής της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και του λυκείου σε προθάλαμο για την τριτοβάθμια βαθμίδα, το «στέγνωμα» της όποιας γνώσης, η απώλεια του ουσιαστικού περιεχομένου του σχολείου και η διαδικασία αποψίλωσης του λυκείου.

Ακριβώς αυτός ο εξεταστικός μαραθώνιος λειτουργεί ως αντικίνητρο για χιλιάδες παιδιά που βλέπουν ότι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν πρώτα και κύρια στα οικονομικά βάρη που συνεπάγεται η απόφαση για συνέχιση στο λύκειο. Ετσι το εξεταστικό δεν μπορεί να ιδωθεί ξεκομμένα από το σκοπό και το χαρακτήρα του σχολείου. Το καθοριστικό ζήτημα είναι ποιό σχολείο υπηρετούν οι εξετάσεις, ποιός είναι ο σκοπός της εκπαιδευτικής πολιτικής. Οι εξετάσεις από μόνες τους δε συνιστούν εκπαίδευση. Το είδος του σχολείου καθορίζει και το χαρακτήρα των εξετάσεων.

Οπως υπογραμμίζεται στην εισαγωγή της πρότασης του Τμήματος Παιδείας του ΚΚΕ για το «Ενιαίο Δωδεκάχρονο βασικό υποχρεωτικό σχολείο» η επιδίωξη ήταν συνειδητή «και μέσα από την ολοκληρωτική προσάρτηση του λυκείου στο σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ, επιδιώκεται να προχωρήσει η ταξική διαφοροποίηση της εκπαίδευσης. Ο χωρισμός του λυκείου σε κατευθύνσεις - που συνεχίζει την κακή παράδοση των "δεσμών", ξεκινώντας από τη Β΄ τάξη - με μαθήματα και ύλη που παραπέμπουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, η αναγωγή της "αξιολόγησης" στο Α και το Ω της εκπαίδευσης, η κατάργηση των μετεξεταστέων και η δήθεν αντικειμενικοποίηση των προαγωγικών εξετάσεων της Β΄ τάξης και των απολυτηρίων της Γ΄ τάξης λυκείου - που μεταφέρει τις πανελλήνιες γενικές εξετάσεις μέσα στο λύκειο - είναι τα χαρακτηριστικά ενός σκληρού επιλεκτικού σχολείου, που έχει άμεσο επακόλουθο την αύξηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης και παραπαιδείας. Ενα σχολείο ελιτίστικο, εξαιτίας του σκοπού, του προγράμματος και της μεθοδολογίας του, προσανατολισμένο μόνο σ' όσους θα καταφέρουν να εισαχθούν στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι υπόλοιποι διοχετεύονται σταδιακά έξω από την εκπαίδευση, στο σύστημα της επαγγελματικής κατάρτισης. Ο νόμος 2640/98 ήρθε να συμπληρώσει το αντιδραστικό οικοδόμημα με τα ΤΕΕ - κατώτερα ιδρύματα χωρίς ουσιαστικά προγράμματα και καμιά εκπαιδευτική προοπτική - για να ενταθεί η διαφοροποίηση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και να διογκωθεί σ' αυτό το στάδιο η διαρροή από το λύκειο».

Είναι η προσπάθεια να υποβαθμιστεί η σημασία του γενικού μορφωτικού επιπέδου και η προβολή ως σύγχρονης ανάγκης της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Η δημιουργία του «ενιαίου» λυκείου, η αύξηση των εξετάσεων, η πολυπλοκότητα, που αποκτά η κατάκτηση της γνώσης, η οποία προϋποθέτει από την εργατική οικογένεια να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη, έχουν στόχο να αποτρέψουν τα παιδιά από τα λαϊκά στρώματα να ακολουθούν το λύκειο. Τα στοιχεία είναι αδιάψευστοι μάρτυρες της κρίσης στο σχολείο. Είναι εντυπωσιακή η αύξηση της εγκατάλειψης του σχολείου από μαθητές που σταδιακά αποθαρρύνονται ή απορρίπτονται στο λαβύρινθο των εξετάσεων. Με βάση τα στατιστικά στοιχεία του υπουργείου για το '99, γύρω στους 65.000 μαθητές εγκατέλειψαν το λύκειο. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οι απόφοιτοι του γυμνασίου της προηγούμενης χρονιάς που ούτε καν πήγαν στο λύκειο και αυτοί που το εγκατέλειψαν σταδιακά στις πρώτες τάξεις. Ετσι είναι φανερό ότι και αυτοί που θα καταφέρουν να πάρουν τελικά το λεγόμενο «Εθνικό Απολυτήριο», το οποίο υποτίθεται οδηγεί στην ελεύθερη πρόσβαση στα πανεπιστημιακά ιδρύματα, θα είναι όλο και λιγότεροι, προσεγγίζοντας τα γνωστά ποσοστά από τις χώρες της ΕΕ, όπου ένα 30% του συνολικού μαθητικού πληθυσμού αποφοιτά από το λύκειο για να προχωρήσει στην ανώτατη εκπαίδευση. Η μεγάλη μάζα αυτού του μαθητικού πληθυσμού στρέφεται στην επαγγελματική εκπαίδευση, τα λεγόμενα ΤΕΕ και τα «δημόσια» και ιδιωτικά Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ).

Με δεδομένο μάλιστα ότι δεν υπάρχει δεύτερη ευκαιρία, δεύτερη προσπάθεια με την κατάργηση των επανεξεταστέων οι εξετάσεις μετατρέπονται σε «δαμόκλειο σπάθη» για τους μαθητές. Αυτό και μόνο τους φορτώνει με άγχος, πράγμα που επιδρά ανασταλτικά στην απόδοσή τους.

Μαραθώνιος όμως είναι και για τους εκπαιδευτικούς που συμμετέχουν, καταβάλλοντας πραγματικά υπεράνθρωπες προσπάθειες και εξαντλητικά ωράρια. Αν δε, σε αυτή τη σκληρή περίοδο με την επιτήρηση και τη βαθμολόγηση των γραπτών, προστεθεί και το γεγονός ότι ουσιαστικά το 1/4 της ετήσιας δουλιάς τους είναι εξέταση και βαθμολόγηση του μαθητή, γίνεται παραπάνω από καθαρό ότι ο μεγάλος χαμένος του εκπαιδευτικού συστήματος είναι η διδασκαλία, δηλαδή η αμφίδρομη σχέση δασκάλου και μαθητή και η συλλογική διαδικασία κατάκτησης της γνώσης.

Για τους εκπαιδευτικούς αυτήν την περίοδο τα ωράρια εργασίας ανατρέπονται, και με τον αγχώδη χαρακτήρα των πανελλαδικών εξετάσεων η εργασία επιβαρύνεται περισσότερο. Στα βαθμολογικά κέντρα το ωράριο είναι από το πρωί μέχρι και βράδυ με συνεχή πίεση χρόνου. Εργασιακά δικαιώματά τους καταστρατηγούνται, όπως και τα οικονομικά. Το άγχος επιτείνεται και με τη σκέψη της καθοριστικής επίδρασης του αποτελέσματος των εξετάσεων στη ζωή του μαθητή.

Μέσα από αυτή τη δοκιμασία είναι σαφές το στίγμα αντιεκπαιδευτικής και απάνθρωπης «μεταρρύθμισης» και αναδεικνύεται για άλλη μια φορά η απαίτηση του εκπαιδευτικού κινήματος για κατάργησή της.