Το 16ο Συνέδριο ανέδειξε την αποφασιστική βελτίωση της δουλιάς των καθοδηγητικών οργάνων ως βασική προϋπόθεση για την προώθηση των στόχων που έθεσε. Τόνισε ότι «επείγει, χωρίς αναβολές και επίκληση όποιων υπαρκτών αντικειμενικών δυσκολιών, να δοθεί στην εσωκομματική ζωή περιεχόμενο ζωντανό, πλούσιο, αποτελεσματικό. Να ανταποκρίνεται στη συνθετότητα και στις απαιτήσεις των πολιτικών καθηκόντων». Καθόρισε ως κριτήριο αποτελεσματικότητας της καθοδήγησης στο χώρο ευθύνης κάθε οργάνου:
Η πείρα από την παρέμβαση των καθοδηγητικών οργάνων στην ανάπτυξη της πάλης ενάντια στα αντιασφαλιστικά μέτρα, για καθολική δημόσια Κοινωνική Ασφάλιση, δείχνει ότι τα όργανα έκαναν θετικά βήματα στην περίπτωση που, μέσα από την εσωκομματική συζήτηση, με βάση το κείμενο της ΚΕ, και τη δράση τους στην εργατική τάξη, επεξεργάστηκαν, κατέκτησαν:
α) Ενιαία αντίληψη: Οτι η πάλη ενάντια στα αντιασφαλιστικά μέτρα της κυβέρνησης αυτή την περίοδο ήταν ο κύριος κρίκος για την κινητοποίηση πλατιών μαζών της εργατικής τάξης, των εργαζομένων, την ταξική πολιτική συνειδητοποίησή της και τη βαθύτερη κατανόηση του χαρακτήρα των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων και, κατά συνέπεια, υποχρέωσε τα καθοδηγητικά όργανα να αντιμετωπίσουν πιο σύνθετα ζητήματα σχετικά: Με το περιεχόμενο και τα μέσα της πάλης, για το πλαίσιο των αιτημάτων, για το σωστό συνδυασμό στην πράξη της δουλιάς μέσα στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα και της αυτοτελούς πολιτικής δουλιάς. Οτι πρέπει να δυναμώσει το ταξικό ρεύμα στο συνδικαλιστικό κίνημα, το ΠΑΜΕ να κάνει αποφασιστικά βήματα στο να γίνει ο πόλος συσπείρωσης πλατιών μαζών της εργατικής τάξης, να ριζώσει στους τόπους δουλιάς. Οτι πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένα αποτελέσματα στην ενίσχυση των γραμμών του Κόμματος πρώτα απ' όλα από την εργατική τάξη και στους άλλους στόχους που παλεύουμε αυτή την περίοδο.
β) Πιο ουσιαστική συζήτηση, μελέτη των επιχειρημάτων ώστε να συγκεντρώνεται η προσοχή, να γίνεται πιο αποτελεσματική η διαφωτιστική δουλιά μας: Για παράδειγμα, ακούγαμε την άποψη από εργαζόμενους: Ναι, είναι αντεργατική η πολιτική για την Κοινωνική Ασφάλιση, θα το ψηφίσουν όμως. Αυτή η άποψη εκφράζει πολιτική στάση - βλέπει το πρόβλημα αλλά δεν έχει φτάσει να πειστεί ότι πρέπει να παλέψει, δε βλέπει τη διέξοδο. Αντιμετωπιζόταν αποτελεσματικά εκεί που τα καθοδηγητικά όργανα συγκέντρωναν την προσοχή και σχεδιασμένα όλο το κομματικό δυναμικό, ταυτόχρονα με τη διαφώτιση για το χαρακτήρα της επίθεσης, συζητούσε διεξοδικά με τους εργαζόμενους για την πολιτική διέξοδο που προτείνει το κόμμα μας - για το Μέτωπο και τη λαϊκή εξουσία και οικονομία. Εκεί που η όλη δουλιά συνδεόταν με την προσπάθεια για οργάνωση των εργατών (σωματεία, επιτροπές αγώνα, ανάδειξη του ρόλου του ΠΑΜΕ). Εκεί που τα στελέχη και μέλη του Κόμματος καθημερινά ήταν μπροστάρηδες στις κινητοποιήσεις, καλοί διαφωτιστές και οργανωτές. Οπου ο «Ριζοσπάστης» αξιοποιούνταν και αποτελούσε, όχι μόνο για τα μέλη του Κόμματος, αλλά και για τους οπαδούς, φίλους και αρκετούς εργάτες όπλο για σωστή ενημέρωση και διαφώτιση.
γ) Αντικειμενική μελέτη και παρακολούθηση των διεργασιών, των διαθέσεων των εργαζομένων, ώστε να γίνεται επεξεργασία συγκεκριμένης τακτικής σε κάθε φάση για να μπουν στην πάλη όσο το δυνατόν πλατύτερες μάζες εργαζομένων, να πιέζονται οι συμβιβασμένες ηγεσίες του συνδικαλιστικού κινήματος και να αναζητούν τρόπους παρέμβασης, που ταυτόχρονα με την αποκάλυψη του ρόλου τους έδωσε δυνατότητες για διεύρυνση της πάλης κλπ.
Πλούσια πείρα βγαίνει και για τον τρόπο λειτουργίας και τις μορφές καθοδήγησης. Ορισμένες επισημάνσεις:
Ενα καλό παράδειγμα, που έχει γενικότερη αξία για την καθοδηγητική δουλιά των οργάνων, είναι οι εκτιμήσεις της Επιτροπής Πόλης Πειραιά για την καθοδηγητική παρέμβαση των οργάνων στην απεργία των ναυτεργατών. Το όργανο επισήμανε ότι από τον απεργιακό αγώνα των ναυτεργατών βγαίνουν πλούσια συμπεράσματα, που πρέπει να γίνουν κτήμα όλης της οργάνωσης.
