Το βλέμμα στα σχολικά κτίρια υποσχέθηκε μεταξύ άλλων να ρίξει η κυβέρνηση, στη νέα της θητεία, και διά στόματος του ίδιου του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη, στις προγραμματικές δηλώσεις, δήλωσε ότι «το φθινόπωρο θα ξεκινήσει μία μελέτη για ένα εθνικό σχέδιο αναβάθμισης των σχολικών μονάδων της χώρας» και ότι χρειάζεται «ένα νέο μοντέλο αρχιτεκτονικών προδιαγραφών που θα ακολουθούν στο εξής όλα τα καινούργια σχολεία τα οποία θα χτίζονται στη χώρα μας. Εχω την εντύπωση ότι όταν χτίζουμε ένα σχολείο σήμερα μάλλον σκεφτόμαστε πώς λειτουργούσε το σχολείο τις προηγούμενες δεκαετίες». Αυτό φταίει όμως για την πραγματικότητα που βιώνουμε σήμερα στη σχολική στέγη; Είναι θέμα π.χ. «λαθεμένης αντίληψης του αρχιτέκτονα για την εκπαίδευση» το ότι η πλειοψηφία των σχολείων μας είναι γερασμένα και κακοσυντηρημένα; Αυτό φταίει που κάθε βδομάδα πέφτουν σοβάδες στις αίθουσες, που όταν βρέχει φτιάχνουν οι μαθητές «θρανιογέφυρες» για να βγουν από τα κτίρια, που φτάσαμε να θρηνούμε φέτος ακόμα και νεκρό μαθητή από έκρηξη μέσα στο σχολείο του;

Πού σκοντάφτει τελικά ο σχεδιασμός για τη σχολική στέγη και τις υποδομές των σχολείων; Σκοντάφτει στην πολιτική του κόστους - οφέλους, στην πολιτική που θέλει, αντί για έναν κρατικό φορέα να σχεδιάζει και να υλοποιεί με βάση τις ανάγκες των παιδιών, να δίνονται οι κατασκευές των σχολείων σε ιδιώτες με ΣΔΙΤ. Αυτή η πολιτική μάς έχει φέρει στη σημερινή κατάσταση, που είναι έως και επικίνδυνη για τη σχολική στέγη. Αυτή η πολιτική υλοποιείται από όλες τις κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών.

Υπάρχει όμως και ο άλλος δρόμος. Αυτός που λέει ότι το πώς σχεδιάζεται και χτίζεται ένα σχολείο καθορίζεται από τις ανάγκες των μαθητών και της ολόπλευρης μόρφωσής τους. Γιατί όσο σημαντικό είναι το περιεχόμενο της μάθησης, εξίσου σημαντικοί είναι ο χώρος και ο τρόπος που αυτό το περιεχόμενο δίνεται στον μαθητή. Ας σκεφτούμε ότι ένα παιδί, από τα 6 του χρόνια μέχρι τα 18 του, βρίσκεται καθημερινά επί 6 τουλάχιστον ώρες σε έναν χώρο μέσα στον οποίο θα πρέπει να μάθει να σκέφτεται, να επικοινωνεί με τους γύρω του, να αντιλαμβάνεται την αντικειμενική πραγματικότητα με τους νόμους που τη διέπουν, να αθλείται, να ψυχαγωγείται και να επιδίδεται σε όποια άλλη δραστηριότητα είναι απαραίτητη για την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του.

Προφανώς η διαμόρφωση αυτού του χώρου, του σχολείου του, παίζει σημαντικό ρόλο στο να αισθανθεί αυτόν τον χώρο δικό του, να τον αγαπήσει, να μάθει να τον φροντίζει και να τον διατηρεί όμορφο. Η διαδικασία αυτή θα μπορούσε κανείς να πει ότι μοιάζει με τη διαμόρφωση του παιδικού δωματίου από τους γονείς του παιδιού, που το κύριο χαρακτηριστικό του είναι συνήθως η αγάπη και η ασφάλεια, η προσπάθεια για ποικιλία παραστάσεων.

Το ίδιο ισχύει και για το σχολείο. Το αίσθημα που δημιουργεί στο παιδί το σχολείο του, από την Α' Δημοτικού μέχρι την Γ' Λυκείου, είναι αποφασιστικής σημασίας για την προσέγγισή του απέναντι στη γνώση που θα του παρέχεται σε αυτό. Ενα σχολείο που θα δημιουργεί θετικά συναισθήματα στο παιδί θα το προδιαθέτει θετικά και για τη διαδικασία της μάθησης, και πιθανώς ένα σχολείο παλιό και κακοσυντηρημένο, χωρίς τις κατάλληλες υποδομές, θα δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα, θα το απωθεί από τη χαρά της γνώσης.

