Η κυβέρνηση Καραμανλή, δημιούργημα του ψυχρού πολέμου, αγνοώντας τις διεθνείς εξελίξεις και την έντονη απαίτηση του ελληνικού λαού για ειρήνη και ανάπτυξη των σχέσεων με τις βαλκανικές χώρες, επέμεινε στην αντεθνική της πολιτική. Δέχθηκε να ικανοποιήσει την απαίτηση των Αμερικανών ιμπεριαλιστών και του ΝΑΤΟ για εγκατάσταση πυραυλικών βάσεων στο έδαφος της χώρας μας. Συγκεκριμένα, στις 12 Ιούλη 1959, ανακοίνωσε ότι υπέγραψε συμφωνία με τις ΗΠΑ για τον ατομικό εξοπλισμό της χώρας και ότι γι' αυτό δε χρειάζεται επικύρωση της Βουλής.

Μετά τη συμφωνία αυτή, προχώρησε και σε νέες ψυχροπολεμικές ενέργειες, όπως ήταν τα προκλητικά στρατιωτικά γυμνάσια που οργάνωσε στα σύνορα της Αλβανίας και Βουλγαρίας και σε προκλητικές δηλώσεις ενάντια στη Σοβιετική Ενωση και τις γειτονικές σοσιαλιστικές χώρες.

Στις 7 του Νοέμβρη 1959, το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Αμυνας ανακοίνωσε ότι παραδόθηκαν στη χώρα οι πρώτοι αμερικανικοί πύραυλοι "Τίμιος Τζον" και ότι γρήγορα θα δημιουργηθεί η πρώτη πολεμική μονάδα πυραύλων, που θα επανδρωθεί με προσωπικό που έχει εκπαιδευτεί ειδικά στη Δυτική Γερμανία στο χειρισμό των πυραύλων.

Στις 13 του Γενάρη 1960, έγινε γνωστό ότι δέχτηκε να εγκαταστήσει στην Κρήτη και κέντρο εκπαίδευσης στελεχών του ΝΑΤΟ σε τηλεκατευθυνόμενους πυραύλους. Στα τέλη του ίδιου μήνα, έφθασε στην Αθήνα ο ανώτατος διοικητής των ενόπλων δυνάμεων της νότιας πτέρυγας του ΝΑΤΟ, Αμερικανός ναύαρχος Μπράουν, που δήλωσε ότι, σύμφωνα με το πρόγραμμα της Ατλαντικής Συμμαχίας, θα συνεχιστεί ο εφοδιασμός των ενόπλων δυνάμεων της Ελλάδας με τα σύγχρονα όπλα, ενώ στις 11 του Μάρτη 1960 ο υπουργός Αμυνας της Δυτ. Γερμανίας, Στράους, που έφτασε στην Αθήνα, επισείοντας τον μπαμπούλα του "κομμουνιστικού κινδύνου" και της "σοβιετικής προέλασης", κάλεσε την κυβέρνηση Καραμανλή σε ανοιχτή συνεργασία ενάντια στην ΕΣΣΔ και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες.

Το ΚΚΕ επανειλημμένα κατάγγειλε την ψυχροπολεμική πολιτική της κυβέρνησης Καραμανλή και τάχθηκε σταθερά υπέρ της ύφεσης, της ειρήνης, της φιλίας και της συνεργασίας των λαών.

Σε ανακοίνωση της ΚΕ του, στις 10 του Μάη 1960, προειδοποιούσε: "Η πολιτική της κυβέρνησης Καραμανλή εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τη χώρα. Οι βάσεις και τα αεροδρόμια που βρίσκονται στα χέρια των στρατοκρατών του Πενταγώνου και της Βόννης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν οποιαδήποτε στιγμή για προκλήσεις... χωρίς γι' αυτό να ξέρει ούτε η ίδια η κυβέρνηση Καραμανλή, που παραχώρησε τις βάσεις".

Τα κύρια χαρακτηριστικά της οικονομικής πολιτικής των κυβερνήσεων Καραμανλή της πρώτης 8ετίας ήταν η εξυπηρέτηση, με κάθε τρόπο, των συμφερόντων των ξένων και ντόπιων μονοπωλίων και η όλο και πιο απάνθρωπη εκμετάλλευση και καταπίεση των εργαζομένων.