α) Η Κομματική Οργάνωση Ναυτεργατών, το Γραφείο της ΚΟΠ, βρέθηκαν προετοιμασμένοι να καθοδηγήσουν και να παρέμβουν αποφασιστικά γιατί παρακολουθούσαν τις εξελίξεις και κυρίως τις διαθέσεις των πληρωμάτων. Η ΚΟΝ και ιδιαίτερα τα στελέχη ήταν καθημερινά μέσα στα καράβια, παρέμβαιναν, προσανατόλιζαν σωστά τις διαθέσεις. Το Γραφείο της ΚΟΠ είχε σωστή πρόβλεψη των εξελίξεων και αυτό βοήθησε στην προετοιμασία και κινητοποίηση όλης της ΚΟΠ, αλλά και έγκαιρα ενημέρωσε την καθοδήγηση και ζήτησε να προσανατολιστούν και οι άλλες οργανώσεις περιοχών που έχουν λιμάνια.
Ποιοτικά βήματα στην προετοιμασία, στην κλιμάκωση της κινητοποίησης, στην πίεση στην ΠΝΟ και στην κυβέρνηση, αποτέλεσαν η απόφαση των δύο σωματείων ΠΕΜΕΝ και ΣΤΕΦΕΝΣΩΝ για συμμετοχή στην απεργία στις 3 του Απρίλη, η συνέχιση της απεργίας από τα δύο σωματεία στις 29 του Ιούνη - παρότι την έβγαλαν παράνομη - και η σύγκρουση με τις δυνάμεις καταστολής.
Η τακτική μας βοήθησε να ανεβαίνει η αποφασιστικότητα των πληρωμάτων. Να πιέζεται η ΠΝΟ και να αναζητά τρόπους παρέμβασης. Η κυβέρνηση να δίνει υποσχέσεις για να αποπροσανατολίσει και να εκτονώσει την κατάσταση και την άλλη μέρα να τις αναιρεί.
β) Η καθοδηγητική παρέμβαση του Κόμματος, της ΚΟΝ και της ΚΟΠ συνέβαλε καθοριστικά να ανέβει η αποφασιστικότητα του αγώνα του κλάδου, σε μια κρίσιμη φάση της μάχης του ταξικού εργατικού κινήματος για το Ασφαλιστικό, και η κυβέρνηση χρησιμοποίησε το ακραίο μέτρο της πολιτικής επιστράτευσης, αποκαλύπτοντας τον αντιλαϊκό, αντιδραστικό χαρακτήρα της πολιτικής της. Η αντιπαράθεση και η σύγκρουση των ναυτεργατών γενικεύτηκαν σε μεγάλο βαθμό με το σύνολο της κυβερνητικής πολιτικής. Με την καθοριστική παρέμβαση της ΚΟΠ (για το χώρο του Πειραιά) και του Κόμματος συνολικά εκφράστηκε μεγάλης έκτασης αλληλεγγύη.
Αυτή η επιτυχία δεν είναι μόνον αποτέλεσμα της τακτικής μας αυτό το διάστημα, αλλά κυρίως οφείλεται στη συνεχή προσπάθεια της ΚΟΝ, στο σωστό συνδυασμό της συνδικαλιστικής και πολιτικής δουλιάς στις καθημερινές παρεμβάσεις της στα καράβια. Μέσα από τη συνεχή μαχητική παρέμβαση κατέκτησε η ΚΟΝ πρωτοπόρο και, ως ένα βαθμό, καθοδηγητικό ρόλο στην κινητοποίηση και, κυρίως, την εμπιστοσύνη των ναυτεργατών.
γ) Η ΚΟΠ συνολικά ανταποκρίθηκε στη στήριξη και κινητοποίηση των κομματικών δυνάμεων και ευρύτερα των εργαζομένων του Πειραιά, ιδιαίτερα στις στιγμές που κορυφωνόταν η σύγκρουση. Αξιοποιήθηκαν μορφές γρήγορης ενημέρωσης και κινητοποίησης, π.χ., έκτακτα αχτίφ - αυτοκίνητα με ντουντούκες στα εργοστάσια και στις εργατογειτονιές. Αναπτύχθηκε σημαντικά η ετοιμότητα και επαγρύπνηση των στελεχών και των οργανώσεων κλπ.
Συνολικά εξετάζοντας τη λειτουργία και καθοδηγητική παρέμβαση των οργάνων μετά το 16ο Συνέδριο και ιδιαίτερα το τελευταίο εξάμηνο, μπορούμε να διαπιστώσουμε ορισμένα θετικά βήματα. Τα θετικά, όμως, αυτά βήματα πρέπει να εκφραστούν και στην καθοδήγηση των ΚΟΒ, στον προσανατολισμό τους, στη λειτουργία τους, στην οργάνωση της δουλιάς όλων των μελών, της κάθε ΚΟΒ στους αγώνες γενικά, στους τόπους δουλιάς, στα λαϊκά στρώματα. Εχουμε μπροστά μας τη σημαντική πολιτική μάχη των νομαρχιακών και δημοτικών εκλογών. Αυτή η πείρα, αυτά τα αποτελέσματα από τη συνολική δουλιά μας πρέπει να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο τρόπο για την αύξηση της εκλογικής δύναμης των συνδυασμών που υποστηρίζει το Κόμμα, τη συσπείρωση πλατιά ριζοσπαστικών, αγωνιστικών δυνάμεων για την παραπέρα ιδεολογικοπολιτική και οργανωτική ισχυροποίηση του Κόμματος, την ανάπτυξη των δεσμών του με την εργατική τάξη, τα λαϊκά στρώματα.