ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 27 Γενάρη 2000
Σελ. /36
ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ
Αγνωστη λέξη ο «πολιτισμός» για το ΝΑΤΟ

Οι «στρατιωτικοί στόχοι» του ΝΑΤΟ πέρυσι στη Γιουγκοσλαβία περιέλαβαν και μνημεία μεγάλης πολιτιστικής και ιστορικής σημασίας.. Οπως και λατρευτικούς χώρους, ανεξαρτήτως θρησκεύματος

Κατεστραμμένοι τάφοι στο Μπρβένικ
Κατεστραμμένοι τάφοι στο Μπρβένικ
Ιστορικά μοναστήρια, εκκλησίες, τζαμιά, συναγωγές, μνημεία αρχαίων πολιτισμών. Μνημεία της Γιουγκοσλαβίας, που συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο της ΟΥΝΕΣΚΟ για την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Ολα στο στόχαστρο των ΝΑΤΟικών. Η τελευταία επίθεση των νεοβαρβάρων κατά κυρίαρχου κράτους, πριν περίπου ένα χρόνο, δεν άφησε άθικτο τον πολιτιστικό πλούτο της γειτονικής χώρας, ο οποίος βομβαρδίστηκε ανελέητα.

Δημιουργήματα που άντεξαν στο πέρασμα των αιώνων. Που γνώρισαν την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, την κάθοδο των Σλάβων και την παρακμή του Βυζαντίου. Που άντεξαν στις λεηλασίες των ανατολικών νομαδικών ορδών, των «θεοσεβούμενων» σταυροφόρων και την εισβολή των Οθωμανών. Που «επέζησαν» των βαλκανικών και των δύο παγκοσμίων πολέμων, αντιμετωπίστηκαν ως απειλή για την παγκόσμια ειρήνη. Γνώρισαν τις «ευαισθησίες» και τις βόμβες της Νέας Τάξης.

Ενας μακρύς κατάλογος τέτοιων καταστροφών περιλαμβάνεται στη «Λευκή Βίβλο», την οποία συνέταξαν οι γιουγκοσλαβικές αρχές και περιλαμβάνει όλες τις ακρότητες που διέπραξαν οι ΝΑΤΟικοί κατά της Γιουγκοσλαβίας. Συνεχίζοντας την παρουσίαση στοιχείων από τη «Λευκή Βίβλο», σήμερα σταχυολογούμε περιπτώσεις καταστροφής έργων πολιτισμού.

Στο Βελιγράδι: Το μοναστήρι της Ρακόβιτσα. Χτίστηκε τον 16ο αιώνα. Κατά τους βομβαρδισμούς της Ρακόβιτσα, πρώτα στις 24 Μάρτη και επανειλημμένα στη συνέχεια, το μοναστήρι εκτέθηκε σε δυνατές εκρήξεις που αδυνάτισαν το τοιχίο στήριξης. Κάθετες ρωγμές εμφανίστηκαν στους τοίχους της εκκλησίας και τα παράθυρα έσπασαν. Με τους επόμενους βομβαρδισμούς, οι ρωγμές μεγάλωσαν σε πλάτος. Η πόρτα της πύλης ανατινάχτηκε.

Το κτίριο του «Διοικητηρίου». Ενα μνημειακό κτίσμα, έργο Σέρβων και Ρώσων αρχιτεκτόνων, που συμμετείχαν στην ανοικοδόμηση της Σερβίας μετά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Βρίσκεται στην καρδιά του Βελιγραδίου και χτυπήθηκε σε αεροπορική επιδρομή. Τη μεγαλύτερη ζημιά έπαθε η ανατολική του πτέρυγα, όπου η καταστροφή στο εξωτερικό του κτιρίου ήταν ολοκληρωτική. Το εσωτερικό έπαθε επίσης μεγάλες ζημιές.

Η εκκλησία του Αγίου Μάρκου. Χτίστηκε ανάμεσα στο 1931 και 1940, με το στιλ της μεσαιωνικής σερβικής αρχιτεκτονικής. Η μέθοδος κατασκευής και η πολυχρωμία της πρόσοψης μιμείται τη σερβοβυζαντινή τεχνοτροπία. Φιλοξενεί τη σαρκοφάγο με τα οστά του Σέρβου βασιλιά Ντούσαν (1308 - 1355). Εχει ανακηρυχτεί πολιτιστικό μνημείο από το 1975. Στις 23 Απρίλη, οπότε και βομβαρδίστηκε το Μέγαρο της Σερβικής Ραδιοτηλεόρασης, ζημιές προκλήθηκαν και στην εκκλησία.

Το Εμπορικό Κέντρο «Usce». Βομβαρδίστηκε στις 21 και 27 Απρίλη. Από τις εκρήξεις υπέστη μεγάλες ζημιές και το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, που γειτονεύει με το «Usce». Τετρακόσια τετραγωνικά μέτρα από ενισχυμένο γυαλί έσπασαν και γλυπτά καταστράφηκαν. Καθώς η πρόσοψη του Μουσείου είναι από γυαλί, το εσωτερικό του Μουσείου, πίνακες, γλυπτά και γραφικά βρέθηκαν ξαφνικά εκτεθειμένα και απροστάτευτα.