Στις αρχές της 10ετίας του '60, η κυβέρνηση Καραμανλή προχώρησε ακόμη πιο πολύ το ξεπούλημα των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας μας και δυνάμωσε η διαπλοκή με το ξένο κεφάλαιο, κύρια το αμερικανικό. Την τελευταία περίοδο σημειώθηκε όλο και μεγαλύτερη διείσδυση του δυτικογερμανικού κεφαλαίου, που πρόβαλε αξιώσεις για παραχώρηση περισσότερων αποικιακών προνομίων απ' ό,τι πρόβλεπε ο νόμος 2687/1953 και ελεύθερη και χωρίς φορολογία εξαγωγή των κερδών τους.

Η κρίση που είχε αρχίσει το 1958 και συνεχίστηκε όλο το 1959 στην οικονομία, βάθαινε περισσότερο. Ο δείχτης της βιομηχανικής παραγωγής όλο το 1959 βρισκόταν κάτω από το ανώτατο σημείο, που είχε φτάσει τον Οκτώβρη του 1958. Και στο πρώτο τρίμηνο του 1960 η παραγωγή βρισκόταν στο ίδιο επίπεδο με την αντίστοιχη περίοδο του 1959.

Βαρύτερα χτύπησε η κρίση την κλωστοϋφαντουργία, τις βιομηχανίες κατασκευής μεταλλουργικών προϊόντων, ελαστικού και δέρματος, καθώς και τη μεταλλουργία.

Στην αγροτική οικονομία, η κρίση πήρε οξύ χαρακτήρα προς το τέλος του 1959 και αρχές του 1960, με τη συσσώρευση τεράστιων ποσοτήτων αδιάθετων προϊόντων, που η αξία τους ξεπερνούσε τα 110 εκατομμύρια δολάρια.

Η κρίση για ορισμένα εξαγωγικά προϊόντα πήρε μόνιμο χαρακτήρα, εξαιτίας του μονόπλευρου προσανατολισμού, του στενέματος των αγορών της Δ. Ευρώπης και κύρια του ανταγωνισμού των αμερικανικών προϊόντων.

Η ανεργία είχε πάρει μεγάλες διαστάσεις. Η ΓΣΕΕ υπολόγιζε το 1960 τους ανέργους σε 280.000. Δηλαδή στους 4 εργάτες ή υπαλλήλους, ο ένας ήταν εντελώς άνεργος.

Και το 1960 η κυβέρνηση Καραμανλή, επιμένοντας στην κατασκοπολογία και την κατασυκοφάντηση των κομμουνιστών, με σκοπό τον αποπροσανατολισμό των εργαζομένων από τα καθημερινά τους προβλήματα, προχώρησε σε νέες σκηνοθετημένες δίκες στελεχών του ΚΚΕ. Στις 5 του Απρίλη 1960 άρχισε στο Διαρκές Στρατοδικείο της Αθήνας η δίκη δεκατριών στελεχών του ΚΚΕ. Το στρατοδικείο της σκοπιμότητας καταδίκασε με την κατηγορία "προσφοράς εις κατασκοπίαν" σε ισόβια δεσμά τον Γιώργη Ερυθριάδη, αναπληρωματικό μέλος του ΠΓ, την Αύρα Παρτσαλίδη και τη Ρούλα Κουκούλου, μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ, καθώς και τους Κ. Φιλίνη, Ελλη Ερυθριάδου και Κ. Τριανταφύλλου.

Οι κατηγορούμενοι υπεράσπισαν με θάρρος και αποφασιστικότητα την πολιτική του κόμματος και ξεσκέπασαν τη σκευωρία για δήθεν κατασκοπία.

Το Σεπτέμβρη του 1960, ύστερα από προκλητικές και αντικομμουνιστικές ομιλίες των Καραμανλή, Θεμελή και Καλλατζή, εντάθηκε ακόμη πιο πολύ το αστυνομικό καθεστώς της βίας και των διώξεων.