Το σχολείο των σύγχρονων μορφωτικών αναγκών πρέπει να περιλαμβάνει όλους τους απαραίτητους χώρους για τη διαδικασία της μάθησης.

Οι αίθουσες διδασκαλίας πρέπει να είναι ευάερες, ευήλιες και φωτεινές. Πρέπει να έχουν διαθέσιμο εμβαδόν 1,50 τ.μ. για κάθε παιδί, πράγμα που σημαίνει ότι για 20άρια τμήματα πρέπει να έχουν εμβαδόν τουλάχιστον ίσο με 30 τ.μ. Πρέπει να έχουν φυσικό φωτισμό ίσο τουλάχιστον με το 10% του εμβαδού τους και φυσικό αερισμό μεγαλύτερο ή ίσο με το 5% αυτού.

Οι τάξεις πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμες και με τους κατάλληλους διαδρόμους και κλιμακοστάσια προσπέλασης έτσι ώστε να μη δημιουργείται συνωστισμός κατά την είσοδο και την έξοδο από αυτές.

Θα πρέπει να είναι εφοδιασμένες με κουρτίνες από χοντρό ύφασμα, που να προσφέρουν συσκότιση όταν είναι απαραίτητο στο μάθημα, να έχουν εγκατάσταση για πρόσβαση στο διαδίκτυο, καθώς επίσης προτζέκτορα προβολής και ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Θα πρέπει να έχουν επαρκή τεχνητό φωτισμό για τις μέρες που έχει συννεφιά, να είναι καθαρές και βαμμένες με απαλά χρώματα που βοηθούν στη συγκέντρωση στο μάθημα.

Οι τουαλέτες: Θα πρέπει να υπάρχει μία τουαλέτα για κάθε 10 μαθητές, ο δε χώρος αυτών να είναι εσωτερικός, να μη χρειάζεται δηλαδή τα παιδιά να βγαίνουν στο προαύλιο για να τις επισκεφτούν. Θα πρέπει να έχουν φυσικό φωτισμό και αερισμό, και να είναι ανελλιπώς εφοδιασμένες με σαπούνι και χαρτί υγείας.

Τα εργαστήρια: Απαραίτητα πλέον για τα μαθήματα των φυσικών επιστημών, της πληροφορικής, της τεχνολογίας εικαστικών. Πρέπει και αυτά να πληρούν τις προδιαγραφές των αιθουσών διδασκαλίας, αλλά και να είναι εφοδιασμένα με όλα τα απαραίτητα όργανα και πάγκους για τη διεξαγωγή πειραμάτων και σχεδίων από τους μαθητές.

Η αίθουσα παροχής πρώτων βοηθειών: Σε κάθε σχολείο πρέπει να υπάρχει μια τέτοια αίθουσα, κατάλληλα εξοπλισμένη τόσο σε υλικά - φάρμακα - όργανα όσο και με προσωπικό.

Τέλος, σημαντικό χώρο για κάθε μαθητή πρέπει να αποτελεί η δανειστική βιβλιοθήκη του σχολείου, με διαθέσιμο χώρο διαβάσματος και προσωπικό.

Σε ένα σύγχρονο σχολείο πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχουν κατάλληλοι χώροι για μαθητές με κινητικά προβλήματα. Κυρίως μιλάμε για παιδιά που έχουν κάποια μόνιμη αναπηρία και είναι αναγκασμένα να κινούνται με καροτσάκι, αλλά σε αυτήν την κατηγορία εμπίπτουν και παιδιά που εξαιτίας κάποιου ατυχήματος (σπάσιμο, διάστρεμμα κ.λπ.) είναι αναγκασμένα να χρησιμοποιούν πατερίτσες.

Στον βαθμό που το σχολείο αναπτύσσεται σε περισσότερους του ενός ορόφου, θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα προσπέλασης σε αυτούς, μέσω κατάλληλων διαστάσεων ανελκυστήρα ή προστατευμένου εξωτερικού αναβατορίου. Σε κάθε όροφο θα πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον μία αίθουσα διδασκαλίας με αυξημένες διαστάσεις θύρας, έτσι ώστε να διέρχεται με ασφάλεια το καροτσάκι. Τέλος, σε κάθε σχολείο πρέπει να υπάρχει κατάλληλα διαμορφωμένη τουαλέτα για ΑμεΑ, με διαστάσεις τέτοιες που να διευκολύνουν τη μετάβαση του παιδιού σε αυτή και στη λειτουργία της.