Σύμφωνα με το διευθυντή του Μουσείου, Ράντισλαβ Τρκούλια, «καταστράφηκε περίπου το 40% των εξωτερικών γυάλινων επιφανειών. Παλαιότερα, όταν αντικαταστήσαμε ένα τ.μ., πληρώσαμε 24 χιλιάδες δηνάρια. Ετσι, είναι εύκολο να υπολογίσει κανείς τη ζημιά. Επιπρόσθετα, αρκετές δεκάδες γλυπτά καταστράφηκαν ή "τραυματίστηκαν". Μερικά χάθηκαν για πάντα. Οι συνέπειες του δεύτερου βομβαρδισμού ήταν δέκα φορές μεγαλύτερες του πρώτου».

Το «παλάτι» της κυβέρνησης της Σερβίας, στο Βελιγράδι (κτισμένο το 1928 - '38), πριν και μετά το βομβαρδισμό της 8ης Μάη
Το «παλάτι» της κυβέρνησης της Σερβίας, στο Βελιγράδι (κτισμένο το 1928 - '38), πριν και μετά το βομβαρδισμό της 8ης Μάη
Σχετικά με τη μετεγκατάσταση των έργων τέχνης του Μουσείου σε άλλους χώρους για να μην παραμένουν εκεί εκτεθειμένα: «Η συλλογή μας περιλαμβάνει τα γλυπτά των πιο φημισμένων γλυπτών μας (Μέστροβιτς, Αουγκούστιντσιτς, Βούκοβιτς κ.ά.). Ζυγίζουν περίπου 1.500 κιλά και τοποθετήθηκαν στο Μουσείο, ενώ αυτό ήταν ακόμα υπό κατασκευή. Γι' αυτό και δεν μπορούν να μετακινηθούν».

Το «Ιστορικό Μουσείο» της Σερβίας χτίστηκε μεταξύ 1831 και 1833. Εκρήξεις από βομβαρδισμό την 28η Απρίλη προκάλεσαν αναρίθμητες ρωγμές στο κτίριο και ζημιές στην οροφή.


Θ. ΜΠ.

Μνημειώδεις... βομβαρδισμοί

Στόχος και η κατοικία του Μέγα Κωνσταντίνου

Κοντά στο Νόβι Σαντ, η γέφυρα Βαράντιν χτίστηκε στην περίοδο 1921 - 1928, στο Δούναβη. Πενήντα μέτρα από τη γέφυρα, στη δεξιά όχθη του ποταμού, βρίσκεται το φρούριο Πετροβαράντιν (υπό καθεστώς προστασίας από το 1947), κτισμένο στην περίοδο 1692 - 1780. Το σύμπλεγμα του φρουρίου αποτελείται από την Ανω και Κάτω Πόλη. Σε επίθεση την 1η Απρίλη, η γέφυρα καταστράφηκε. Ζημιές προκλήθηκαν στην Κάτω Πόλη. Ακόμα φθορές υπέστησαν το Μουσείο «Βοϊβοντίνα», η Σχολή Φιλοσοφίας, η βιβλιοθήκη της και το παιδαγωγικό - διδακτικό εργαστήριο. Ζημιές προκλήθηκαν και σε εκκλησία κτισμένη το 1714, το νοσοκομείο και κτίρια του 18ου και 19ου αιώνα.

Το κέντρο της παλιάς πόλης του Κραγκούγιεβατς αναπτύχθηκε από τις αρχές του 19ου αιώνα. Η παλιά πόλη υπέφερε λόγω των συνεχών βομβαρδισμών του γειτονικού εργοστασίου της ZASTAVA. Ζημιές έπαθαν το «Γυμνάσιο» (κτίστηκε το 1885) και η «Παλαιά Συνέλευση» (1859). Εμπρηστική βόμβα κατέστρεψε το κύριο κτίσμα των «Πρώτων Στρατώνων», κτίσμα που οικοδομήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα.

Η Νις, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Γιουγκοσλαβίας, έχει τις ρίζες της στην προϊστορική περίοδο. Η Ρωμαϊκή πόλη της Naissus, χρησίμευσε ως κατοικία για το Μέγα Κωνσταντίνο. Από τους επαναλαμβανόμενους βομβαρδισμούς, προκλήθηκαν ζημιές στο Μουσείο του Ερυθρού Σταυρού. Η οροφή του κυρίου κτίσματος υπέστη σημαντικές φθορές και κατέρρευσαν ταβάνια. Επίσης, το Εργοστάσιο Παραγωγής Καπνού, προστατευόμενο σύνολο βιομηχανικής αρχιτεκτονικής των αρχών του αιώνα, υπέστη σημαντικές φθορές. Τμήματά του καταστράφηκαν ολοκληρωτικά.