Η κυβέρνηση της ΕΡΕ, για να αντιμετωπίσει την ογκούμενη αντίσταση και πάλη του ελληνικού λαού, ενίσχυσε τον αστυνομικό μηχανισμό, δυνάμωσε την τρομοκρατία ενάντια στην εργατική τάξη και όλους τους εργαζόμενους και άρχισε τις προετοιμασίες για νέο εκλογικό πραξικόπημα.

Το ΚΚΕ, προειδοποιώντας τον ελληνικό λαό για το, προετοιμαζόμενο από τους Αμερικανούς ιμπεριαλιστές και το ΝΑΤΟ, εκλογικό πραξικόπημα Καραμανλή, με ανακοίνωση της ΚΕ του Επιτροπής, στις 23.9.1961, κατάγγειλε το εκλογικό πραξικόπημα που προετοίμαζαν οι πιο συντηρητικές δυνάμεις της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας και κάλεσε το λαό και τα άλλα αστικά δημοκρατικά κόμματα να το ματαιώσουν με τη συντονισμένη τους δράση. Η Ενωση Κέντρου, όμως, συνεχίζοντας την πολιτική του διμέτωπου "αγώνα της", διευκόλυνε τα σχέδια της ΕΡΕ και των ξένων.

Ετσι, η ΕΡΕ, κινητοποιώντας τον κρατικό και παρακρατικό μηχανισμό και με τη βοήθεια των ξένων υπηρεσιών, πραγματοποίησε τον Οκτώβρη του 1961 το γνωστό εκλογικό πραξικόπημα, μέσα σε όργιο νοθείας και τρομοκρατίας.

Μετά το εκλογικό πραξικόπημα του 1961, αναπτύχθηκε ένα πλατύ λαϊκό κίνημα. Το απεργιακό κίνημα της εργατικής τάξης σημείωσε σοβαρή άνοδο (το 1961 ο αριθμός των απεργών ήταν 215.000 και μαζί με τους απεργούς της Πρωτομαγιάς έφτασε τις 800.000 και το 1963 ανέβηκε στις 750.000 και μαζί με τους απεργούς της Πρωτομαγιάς στις 998.000).

Ανέβηκαν επίσης την περίοδο αυτή οι αγώνες της αγροτιάς και των μεσαίων στρωμάτων της πόλης. Ιδιαίτερη άνοδο σημείωσε το κίνημα της νεολαίας για την αυτοδιάθεση του κυπριακού λαού, τον εκσυγχρονισμό της παιδείας, την υπεράσπιση των συνταγματικών ελευθεριών (114), την αποκατάσταση και τη διεύρυνση των αστικών δημοκρατικών δικαιωμάτων και συνδικαλιστικών ελευθεριών.

Μπροστά στο ανερχόμενο λαϊκό κίνημα, οι δυνάμεις της εγχώριας αντίδρασης, με τη βοήθεια των ξένων προστατών τους, για να διατηρήσουν την εξουσία, κατέφυγαν ακόμα και σε ανοιχτές δολοφονίες ηγετών της Αριστεράς. Ετσι, το Μάη του 1963, δολοφονήθηκε ο βουλευτής της Αριστεράς και σημαιοφόρος της ειρήνης, Γρηγόρης Λαμπράκης.

Η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη προκάλεσε αληθινή λαϊκή εξέγερση. Το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, εκτιμώντας την κατάσταση που είχε δημιουργηθεί, έριξε το σύνθημα πολιτικών απεργιών και πλατιών εκδηλώσεων διαμαρτυρίας, για την ανατροπή της κυβέρνησης της ΕΡΕ.

Η δολοφονία του Λαμπράκη μαζί με την ισχυρή πίεση από τους γενικότερους αγώνες του λαού, οδήγησαν στην πτώση της κυβέρνησης Καραμανλή και σε συνέχεια στην ήττα της ΕΡΕ, στις εκλογές του Δεκέμβρη του 1963 και του Φλεβάρη του 1964.

ΧρήστοςΤΣΙΝΤΖΙΛΩΝΗΣ