Σε ένα σύγχρονο σχολείο έχει ξεχωριστό ρόλο ο αύλειος χώρος του, μιας και η χώρα μας έχει ήλιο τον περισσότερο χρόνο του έτους. Να έχει αρκετά καθίσματα - παγκάκια, ειδικά διαμορφωμένους χώρους για σκίαση, χώρους συζητήσεων ξέχωρα από τα γήπεδα και τα κλειστά γυμναστήρια. Να έχει επίσης χώρους πρασίνου, μιας και ιδιαίτερο ρόλο στη μαθησιακή διαδικασία μπορεί να παίζει ο σχολικός κήπος.

Οπου είναι δυνατόν, να μπορεί να διαμορφωθεί υπαίθριο θέατρο με κυκλικές περιμετρικές κερκίδες, όπου θα μπορούν να παρουσιάζονται θεατρικές παραστάσεις.

Και σήμερα, με τα μέτρα για ένα σχολείο με διευρυμένο ωράριο, θα πρέπει να υπάρχουν όλες οι απαραίτητες υποδομές για τη σίτιση των παιδιών μέσα σε αυτό. Να υπάρχει τραπεζαρία με ικανό αριθμό τραπεζοκαθισμάτων για όλα τα παιδιά, για το γεύμα των μαθητών, που δεν πρέπει να σερβίρεται μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας, και βεβαίως με όλο το απαραίτητο προσωπικό (μάγειρες, τραπεζοκόμοι κ.λπ.).

Το σύγχρονο σχολείο πρέπει να περιλαμβάνει και όλες τις απαιτούμενες υποδομές για την κάλυψη των πολιτιστικών δραστηριοτήτων των μαθητών του. Απαραίτητο στοιχείο του, επομένως, είναι η αίθουσα εκδηλώσεων - αμφιθέατρο, με ειδικά διαμορφωμένη κλίση και καθίσματα, καμαρίνια και τον απαιτούμενο ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό, αλλά και αίθουσες κατάλληλα διαμορφωμένες για τη διδασκαλία μουσικών οργάνων.

Σήμερα υπάρχει η δυνατότητα να κατασκευάζονται τέτοια σχολεία. Φαίνεται εξάλλου και από τα άλλα έργα υποδομών που έχουν κατασκευαστεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Οι σύγχρονοι αυτοκινητόδρομοι, όπως οι Εθνικές Οδοί ή η Αττική Οδός, τα σύγχρονα λιμάνια σε πολλά νησιά της χώρας, το «Ελ. Βενιζέλος», αλλά κυρίως τα σύγχρονα ιδιωτικά σχολεία, που όμως τα χαίρονται οι λίγοι που μπορούν να τα πληρώνουν, μας αποδεικνύουν τις κατασκευαστικές δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα, αλλά και ότι μπορεί να αλλάξει το πρόσωπο της δημόσιας Εκπαίδευσης όσον αφορά τις υποδομές της.

Καθημερινά όμως ερχόμαστε σε επαφή με σχολεία κακοσυντηρημένα, σχεδόν παρατημένα θα έλεγε κανείς, με αίθουσες σε υπόγεια, με ταβάνια να πέφτουν. Σε πολλά σχολεία της χώρας, πλέον, χρησιμοποιούνται κοντέινερ για αίθουσες διδασκαλίας. Αυτή η κατάσταση δεν είναι τυχαία. Είναι αποτέλεσμα της πολιτικής που ακολουθήθηκε από όλες τις τελευταίες κυβερνήσεις μετά τον «Καλλικράτη» και τον «Κλεισθένη», όπου η συντήρηση των σχολείων ανατέθηκε στους δήμους αλλά χωρίς να τους δοθούν και τα κατάλληλα κονδύλια γι' αυτό. Λόγω μνημονίων, μάλιστα, αποψιλώθηκαν οι Τεχνικές τους Υπηρεσίες, με αποτέλεσμα σήμερα να μη διαθέτουν το απαιτούμενο επιστημονικό και εργατικό προσωπικό για να συντηρήσουν τα σχολεία. Φυσικά, δεν είναι άμοιροι ευθυνών και όσοι δήμοι δεν έχουν διεκδικήσει χρήματα, παρά μόνο αρκούνται στη διαχείριση του υπάρχοντος καθεστώτος.

Θεωρούμε ότι είναι απαραίτητο να σταματήσει άμεσα ο κατακερματισμός των ευθυνών όσον αφορά τη σχολική στέγη. Χρειάζεται να συσταθεί ενιαίος δημόσιος φορέας που να έχει την ευθύνη από την αρχή (δηλαδή την εύρεση του κατάλληλου χώρου και τις μελέτες) μέχρι το τέλος (δηλαδή την παράδοση της κατασκευής με τον κατάλληλο εξοπλισμό) για τα σχολεία της χώρας, εξασφαλίζοντας έτσι τόσο την ισότιμη ανάπτυξη των σχολείων ανά περιοχή όσο και τη συντήρηση ή και αναβάθμιση των υπαρχόντων.