Επίσης, βομβαρδίστηκε επανειλημμένα το ιστορικό κέντρο της πόλης. Χτυπήθηκε και μέρος της Mediana, αρχαιολογικός χώρος, προάστιο της αρχαίας ρωμαϊκής πόλης. Από τις εκρήξεις ζημιές έπαθε και η Συναγωγή.

Στην επαρχία του Κοσσυφοπεδίου και συγκεκριμένα στο Γκαζιμεστάν - ιστορικά το κεντρικό μέρος της αναμέτρησης Σέρβων και Τούρκων στο Κόσσοβο, το 1389 - υπάρχει μνημείο αφιερωμένο στους Σέρβους, που σκοτώθηκαν σε εκείνη τη μάχη. Το μνημείο χτυπήθηκε σε βομβαρδισμό την 13η Απρίλη. Ξαναέγινε στόχος το βράδυ της 22ης προς 23η Απρίλη και το βράδυ της 29ης προς 30η Μάη.

Στο Σάμπατς βομβαρδίστηκε η παλιά πόλη, το όνομα της οποίας (Zaslon) πρωτοαναφέρθηκε από πηγές του 15ου αιώνα. Παλιά κτίρια έπαθαν ζημιές, όπως και οι τοίχοι του κάστρου.

Στη Ράσκα πυρπόλησαν τα μνήματα...

Από τη μανία των ΝΑΤΟικών δε γλίτωσαν ούτε οι λατρευτικοί χώροι. Στην οροσειρά της Φρούσκα Γκόρα, τα κτισμένα εκεί μοναστήρια υπέφεραν από τις συνεχείς επιθέσεις των ΝΑΤΟικών:

- Στο Νόβο Χόποβο, η εκκλησία του Αγίου Νικολάου κτίστηκε το 1576, στη θέση παλαιότερης. Από βομβαρδισμό στην περιοχή, το βράδυ της 4ης προς 5η Απρίλη έπαθε ζημιές στα τοιχώματα και παρουσιάστηκαν ρωγμές.

- Στην περιοχή του Σισάτοβατς, το μοναστήρι θεμελιώθηκε το 1520. Στις 17 Απρίλη πύραυλος έπεσε μόλις 150 μέτρα μακριά από το μοναστήρι. Τζάμια και ταβανοσάνιδα έσπασαν.

- Για το μοναστήρι του Στάρο Χόποβο, η πρώτη γραπτή μαρτυρία της ύπαρξής του ανάγεται στο 1546. Στους βομβαρδισμούς της Φρούσκα Γκόρα, υπέστη σοβαρές ζημιές.

- Για δε το μοναστήρι του Κόβιλιε, η πρώτη γραπτή μαρτυρία γυρίζει πίσω, στα μέσα του 17ου αιώνα. Η σημερινή εκκλησία θεμελιώθηκε το 1741. Στις 21 Απρίλη βόμβες έπεσαν 300 μέτρα μακριά από το μοναστήρι και οι εκρήξεις προκάλεσαν ρωγμές στις οροφές και τις αψίδες του τρούλου.

Στο Πάντσεβο, το μοναστήρι Βοϊλοβίτσα θεμελιώθηκε το 1405. Χτισμένο κοντά σε διυλιστήρια και στις αποθήκες πετροχημικών της πόλης, που βομβαρδίζονταν συνεχώς, βρισκόταν διαρκώς σε κίνδυνο. Τη νύχτα της 13ης προς 14η Απρίλη, οι τοίχοι της εκκλησίας ράγισαν, τα παράθυρα έσπασαν και η οροφή έπαθε ζημιές.

Στην Κουρσουμλίγια, από τους βομβαρδισμούς έπαθαν ζημιές το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου (κτίστηκε περίπου το 1160 από το μεγάλο «ζουπάνο» Στέφανο Νεμάνια) και η εκκλησία της «Μητέρας του Θεού» (βυζαντινή εκκλησία που αναστηλώθηκε από τον Νεμάνια την ίδια περίοδο). Τα ερείπια της παλαιάς βυζαντινής βασιλικής του Αγίου Μάρκου (4ος - 7ος αιώνας) υπέστησαν σημαντικές φθορές.

Κοντά στο Πρίζρεν, το χωριό Γιαμπλάνιτσα βομβαρδίστηκε την 1η Μάη. Πέρα από τους νεκρούς της επίθεσης και τις καταστραμμένες κατοικίες - σπίτια κυρίως μουσουλμάνων - σημαντικές ζημιές υπέστη και το τζαμί του χωριού.

Στο χωριό Μπρβένικ, του Δήμου Ράσκα, χτυπήθηκε το νεκροταφείο από βομβαρδισμό στις 30 Μάη. Συγκεκριμένα, 17 τάφοι καταστράφηκαν, ενώ οι υπόλοιποι έπαθαν ζημιές.

ΑΥΡΙΟ:

Η περιβαλλοντική τρομοκρατία



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